Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2018r. w Rzeszowie
na rozprawie
sprawy z powództwa S. R.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w W.
o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie

z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt I C 1436/16

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA w SO Wojciech Misiuda SSA w SO Adam Simoni SSO w SR del. do SO Piotr Osowy

Sygn.akt VCa 235/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn.. akt IC 1436/16 Sąd Rejonowy w Rzeszowie;

I.  zasądził od pozwanego Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A.
z/s w W. na rzecz powoda S. R. kwotę 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 czerwca 2016r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałej części powództwo oddalił,

III.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 153,26 zł tytułem zwrotu połowy kosztów opinii biegłego sądowego,

IV.  wzajemnie zniósł między stronami koszty zastępstwa procesowego,

V.  zarządził zwrot na rzecz powoda kwoty 293,49 zł tytułem nadpłaty uiszczonej zaliczki na poczet opinii biegłego sądowego.

Sąd Rejonowy ustalił i przyjął, że;

Brat powoda S. R.- K. R.zmarł w dniu 19 kwietnia 1998 r. na skutek obrażeń ciała doznanych w wyniku wypadku spowodowanym w dniu 16 kwietnia 1998 r. przez L. B., który nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nienależycie obserwował drogę przed pojazdem czego skutkiem było najechanie na tył pojazdu, którego pasażerem był brat powoda.

Sprawca wypadku L. B. wyrokiem Sądu Rejonowego w Łańcucie II Wydział Karny z dnia 21 stycznia 1999 r. został uznany za winnego popełnienia w/w czynu z art. 177 § 2 k.k.

L. B. w dniu zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w W..

Zmarły 30-letni K. R. był jedynym bratem powoda, młodszym od powoda o 4 lata. Powód oprócz zmarłego brata posiada siostrę T. Ś..

W chwili śmierci K. R. powód miał założoną własną rodzinę. Zamieszkiwał wówczas z żoną i czwórką dzieci w S., a brat mieszkał z żoną i jednym dzieckiem w J..

Powód przed zdarzeniem często widywał się z bratem, gdyż K. R. pracował w S. i często odwiedzał brata, nawet kilka razy w tygodniu. Razem też spędzali święta czy uroczystości rodzinne.

Braci wiązała szczególna, bliska więź zawiązana w domu rodzinnym, gdy wspólnie zamieszkiwali, wzmacniana częstymi kontaktami, wspólnym spędzaniem czasu, wspólnymi zainteresowaniami, wzajemną troską i pomocą.

We wcześniejszym okresie w czasie wspólnego zamieszkiwania w domu rodzinnym brat K. pomagał powodowi i jego żonie w opiece nad dziećmi, a także przy budowie domu.

W późniejszym okresie, gdy K. R. założył własną rodzinę ich relacje nie uległy istotnej zmianie. Bracia nadal mieli ze sobą bliski kontakt, często się widywali w domu rodzinnym, jak i w miejscu zamieszkania zmarłego brata, pomagali sobie wzajemnie na tyle na ile mogli i zawsze mogli na siebie liczyć. Powód został chrzestnym ojcem córki zmarłego.

Po śmierci brata powód był przygnębiony, niechętnie wychodził z domu, odczuwał niepokój i rozdrażnienie. U powoda wystąpiły zaburzenia psychiczne mieszczące się w obrazie klinicznym zaburzeń adaptacyjnych depresyjnych typu reakcja żałoby. Powyższe dolegliwości utrzymywały się przez okres około pół roku. Powód nie korzystał z pomocy psychologicznej.

Aktualnie powód nadal odczuwa pustkę po zmarłym bracie. Często odwiedza jego grób. W czasie świąt i spotkań rodzinnych powód wspomina brata, rozmawia o nim. Powód nie pogodził się do chwili obecnej, podobnie jak siostra i mama, ze śmiercią K. R..

Pismem z dnia 25 maja 2016r. powód zgłosił szkodę pozwanemu towarzystwu ubezpieczeń, które decyzją z dnia 13 czerwca 2015 r. odmówiło wypłaty Poczynione ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują, iż w następstwie śmierci brata powód doznał krzywdy w postaci cierpień psychicznych, które objawiały się uczuciem smutku, przygnębienia, pustki, osamotnienia, lęku i zachwiania poczucia bezpieczeństwa.

Śmierć K. R. mającego zaledwie 30 lat w tak nagłych i tragicznych okolicznościach stanowiła dla powoda traumatyczne wydarzenie. Powód utracił bowiem tak bliską mu osobę, z którą miał tak dobry kontakt, na którą mógł liczyć, którą darzył zaufaniem. Niewątpliwie śmierć brata skutkowała zerwaniem istniejącej między powodem, a jedynym bratem relacji rodzinnej i więzi uczuciowej wyrażającej się w częstych kontaktach braci oraz zbudowanej na wcześniejszym wspólnym zamieszkiwaniu, wykonywaniu obowiązków i wzajemnej pomocy, wspólnym obchodzeniu świąt i uroczystości.

W konsekwencji jego nagłej śmierci wystąpiły u powoda zmiany w zakresie stanu psychicznego polegające na zaburzeniach adaptacyjnych depresyjnych- wycofaniu się, unikaniu kontaktów z ludźmi, trudności w funkcjonowaniu.

Przechodząc do kwestii miarkowania zadośćuczynienia należnego powodowi, Sąd kierował się zasadą aby było one utrzymane w rozsądnych granicach.

Przy uwzględnieniu zakresu doznanej przez powoda krzywdy, związanych z tym cierpień psychicznych Sąd uznał, iż kwota 40 000 zł będzie kwotą odpowiednią, adekwatną do doznanej krzywdy, a jednocześnie nie będzie kwotą wygórowaną.

Poza tym ustalona tytułem zadośćuczynienia kwota ustalona została w wysokości, która zdaniem Sądu przedstawia ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie jest przy tym nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa i jest utrzymana w rozsądnych granicach. Zdaniem Sądu strata brata w tak młodym wieku, dla powoda, który był z nim silnie związany emocjonalnie, wspierał go i sam korzystał z jego pomocy, stanowi znaczną krzywdę, której nie zadośćuczyni wypłacona przez pozwanego kwota 10 000,00 zł.

W tym stanie rzeczy mając na względzie powyższe okoliczności Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 30 000,00 zł. uwzględniając, iż pozwany wypłacił z tego tytułu kwotę 10 000,00 zł co daje łącznie ustaloną należną kwotę zadośćuczynienia.

Sąd I instancji uznał, iż zasądzenie zadośćuczynienia w wyższej wysokości nie znajduje uzasadnienia w okolicznościach przedmiotowej sprawy. Należy bowiem zauważyć, iż powód w chwili przedmiotowego zdarzenia był osobą dorosłą, samodzielną, posiadającą własną rodzinę. Nie był uzależniony od brata finansowo ani też nie wiązał z bratem przyszłości.

Wobec powyższego Sąd w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

O odsetkach sąd orzekł w oparciu o art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd nie podzielił stanowiska strony pozwanej, iż odsetki należą się dopiero od chwili wyrokowania. Orzeczenie sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego. Sąd na podstawie zaoferowanych w sprawie dowodów rozstrzyga, czy doznane cierpienia i krzywda oraz potencjalna możliwość ich wystąpienia

w przyszłości miały swoje uzasadnienie w momencie zgłoszenia roszczenia. W takiej sytuacji zasądzenie odsetek od daty wyrokowania prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyroku i stanowiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniające go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym,

w oczekiwaniu na orzeczenie sądu znoszącego obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres (por. wyrok Sądu Najwyższego: z 18 lutego 2011 roku, I CSK 243/10).

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd zasądził odsetki od dnia 14 czerwca 2016 r., uznając, iż od tego dnia pozwane towarzystwo pozostawało w zwłoce ze spełnieniem świadczenia (odmowna decyzja z dnia 13 czerwca 2016 r.).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozdzielając koszty postępowania pomiędzy obie strony po połowie z jednoczesnym zniesieniem między stronami kosztów zastępstwa procesowego, albowiem obydwie strony utrzymały się ze swymi żądaniami w 50%.

Na koszty postępowania składa się: opłata sądowa od pozwu od której uiszczenia powód był zwolniony oraz koszty opinii w wysokości 306,51 zł na poczet której powód uiścił zaliczkę w kwocie 600,00 zł., co skutkowało wydaniem w p-kcie zarządzenia w przedmiocie zwrotu powodowi pozostałej niewykorzystanej części zaliczki na biegłego sądowego tj. kwoty 293,49 zł. Obciążenie obu stron kosztami wymagało zasądzenia od pozwanego połowy kosztów opinii biegłego sądów w całości uiszczonych przez powoda tj. kwoty 153,26 zł.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana w części zasadzającej na rzecz powoda kwotę 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 czerwca 2016 r, oraz dotyczącej nałożenia na pozwanego obowiązku zwrotu powodowi kosztów procesu.

Zarzuty apelacji dotyczą naruszenia;

- art. 448 kc w zw. z art. 24§1 kc i przyjęcie, że kwota zasądzonego zadośćuczynienia jest odpowiednia , w sytuacji, gdy jest ona rażąco wygórowana w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej przez powoda,

- art. 233 kpc poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i pominięcie wniosków wypływających z opinii biegłego psychologa G. R. odnośnie braku zaburzeń psychicznych powoda po śmierci brata oraz jego obecnej sytuacji rodzinnej, które to okoliczności miały wpływ na wysokość przyznanego zadośćuczynienia.

Sad Okręgowy zważył, co następuje;

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, skoro zaskarżony wyrok jest zgodny z prawem i trafny w odniesieniu do okoliczności faktycznych sprawy. Podnoszone w apelacji zarzuty nie zachodzą.

Ustalenia faktyczne i przyjętą podstawę rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne.

Przepisy kodeksu cywilnego nie wskazują kryteriów, jakie należałoby uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego i dlatego też należy sięgnąć do bogatej judykatury dotyczącej art. 445 § 1 kc, która znajduje zastosowanie również w odniesieniu do art. 448 kc. Suma „odpowiednia" w rozumieniu art. 448 kc nie oznacza bowiem sumy dowolnej, określonej wyłącznie według uznania sądu, gdyż jej prawidłowe ustalenie wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności, mogących mieć w danym przypadku znaczenie. Trafnie przyjął Sąd I instancji, że zadośćuczynienie powinno mieć charakter kompensacyjny, a więc przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość i być tak ukształtowane, by stanowić „ekwiwalent wycierpianego bólu". Z drugiej strony orzecznictwo wskazuje na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, co nie może podważać kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/2003, OSNC 2005/ 2/40). Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia z art. 448 kc przysługującego najbliższemu członkowi rodziny zmarłego, jako świadczenia o charakterze kompensacyjnym należy wziąć pod uwagę cel, jakim jest złagodzenie przykrych doznań w postaci cierpienia, bólu, osamotnienia po stracie najbliższego członka rodziny. Doznaną krzywdę determinują głównie cierpienia psychiczne z powodu śmierci osoby bliskiej wywołane rozerwaniem więzi łączących prawidłowo funkcjonującą rodzinę w rezultacie przedwczesnej śmierci jednego z jej członków. Kompensacja doznanej krzywdy musi zakładać umożliwienie dostosowania się do nowej rzeczywistości wynikłej z utraty osoby bliskiej. Z tej przyczyny nieunikniona jest gradacja wysokości zadośćuczynienia w zależności od stopnia osamotnienia i utraty oparcia będącego następstwem śmierci takiej osoby. Te wszystkie przesłanki badał Sad Rejonowy, przekonywująco wywodząc, że zasądzona suma pieniężna stanowi dla powoda dostateczną rekompensatę za doznaną krzywdę wskutek śmierci brata K. R.. Ustalenie wysokości kwoty zadośćuczynienia ma charakter ocenny, stąd zarzut apelacji naruszenia art. 448 kc poprzez zawyżenie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia mógłby być uwzględniony tylko w razie wykazania oczywistego naruszenia tych kryteriów, ich niezastosowaniu lub stwierdzenia dysonansu między poprawnie sformułowanymi przesłankami w ujęciu ogólnym a zindywidualizowanymi przesłankami, dotyczącymi sytuacji konkretnej osoby pokrzywdzonej. Wobec tego korygowanie przez Sąd II instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być aktualne tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie. Zmiana wysokości zadośćuczynienia na etapie postępowania apelacyjnego przez sąd drugiej instancji byłaby możliwa tylko wtedy, gdyby sąd pierwszej instancji nie uwzględnił wszystkich okoliczności i czynników uzasadniających przyznane świadczenie, co nie zachodzi w konkretnym przypadku.

Z tych motywów, apelacja nie mogła odnieść zamierzonego skutku i podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1kpc w zw. z art. 108§1 kpc.

SSA w SO Adam Simoni SSA w SO Wojciech Misiuda SSO w SR del do SO Piotr Osowy