Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II K 184/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 201 8 r .

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSR Krzysztof Wildowicz

Protokolant: Karolina Szapiel

przy udziale oskarżyciela posiłkowego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

po rozpoznaniu w dniach 20 września 2017 r., 18 października 2017 r., 22 listopada 2017 r. i 24 stycznia 2018 r. sprawy:

1) B. C. (1) z domu P. , córki Z. i N. z domu M., urodzonej (...) w B.,

oskarżonej o to, że:

1. w dniu 12.10.2015 roku w B., działając wspólnie i w porozumieniu z H. W. (1) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłowała doprowadzić (...) S. A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 134 000 zł poprzez wprowadzenie w błąd w/w firmy ubezpieczeniowej co do ogólnych warunków ubezpieczenia nie informując o pobieraniu renty rolniczej a także, w ten sposób, że po podrobieniu podpisu (...) w poz. VI w ramkach oznaczających rubryki „Nazwisko płatnika” i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 roku, podpisu o treści (...) w pozycji VI w ramkach oznaczających pozycje „Nazwisko płatnika i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku, podrobieniu podpisów o treści (...) w pozycji VI, rubryce „Podpis płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 r., podpisu (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku oraz podpisu o treści (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 29.08.2015 r. a następnie H. W. (1) przedłożyła do (...) wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu zgonu osoby ubezpieczonego S. C. (1),

tj. o czyn z art. 1 3 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k.

2) H. W. (2) z domu K. , córki W. i E. z domu D., urodzonej (...) w I.,

oskarżonej o to, że:

2. w dniu 12.10.2015 roku w B., działając wspólnie i w porozumieniu z B. C. (2) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłowała doprowadzić (...) S. A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 134 000 zł poprzez wprowadzenie w błąd w/w firmy ubezpieczeniowej co do ogólnych warunków ubezpieczenia nie informując o pobieraniu renty rolniczej a także, w ten sposób, że po podrobieniu podpisu (...) w poz. VI w ramkach oznaczających rubryki „Nazwisko płatnika” i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...)nr (...) z dn. 19.08.2015 roku, podpisu o treści (...) w pozycji VI w ramkach oznaczających pozycje „Nazwisko płatnika i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku, podrobieniu podpisów o treści (...) w pozycji VI, rubryce „Podpis płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 r., podpisu (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...)nr (...) z dn. 30.08.2015 roku oraz podpisu o treści (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 29.08.2015 r. a następnie H. W. (1) przedłożyła do (...) wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu zgonu osoby ubezpieczonego S. C. (1),

tj. o czyn z art. 1 3 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k.

I. oskarżone B. C. (2) i H. W. (1) w ramach zarzucanych im aktem oskarżenia czynów uznaje za winne tego, że w okresie od 29 sierpnia 2015 r. do 25 stycznia 2016 r., w B., działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziły (...) S. A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 16000 zł. oraz usiłowały doprowadzić (...)S. A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 118000 zł. wprowadzając pokrzywdzonego w błąd co do spełniania przez B. C. (2) wymagań uprawniających do przystąpienia do ubezpieczenia, w ten sposób, że zawierając ubezpieczenia grupowe pracownicze typu (...) o numerach polis (...) nie poinformowały o tym, iż B. C. (2) pobiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, a także przedłożyły podrobione dokumenty w postaci dwóch Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) numer polisy (...) z dnia 29 sierpnia 2015 r. oraz Deklarację Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) numer polisy (...) z dnia 30 sierpnia 2015 r., w których B. C. (2) podpisała się za S. C. (1) jako ubezpieczonego oraz płatnika składek, a następnie w dniu 12 października 2015 r. złożone zostały do pokrzywdzonego wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu zgonu osoby ubezpieczonego S. C. (1), po czym w tym samym dniu zakład ubezpieczeń wypłacił osobom uprawnionym łącznie kwotę 6000 zł., a w dniu 25 stycznia 2016 r. kwotę 10000 zł., a w pozostałym zakresie zamierzonego celu nie osiągnęły z uwagi na odmowę wypłaty dalszych świadczeń, to jest popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na mocy art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazuje obie oskarżone, a na mocy art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza im kary 1 (jednym) roku pozbawienia wolności;

II. na mocy art. 69 § 1 i § 2 k.k., art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesza oskarżonym na okresy próby wynoszące po 2 (dwa) lata;

III. na mocy art. 46 § 1 k.k. orzeka wobec oskarżonej B. C. (2) obowiązek naprawienia w części wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) S. A. z siedzibą w W. kwoty 8000 zł. (osiem tysięcy złotych);

IV. na mocy art. 46 § 1 k.k. orzeka wobec oskarżonej H. W. (1) obowiązek naprawienia w części wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) S. A. z siedzibą w W. kwoty 8000 zł. (osiem tysięcy złotych);

V. na mocy art. 72 § 1 pkt 1 k.k. zobowiązuje oskarżone B. C. (2) i H. W. (1) do informowania Sądu o przebiegu okresu próby;

VI. zasądza od oskarżonej B. C. (2) na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) S. A. z siedzibą w W. kwotę 420 zł. (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika w sprawie;

VII. zasądza od oskarżonej H. W. (1) na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) S. A. z siedzibą w W. kwotę 420 zł. (czterysta dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika w sprawie;

VIII. zasądza od oskarżonych B. C. (2) i H. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 180 zł. (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem opłat oraz obciąża je pozostałymi kosztami sądowymi w częściach ich dotyczących.

Sędzia:

Sygn. akt II K 184/17

UZASADNIENIE

B. C. (2) została oskarżona o to, że w dniu 12.10.2015 roku w B., działając wspólnie i w porozumieniu z H. W. (1) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłowała doprowadzić (...) S. A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 134 000 zł poprzez wprowadzenie w błąd w/w firmy ubezpieczeniowej co do ogólnych warunków ubezpieczenia nie informując o pobieraniu renty rolniczej a także, w ten sposób, że po podrobieniu podpisu (...) w poz. VI w ramkach oznaczających rubryki „Nazwisko płatnika” i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 roku, podpisu o treści (...) w pozycji VI w ramkach oznaczających pozycje „Nazwisko płatnika i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku, podrobieniu podpisów o treści (...) w pozycji VI, rubryce „Podpis płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 r., podpisu (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku oraz podpisu o treści (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 29.08.2015 r. a następnie H. W. (1) przedłożyła do (...) wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu zgonu osoby ubezpieczonego S. C. (1), to jest o popełnienie czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k.

H. W. (1) została oskarżona o to, że w dniu 12.10.2015 roku w B., działając wspólnie i w porozumieniu z B. C. (2) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłowała doprowadzić (...) S. A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 134 000 zł poprzez wprowadzenie w błąd w/w firmy ubezpieczeniowej co do ogólnych warunków ubezpieczenia nie informując o pobieraniu renty rolniczej a także, w ten sposób, że po podrobieniu podpisu (...) w poz. VI w ramkach oznaczających rubryki „Nazwisko płatnika” i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 roku, podpisu o treści (...) w pozycji VI w ramkach oznaczających pozycje „Nazwisko płatnika i „Imię płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku, podrobieniu podpisów o treści (...) w pozycji VI, rubryce „Podpis płatnika” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 19.08.2015 r., podpisu (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 30.08.2015 roku oraz podpisu o treści (...) w pozycji V w rubryce „Podpis ubezpieczonego” Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) nr (...) z dn. 29.08.2015 r. a następnie H. W. (1) przedłożyła do (...) wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu zgonu osoby ubezpieczonego S. C. (1), to jest o popełnienie czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k.

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i ujawnionego w toku przewodu sądowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. C. (2) zamieszkiwała w miejscowości M., położonej w gminie B.. Pozostawała w związku małżeńskim ze S. C. (1). Byli rodzicami między innymi K. C., A. S. i P. C.. Prowadzili gospodarstwo rolne, które zarejestrowane było na S. C. (1). Od 1 lipca 2003 r. B. C. (2) pobierała z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy.

H. W. (1) prowadziła w B. działalność gospodarczą pod nazwą H. W. (1) Agent Ubezpieczeniowy, zajmującą się pośrednictwem przy zawieraniu umów ubezpieczenia. Związana była umową agencyjną dla agenta wyłącznego z (...) S. A. z siedzibą w W..

W sierpniu 2015 r. B. C. (2) zainteresowana była wznowieniem grupowego ubezpieczenia pracowniczego, gdzie ubezpieczającym było Gospodarstwo Rolne (...). W tym celu skontaktowała się z H. W. (1), która poinformowała ją, że możliwe jest jedynie zawarcie nowej umowy ubezpieczenia, na co B. C. (2) wyraziła zgodę.

H. W. (1) przygotowała ofertę i pod koniec sierpnia przedstawiła ją do zapoznania. W dniu 29 sierpnia 2015 r. podpisana została dokumentacja wymagana do zawarcia umowy ubezpieczenia, tym dwie Deklaracje Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...). Ubezpieczenie zostało zarejestrowane pod numerem polisy (...). Ubezpieczającym było Gospodarstwo Rolne (...). W deklaracjach tych, w obecności H. W. (1), B. C. (2) podpisała się za swego męża S. C. (1) jako ubezpieczonego i płatnika składek. Poinformowała jednocześnie H. W. (1), że aktualnie pobiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczeniem tym objęci zostali S. C. (1), B. C. (2), K. C. i A. S..

H. W. (1) zainteresowana była również zawarciem kolejnej umowy. Uzyskała kontakt do K. J. prowadzącego działalność gospodarczą w Ł. i skontaktowała się z nim w tym celu. Jemu również przedstawiła podobną jak w/w ofertę. K. J. wyraził zgodę na zawarcie umowy ubezpieczenia. W dniu 30 sierpnia 2015 r. w Ł., K. J. spotkał się z H. W. (1), B. C. (2) i K. C.. Została wówczas podpisana dokumentacja wymagana do zawarcia umowy ubezpieczenia, tym Deklaracja Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...). Ubezpieczenie zostało zarejestrowane pod numerem polisy (...). Ubezpieczającym był (...) J. K.. W deklaracji tej, w obecności H. W. (1), B. C. (2) podpisała się za swego męża S. C. (1) jako ubezpieczonego. Ubezpieczeniem tym objęci zostali między innymi S. C. (1), B. C. (2) i K. C..

Obie w/w umowy zostały zgłoszone przez H. W. (1) do zakładu ubezpieczeń, tj. (...) S. A. z siedzibą w W..

Zgodnie z ogólnymi warunkami grupowego ubezpieczenia pracowniczego typu (...) do ubezpieczenia mogła przystąpić między innymi osoba, która w dniu podpisania deklaracji przystąpienia nie przebywa na zwolnieniu lekarskim, w szpitalu, hospicjum, placówce dla przewlekle chorych lub nie jest uznana za niezdolną do pracy lub niezdolną do służby orzeczeniem właściwego organu według przepisów o ubezpieczeniu społecznym lub zaopatrzeniu społecznym.

Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń w obu w/w polisach miała zacząć obowiązywać od dnia 1 września 2015 r. W związku z zawarciem tych umów ubezpieczeniowych, osobom uprawnionym przysługiwały związane z określonymi w polisach zdarzeniami określone w umowach świadczenia.

W dniu 19 września 2015 r. S. C. (1) zmarł. Przebywał wówczas w L..

W dniu 12 października 2015 r. H. W. (1) zgłosiła do (...) S. A. z siedzibą w W. zgon S. C. (2) i jednocześnie złożyła wnioski o wypłatę świadczeń z tego tytułu osobom uprawnionym z obu w/w polis ubezpieczeniowych. Sprawy zostały zarejestrowane pod numerami (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...). Wszystkim osobom uprawnionym, z tytułu śmierci S. C. (1), przysługiwała łącznie kwota 134 000 zł.

W związku ze złożonymi wnioskami o wypłatę świadczeń (...) S. A. z siedzibą w W. wypłaciło osobom uprawnionym łączną kwotę 16 000 zł., tj. w dniu 12 października 2015 r. kwotę 2 000 zł. A. S. z polisy nr (...), w dniu 12 października 2015 r. K. C. kwotę 2 000 zł. z polisy nr (...), w dniu 12 października 2015 r. K. C. kwotę 2 000 zł. z polisy nr (...) i w dniu 25 stycznia 2016 r. B. C. (2) kwotę 10 000 zł. z polisy nr (...). Zakład ubezpieczeń odmówił wypłaty pozostałych świadczeń.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyjaśnienia B. C. (2) (k. 130 – 132, 266), część wyjaśnień oskarżonej H. W. (1) (k. 266 – 267, 421v), zeznania świadków K. P. (k. 7 – 7v, 267v – 268) i K. J. (k. 35v – 37, 269), a także kserokopię odpisu aktu zgonu (k. 4), kserokopię pisma KRUS (k. 5), dokumentację z (...) S. A. dotycząca obu w/w polis (k. 14 – 23, 39 – 42, 64 – 67, 78 – 81, 101, 257 – 258, 318 - 419), opinie biegłego z zakresu badań dokumentów (k. 116 – 120, 279), dokumentację wskazującą na uprawnienia H. W. (1) jako agenta ubezpieczeniowego (k. 175 – 182, 259 - 262), a także notatkę urzędową (k. 1 – 2v).

B. C. (2) ostatecznie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Wyjaśniła, że wspólnie z nieżyjącym już mężem S. C. (1) prowadziła gospodarstwo rolne zarejestrowane na męża. Wspólnie z nim była ubezpieczona w grupowym ubezpieczeniu rolniczym, które w latach 2013 – 2015 skończyło się gdyż oskarżona nie zapłaciła składki. Wówczas H. W. (1) zaproponowała jej nowe ubezpieczenie od początku, na co B. C. (2) zgodziła się. W sierpniu 2015 r. H. W. (1) przywiozła jej dokumenty do podpisania, tj. deklaracje przystąpienia do ubezpieczenia. Ubezpieczenie miała być zawarte na gospodarstwo rolne (...). Oskarżona podała, że w tym czasie jej męża nie było w kraju, przebywał w Anglii. Ona podpisała się na dokumentach imieniem i nazwiskiem męża. Twierdziła, że miała do tego pełnomocnictwo, a ponadto mąż wyraził na to zgodę. Dodała, że jej mąż zmarł w dniu 19 września 2015 r. ale o jego chorobie nie wiedziała. Wyśniła, że podpisy za swego męża złożyła w obecności H. W. (1). Wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu ubezpieczeń składała H. W. (1). Podała również, że informowała agenta ubezpieczeniowego H. W. (1), iż przebywa na rencie rolniczej, a ta powiedziała jej, że nie stanowi to przeszkody do zawarcia umowy ubezpieczenia (k. 130 – 132).

H. W. (1) nie przyznała się do popełnienia zarzuconego jej czynu. Wyjaśniła, że w sierpniu 2015 r. zadzwoniła do niej B. C. (2) i zapytała czy możliwe jest wznowienie ubezpieczenia grupowego. Z uwagi na to, że termin płatności upłynął ponad rok wcześniej, ubezpieczenia nie można było wznowić, można było jedynie zawrzeć nową umowę. B. C. (2) poprosiła więc oskarżoną o przygotowanie oferty podobnej do wcześniejszej. 17 lub 18 sierpnia 2015 r. H. W. (1) zawiozła do współoskarżonej przygotowaną ofertę. Poinformowała ją wtedy, że klient nie może być w szpitalu, na zwolnieniu lekarskim i na rencie. Omówiła ofertę i B. C. (2) ją zaakceptowała. Umówiły się, że dokumenty zostaną podpisane 19 – 20 sierpnia 2015 r. Wówczas miał być obecny już S. C. (1), mąż współoskarżonej. Ubezpieczeniem mieli być objęci B. C. (2), jej mąż oraz ich syn K.. W umówionym terminie H. W. (1) udała się do B. C. (2) z przygotowanymi dokumentami. Zastała tam B. C. (2), K. C. oraz córkę współoskarżonej o imieniu A.. Był również mężczyzna, który podawał się za S. C. (1). Oskarżona poprosiła ich o dowody osobiste by wypełnić deklaracje. Wypełniła je dla B. C. (2), jej córki A. i K. C.. W związku z tym, że oskarżona nie miała przy sobie czwartej deklaracji, tj. dla S. C. (1), umówiła się, iż przywiezie ją następnego dnia. Zapytała również obecnych czy nie mają kogoś ze swoich znajomych, kogoś z rodziny, z kim można by było porozmawiać na temat ubezpieczenia. Powiedzieli, że mają takiego znajomego. Był nim pan J.. Otrzymała do niego telefon i umówiła się z nim na spotkanie. Okazało się, że u tego pana K. C. i B. C. (2) pracują na umowę zlecenie. Pan J. wyraził zgodę na zawarcie umowy ubezpieczenia. Poinformował, że do tego ubezpieczenia mają przystąpić państwo C.. Po zebraniu wszystkich danych, oskarżona zarejestrowała tę grupę w Centralnej Bazie Informacji Biznesowej. Następnie przygotowała ofertę i przedstawiła ją zainteresowanym. Była ona podobne do tej z gospodarstwa rolnego. Mając wszystkie dane stworzyła ofertę w systemie, a następnie wydrukowała wnioski. Z panem J. umówiła się na 30 sierpnia 2015 r. Ubezpieczającym miał być pan J.. Do ubezpieczenia mieli wejść B. C. (2), K. C. i S. C. (1) jako współubezpieczony. Po podpisaniu dokumentów przez pana J., H. W. (1) udała się z nimi do M. do państwa C.. Wówczas oni podpisali się na tych deklaracjach. Oskarżona przekazała im również do podpisu brakującą deklarację z pierwszego ubezpieczenia, dotyczącą S. C. (1). Gdy je przekazała, udała się do łazienki. Gdy ją opuściła, otrzymała wszystkie dokumenty i zabrała je ze sobą. W dniu 19 września 2015 r. nastąpił zgon S. C. (1). Po 10 października 2015 r. B. C. (2) zwróciła się do oskarżonej w sprawie roszczeń w związku ze śmiercią jej męża, a H. W. (1) zgłosiła szkodę. Ubezpieczenie zadziałało gdyż składka była opłacona w całości. Dodała, że jako agent ubezpieczeniowy otrzymuje wynagrodzenie od zakładu ubezpieczeń za zawarcie umowy, pod warunkiem wpłaty składki za jeden miesiąc. W przypadku przedmiotowych umów otrzymała wynagrodzenie z PZU (k. 266 – 267, 421v).

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu w świetle materiału zgromadzonego w sprawie wina i okoliczności popełnienia przez obie oskarżonego przypisanego im czynu nie budzą jakichkolwiek wątpliwości.

W niniejszej sprawie bezsporne były następujące okoliczności.

W dniu 29 sierpnia 2015 r. S. C. (1) zamieszkały w miejscowości M., położonej w gminie B., wraz z rodziną przystąpił do ubezpieczenia grupowego pracowniczego typu (...) w (...) S. A. z siedzibą w W.. Ubezpieczenie to objęte zostało polisą nr (...), a ubezpieczającym było Gospodarstwo Rolne (...). W skład tego ubezpieczenia weszli S. C. (1), jego żona B. C. (2) oraz ich dzieci K. C. i A. S.. W dniu 30 sierpnia 2015 r. K. J. podpisał z (...) S. A. z siedzibą w W. ubezpieczenie grupowe pracownicze typu (...), numer polisy (...) gdzie jako ubezpieczający wskazany został (...) J. K.. W skład tego ubezpieczenia weszli między innymi K. J., B. C. (2), S. C. (1) i K. C.. Przy zawarciu obu w/w umów ubezpieczenia pośredniczyła agent ubezpieczeniowa H. W. (1) (dowody: zeznania świadka K. P. – k. 7 – 7v, 267v – 268; wyjaśnienia H. W. (1) – k. 266 – 267; wyjaśnienia B. C. (2) – k. 130 – 132, 266; kserokopie oraz oryginały dokumentów związanych z w/w polisami– k. 16, 17, 20, 21, 101, 257, 258, 318 – 419; dokumenty dotyczące uprawnień posiadanych przez H. W. (1) – k. 175 - 182).

B. C. (2) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 4 kwietnia 1982 r. do dnia 30 września 2003 r. Od dnia 1 lipca 2003 r. na stałe pobiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy (dowody: informacja z KRUS Oddział (...) w B. – k. 5; wyjaśnienia B. C. (2) – k. 130 – 132, 266).

W dniu 19 września 2015 r. S. C. (1) zmarł. Przebywał wówczas w L. (dowody: kserokopia aktu zgonu – k. 3, 4; wyjaśnienia B. C. (2); wyjaśnienia H. W. (1)).

W dniu 12 października 2015 r. H. W. (1) zgłosiła do (...) S. A. z siedzibą w W. zgon S. C. (1) i jednocześnie złożyła wnioski o wypłatę świadczeń z tego tytułu osobom uprawnionym z obu w/w polis ubezpieczeniowych. Sprawy zostały zarejestrowane pod numerami (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...) (k. 14, 15, 318 – 419). Wszystkim osobom uprawnionym, z tytułu śmierci S. C. (1), przysługiwała łącznie kwota 134 000 zł. (por. k. 14, 15, 64, 65),

Poza sporem pozostawało również to, że widniejące na dwóch Deklaracjach Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) numer polisy (...) z dnia 29 sierpnia 2015 r. oraz Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) numer polisy (...) z dnia 30 sierpnia 2015 r. (k. 101) podpisy S. C. (1) jako ubezpieczonego oraz płatnika składek zostały nakreślone przez B. C. (2). Wynika to wprost z opinii biegłego z zakresu badań dokumentów, który nie miał w tym zakresie jakichkolwiek wątpliwości. Jednocześnie biegły wyjaśnił, że z uwagi na treść postanowienia dowodowego, zobligowany był do zbadania, kto wskazane w tym postanowieniu zapisy nakreślił. Biegły wskazał, że nie było jego rolą ocenianie, czy określona osoba mogła określone zapisy w określonych miejscach umieszczać (k. 116 – 120, 279). W ocenie Sądu opinie biegłego, zarówno pisemna jak i ustna, są pełne, jasne i rzeczowe. Nie pozostawiały one żądnych wątpliwości, że podpisy S. C. (1) nakreślone zostały przez B. C. (2). Co istotne, okoliczności tej nie zaprzeczyła B. C. (2), wyjaśniając, że rzeczywiście to uczyniła.

Powyższe okoliczności wskazują więc jednoznacznie, że B. C. (2) nie spełniała warunków uprawniających do przystąpienia do przedmiotowych umów ubezpieczenia, a w konsekwencji również objęcia ubezpieczeniem innych osób (małżonka jako współubezpieczonego w polisie nr (...)). Jednocześnie związane z tymi ubezpieczeniami deklaracje przystąpienia były dokumentami podrobionymi. W takiej sytuacji do zawarcia umów ubezpieczenia nie mogło dojść. Doszło jednak do tego z uwagi na to, że (...) S. A. z siedzibą w W. nie wiedziała o tych okolicznościach, co nie mogło budzić jakichkolwiek wątpliwości.

B. C. (2) przyznała, że to ona nakreśliła trzy w/w podpisy za S. C. (1) na w/w deklaracjach. Jej męża nie było bowiem przy tych czynności jednak wiedział o tym i wyrażał na to zgodę. Wiedziała także, że pobiera rentę rolniczą. W ocenie Sądu wyjaśnienia oskarżonej w tym zakresie należało uznać za wiarygodne. Korespondują one bowiem z materiałem dowodowym wskazanym wyżej. Ponadto brak było podstaw do przyjęcia, że B. C. (2) miała jakikolwiek interes w bezpodstawnym obciążaniu siebie.

Jeżeli chodzi o winę H. W. (1) w zakresie przypisanego jej czynu to świadczą o niej przede wszystkim wyjaśnienia B. C. (2). Podała ona bowiem, że wszelkie podpisy złożone za S. C. (1) nakreślone zostały w obecności agenta ubezpieczeniowego H. W. (1). B. C. (2) informowała ponadto H. W. (1) o tym, że przebywa na rencie rolniczej, a ta miała jej odpowiedzieć, iż nie stanowi to problemu do podpisania polisy ubezpieczeniowej (k. 130 – 132). W ocenie Sądu wyjaśnienia B. C. (2) również w tym zakresie należało uznać za wiarygodne. Jest ona bowiem osobą obcą dla H. W. (1). W swoich wyjaśnieniach nie kwestionowała swojej winy. Obszernie przedstawiła okoliczności związane z zawarcie przedmiotowych umów ubezpieczenia. Dlatego też Sąd uznał, że nie miała ona jakiegokolwiek powodu by bezpodstawnie obciążać H. W. (1).

Okoliczności wskazane przez B. C. (2) częściowo znajdują potwierdzenie w relacjach świadka K. J., ubezpieczającego w zakresie polisy nr (...). Z jego zeznań wynika, że podpisy na deklaracjach związanych z w/w polisą, składane były w jego obecności, w Ł.. Byli wówczas obecni H. W. (1), B. C. (2) i K. C.. S. C. (1) nie było. Co istotne świadek dodał, że umowy zlecenia między nim, a B. C. (2) i K. C. (k. 22, 23), które uprawniały do objęcia ubezpieczeniem B. C. (2) i K. C., zostały zawarte mniej więcej w tym samym czasie kiedy były podpisywane deklaracje (k. 35v – 37, 269). Zdaniem Sądu zeznania świadka są wiarygodne. K. J. jako osoba obca dla obu stron, nie miał interesu w podawaniu nieprawdy. Poza tym jego relacje znalazły potwierdzenie w innych dowodach zgromadzonych w sprawie.

Mając na uwadze depozycje K. J. mogą pojawiać się wątpliwości, czy w/w umowy zlecenia zawarte między nim, a B. C. (2) i K. C., nie zostały one stworzone wyłącznie by umożliwić objęcie tych osób ubezpieczeniem.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że wyjaśnienia H. W. (1), w części w której wskazywała, iż nie została poinformowana przez B. C. (2) o pobieraniu renty rolniczej, że nie była obecna przy składaniu podpisów na deklaracjach przeznaczonych do podpisania przez S. C. (1), są niewiarygodne i stanowią jedynie przyjętą przez nią linię obrony. Twierdzenia te nie znajdują bowiem potwierdzenia w jakimkolwiek dowodzie ujawnionym w toku przewodu sądowego. Przeczą im wyjaśnienia B. C. (2), a także zeznania K. J., który jednoznacznie wskazał, że podpisy na deklaracjach związanych z polisą nr (...) były podpisywane w jego obecności, w Ł., przez wszystkie zainteresowane osoby poza S. C. (1), a nie jak twierdziła H. W. (1) w M., w miejscu zamieszkania B. C. (2). Dlatego też Sąd przyjął, że w zakresie tych okoliczności, najistotniejszych z punktu widzenia zasadności przypisanego jej czynu, nie zasługiwały na uwzględnienie. W pozostałym zakresie podlegały uwzględnieniu i mogły stanowić podstawę do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie. Dotyczyły one okoliczności, takich jak przybliżony czas zawarcia umów ubezpieczenia, osób objętych tymi ubezpieczeniami, oferty ubezpieczeniowej, a także czasu zgłoszenia szkód. Okoliczności te znalazły bowiem potwierdzenie w innych dowodach zgromadzonych w sprawie, w szczególności w opisanych wyżej dokumentach.

W toku postępowania w charakterze świadków przesłuchano również mieszkańców M., tj. W. T. (k. 92, 268v), I. B. (k. 95v – 96, 268v) i L. S. (k. 89v -90, 278v). W ocenie Sądu ich zeznania nie wniosły nic istotnego do sprawy i w żaden sposób nie przyczyniły się do jej rozstrzygnięcia.

Reasumując, opisane wyżej dowody uzupełniają się i tworzą logiczną całość, nie pozostawiając zdaniem Sądu jakichkolwiek wątpliwości co do tego, że B. C. (2) i H. W. (1) dopuściły się przypisanego im czynu. Dowody te potwierdziły, że w dniach 29 i 30 sierpnia 2015 r. zawarte zostały z (...) S. A. z siedzibą w W. umowy grupowego ubezpieczenia pracowniczego typu (...) o numerach polis (...), gdzie ubezpieczającymi byli odpowiedni Gospodarstwo Rolne (...) i (...). Zawierając te umowy zakład ubezpieczeń nie został poinformowany o okoliczności uniemożliwiającej B. C. (2) przystąpienie do ubezpieczenia, tj. o tym, że pobiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto przy zawarciu w/w umów ubezpieczenia przedłożone zostały podrobione dokumenty w postaci dwóch Deklaracji Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) numer polisy (...) z dnia 29 sierpnia 2015 r. oraz Deklarację Przystąpienia do Grupowego Ubezpieczenia pracowniczego typu (...) numer polisy (...) z dnia 30 sierpnia 2015 r., w których B. C. (2) podpisała się za S. C. (1) jako ubezpieczonego oraz płatnika składek. Nie ulegało również wątpliwości, że w dniu 12 października 2015 r. złożone zostały do zakładu ubezpieczeń wnioski o wypłatę świadczeń z tytułu zgonu osoby ubezpieczonego S. C. (1) (zmarł w dniu 19 września 2015 r.). Łączna kwota świadczeń przysługujących osobom uprawnionym, co do których złożone zostały wnioski o ich wypłatę wynosiła 134 000 zł. Już w dniu 12 października 2015 r. zakład ubezpieczeń wypłacił osobom uprawnionym łącznie kwotę 6000 zł., a w dniu 25 stycznia 2016 r. kwotę 10000 zł. W pozostałym zakresie nastąpiła odmowa wypłaty świadczeń. W ocenie Sądu nie mogło budzić wątpliwości, że B. C. (2) i H. W. (1) działały przy tym wspólnie i w porozumieniu. B. C. (2) wiedziała, że pobiera rentę rolniczą i podrobiła podpisy S. C. (1), a H. W. (1) posiadała wiedzę o okoliczności uniemożliwiającej B. C. (2) przystąpienie do ubezpieczenia i wiedziała, iż podpisy na w/w deklaracjach zostały podrobione. Pomimo tego skompletowała dokumentację i jako agent ubezpieczeniowy wprowadziła umowy do systemu. Nie mogło także budzić wątpliwości to, że obie oskarżone działały w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Zgodnie z treścią art. 115 § 4 k.k. korzyścią majątkową lub osobistą jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego. Po zawarciu w/w umów ubezpieczenia B. C. (2) była osobą uprawnioną do otrzymania określonych świadczeń w razie zaistnienia określonych zdarzeń. H. W. (1) z kolei w związku z zawarciem tych umów liczyła na otrzymanie wynagrodzenia od zakładu ubezpieczeń i takie uzyskała. Ponadto jej zachowanie ukierunkowane było na uzyskanie korzyści majątkowej przez inne osoby, tj. B. C. (2) i członków jej rodziny objętych ubezpieczeniami. Powyższe zachowania oskarżonych, zrealizowane w okresie od 29 sierpnia 2015 r. do 25 stycznia 2016 r., w B., podjęte zostały w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i doprowadziły (...) S. A. z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 16000 zł. Jednocześnie oskarżone usiłowały doprowadzić (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 118000 zł. wprowadzając pokrzywdzonego w błąd co do w/w okoliczności. B. C. (2) i H. W. (1) zachowaniem swoim wyczerpały więc znamiona przestępstwa przewidzianego w art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Mając na uwadze ujawnione w toku przewodu sądowego dowody, które co wymaga podkreślenia, istniały już w momencie kierowania do Sądu aktu oskarżenia, Sąd zmienił kwalifikację prawną czynu przypisanego oskarżonym (w stosunku do kwalifikacji prawnej przyjętej w akcie oskarżenia), jak również jego opis. W pierwszej kolejności podnieść należy, że skoro prokurator zarzuca obu oskarżonym dopuszczenie się czynów wspólnie i w porozumieniu, to winien być im zarzucony jeden czynu. Stąd też zmiana konstrukcji czynów w tym zakresie. W ocenie Sądu zmiana kwalifikacji prawnej i opisu czynu była uprawniona. Podstawą przypisanego oskarżonym czynu jest bowiem nadal to samo zdarzenie historyczne, a więc zawarcie dwóch przedmiotowych umów ubezpieczenia i złożenie wniosków o wypłatę świadczeń z tych polis ubezpieczeniowych. Skoro więc do umów przedłożone zostały podrobione deklaracje (ta okoliczność była zawarta w obu czynach ujętych w akcie oskarżenia), Sąd przyjął, że datą początkową przestępstwa była data podrobienia pierwszej deklaracji, tj. 29 sierpnia 2015 r. Nie ulega również wątpliwości, że w związku ze złożonymi wnioskami o wypłatę świadczeń, zakład ubezpieczeń wypłacił osobom uprawnionym łączną kwotę 16 000 zł., a ostatnia wypłata nastąpiła w dniu 25 stycznia 2016 r. Zaznaczyć należy, że przyjęte przez Sąd kwoty związane z dokonaniem i usiłowaniem dokonania, nie przekraczają kwoty zawartej w obu czynach ujętych w akcie oskarżenia. Podnieść także trzeba, że Sąd wyeliminował z zachowań zarzucanych oskarżonym ustalenia przyjęte przez prokuratora dotyczące podrobienia przez H. W. (1) przedmiotowych deklaracji (ustalenia w tym zakresie oparte były na opinii biegłego z zakresu badań dokumentów, k. 120). Owo zachowanie polegać miało na wypełnieniu przez H. W. (1) stosownych rubryk, w których wpisała imię i nazwisko płatnika. W ocenie Sądu wpisanie przez oskarżoną takiej treści do wskazanych dokumentów w żaden sposób nie oznaczało, że zostały przez nią podrobione. Dlatego też, uznając za konieczne prawidłowe zakwalifikowanie zachowań podjętych przez obie oskarżone, Sąd dokonał wskazane wyżej zmiany w zakresie kwalifikacji prawnej czynu jak i innych okoliczności.

W ocenie Sądu wymierzone wobec oskarżonych kary pozbawienia wolności są odpowiednie biorąc pod uwagę zarówno okoliczności obciążające jak i łagodzące, a także warunki i właściwości osobiste sprawców oraz stopień ich zawinienia i stopień społecznej szkodliwości czynu. Okolicznością łagodzącą jest niewątpliwie to, że B. C. (2) i H. W. (1) nie były dotychczas karane sądownie (k. 138, 139).

Niewątpliwie występek, którego dopuściły się oskarżone cechuje wysoki stopień społecznej szkodliwości i wysoki stopień zawinienia. B. C. (2) i H. W. (1) stosując podstępne zabiegi, zatajając prawdziwe okoliczności, dopuściły się zamachu na mienie należące do innego podmiotu. Co istotne od H. W. (1), będącej agentem ubezpieczeniowym, wymagana była szczególna rzetelność, gdyż to ona z ramienia zakładu ubezpieczeń ma bezpośredni kontakt z ewentualnymi klientami i to na niej spoczywa obowiązek dbania by wszelkie formalności przeprowadzone zostały prawidłowo. Nadto obie działały z zamiarem bezpośrednim. Mając bowiem możliwość rozpoznania faktycznego i społecznego znaczenia czynu, mając możliwość zgodnego z prawem zachowania, nie będąc przez nikogo zmuszanymi, zdecydowały się popełnić przestępstwo.

Przy wymierzaniu oskarżonym kar pozbawienia wolności Sąd wziął także pod uwagę cele prewencji indywidualnej i generalnej, które winny spełniać te kary. Zdaniem Sądu orzeczone kary zapobiegną w przyszłości ponownym czynom oskarżonych i będą oddziaływały na nie wychowawczo, ponadto ukształtują wyobrażenie społeczeństwa o konieczności przestrzegania norm prawnych i nieuchronności kary.

Mając na uwadze właściwości i warunki osobiste oskarżonych, fakt, że nie były dotychczas karane sądownie, prowadzą ustabilizowane tryby życia, Sąd doszedł do przekonania, że można postawić wobec nich pozytywne prognozy kryminologiczne, iż nie popełnią w przyszłości przestępstwa. W związku z tym zasługują na danie im szansy i zastosowanie wobec nich instytucji probacji w postaci warunkowego zawieszenie orzeczonych kar pozbawienia wolności. Orzekanie kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania winno następować tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary. W ocenie Sądu orzekanie bezwzględnej kary pozbawienia wolności powinno być ostatecznością. Zdaniem Sądu kary pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia byłyby jedynie represją w stosunku do oskarżonych i nie spełniłyby swoich celów. Okresy próby wynoszący po 2 lata są zdaniem Sądu konieczne do dyscyplinującego oddziaływania wobec oskarżonych.

W toku postępowania pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) S. A. złożył wniosek o orzeczenie wobec oskarżonych obowiązku naprawienia szkody w kwocie 16 000 zł. poprzez zapłatę tej kwoty solidarnie.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika, że zachowanie B. C. (2) i H. W. (1) doprowadziło do niekorzystnego rozporządzenia przez pokrzywdzonego mieniem w kwocie 16.000 zł. i w takim zakresie oskarżone wyrządziły szkodę. Na chwilę wyrokowania nie została ona naprawiona, w związku z czym, Sąd kierując się dyspozycją art. 46 § 1 k.k. orzekł obowiązek jej naprawienia przez oskarżone, wobec każdej w kwocie po 8 000 zł.

Kierując się dyspozycją art. 72 § 1 k.k., Sąd orzekł wobec oskarżonych obowiązek o jakim mowa w punkcie 1 w/w przepisu, tj. obowiązek informowania sądu o przebiegu okresu próby.

W toku postępowania oskarżyciel posiłkowy (...) S. A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od oskarżonych kwoty 1600 zł. tytułem zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika. Nie mogło budzić wątpliwości to, że oskarżyciel posiłkowy korzystał w toku postępowania z pomocy pełnomocnika w związku z czym przysługiwało mu roszczenie wobec oskarżonych dotyczące pokrycia kosztów z tym związanych. Ustalając wysokość tych kosztów Sąd kierował się § 11 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) ustalając je w granicach stawki minimalnej, czyli na kwotę 840 zł. Wskazać bowiem należy, że wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał poniesienia kwoty 1600 zł., a biorąc pod uwagę nakład pracy adwokata (sporządzenie jednego pisma procesowego, brak obecności na jakiejkolwiek rozprawie), Sąd uznał, iż brak było podstaw do ustalenia należnej opłaty w wysokości przewyższającej stawkę minimalną. Wskazana kwota została zasądzona od oskarżonych, od każdej w ½ części.

O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 627 k.p.k., a o opłacie na zasadzie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., nr 49 poz. 223 ze zm.).

Sędzia:

II K 184/17

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE