Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2018r. w Katowicach

sprawy z odwołania H. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji ubezpieczonego H. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 26 kwietnia 2018r. sygn. akt VIII U 1944/17

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od ubezpieczonego H. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1380/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach oddalił odwołanie ubezpieczonego H. K.
od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 18 września 2017r., odmawiającej prawa do - opisanej treścią art. 4 w związku z art. 11
oraz art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2015r., poz. 965 ze zm.) - emerytury pomostowej.

W motywach przedstawionej decyzji organ rentowy, odwołując się do normy art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, podniósł, iż po dniu 31 grudnia 2008r. ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz na dzień 1 stycznia 2009r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych,
w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uwzględnił ubezpieczonemu 16 lat, 3 miesiące i 17 dni.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach z art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych organ rentowy nie uwzględnił natomiast okresu zatrudnienia od 3 kwietnia 2017r. do 28 kwietnia 2017r. u pracodawcy: Wyprawa Skór Z. O., bowiem
z całokształtu dokumentacji nie wynika, aby ubezpieczony wykonywał wówczas pracę spawacza bezpośrednio wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji podniósł, iż po 31 grudnia 2008r. był zatrudniony w szczególnych warunkach w okresach:

- od 1 marca 2011r. do 12 sierpnia 2011r. w Zakładach (...) S.A. na stanowisku hartownika wymienionym w zarządzeniu nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk,
na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego
(poz. 76 pkt 3);

- od 3 kwietnia 2017r. do 28 kwietnia 2017r. w Wyprawa Skór Z. O., kiedy
to pracował jako spawacz przy naprawie kutra (mieszalnika) garbarskiego, demontażu starych elementów stalowych i montażu nowych progów stalowych, ich spawaniu.

Sąd Okręgowy ustalił, iż ubezpieczony H. K. (...). ukończył 60 lat życia i legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym, w tym co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych,
w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Do okresów takiej pracy organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu następujące okresy zatrudnienia (po wyłączeniu zasiłków chorobowych):

- od 1 grudnia 1975r. do 31 maja 1978r. w Zakładach (...) S.A. w G. na stanowisku hartownika, wymienionym w wykazie A dziale III poz. 67 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,

- od 1 maja 1990r. do 30 września 2003r., od 2 października 2003r. do 6 października 2003r., od 8 października 2003r. do 31 lipca 2004r. w (...) Sp. z o.o.
w G. na stanowisku ślusarza, wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 25 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.,

- od 1 maja 2005r. do 28 czerwca 2005r. w Zakładach (...) S.A. w G. na stanowisku maszynisty urządzeń ciepłowniczych, wymienionym w wykazie A dział XIV poz. 25 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów.

Od 1 marca 2011r. do 12 sierpnia 2011r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w G. na stanowisku hartownika. Pracę tę wykonywał w hartowni, w której odbywało się różnego rodzaju hartowanie elementów stalowych. Elementy te częściowo były wytwarzane w zakładzie, a częściowo sprowadzane z zewnątrz. Wykorzystywane były one później w przemyśle motoryzacyjnym, maszynowym itd., zarówno przez (...), jak i firmy zewnętrzne. Ubezpieczony w czasie zatrudnienia obsługiwał piec do hartowania objętościowego. Dochodziło w nim do nagrzania elementów stalowych do temperatury 900 ^o C, a potem ich chłodzenia w wannach olejowych lub pod prasą hartowniczą. Praca ubezpieczonego polegała na tym, że najpierw ręcznie przygotowywał wsad. Najczęściej sam z magazynu przywoził wózkiem ręcznym te elementy, po czym wkładał je do kosza. Kosz był transportowany przenośnikiem do pieca, gdzie był nagrzewany, a potem ubezpieczony nagrzany wkład transportował do wanny albo pod prasę. Elementy te przenoszone były przy użyciu specjalnych urządzeń. Niektóre elementy ważyły około 30 kg i wtedy ubezpieczony przenosił je wraz z innymi pracownikami. Gdy elementy były wychłodzone, ubezpieczony ładował je na wózek i wiózł do piaskowni. W pobliżu pieca temperatura wynosiła około 60 ^o C. Piec był obrotowy i można było do niego włożyć około 20 koszyków z wsadem. Ubezpieczony pracował także przy procesie naborowania. Chodziło w nim o zasypanie wsadu proszkiem, który składał się z fluorku sodu i innego środka chemicznego. Nadto przy użyciu pędzla ubezpieczony smarował także pastą pewne elementy, zabezpieczając je przed nawęglaniem. Hartownicy zajmowali się również kontrolą jakości
i polegało to na tym, że pobierali próby, czyli brali pewne elementy i sprawdzali ich twardość przy użyciu specjalnych maszyn. Na hali podczas jednej zmiany pracowało 6 hartowników. Warunki pracy były tam bardzo ciężkie z uwagi na zapylenie, zadymienie, hałas
i temperaturę.

Razem z ubezpieczonym pracował w tym czasie J. W..

Od 3 kwietnia 2017r. do 28 kwietnia 2017r. ubezpieczony był zatrudniony
w Wyprawa Skór Z. O. w W..

Ubezpieczony pracę wykonywał w O., gdzie Z. O. prowadzi zakład zajmujący się garbowaniem skór. Główna siedziba zakładu
znajduje się w W., gdzie ulokowano magazyn skór gotowych. W W.
Z. O. nie zatrudnia żadnych pracowników, a magazynem zajmuje się głównie
jego żona. W O. Z. O. korzysta z mieszalnika (kutra) garbarskiego. Wygląda on jak gruszka do betonu i w środku ma łopatki, które mieszają
skórę. Średnica mieszalnika wynosi 2,5 metra, a jego długość 8 - 9 metrów. Mieszalnik
ma zastosowanie w początkowych fazach garbowania. Łopatki w mieszalniku
uległy uszkodzeniu i nie można go było używać, bo groziło to porysowaniem skór.
Stąd Z. O. zatrudnił ubezpieczonego dla wykonania naprawy mieszalnika,
wiedząc, że ubezpieczony zajmuje się spawaniem. Aby wykonać pracę polegającą
na wymianie i regeneracji uszkodzonych łopatek, ubezpieczony musiał wchodzić do wnętrza mieszalnika. Łopatki przymocowywał za pomocą spawania. Było to spawanie elektryczne łukowe. Gdy spawał wewnątrz mieszalnika, to świeże powietrze było podawane
przez wentylator. Ubezpieczony pracował codziennie przez około 8 godzin i w każdym
dniu wykonywał prace spawalnicze, a także przygotowawcze. Spawanie zajmowało
mu około połowę czasu pracy, a przez drugą połowę przygotowywał sobie pracę,
to jest zajmował się wycinaniem starych łopatek, regeneracją i wycięciem nowych
z materiałów odpadowych, które były składowane przez właściciela firmy. Wycinał je
przy użyciu szlifierki.

Zatrudnienie w firmie (...) było ostatnim zatrudnieniem ubezpieczonego.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentacji akt organu rentowego, zeznań świadków Z. O. i J. W. oraz wyjaśnień ubezpieczonego, dając przy tym wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonego, gdyż -
w ocenie tegoż Sądu - były one spójne, rzeczowe, logiczne, korespondujące ze zgromadzoną dokumentacją.

Oceniając żądanie ubezpieczonego, Sąd ten przywołał normę art. 4 ustawy z dnia
19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, podnosząc, że jednym z warunków
do przyznania emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999r., jak i po dniu 31 grudnia 2008r. Przed dniem 1 stycznia 1999r. może to być zarówno praca wymieniona w nowych wykazach prac (prace w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych), jak i prace wymienione w załącznikach A lub B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8, poz. 43 ze zm.). Natomiast po dniu 31 grudnia 2008r. muszą to być prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienione wyłącznie w nowych wykazach (praca w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Zatem Sąd Okręgowy wskazał, że ubezpieczony ukończył wiek 60 lat, legitymuje się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w tym okresem takiej pracy przypadającym przed 1 stycznia 1999r. oraz rozwiązał stosunek pracy
z dniem 28 kwietnia 2017r., zaś kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia
czy ubezpieczony po 31 grudnia 2008r. legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy
o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu Okręgowego, wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego nie pozwalają na zaliczenie okresów zatrudnienia: w Zakładach (...) w G. od 1 marca 2011r. do 12 sierpnia 2011r. na stanowisku hartownika oraz w Wyprawa Skór Z. O. od 3 kwietnia 2017r. do 28 kwietnia 2017r. jako spawacz przy naprawie kutra garbarskiego, jako prac w warunkach szczególnych,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

I tak, odnosząc się do pracy na stanowisku hartownika w Zakładach (...), Sąd Okręgowy stwierdził, że praca taka nie została wymieniona
w Załączniku nr 1 do powołanej ustawy zawierającym wykaz prac w szczególnych warunkach. Zdaniem tegoż Sądu, katalog takich prac jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu. W szczególności, nie sposób zakwalifikować pracy ubezpieczonego
do kategorii wymienionej w pkt 6 tego załącznika, to jest: „prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych”, bowiem ubezpieczony
nie obsługiwał wymienionych w tym uregulowaniu pieców, lecz zajmował się obsługą pieca hartowniczego. Z tego też względu - w ocenie Sądu Okręgowego - brak jest także podstaw
do zaliczenia pracy ubezpieczonego do kategorii wymienionej w pkt 16: „prace bezpośrednio przy ręcznym załadunku lub wyładunku pieców komorowych wyrobami ogniotrwałymi”. Ponadto Sąd Okręgowy zauważył, iż ubezpieczony - oprócz czynności, o jakich mowa
w tych punktach wykazu - wykonywał także inne czynności, m.in. smarował pastą
różne elementy, zajmował się naborowaniem, a z zeznań świadka J. W. wynika, że hartownicy zajmowali się również kontrolą jakości, tj. pobierali pewne
elementy (próby) i sprawdzali ich twardość przy użyciu specjalnych maszyn. Takie zaś czynności nie są wymienione jako prace w warunkach szczególnych we wspomnianym wykazie.

Odnosząc się zaś do zatrudnienia ubezpieczonego w przedsiębiorstwie (...), Sąd Okręgowy podniósł, że przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony wykonywał wówczas czynności spawalnicze, o jakich mowa w pkt 28 Załącznika Nr 1 do ustawy, czyli: „prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją” , bowiem zajmował się spawaniem łukowym uszkodzonych łopatek mieszalnika (kutra) garbarskiego wewnątrz tego mieszalnika. Niemiej jednak, pracy takiej nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony zeznał bowiem, że około
połowy dniówki roboczej zajmował się spawaniem wewnątrz kutra, natomiast przez pozostałą część dniówki roboczej wykonywał czynności przygotowawcze, a to zajmował się wycinaniem starych łopatek, regeneracją i wycięciem nowych z materiałów odpadowych, które były składowane przez właściciela firmy, a wycinał je przy użyciu szlifierki.
Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że do prac w warunkach szczególnych, zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, można zaliczyć wyłącznie takie prace, które są wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, czyli codziennie przez pełną dniówkę roboczą.

Jednocześnie, w opinii Sądu Okręgowego, ubezpieczony nie spełnia także przesłanek prawa do emerytury pomostowej z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż wprawdzie organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu okres pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w wymiarze 16 lat, 3 miesięcy i 17 dni, lecz do takiej pracy organ rentowy zaliczył m.in. okres pracy od 12 grudnia 1975r. do 31 maja 1978r. w Zakładach (...) S.A. w G. na stanowisku hartownika. Wykonywanie zaś pracy na takim stanowisku, nie podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, o czym mowa powyżej. Zatem, po wyłączeniu już chociażby tylko tego okresu, ubezpieczony
nie legitymuje się - opisanym w treści art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych - wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, o jakiej mowa w art. 3
ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołanie oddalił.

W apelacji od zaprezentowanego rozstrzygnięcia ubezpieczony zarzucił Sądowi pierwszej instancji:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego a to art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez błędną wykładnię i uznanie, że praca na stanowisku hartownika w okresie pomiędzy 1 marca 2011r. a 12 sierpnia 2011r. nie może być uznana za pracę w szczególnych warunkach, albowiem nie sposób zakwalifikować jej jako pracy wymienionej w pkt 6 załącznika nr 1 do cytowanej ustawy;

1.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez błędną wykładnię polegająca na przyjęciu, że praca na stanowisku hartownika nie jest zaliczana według ustawy do prac w warunkach szczególnych;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegająca na uznaniu, że prace wykonywane przez odwołującego na stanowisku hartownika, przy obsłudze pieca, a także prace spawacza w firmie (...) nie stanowią prac w warunkach szczególnych, podczas gdy zarówno przesłuchani w toku postępowania świadkowie, jak i sam odwołujący, potwierdzili pracę w warunkach szczególnych, a Sąd przyznał tym zeznaniom walor wiarygodności;

3.  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów, nienależytą ocenę i rozważenie materiału dowodowego, co doprowadziło, zdaniem apelującego, do poczynienia przez Sąd dowolnych ustaleń faktycznych.

W oparciu o przedstawione zarzuty, apelujący wniósł o zamianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez przyznanie odwołującemu prawa do świadczenia emerytalnego oraz zasądzenie
od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych; względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Uzasadniając powyższe zarzuty, ubezpieczony podniósł, że Sąd orzekający wskazuje prawidłową normę prawa materialnego i powołuje się na pkt 6 załącznika nr 1 komentowanej ustawy, tj.: „prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych”, dokonuje jednak błędnej wykładni językowej tej normy, co w efekcie doprowadza do wydania nieprawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie. Otóż bowiem Sąd ten
w sposób nieprawidłowy uznaje, że pracy odwołującego nie można zakwalifikować jako pracy w warunkach szczególnych z uwagi, że praca ta nie była wykonywana przy piecu stalowniczym lub odlewniczym. Uwadze tegoż Sądu ucieka zaś, że w pierwszej części komentowanej normy ustawodawca wymienia „prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców”, a następnie występuje spójnik „oraz” i wymienione konkretnie piece. Zatem, zgodnie z wykładnią językową, użyty spójnik „oraz” oznacza, że za pracę w warunkach szczególnych należy uznać prace przy obsłudze wielkich pieców i przy obsłudze pieców stalowniczych lub odlewniczych. Skoro odwołujący w Zakładach (...) pracował przy obsłudze pieca do hartowania, a piec taki uznać należy za „wielki piec”, to odmienne ustalenia Sądu Okręgowego poczynione w tym zakresie należy - zadaniem apelującego - uznać za błędne. Skarżący podniósł przy tym, iż powszechnie wiadomo,
że praca w hartowni związana jest z ciężkim wysiłkiem fizycznym i odbywa się
w niesprzyjających warunkach pracy.

Zdaniem skarżącego, Sąd Okręgowy dokonał sprzecznych ustaleń faktycznych
nie tylko w aspekcie oceny warunków i charakteru pracy na stanowisku hartownika, ale także w zakresie pracy w firmie (...). W szczególności błędne są ustalenia Sądu pierwszej instancji wskazujące, że odwołujący prace spawacza wykonywał jedynie przez pół dniówki. Prawdą jest, że odwołujący wskazał, że wykonywał prace
„pół na pół”, tzn. najpierw zmuszony był do wycięcia uszkodzonych łopatek w kutrze,
a następnie do ich zespawania i montażu, jednak wycięcie łopatek następowało także wewnątrz kutra. Czynności przygotowawcze, wycięcie i regeneracja także miały miejsce wewnątrz kutra garbarskiego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez sąd pierwszej instancji, jako własne uznał,
że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Podkreślenia wymaga, że emerytury pomostowe zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych ustawą z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (dalej jako u.e.p.), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009r. Emerytury pomostowe, choć są świadczeniami emerytalnymi, różnią się od emerytur, wypłacanych na podstawie ustawy emerytalnej osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny. Wśród najważniejszych odrębności należy wymienić: obniżony o co najmniej 5 lat wiek emerytalny w porównaniu
do zwykłego wieku emerytalnego, dodatkowy wymóg stażu co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (art. 4 pkt 5 u.e.p.); definicje tych prac zawarte są w art. 3 ust. 1-3 tej ustawy, a konkretne ich rodzaje (odpowiednio) -
w załączniku nr 1 i 2 do ustawy; okresowość - emerytury pomostowe są wypłacane tylko
w okresie przejściowym, do osiągnięcia przez uprawnionego powszechnego wieku emerytalnego (65 lat dla mężczyzn), kiedy to nabywa on prawo do zwykłej emerytury; wygasający charakter - warunkiem uzyskania emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999r.

Zgodnie z art. 4 u.e.p., prawo do tego świadczenia przysługuje pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki: 1. urodził się po 31 grudnia 1948r.; 2. ma okres pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący, co najmniej 15 lat;
3. osiągnął wiek wynoszący, co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący
co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; 5. przed 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 6. po 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych; 7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Jednocześnie ustawa o emeryturach pomostowych dopuszcza odstępstwa
od przesłanki wymienionej w jej art. 4 pkt 6. Zgodnie bowiem z art. 49 u.e.p., prawo
do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która po dniu 31 grudnia 2008r.
nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 (w tym warunek osiągnięcia wieku 60 lat w odniesieniu do mężczyzn - art. 4 pkt 3) i art. 5-12, a w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 u.e.p., wyliczenie rodzajów prac związanych
z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte w art. 3 ust. 2 u.e.p. oraz wykaz takich prac zawarty w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3
ust. 3 u.e.p. i wyliczone w załączniku nr 2 do tej ustawy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.e.p., warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac w szczególnych warunkach jest wykonywanie jej w szczególnych warunkach środowiska pracy determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, występowanie czynników ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, stawianie przed pracownikami wymagań przekraczających poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej
i medycznej. Dopełnieniem przytoczonej definicji jest wyliczenie rodzajów prac wykonywanych w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, z którymi związane są wspomniane czynniki ryzyka. Do pierwszej kategorii należą prace wykonywane po ziemią, na wodzie, pod wodą i w powietrzu.
Do drugiej kategorii - prace wykonywane w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego i ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym
z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała. Na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy
do kategorii prac o szczególnym charakterze - czego domaga się apelujący - jest szczególna odpowiedzialność i szczególna sprawność psychofizyczna wymagana przy jej wykonywaniu, zmniejszenie się możliwości należytego wykonywania pracy w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób na skutek pogorszenia się sprawności psychofizycznej związanej z procesem starzenia się.

Definicje prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze opisują kryteria, w oparciu o które zostały ustanowione wykazy takich prac zawarte w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Wykazy te mają zamknięty charakter
i o nabyciu prawa do emerytury pomostowej decyduje umieszczenie danego rodzaju pracy
w wykazach prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze. Wskazać również trzeba, iż w ustawie o emeryturach pomostowych ograniczono zakres prac
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w porównaniu do zakresu prac
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie wszystkie prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 i 184 ustawy emerytalnej uprawniają obecnie do emerytury pomostowej. Znaczenie mają tylko prace wymienione
w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Odnosząc się do treści zarzutów apelacji wskazać należy, iż - na tle niniejszego sporu - zasadnicze ograniczenie dotychczasowego zakresu prac w szczególnych warunkach
w ustawie o emeryturach pomostowych wynika z pominięcia pracy hartownika („prace
w hartowniach”), wymienionej pkt 76 wykazu A działu III - stanowiącego załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43 ze zm.). Skarżący dostrzega tę okoliczność, twierdząc jednocześnie, że praca hartownika jest pracą „przy obsłudze wielkich pieców”, wymieniona
w pkt 6 Załącznika 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Taka hipoteza nie znajduje oparcia w obowiązującym prawie. Otóż bowiem, wyniki wykładni językowo-logicznej zwrotu: „wielki piec”, prowadzą do wniosku, że jest to termin techniczny oznaczający piec szybowy do wytapiania surówki ze wsadu składającego się z rud metalu i topników
(por. encyklopedia.pwn.pl oraz sjp.pwn.pl). Na takie rozumienie tego terminu wskazuje jednoznacznie treść rozdziału 3 (zatytułowanego: „Wielkie piece”), rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 lipca 2010r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w hutnictwie żelaza i stali (Dz. U. nr 142, poz. 951). Również w wykazie A działu III: „W hutnictwie
i przemyśle metalowym” - stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wyodrębniono: „spiekanie rud i wielkie piece” (pkt 4. „obsługa urządzeń wielkiego pieca”) oraz „prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym” (pkt 76. „prace w hartowniach”). Zatem, nie można zasadnie twierdzić, że ubezpieczony pracował
przy obsłudze wielkiego pieca, ponieważ piec hartowniczy, przy którym pracował
(w warunkach wynikających z niekwestionowanych w tym zakresie ustaleń Sądu Okręgowego) był wielkim piecem.

Bezpodstawny okazuje się również zarzut dotyczący prawnej kwalifikacji zatrudnienia ubezpieczonego w okresie od dnia 3 kwietnia 2017r. do dnia 28 kwietnia 2017r.
w przedsiębiorstwie (...). Apelujący domaga się zaliczenia tej pracy do - wymienionej w pkt 28 Załącznika 1 do ustawy o emeryturach pomostowych - pracy przy spawaniu łukowym w pomieszczeniu o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją. Zgodnie z normą art. 3 ust. 4 u.e.p., za pracowników wykonujących prace
w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1. W utrwalonym orzecznictwie podnosi się, że w treści przywołanego art. 3 ust. 4 u.e.p. chodzi o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywanej w narażeniu na czynniki ryzyka określone w art. 3 ust. 1
tej ustawy, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Dlatego dla uznania, że praca jest wykonywana w szczególnych warunkach niezbędne jest jej rzeczywiste wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. codziennie
i przez całą przewidzianą dla pracownika dniówkę roboczą. Za taką wykładnią użytego
w art. 3 ust. 4 pojęcia „w pełnym wymiarze czasu pracy” przemawia w szczególności
to, że ustawodawca związał go ze sformułowaniem „pracowników wykonujących”,
co jednoznacznie wskazuje, że pełny wymiar czasu pracy związany jest z rzeczywistym wykonywaniem prac, o którym mowa w ust. 1, w takim właśnie wymiarze czasu pracy.
W konsekwencji, w pełni uprawnione jest w tym zakresie odwołanie się do utrwalonej wykładni podobnych pojęć użytych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z 1983r., w myśl której praca w szczególnych warunkach, to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów prac wymienionych
w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (por. wyroku Sądu najwyższego
z dnia 22 lipca 2013r., III UK 106/12 oraz z dnia 19 stycznia 2016r., I UK 269/15).

Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności niniejszego sporu, podnieść trzeba,
iż z wyjaśnień ubezpieczonego złożonych na posiedzeniu w dniu 25 kwietnia 2018r. wynika, że w spornym okresie zajmował się wycinaniem łopatek mieszalnika, używając szlifierki kątowej; regenerował i dorabiał nowe łopatki, korzystając z materiałów, które znalazł
na terenie zakładu pracodawcy oraz mocował nowe łopatki, używając spawarki. Ubezpieczony podał przy tym, że pół dnia pracy przeznaczał na prace spawalnicze w kotle (mieszalniku), a pół dniówki roboczej zajmowały mu pozostałe prace, polegające
na wycinaniu, prostowaniu, czyszczeniu spoin i dorabianiu łopat mieszalnika (5:10; 12:10). Ze względu na wykorzystywanie stali nierdzewnej, spawał ją krótkimi odcinkami.

Zatem, Sąd Okręgowy - wbrew zarzutom apelacji - trafnie wskazał, iż w okresie
od dnia 3 kwietnia 2017r. do dnia 28 kwietnia 2017r. ubezpieczony w przedsiębiorstwie (...) nie wykonywał - stale i w pełnym wymiarze czasu - pracy przy spawaniu łukowym w pomieszczeniu o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją.

Konkludując, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja jest bezzasadna i na mocy
art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.

O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym Sąd ten orzekł na zasadzie
art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., nr 1804).

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR