Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy,

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Górska (spr.)

Sędziowie: SO Patrycja Baranowska

SO Anna Górnik

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2018 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy upadłościowej upadłego R. B. nieprowadzącego działalności gospodarczej

na skutek zażalenia wierzyciela Bank (...) spółki akcyjnej w B. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 12 kwietnia 2018 roku, sygn. akt XII GUp 58/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

Anna Górnik Agnieszka Górska Patrycja Baranowska

UZASADNIENIE

Postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z 22 czerwca 2016 roku ogłoszono upadłość R. B., osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Postanowieniem z 12 kwietnia 2018 r. (sygn. akt XII GUp 58/16) Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie:

I. ustalił następujący plan spłaty wierzycieli upadłego:

1.  R. B. przeznaczy na zaspokojenie swoich wierzycieli w ramach wypłaty I raty kwotę 1.174,96 złotych uiszczając na rzecz:

a)  (...) Bank spółki akcyjnej we W. kwotę 157,68 zł;

b)  Bank (...) spółki akcyjnej w B. kwotę 1.017,28 zł

w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty.

2. R. B. przeznaczy na zaspokojenie swoich wierzycieli miesięcznie kwotę 600 zł uiszczając na rzecz:

a) (...) Bank spółki akcyjnej we W. kwotę 80,52 zł;

c) Bank (...) spółki akcyjnej w B. kwotę 519,48 zł

w terminie do dnia dziesiątego każdego miesiąca, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uprawomocniło się niniejsze postanowienie - przez okres 35 miesięcy.

W punkcie II sentencji zastrzeżono, że po wykonaniu planu spłaty pozostała część zobowiązań upadłego będzie podlegać umorzeniu, z wyjątkiem zobowiązań określonych w art. 491 ²¹ ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2016 r. poz. 2171 z późn. zm.; dalej: pr. upadł).

Sąd Rejonowy powyższe rozstrzygnięcie wydał na podstawie (...) ust. 1 oraz art. 491 ¹⁵ Prawa upadłościowego, opierając je na następujących ustaleniach:

W skład masy upadłości weszło wynagrodzenie za pracę w części podlegającej zajęciu tj. w kwocie 570 - 1.070 złotych miesięcznie. Syndyk zgromadził fundusze masy upadłości w kwocie ponad 11.000 złotych. Syndyk sporządził listę wierzytelności uznając wierzytelność (...) Bank spółki akcyjnej we W. w kwocie 16.070,57 złotych oraz Bank (...) spółki akcyjnej w B. w kwocie 103.689,91 złotych. Postanowieniem z dnia 2 marca 2017 roku sędzia komisarz zatwierdził listę wierzytelności. Syndyk sporządził ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości, zgodnie z którym ww. wierzyciele uzyskali zaspokojenie w łącznej kwocie 9.934,44 złotych. Plan ten został zatwierdzony, a następnie wykonany przez syndyka.

Pismem z dnia 30 marca 2017 roku wierzyciel Bank (...) SA w B. nie wyraził zgody na umorzenie zobowiązań bez ustalania plany spłaty wskazując, iż upadły jest osobą młodą i posiada stosowne wykształcenie umożliwiające spłatę zobowiązań. Wierzyciel wniósł o ustalenie planu spłaty przez okres 36 miesięcy i wskazał, że wysokość miesięcznej raty winna uwzględniać obniżenie przez upadłego standardu życia oraz zredukowanie jego wydatków do kosztów niezbędnych dla utrzymania.

Pismem z dnia 3 kwietnia 2017 roku i 24 maja 2017 roku wierzyciel (...) Bank SA we W. wniósł o ustalenie planu spłaty wierzycieli upadłego, wskazując, iż upadły w chwili zaciągania kolejnych zobowiązań był w pełni świadomy co do konieczności zwrotu pożyczonych kwot.

Na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 czerwca 2017 roku upadły wniósł o ustalenie planu spłaty w kwocie nieprzekraczającej 300 złotych.

Upadły R. B. wykonywał swoje obowiązki w toku postępowania upadłościowego w sposób należyty. R. B. uzyskuje wynagrodzenie za pracę w kwocie 2.505,34 złotych netto. Zamieszkuje wraz z matką i partycypuje w kosztach opłat za użytkowanie lokalu. Upadły określił wysokość stałych miesięcznych wydatków obejmujących koszty utrzymania na kwotę 1600 złotych, w tym kwota 250 złotych stanowi opłaty za czynsz i media (dodatkowo w okresie grzewczym upadły dokłada się do ogrzewania centralnego - przyjęto ok. 200 złotych miesięcznie w okresie grzewczym przez ok. 6 miesięcy), 115 złotych za internet i media, ok. 500 złotych za żywność, 100 zł za dojazdy do pracy, nadto 400 złotych z tytułu alimentów na rzecz małoletniej córki. Dodatkowo dłużnik ponosi koszty w ramach kontaktów z córką ok. 100 złotych, a także dokłada się do okazjonalnych wydatków na córkę np. komunia.

Sąd Rejonowy wskazał, że syndyk sporządził i wykonał ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości, zgodnie z którym nastąpiło zaspokojenie wierzycieli w łącznej kwocie 9.934,44 złotych. Do spłaty pozostała zatem upadłemu kwota w wysokości 109.826,04 złotych.

Zważywszy, iż koszty postępowania upadłościowego były zaspokajane na bieżąco, plan spłaty objął wyłącznie wierzycieli ujętych na sporządzonej przez syndyka liście wierzytelności. Sąd ustalił pierwszą ratę spłaty wierzycieli w łącznej kwocie 1.174,96 zł, która odpowiada wysokości środków finansowych pozostałych na chwilę obecną w masie upadłości w następstwie wpływu wynagrodzenia upadłego. Dokonał proporcjonalnego podziału wskazanej kwoty, przy uwzględnieniu wysokości uznanych wierzytelności na liście - o czym orzeczono w pkt I. 1 orzeczenia.

Dokonując ustalenia wysokości comiesięcznych spłat Sąd uwzględnił zarówno wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez R. B. w łącznej kwocie 2.505,34 złotych netto, jak i konieczność ponoszenia przez upadłego kosztów bieżącego utrzymania siebie oraz obciążenie alimentacyjne w łącznej wysokości ok. 1600 złotych miesięcznie (w tym opłaty z tytułu czynszu, za telefon, internet, koszty dojazdu do pracy, żywność itp.), nadto niewątpliwą, ponad ustaloną kwotę, potrzebę pokrywania przez upadłego kosztów wpadkowych typu odzież, leki czy usługi stomatologiczne.

Sąd uznał, że możliwości zarobkowe upadłego pozwalają na regularne pokrywanie ww. kosztów oraz regulowanie wypłat w ramach realizacji planu spłaty. Sąd wskazał, że ustalenie kwoty spłat na poziomie 600 zł miesięcznie uprawnia do stwierdzenia, iż plan spłaty jest możliwy i realny do wykonania przez upadłego oraz że upadły będzie chciał podjąć wysiłek, aby obowiązki wynikające z tego planu spłat wykonywać, co umożliwi przynajmniej częściowe zaspokojenie jego wierzycieli. Dla treści planu spłaty znaczenie miała również wysokość niezaspokojonych wierzytelności w kwocie ponad 100.000 złotych. Nadto Sąd wskazał, że upadły jest w średnim wieku, zdrowy, posiadający zatrudnienie, ma zapewnione warunki mieszkaniowe, a także nic nie stoi na przeszkodzie podjęciu przez upadłego działań zmierzających do zatrudnienia za wyższym wynagrodzeniem. Ma on zatem realne szanse na wykonanie ustalonego planu spłaty w zakładanym okresie 36 miesięcy.

Na powyższe postanowienie wierzyciel Bank (...) spółka akcyjna w B. złożył zażalenie, zaskarżając je w zakresie punktu I ppkt 2 b i punktu II i wnosząc o zmianę planu spłat poprzez przyznanie na zaspokojenie wierzyciela kwoty nie niższej niż 2300 zł miesięcznie.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie art. 491 ¹⁵ ust. 4 ustawy Prawo upadłościowe oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie, że upadły nie byłby zdolny do dokonania wyższych spłat w ramach planu spłaty wierzycieli niż 600 zł miesięcznie, w tym na rzecz Bank (...) spółki akcyjnej w B. 519,48 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu wskazał, że ustalając plan spłat sąd winien kierować się kryteriami takimi jak możliwości zarobkowe a nie tylko aktualne zarobki upadłego. W tym zakresie wierzyciel odwołał się zarówno do stanowiska judykatury jak i orzecznictwa Sądu Najwyższego. Dalej wskazał, że sąd ustalając plan spłat winien zapewnić upadłemu utrzymanie na poziomie minimalnym nie zaś przeciętnym. Dłużnik powinien bowiem dostosować poziom życia do takiego, który umożliwi mu wywiązanie się ze swoich zobowiązań. Wierzyciel podniósł, że upadły w czasie zaciągania zobowiązań wskazywał, że osiąga wynagrodzenie w kwocie 2.927 zł miesięcznie pracując jako żołnierz zawodowy w służbie kontraktowej, jest osobą młodą, mieszka u matki, a przedstawione przez niego wydatki należy ograniczyć do niezbędnego minimum np. wydatki na internet i media. Ponadto, zdaniem wierzyciela powinien podjąć dodatkowe zatrudnienie w celu zaspokojenia wierzycieli w jak największym stopniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wniesione w sprawie niniejszej przez wierzyciela Bank (...) spółkę akcyjną w B. okazało się niezasadne.

Zarzucając naruszenie przepisu art. art. 233 § 1 k.p.c. skarżący nie wskazał, który z dowodów został oceniony przez sąd pierwszej instancji w sposób nieuwzględniający kryteriów określonych w tym przepisie, upatrując naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów w ustaleniach odmiennych od tych, przez siebie postulowanych. Ustalenia te nie znajdują jednak podstawy w zebranym materiale dowodowym, także przy uwzględnieniu twierdzeń skarżącego co do zarobków uzyskiwanych przez upadłego w przeszłości. Zauważyć przy tym trzeba, że zarządzeniem z dnia 16 marca 2017 r. Przewodniczący wezwał wierzycieli do złożenia oświadczeń w zakresie spłaty wierzycieli przez upadłego przy uwzględnieniu obecnej sytuacji majątkowej - w terminie 7 dni pod rygorem przyjęcia, że kwestie ustalenia planu spłaty, względnie umorzenia zobowiązań bez ustalenia spłaty pozostawiają w gestii Sądu i nie składają żadnych wniosków i oświadczeń. W odpowiedzi na to wezwanie skarżący w piśmie z dnia 30 marca 2017 r. sprzeciwił się umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty, określił kryteria, które winny być wzięte pod uwagę przy ustaleniu planu spłaty, nie wskazał jednak wysokości kwoty miesięcznej spłaty, jaka, jego zdaniem, byłaby adekwatna do możliwości zarobkowych upadłego.

Ponadto wierzyciel nie stawił się na posiedzenie w dniu 21 czerwca 2017 r., podczas którego upadły złożył wyjaśnienia odnośnie swojej sytuacji rodzinnej, zawodowej i majątkowej, a tym samym sam pozbawił się możliwości ewentualnej weryfikacji twierdzeń upadłego, czy też uzyskania– w razie potrzeby - dalszych informacji. Ustalenia sądu, na podstawie których wydano zaskarżone postanowienie pozostają zaś w zgodzie z tymi wyjaśnieniami, czego zresztą w zażaleniu się nie kwestionuje.

W uzasadnieniu zażalenia wierzyciel w obszerny sposób przytoczył wskazywane w doktrynie i orzecznictwie kryteria, jakimi kierować się powinien Sąd przy ustaleniu planu spłaty upadłego, w znacznie mniejszym jednak zakresie wyjaśnił, w czym przejawiać miałoby się ich niezastosowanie przez Sąd pierwszej instancji. W tej kwestii ograniczono się w zasadzie do wskazania, że w czasie zawierania umowy z wierzycielem upadły, pracując jako żołnierz zawodowy osiągał wynagrodzenie w kwocie 2927 zł miesięcznie.

Zgodnie z art. 491 ¹⁵ ust. 4 zdanie drugie pr. upadł. ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Z brzmienia przytoczonego przepisu wynika, że obowiązkiem sądu upadłościowego jest, przed ustaleniem planu spłaty, dokonanie ustaleń faktycznych obejmujących fakty istotne dla oceny kryteriów z art. 491 ¹⁵ ust. 4 zdanie drugie pr. upadł, np. możliwości zarobkowych dłużnika. Nie sposób przy tym negować, że kryterium istotnym dla ustalenia planu spłaty są możliwości zarobkowe dłużnika, a nie jego aktualne zarobki.

Określenie tych możliwości może jednakże nastąpić także poprzez porównanie zarobków osiąganych przez upadłego w różnych okresach czasu. Stwierdzić zatem trzeba, że w toku postępowania upadłościowego (prowadzonego od 2016 r.) upadły uzyskiwał zarobki najpierw w kwocie około 2060 zł netto ( 2900 brutto), zaś obecnie – po rozwiązaniu w lutym 2018 r. poprzedniej umowy o pracę–kwotę 2500 zł netto. Skarżący nie podał, czy suma 2927 zł, jaką jeszcze wcześniej miał uzyskiwać upadły określona była w kwocie brutto czy netto, niemniej nawet w tym drugim przypadku nie odbiega ona znacznie od kwoty zarobków pobieranych obecnie przez upadłego. Tym samym twierdzenia przytoczone w zażaleniu nie świadczą o tym, że możliwości zarobkowe upadłego pozwoliłyby na ustalenie wyższych miesięcznych spłat wierzyciela.

Skarżący nie podważył w żaden sposób wydatków ponoszonych prze upadłego, a wyszczególnionych w uzasadnieniu postanowienia Sądu pierwszej instancji. Wskazał jedynie w sposób ogólny, iż upadły winien ograniczyć je do niezbędnego minimum, tj. na internet i media, nie wyjaśnił jednakże, których z wydatków można byłoby uniknąć i ewentualnie w jaki sposób mogłoby to nastąpić. Tymczasem analiza wydatków przedstawionych w postanowieniu zaskarżonego postanowienia świadczy o tym, iż w istocie nie wykraczają one poza niezbędne minimum, tj. koszty opłat za mieszkanie, żywność, dojazdy do pracy i alimenty na rzecz córki. Niewielka nadwyżka wynikająca z zestawienia pobieranego wynagrodzenia i wymienionych wydatków słusznie została uwzględniona przez sąd na wydatki wpadkowe typu odzież, czy koszty leczenia. Nie ma podstaw do tego, by wysokość koniecznych wydatków upadłego ograniczać tylko z uwagi na fakt, że mieszka on razem z matką w jej mieszkaniu i partycypuje w kosztach utrzymania. Podniesiony w zażaleniu zarzut dotyczący możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia nie został poparty uzasadnieniem wskazującym na istnienie realnych szans na takie rozwiązanie choćby z uwagi na czas pracy upadłego).

Trafnie przy tym wskazał Sąd pierwszej instancji, iż ustalenia spłat na poziomie wyższym od przyjętego, który w istocie byłby dla upadłego nadmiernie uciążliwy, skutkować mogłoby zaprzestaniem przez upadłego tych spłat.

W konsekwencji Sąd odwoławczy uznał, że ustalenie spłaty na poziomie wskazanym w zaskarżonym postanowieniu dokonane zostało w sposób uwzględniający kryteria wymienione w art. 491 ¹⁵ ust. 4 zdanie drugie pr. upadł., co czyniło zażalenie wierzyciela niezasadnym.

W związku z powyższym zażalenie oddalono na podstawie art. 385 § 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 35 pr. upadł.

Anna Górnik Agnieszka Górska Patrycja Baranowska