Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 marca 2018 roku (data prezentaty) – po uzupełnieniu braków formalnych - A. G., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od K. P. kwoty 12.0000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka wskazała, że udzieliła pozwanej pożyczki na kwotę 15.000 zł na okres od dnia 21 maja 2013 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku, przy czym pozwana z pożyczonej kwoty spłaciła dwie raty – pierwszą w wysokości 2.000 zł w listopadzie 2013 roku do rąk powódki oraz drugą w wysokości 1.000 zł do rąk syna powódki za pokwitowaniem. Nadto powódka wskazała, że pozwana zwróciła zgodnie § 1 pkt 2 umowy kwotę 500 zł tytułem kosztów manipulacyjnych. Na marginesie uzasadnienia powódka wskazała, że w rozmowie z pozwaną dowiedziała się o możliwości zakupu kiosku, który później powódka rzeczywiście nabyła, jednak bez udziału pozwanej w tej transakcji. (k. 15, k. 17‑20)

W dniu 23 kwietnia 2018 roku pozwana złożyła odpowiedź na pozew (uzupełnioną pismem z dnia 30 kwietnia 2018 roku), w której zakwestionowała wysokość żądanej przez powódkę kwoty. Pozwana uznała powództwo co do kwoty 4.400 zł w pozostałej części wnosząc o oddalenie powództwa oraz wnosząc o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu. K. P. przyznała, że zaciągnęła pożyczkę u powódki na kwotę 15.000 zł, jednak wskazała, że spłacała wynikające z tego tytułu zadłużenie w ratach nie żądając pokwitowań z uwagi na łączące ją z powódką koleżeńskie relacje. Wskazała również, że bez pisemnej umowy świadczyła na rzecz powódki usługi pośrednictwa przy zakupie i najmie nieruchomości i nie pobierała z tego tytułu prowizji, gdyż chciała potrącić tę kwotę od długu, na co jednak powódka nie wyraziła zgody. Pozwana wskazała, że tytułem spłaty pożyczki oddała powódce w jej miejscu zamieszkania 2.900 zł, jak również w domu przy ul. (...) oddała powódce 1.000 zł, a jej synowi kolejne 1.000 zł. Dodała, że w jej ocenie pozostało jej do spłaty 4.400 zł po potrąceniu kwot 5.000 zł oraz 3.500 zł należny pozwanej od powódki z tytułu prowizji za świadczone usługi pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. (k. 33-37)

Na rozprawie pozwana K. P. wskazała, że oddała powódce 4.900 zł oraz 500 zł tytułem kosztów manipulacyjnych i w jej ocenie pozostało jej do spłaty 4.400 zł lub 4.500 zł. Oświadczyła, ze nie składała oświadczenia o potrąceniu. Następnie podczas przesłuchania zeznała, że oddała powódce 2.900 zł oraz 1.000 zł jej synowi, a także odliczyła od długu prowizję za pośrednictwo w obrocie nieruchomościami w kwocie 5.000 zł oraz 3.500 zł. (k. 39-40, k. 41)

Podczas rozprawy powódka A. G. wskazała natomiast, że rzeczywiście otrzymała od pozwanej 2.000 zł przy okazji swoich imienin, a 1.000 zł odebrał od pozwanej syn powódki, ale kwota 2.900 zł była odrębną pożyczką, którą pozwana spłaciła. Powódka dodała, że pozwana nie składała jej oświadczenia o potrąceniu. (k. 40-41).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. G. i K. P. (poprzednio: K.) zawarły umowę pożyczki, na mocy której A. G. udzieliła K. P. pożyczki w kwocie 15.000 zł na okres od 21 maja 2013 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku. Zgodnie z umową spłata pożyczki miała nastąpić w dniu 1 stycznia 2014 roku. Strony uzgodniły również, że K. P. może spłacić pożyczkę w ratach. Zgodnie z umową K. P. zobowiązana została również do zapłaty kwoty 500 zł kosztów manipulacyjnych, którą przekazała A. G.. K. P. otrzymała od A. G. wskazaną w umowie kwotę pożyczki – 15.000 zł. (bezsporne, ponadto: umowa pożyczki k. 6, zeznania K. P. k. 41, zeznania A. G. k. 40-41, zeznania K. K. (2) k. 62-62verte)

Tytułem spłaty opisanej powyżej pożyczki K. P. przekazała A. G. kwotę 2.000 zł. Następnie przekazała synowi powódki kwotę 1.000 zł. (bezsporne, ponadto: zeznania pozwanej K. P. - k. 41, zeznania powódki A. G. - k. 40-41, zeznania świadka K. K. (2) - k. 62-62verte)

Zimą, na przełomie 2013 roku i 2014 roku A. B. (1) postanowiła zrezygnować z najmu pawilonu usługowego, w którym prowadziła kwiaciarnię i poprosiła K. P. o pośrednictwo w znalezieniu nowego najemcy tego pawilonu, gdyż K. P. zajmowała się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami. W związku z powyższym K. P. poinformowała A. G. o możliwości wynajęcia tego pawilonu wiedząc, że A. G. poszukuje tego rodzaju lokalu usługowego. W konsekwencji, A. G. nabyła wskazany pawilon usługowy, po czym prowadziła w nim działalność gospodarczą. Następnie A. G. postanowiła wynająć komuś ten lokal. K. P. znalazła chętnego do zawarcia takiej umowy najemcę, po czym została zawarta umowa najmu pomiędzy C. K. (1) a A. G.. Na żadnym etapie A. G. i K. P. nie zawierały pisemnej ani ustnej umowy pośrednictwa przy sprzedaży i najmie pawilonu usługowego (dowód: zeznania pozwanej K. P. k. 41, zeznania powódki A. G. k. 40-41, zeznania świadków: A. B. (2) k. 61verte-62, K. K. (2) k. 62-62verte, C. K. (2) k. 63, potwierdzenia wpłat k. 59-60)

K. P. nie spłaciła pozostałej do spłaty kwoty pożyczki w terminie ustalonym w umowie. Pomimo ustnych wezwań ze strony powódki pozwana nie zapłaciła już żadnej kolejnej raty tytułem spłaty tej pożyczki. Podczas jednej z rozmów z A. G. K. P. oświadczyła, że od pozostałej do spłaty kwoty odliczyć powinno się 5.000 zł oraz 3.500 zł za pośrednictwo pozwanej przy zawieraniu przez powódkę umowy sprzedaży i najmu pawilonu usługowego. A. G. zaprzeczyła jednak, by taka kwota pozwanej się należała. Pismem z dnia 11 października 2017 roku A. G., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wezwała K. P. do zapłaty w ciągu 14 dni kwoty 13.000 zł tytułem niespłaconej dotychczas pożyczki wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty, to jest łącznie kwoty 17.325,26 zł. K. P. w odpowiedzi na wezwanie złożyła pisemne oświadczenie w którym wskazała, że spłaciła: 500 zł w dniu 31 stycznia 2014 roku 1.000 zł ; w dniu 2 czerwca 2014 roku do rąk syna powódki; 2.900 zł do rąk powódki oraz 200 zł w dniu 28 listopada 2014 roku, a zatem spłaciła łącznie 4.400 zł, przy czym od długu odliczyła jeszcze 5.000 i 3.500 zł za doprowadzenie do skutecznego sfinalizowania transakcji kupna, a następnie wynajęcia pawilonu (dowód: zeznania K. P. k. 41 i k. 67verte, zeznania A. G. k. 40-41, wezwanie do zapłaty k. 8, oświadczenie k. 9)

Stan faktyczny w sprawie został ustalony, przede wszystkim, na podstawie przedstawionych przez powódkę dokumentów, których autentyczność i prawdziwość nie była kwestionowana w toku procesu przez strony, a ich prawdziwość i rzetelność nie budziła również wątpliwości Sądu, dlatego też uznano je w całości za wiarygodne. Podstawą ustaleń faktycznych były także zeznania świadków – A. B. (2), K. K. (2) i C. K. (2), który wprawdzie nie posiadali szczegółowych i pełnych informacji odnośnie do ustaleń między stronami, a część okoliczności sprawy znali tylko z relacji powódki i pozwanej, jednak zeznania tych świadków stanowiły wartościowy materiał dowodowy i pozwoliły na dokonanie oceny wiarygodności zeznań pozwanej i powódki.

Zeznaniom powódki Sąd dał w całości wiarę, nie znajdując podstaw do kwestionowania ich prawdziwości, zwłaszcza że znajdowały one oparcie w zeznaniach świadków oraz częściowo w zeznaniach pozwanej, jak również w dowodach z dokumentów.

Natomiast zeznania pozwanej zasługiwały na wiarę jedynie częściowo, to jest w tym zakresie, w jakim zgodne były z zeznaniami powódki i świadków oraz dowodami z dokumentów. W kwestii tego, jaką dokładnie kwotę pozwana spłaciła tytułem pożyczki będącej przedmiotem niniejszego postępowania, zeznania K. P. były zmienne i niejasne, nie zostały poparte pokwitowaniami czy potwierdzeniami dokonanych przelewów lub wpłat. Z tego względu zostały uznane za wiarygodne w tym tylko zakresie, w jakim pokrywały się z zeznaniami powódki. Pozwana podawała różne kwoty, które miała przekazać powódce tytułem spłaty przedmiotowej pożyczki, jednak nie przedstawiła żadnego dowodu na potwierdzenie swoich słów. Sąd uznał więc za wiarygodne jedynie jej twierdzenie, że tytułem spłaty pożyczki przekazała A. G. 2.000 zł oraz 1.000 zł jej synowi, czyli łącznie 3.000 zł, ponieważ A. G. potwierdziła te okoliczności.

Odnosząc się do twierdzenia pozwanej, iż z tytułu pośrednictwa w obrocie nieruchomościami należała jej się od powódki kwota 5.000 zł tytułem pierwszej transakcji oraz 3.500 zł z tytułu drugiej transakcji, Sąd uznał to twierdzenie za niczym niepoparte i nieudowodnione, a zatem nie mogło ono stanowić podstawy poczynionych ustaleń faktycznych, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje w całości na uwzględnienie, o czym przekonują następujące argumenty.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Art. 720 § 2 k.c. stanowi natomiast, że umowa pożyczki, której wartość przenosi tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. W niniejszej sprawie poza sporem pozostaje, że A. G. zawarła z K. P. pisemną umowę pożyczki, a wskazana w umowie kwota pożyczki została K. P. wypłacona. Wskazuje na to bowiem nie tylko treść umowy, ale również zeznania stron i świadków.

Nie ulega również wątpliwości, jako że obie strony to przyznały, że pozwana spłaciła pożyczkę w części, a mianowicie zwróciła powódce łącznie 3.000 zł. Ta okoliczność nie stanowiła przedmiotu sporu pomiędzy stronami. Pozwana twierdziła wprawdzie, że dokonała także innych wpłat tytułem spłaty tej pożyczki, jednak nie przedstawiła na potwierdzenie tej okoliczności żadnych dowodów, o czym była już mowa we wcześniejszej części uzasadnienia. Tym samym pozwana nie wykazała, by spłaciła pożyczkę w większym zakresie, niż wynika to z twierdzeń powódki. Należy podkreślić, że zgodnie z regułą wynikającą z art. 6 k.c., to na pozwanej spoczywał ciężar dowodu na okoliczność tego, że spełniła świadczenie.

Odnosząc się argumentów pozwanej, iż na poczet długu powinna zostać zaliczona prowizja należna pozwanej z tytułu pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, którego podjęła się na rzecz powódki, wskazać należy, co następuje.

Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. i art. 499 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oznacza to, że aby skorzystać skutecznie z instytucji potrącenia konieczne jest po pierwsze istnienie wzajemnych i jednorodzajowych wierzytelności są, a wierzytelność przedstawiana do potrącenia musi być wymagalna i może być dochodzona przed sądem. Ponadto, zgodnie z art. 499 § 1 k.c. potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, a podkreślenia wymaga, że oświadczenie takie ma charakter prawokształtujący, co oznacza, że do umorzenia się wzajemnych wierzytelności dochodzi dopiero na skutek prawidłowego złożenia oświadczenia drugiej stronie. W niniejszej sprawie warunki te nie zostały jednak spełnione.

Pozwana podniosła zarzut potrącenia w sprecyzowanej odpowiedzi na pozew (k. 65). Można przyjać, że zarzut ten zawiera również materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu. Od strony formalnej zostało ono złożone prawidłowo. Co prawda odpowiedź na pozew była doręczona jedynie pełnomocnikowi powódki, która legitymowała się jedynie pełnomocnictwem procesowym, to jednak pozwana podtrzymała to oświadczenie ustnie na rozprawie w dniu 11 czerwca 2018 r., w obecności powódki (k. 61v). Można przyjąć, że został spełniony wymóg złożenia oświadczenia o potrąceniu drugiej stronie, co otwiera możliwość badania przez Sąd jego skuteczności. Rozpoznaniu zarzutu potrącenia nie stał też na przeszkodzie art. 505 ⁴ § 2 k.p.c., gdyż roszczenie przedstawione do potrącenia, kwalifikowało się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym (art.505 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Warto podkreślić, że potrącenie jest środkiem obrony pozwanego, który przeciwstawia roszczeniu powoda roszczenie wynikające z własnej wierzytelności. Z tego wynika, że to na pozwanym spoczywa ciężar dowodu istnienia i wysokości wierzytelności zgłaszanej do potrącenia, gdyż to pozwany jest stroną wywodzącą z tych faktów skutki prawne (art. 6 k.c.).

Zgodnie z art. 180 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 121 ze zm.), zakres czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami określa umowa pośrednictwa, która wymaga formy pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. W niniejszej sprawie pozwana nie zawarła z powódką umowy pośrednictwa w żadnej formie, a już na pewno nie w formie pisemnej czy elektronicznej, co jest poza sporem. Fakt ten wyklucza więc możliwość oparcia zarzutu potrącenia na roszczeniu wzajemnym pozwanej, która próbuje wywodzić je z umowy pośrednictwa. Niezależnie od tego trzeba zauważyć, że powódka i pozwana nie uzgadniały nawet ustnie ani zakresu usług i czynności, których miałaby dokonywać pozwana na rzecz powódki, ani kwestii ewentualnego wynagrodzenia czy uznania należnej prowizji za spłatę pożyczki. Sam fakt, że pozwana liczyła na wynagrodzenie lub uważała za oczywiste, że prowizja jej się należy, skoro zawodowo zajmuje się pośrednictwem, nie oznacza w żadnym razie, że doszło do zawarcia ważnej umowy pośrednictwa. A. G. i K. P. przyjaźniły się w owym czasie, a zatem powódka miała wszelkie powody by uważać, że pozwana oddaje jej przyjacielską przysługę, a nie świadczy na jej rzecz odpłatną usługę. Pozwana, jako osoba zawodowo trudniąca się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami, powinna zdawać sobie sprawę z konieczności zawarcia pisemnej umowy pośrednictwa. W konsekwencji uznać należy, że pozwanej nie przysługuje wobec powódki żadna wymagalna wierzytelność.

Wymaga również podkreślenia, że pozwana nie udowodniła wysokości żądanego wynagrodzenia, ani nie wskazała podstaw jego wyliczenia. Niezależnie od braku wykazania umowy pośrednictwa okoliczność ta świadczy o nieudowdnieniu roszczenia przedstawionego do potrącenia, co samo w sobie wyklucza możliwość uwzględnienia tego zarzutu.

Dodać należy, że pozwana nie udowodniła, aby strony poczyniły ustalenia dotyczącego zwrotu pożyczki w inny sposób, niż wynikający z umowy, w tym zwłaszcza pprzez świadczenie przez pozwaną usług na rzecz powódki.

Z tych wszystkich powodów Sąd uznał, że roszczenie o zwrot pożyczki w kwocie 12.000 zł zasługuje w całości na uwzględnienie, bowiem taka część pożyczki nie została dotychczas powódce zwrócona. Z materiału procesowego nie wynika, aby pozwana dokonała spłaty kapitału pożyczki w większym zakresie niż do kwoty 3.000 zł. Podstawą prawną tego rozstrzygnięcia był art. 720 § 1 k.c.

Zasadne było też żądanie zapłaty ustawowych odsetek za opóźnienie, albowiem zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c., za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a jeżeli strony nie oznaczyły z góry stopy odsetek, należą się odsetki ustawowe. Jest bezsporne, że pozwana opóźniła się ze spłatą pożyczki, dlatego żądanie zasądzenia od niej odsetek za opóźnienie od niespłaconej dotąd części kapitału było uzasadnione. Strony w umowie nie ustaliły wysokości odsetek a zatem powódce należały się odsetki ustawowe za okres od dnia 2 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty. Pozwana była obowiązana spłacić pożyczkę dnia 1 stycznia 2014 roku, a zatem od dnia 2 stycznia 2014 roku pozostawała już w zwłoce ze spełnieniem świadczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 2 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Z uwagi na fakt, że pozwana przegrała sprawę w całości, obowiązana jest zwrócić powódce koszty procesu, w tym opłatę od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, opłatę sądową w łącznej kwocie 300 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł, a zatem łącznie - 3917 zł.

Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności co do kwoty 4.400 zł, gdyż pozwana w tym zakresie uznała powództwo. Zgodnie natomiast z art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c. sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza roszczenie uznane przez pozwanego.

ZARZĄDZENIE

Proszę:

1)  odnotować uzasadnienie w kontrolce (adnotacja „projekt asystenta”);

2)  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pozwanej z pouczeniem o apelacji;

3)  opublikować na portalu zgodnie z kartą informacyjną.