Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa B. K.

przeciwko E. K.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 10 września 2015 roku, sygn. akt III RC 167/15

postanawia: uchylić zaskarżony wyrok i postępowanie w sprawie w obu instancjach umorzyć.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Dariusz Mizera

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 784/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 września 2015 roku w sprawie III RC 167/15 Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z powództwa B. K. przeciwko E. K. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego ustalił, że z dniem 01 kwietnia 2015 roku wygasł obowiązek alimentacyjny zobowiązanego B. K. wobec uprawnionej E. K. po raz ostatni ustalony wyrokiem sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 11 marca 2013 roku w sprawie sygn. akt III RC 26/13 na kwotę 600,00 złotych miesięcznie oraz nie obciążył pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania powodowi.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W wyroku Sadu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 11.03.2013 r. wydanym w sprawie III RC 26/13 B. K. został zobowiązany do łożenia na rzecz E. K. alimentów w kwocie po 600 zł. miesięcznie.

Powód B. K. ma 49 lat. Z zawodu jest mechanikiem maszyn budowlanych. Zatrudniony jest w (...) w B. w charakterze kierowcy ze średnim miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości ok. 2 000 zł netto. Poza pensją nie ma innych dochodów. Nic posiada akcji, obligacji, udziałów w spółkach.

B. K. mieszka w domu, który otrzymał od rodziców. Na nieruchomości tej znajduje się również 2,5 ha lasu oraz 1 ha łąki. Pozwany mieszka razem z matką, która utrzymuje się z emerytury wypłacanej przez KRUS. Opłaty związane z utrzymaniem domu w całości pokrywa pozwany. Składają się na nie: rachunki za energię elektryczną ok. 100 zł. miesięcznie, rachunek za zakup gazu ok. 50 zł. Natomiast zakup opału stanowi kwotę ok. 2000 zł. rocznie.

Pozwany zadłużony jest z tytułu pożyczki zaciągniętej w zakładzie pracy w kwocie ok. 2000 zł.

B. K. w 2004 r. zawarł ponowny związek małżeński z M. K.. Zona powoda pracuje i mieszka w P.. M. K. zatrudniona jest w szkole i zarabia ok. 2,5 tys. zł miesięcznie. Małżonkowie widują się w weekendy.

Pozwany leczy się na kręgosłup.

Pozwana E. K. ma 23 lata. Ukończyła zaoczne liceum ogólnokształcące. Matury nie zdała. Zanim rozpoczęła naukę w szkole zaocznej uczęszczała do dziennego liceum. W pierwszej klasie nie otrzymała promocji do następnej klasy. Dlatego zmieniła szkolę i tryb nauczania.

We wrześniu br. podjęła kształcenie w policealnym studium na kierunku przedstawiciel handlowy. Nauka trwa rok. Zajęcia zazwyczaj odbywają się co 2 tygodnie w weekendy. Czesne wynosi ok. 110 zł miesięcznie. Wcześniej przez 2 lata uczęszczała do policealnego studium o kierunku administracja.

Do sierpnia 2015 r. zarejestrowana była jako osoba bezrobotna. Status ten utraciła z uwagi na niepotwierdzenie gotowości podjęcia pracy w wyznaczonym terminie.

Kiedy uczyła się w zaocznym liceum podjęła zatrudnienie w ramach umowy o prace na okres próbny w firmie (...). Pracowała tam przez 3 miesiące i uzyskiwała wynagrodzenie wysokości ok. 1000 zł netto miesięcznie. Następnie zatrudniła się w supermarkecie (...) w charakterze pomocy w rozpakowywaniu.

E. K. nie zawierała związku małżeńskiego, nie ma dzieci. Mieszka z matką i jej obecnym partnerem. Jej matka nie pracuje i pozostaje na utrzymaniu męża.

Pozwana ogólnie jest zdrowa. Nie posiada majątku, akcji, obligacji.

E. K. swoje miesięczne usprawiedliwione potrzeby oszacowała na kwotę ok. 1800 zł.

Sąd Rejonowy uznał , że powództwo jest zasadne.

Zważył, przywołując treść art. 138 kro, że każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków w przedmiotowej sprawie rozumieć należy istotne zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych powoda oraz istotne zwiększenie możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego skutkujące uzyskaniem przez niego zdolności do samodzielnego utrzymania. Natomiast przepis art. 133 § 3 kpc dopuszcza możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka, jeżeli „dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się", czyli nie zmierza ku ukończeniu studiów lub uzyskaniu w inny sposób zawodu i podjęcia pracy.

Zauważył, że obowiązkiem rodziców jest - w miarę swych sił - umożliwienie dziecku zdobycia wykształcenia stosownego do jego uzdolnień (orzeczenie SN z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 280/76, OSPiKA 1977, z. 11-12, poz. 196; wyrok SN z dnia 12 lutego 1998 r., I CKN 499/97, LEX nr 50545). Jednakże obowiązek rodziców istnieje jednakowoż dopóty, dopóki dziecko trud rodziców szanuje i czyni starania, by bez zbędnej - a zwłaszcza zawinionej - zwłoki osiągnąć adekwatny do uzdolnień pułap wykształcenia i ekonomiczną samodzielność (W. Stojanowska (w:) W. Stojanowska (red.), Nowelizacja prawa rodzinnego na podstawie ustaw z 6 listopada 2008 r. i 10 czerwca 2010 r. Analiza -Wykładnia - Komentarz, Warszawa 2011, s. 301).

E. K. kończąc zaoczne liceum nie przystąpiła do egzaminu maturalnego, którego zdanie umożliwiłoby jej podjęcie stacjonarnych studiów. Pozwana nie podała żadnych racjonalnych argumentów uzasadniających jej decyzję o zaniechaniu zdania tego egzaminu. E. K. zakończyła już podjęte kształcenie w policealnym studium na kierunku administracja. Natomiast rozpoczęcie edukacji na kolejnym kierunku policealnego studium nie ma zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Jej ukończenie nie przyczyni się, w ocenie Sądu pierwszej instancji do istotnego podniesienia kwalifikacji zawodowych (ponieważ nie jest to szkoła wyższego szczebla) pozwanej oraz jej pozycji na rynku pracy. Zdaniem Sądu Rejonowego, istotną jest również okoliczność, że pozwana po raz kolejny podejmuje edukację w trybie zaocznym, który umożliwia łączenie nauki z pracą zawodową. Co więcej E. K. w trakcie nauki (już w liceum) pracę podejmowała. Okoliczność ta jednoznacznie wskazuje na to, że pozwana podjęła decyzję o usamodzielnieniu i zarobkowaniu na własne utrzymanie. Sytuacji powyższej nie zmienia fakt, iż aktualnie E. K. jest bezrobotna. W sprawie dotyczącej obowiązku alimentacyjnego Sąd nie bierze pod uwagę faktycznych dochodów strony ale te, które powinna uzyskiwać przy pełnym wykorzystaniu posiadanych możliwości zarobkowych i majątkowych.

W ocenie Sądu, E. K. przy dołożeniu należytej staranności może znaleźć zatrudnienie pozwalające uzyskiwać jej dochody w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Sąd podniósł również, że B. K. alimentował pozwaną nieprzerwanie do br. umożliwiając jej zdobycie odpowiadającego jej uzdolnieniom i predyspozycjom kwalifikacji zawodowych. Jeżeli E. K. chce dalej uczyć się powinna robić to już na własny koszt.

Co do możliwości zarobkowych zobowiązanego Sąd Rejonowy stwierdził, iż nie uległy one istotnej zmianie. Głównym źródłem utrzymania B. K. nadal jest wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w (...) w B..

Wobec powyższego i na podstawie ww. przepisów orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 102 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości zarzucając mu:

I. rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść zapadłego w sprawie orzeczenia, tj.:

-

art. 232 w zw. z art. 227 kpc poprzez niedopuszczenie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z zeznań świadka H. S. oraz dowodu z dokumentu w postaci PIT za 2014 r., które to dowody były niezbędne do oceny zasadności wytoczonego powództwa o wygaśnięcie alimentów i uznania oraz oceny zasadności powództwa wzajemnego, w zakresie podwyższenia alimentów - nieprzeprowadzenie tychże dowodów doprowadziło do wadliwości ustalenia istotnych i spornych okoliczności sprawy w zakresie oceny obu ww. roszczeń

-

art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej nielogicznej i sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji uznanie, iż:

a) po stronie pozwanej istotnie zwiększyły się możliwości majątkowe i zarobkowe skutkujące uzyskaniem przez wymienioną zdolności do samodzielnego utrzymania, oraz że nie dokłada ona starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się tj. nie zmierza ku ukończeniu studiów lub uzyskaniu w inny sposób zawodu i podjęcia pracy pomimo tego, iż złożono na tę okoliczność szereg dowodów (w szczególności dowód z przesłuchania ozwanej oraz zaświadczenie o kontynuowaniu nauki w szkole policealnej), które wskazują, że wykazuje chęć dalszej nauki - podejmuje próby poczynienia postępów w nauce, mając na uwadze chociażby trudną sytuację na rynku pracy oraz podejmuje starania w celu znalezienia jakiejkolwiek pracy:

-

jednocześnie brak logiki w rozumowaniu Sądu, bowiem sprzeczne jest jednoczesne uznanie, iż po stronie pozwanej istotnie zwiększyły się możliwości majątkowe i zarobkowe skutkujące uzyskaniem przez wymienioną zdolności do samodzielnego utrzymania oraz jednoczesne uznanie, że nie dokłada ona starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się, gdyż albo należy uznać, iż zwiększenie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanej może nastąpić tylko wtedy, gdy może ona już utrzymywać się sama - skoro zaś do tej pory istniało domniemanie, że uprawniona nie może samodzielnie się utrzymać i należne jej są alimenty, to jak można uznać, iż doszło do zwiększenia jej możliwości zarobkowych logiczne jest, iż po pierwsze ma się jakieś możliwości majątkowe, aby można było je następnie zwiększyć - co oznacza, że skoro do tej pory jak wynika ze stanu faktycznego pozwana ich nie miała, to nie mogły się zwiększyć (one mogły jedynie powstać);

b) pozwana nie szanuje trudu rodziców i nie czyni starań, by bez zbędnej a zwłaszcza zawinionej - zwłoki osiągnąć adekwatny do uzdolnień pułap wykształcenia i ekonomiczną samodzielność, pomimo tego, iż dowody przedłożone w sprawie (zeznania pozwanej) wskazują jednoznacznie, że pozwana - według swych możliwości - czyni starania celem osiągnięcia wykształcenia i ekonomicznej samodzielności (świadczy o tym chociażby podjęcie nauki na drugim kierunku):

-

w ocenie apelującej zachodzi sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, poprzez przyjęcie, że zaszły przesłanki do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego do takiego wniosku nie uprawnia

3) art. 328 § 2 kpc stanowiącego o niezbędnych elementach uzasadnienia wyroku wśród których wymienia m. in. wskazanie dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej poprzez wadliwe, nie odpowiadające przepisom prawa sporządzenie jego uzasadnienia, które uniemożliwiło dokonanie pozwanej oceny toku wywodu prowadzącego do wydania zaskarżonego orzeczenia, polegające na niewskazaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej

4) art. 737 kpc, poprzez jego niezastosowanie, zgodnie z którym wniosek o zabezpieczenie powinien zostać rozpoznany bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, zaś jeżeli ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby rozprawa mogła odbyć się w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku; w niniejszej sprawie przedmiotowy wniosek złożony został pismem procesowym z dnia 29.07.2015 r. (data wpływu do Sądu - 30.07.2015 r.), Sąd nie rozpoznał wniosku na posiedzeniu niejawnym, zaś rozprawa wyznaczona została dopiero na dzień 10.09.2015 r. - uchybiono zatem terminowi przewidzianemu przez ustawodawcę w ww. przepisie;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

-

art. 138 kro poprzez jego niewłaściwą wykładnie polegającą na przyjęciu, iż w przedmiotowej sprawie przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych powoda oraz istotne zwiększenie możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanej skutkujące uzyskaniem zdolności do samodzielnego utrzymania się, a w konsekwencji przyjęcie, iż zaistniały podstawy prawne do zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w zakresie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego na rzecz pozwanej, zaś brak jest podstaw do uwzględnienia roszczenie w przedmiocie podwyższenia alimentów

-

art. 133 § 3 kro dopuszczającego możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka, jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się, czyli nie zmierza ku ukończeniu studiów lub uzyskaniu w inny sposób zawodu i podjęcia pracy poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy w zaistniałym stanie rzeczy pozwana czyni starania w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się (ukończyła kształcenie w policealnym studium na kierunku administracja oraz podjęła naukę na drugim kierun­ku, podejmuje również kroki w poszukiwaniu pracy).

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o:

1)  w zakresie powództwa w przedmiocie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego: o zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10.09.2015 r. o sygn. akt: III RC 167/15 w całości i oddalenie powództwa w całości ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10.09.2015 r. o sygn. akt: III RC 167/15 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

2)  w zakresie powództwa w przedmiocie podwyższenia obowiązku alimentacyjnego: o zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10.09.2015 r. o sygn. akt: III RC 167/15 w całości i orzeczenie zgodnie z roszczeniem określonym w pozwie wzajemnym ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10.09.2015 r. o sygn. akt: III RC 167/15 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

3)  zasądzenie na rzecz pozwanej od powoda kosztów postępowania według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podczas rozprawy w dniu 7 grudnia 2015 r. strony zawarły ugodę ustalając zakres obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej córki na kwotę po 250 zł. w stosunku miesięcznym.

Sąd Okręgowy dokonując oceny zawartej ugody w oparciu o kryteria wskazane w przepisie art. 203 § 4 kpc w związku z art. 223 § 2 kpc nie znalazł podstaw do uznania jej za sprzeczną z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzającą do obejścia prawa. Zawarcie przedmiotowej ugody prowadzi do uznania, że wydanie orzeczenia w rozpoznawanej sprawie stało się zbędne w rozumieniu przepisu art. 355 kpc.

Powyższe skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i umorzeniem postępowania na podstawie przepisu art. 386 § 3 kpc.

SSO Dariusz Mizera SSO Paweł Hochman SSO Grzegorz Ślęzak

Na oryginale właściwe podpisy