Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2018r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 05 września 2018 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku

z dnia 16 maja 2018r., sygn. akt I C 454/17

I.  Oddala apelację;

II.  Zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. na rzecz powoda A. S. (1) kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II – giej instancji.

SSO Małgorzata Szostak - Szydłowska SSO Mirosław Krzysztof Derda SSO Alicja Wiśniewska

Sygn. akt: I. Ca. 314/18

UZASADNIENIE

Powód A. S. (1) reprezentowany przez kuratora A. Z. wystąpił z pozwem skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. o zasądzenie renty w wysokości po 1.600,00 zł miesięcznie płatnej począwszy od dnia 1 listopada 2016 r. do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia w płatności którejkolwiek z rat z tytułu zwiększonych potrzeb powoda wynikających z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia doznanego wskutek wypadku z dnia 17 kwietnia 2015 r. polegających na ponoszeniu kosztów pobytu powoda w całodobowej placówce świadczącej usługi opiekuńcze Domu Pomocy Społecznej M. w E. i wydatków na zakup leków, pieluchomajtek, dodatkowej żywności, środków higienicznych i kosmetycznych. Ponadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wskazał, że powód przebywa w prywatnym ośrodku opiekuńczo – leczniczym, chociaż przysługuje mu możliwość pobytu w publicznych ośrodkach, a także że powód nie przedstawił dowodów na poczynienie starań dotyczących możliwości korzystania z praw do pobytu w państwowej placówce opiekuńczo-leczniczej. Zdaniem pozwanego, powód w stopniu niewystarczającym udowodnił wysokość żądanego świadczenia, gdyż dołączone do pozwu dokumenty nie są wystarczające do ustalenia wysokości zasadność zasadności dożywotniej renty.

W toku procesu powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia za okres od 1 listopada 2016 r. do końca stycznia 2017 r.

Wyrokiem z dnia 16 maja 2018 r. wydanym sygn. akt I. C. 454/17 Sąd Rejonowy w Ełku zasądził od pozwanego na rzecz powoda rentę z tytułu zwiększenia potrzeb w kwotach po 1.600,00 zł miesięcznie płatne z góry do dnia 10-go każdego miesiąca, począwszy od dnia 01.02.2017 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia płatności którejkolwiek z rat (pkt I), umorzył postępowanie w zakresie żądania zasądzenia renty z tytułu zwiększenia potrzeb za okres od dnia 01 listopada 2016 r. do dnia 31 stycznia 2017 r. (pkt II); zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.377,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt III); nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 679,05 zł tytułem zwrotu kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (pkt IV).

Podstawą powyższego orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji:

Dnia 17 kwietnia 2015 r. w E. przy ul. (...) doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego poszkodowany został powód A. S. (1) jako pieszy. Do zdarzenia drogowego doszło na skutek tego, że kierowca samochodu osobowego marki V. (...) o nr. rejestracyjnym (...) naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz nie dostosował prędkości i taktyki jazdy do warunków drogowych. W wyniku naruszenia reguł ostrożności wjechał na chodnik potrącając znajdującego się na nim pieszego powoda. Na skutek powyższego zdarzenia powód został zabrany karetką pogotowia do szpitalnego oddziału ratunkowego 108 Szpitala (...) w E., skąd następnie został przetransportowany na Oddział Intensywnej Terapii Wojewódzkiego Szpitala (...) w O.. W szpitalu w O. rozpoznano stan po urazie komunikacyjnym, liczne złamania twarzoczaszki, stan po chirurgicznym zespoleniu złamań, rozległe zmiany niedokrwienne w prawej półkuli mózgu, uraz drążący lewej gałki ocznej, który został zaopatrzony chirurgicznie. Przy przyjęciu na Oddział Intensywnej Terapii powód był pod wpływem analgosedacji, był nieprzytomny (...) 3 pkt, posiadał krwiaki okularowe obustronnie, prawa źrenica była wąska, okrągła reaktywna, lewa zniekształcona, stwierdzono odmę podskórną w obrębie twarzoczaszki, założono tamponada przednio-tylną do obu przewodów nosowych. Ponadto stwierdzono niewielkie krwawienie z jamy ustnej, rany na głowie i uchu prawym, szyja została unieruchomiona w kołnierzu S..

Powód w dniu 28 kwietnia 2015 r. został przeniesiony na Oddział Intensywnej Terapii Szpitala (...) w E. celem dalszego leczenia. W dniu wypisu ze Szpitala w O. był pod wpływem analgosedacji. W szpitalu w E. był hospitalizowany w okresie od 28 kwietnia 2015 r. do 21 maja 2015 r. Rozpoznano u niego wówczas uraz czaszkowo-mózgowy ze stłuczeniem prawej półkuli mózgu, uraz twarzoczaszki ze złamaniem kości twarzoczaszki zaopatrzony chirurgicznie, uraz drążący lewej gałki ocznej zaopatrzony chirurgicznie, ostrą niewydolność oddechową, zapalenie płuc, niedowład połowiczy lewostronny, nadciśnienie tętnicze, tracheostomia przezskórna, nikotynizm. Powód w 23 dobie pobytu został skierowany do Oddziału (...) spółki z o.o. w E. celem leczenia usprawniającego z powodu niedowładu połowicznego lewostronnego po przebytym urazie czaszkowo-mózgowym. Wówczas pacjent pozostał w logicznym kontakcie słownym, był krążeniowo i oddechowo wydolny, z utrzymującym się niedowładem połowiczym lewostronnym. Był pacjentem leżącym, wymagał pomocy w zmianie pozycji w obrębie łóżka oraz w wykonywaniu wszystkich czynności dnia codziennego. W trakcie hospitalizacji powód był okresowo zdezorientowany w miejscu, czasie, momentami nielogiczny. Był na diecie zmiksowanej. Powód cierpiał na nietrzymanie stolca i moczu, potrzebował pomocy w podstawowych czynnościach jak np. mycie zębów, czesanie włosów, golenie, mycie się, był zależny od otoczenia, nie potrafił samodzielnie przesiąść się z łóżka na fotel, był unieruchomiony, w zakresie ubierania całkowicie zależny od otoczenia. Na Oddziale (...) poszkodowany przebywał do dnia 2 lipca 2015 r. powód został wypisany z poprawą stanu funkcjonalnego, siedział stabilnie z podporem potrzebował pomocy przy przesiadaniu się z łóżka na wózek inwalidzki, którym się poruszał na wyłącznie niewielkich dystansach. Przy wypisie w dalszym ciągu cierpiał na nietrzymanie stolca i moczu, potrzebował pomocy w podstawowych czynnościach, w tym korzystaniu z toalety, przy ubieraniu się i kąpieli. Powód po wypisaniu ze szpitala zamieszkał z córką A. Z. i wnukiem.

Powód A. S. (1) w okresie od 30 września 2015 roku do dnia 25 kwietnia 2016 roku przebywał w Zakładzie (...) w S. celem kontynuacji leczenia farmakologicznego, całodobowej opieki, pielęgnacji i rehabilitacji. Przy przyjęciu do ośrodka miał niepełną orientację, mowa była niewyraźna, był zaopatrzony w pieluchomajtki. Wymagał pomocy w spożywaniu posiłków, przy czynnościach osobistych, w przemieszczaniu się z łóżka na wózek inwalidzki, na wózku był częściowo zależny od osób trzecich, w dacie wypisu stan powoda został określony jako średnio-ciężki. Pacjent w dalszym ciągu był leżący, siadał z pomocą drugiej osoby, utrzymywał się niedowład lewostronny. Powód przy wypisie potrzebował pomocy w spożywaniu posiłków, przemieszczaniu się z łóżka na wózek, przy czynnościach higieny osobistej i korzystaniu z toalety. Był całkowicie zależny jest chodzi o ubieranie i rozbieranie popuszczał mocz i stolec. Następnie przez pół roku w okresie od dnia 25 kwietnia 2016 r. do 24 października 2016 r. A. S. (1) przebywał w Zakładzie (...) sp. z o.o. w E.. A. S. (1) w dalszym ciągu potrzebował pomocy w przemieszczaniu się z łóżka na wózek, przy czynnościach higieny osobistej i korzystaniu z toalety. Był całkowicie zależny jeśli chodzi o ubieranie i rozbieranie popuszczał mocz i stolec W czasie pobytu w powyższych ośrodkach powód miał sfinansowane świadczenia w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Po zakończeniu pobytu w Zakładzie (...) powód został umieszczony w niepublicznym Domu Pomocy Społecznej M. w E., gdzie przebywa nieprzerwanie do chwili obecnej. Miesięczny koszt pobytu w przedmiotowym ośrodku opiekuńczo – leczniczym wynosi 2.900,00 zł, do której to kwoty należy doliczyć miesięczne wydatki na zakup leków w wysokości 150,00 zł oraz koszt zakupu pieluchomajtek, których koszt po odliczeniu refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia wynosi 80,00 zł.

Do comiesięcznych kosztów utrzymania powoda należy doliczyć koszty zakupu dodatkowej żywności, środków higienicznych i kosmetycznych, odzieży, które nie są zapewniane przez ośrodek, a których miesięczny koszt wynosi kwotę około 200,00 zł.

W chwili wypadku powód miał 63 lata. Był osobą samodzielną, zamieszkiwał sam w mieszkaniu położnym w E. przy ul. (...). Mieszkanie znajdowało się na 3 piętrze, w budynku bez windy. Zarówno przed jak i po wypadku utrzymywał się ze świadczenia emerytalnego wynoszącego około 1.500,00 zł netto. Kwota ta wystarczała na utrzymanie powoda, który był osobą samotną, prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe. Obecnie emerytura powoda wynosi 1.511,36 zł. Ponadto przyznano mu zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 208,67 zł. Tym samym łączna wysokość wypłaty z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynosi 1.720,03 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy w Ełku postanowieniem z dnia 17 września 2015 r. wydanym w sprawie III RNs 420/15 ustanowił powodowi kuratora w osobie A. D. (obecnie Z.).

Przed wypadkiem powód był osobą sprawną fizycznie, mieszkał sam, samodzielnie się poruszał i nie korzystał z pomocy osób trzecich. Po wypadku, wskutek doznanych obrażeń stał się osobą niesamodzielną, wymagającą pomocy osób trzecich przy zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych, w tym przy samodzielnym poruszaniu się i przemieszczaniu i czynnościach dnia codziennego. Poszkodowany nie jest w stanie zamieszkiwać sam, z uwagi na niesamodzielność i potrzebę pomocy osób trzecich przy czynnościach dnia codziennego. Przed wypadkiem leczył się wyłącznie z powodu nadciśnienia tętniczego.

W celu ustalenia skutków wypadku w organizmie powoda przeprowadzony został dowód z pisemnej opinii biegłego z zakresu neurologii. Biegły sądowy z zakresu neurologii w sporządzonej opinii po analizie dokumentacji medycznej powoda i przeprowadzonym badaniu przedmiotowym rozpoznał u niego: przebyty uraz czaszkowo-mózgowy ze stłuczeniem prawej półkuli mózgu, niedowład połowiczny lewostronny, niedowład ośrodkowy w n. VII lewego, przebyty uraz twarzoczaszki z licznymi złamaniami oraz nadciśnienie tętnicze. W związku z doznanym urazem stwierdził, że obrażenia i spowodowane przez nie stały uszczerbek na zdrowiu to: porażenie połowicze uniemożliwiające samodzielne stanie i chodzenie - 100% poz. A 5a, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postepowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U Nr 234, poz. 1974). Powód w wyniku przebytego wypadku doznał urazu czaszkowo- mózgowego ze stłuczeniem prawej półkuli mózgu, co skutkuje utrwalonym niedowładem połowiczym lewostronnym. Następstwem wyżej wymienionego wypadku są: stłuczenia prawej półkuli mózgu, niedowład połowiczy lewostronny, złamanie kości twarzoczaszki, zaopatrzony chirurgicznie uraz drążący lewej gałki ocznej. Powód od dnia zdarzenia wymaga opieki osób trzecich, okresowej kontroli u lekarzy specjalistów. Wymaga również opieki pielęgnacyjnej i pomocy w czynnościach życia codziennego świadczonych w warunkach Domu Pomocy Społecznej. Stan neurologiczny powoda jest stanem utrwalonym i nie rokuje poprawy na przyszłość wymaga ciągłej i kompleksowej rehabilitacji. Pobyt w Domu Pomocy Społecznej wynika z następstw wypadku z 17 kwietnia 2015 roku i zapewnia powodowi właściwą całodobową opiekę.

Pismem z dnia 30 lipca 2015 r. skierowanym do (...) Towarzystwa (...) w S. powód wniósł o wypłatę zadośćuczynienia w kwocie 500.000 zł, kosztów opieki osób trzecich w kwocie 7.656,00 zł, kosztów lepszego 401,44 zł.

W dniu 2 lutego 2017 r. powód w ramach postępowania likwidacyjnego zawarł z pozwanym Towarzystwem (...) ugodę pozasądową na podstawie, której otrzymał od ubezpieczyciela łącznie: kwotę 310.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia. Zgodnie z § 2 z ugody zostały wyłączone roszczenia rentowe wynikające ze zwiększonych potrzeb poszkodowanego w myśl art. 442 § 2 k.c. Powód występował do Ubezpieczyciela o refundację kosztów pobytu w Domu Pomocy Społecznej M. w E. podając koszty związane z pobytem w ośrodku. Decyzją z dnia 24 stycznia 2017 r. powodowi zostało przyznane odszkodowanie w kwocie 5.140,92 zł tytułem poniesionych kosztów wynikających ze zwiększonych potrzeb w okresie od 01.11.2016 r. do dnia 31.01.2017 r., na przyznaną kwotę składa się miesięcznie poniesiony koszt: 2.900 zł tytułem zwrotu kosztów pobytu w Domu Pomocy Społecznej, 45,00 zł ryczałt tytułem kosztów zakupu leków związanych z powypadkowym leczeniem farmakologicznym, ryczałt na zakup pieluchomajtek w kwocie 80,00 zł, ryczałt na koszty zakupu środków higienicznych i pielęgnacyjnych oraz ewentualnych kosztów zakupu dodatkowej żywności w kwocie 200,00 zł, tj. miesięcznie kwota 1.713,64 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że na skutek wypadku komunikacyjnego potrzeby powoda wzrosły. Przed wypadkiem był osobą w pełni samodzielną, a otrzymywane świadczenie emerytalne wystarczało na bieżące pokrywanie potrzeb życiowych poszkodowanego, nie korzystał ze wsparcia materialnego członków rodziny, ani instytucji wsparcia socjalnego. Teraz jest osobą niepełnosprawną, leżącą z niedowładem lewostronnym, poruszającą się na wózku inwalidzkim, wymaga opieki pielęgnacyjnej osób trzecich i pomocy w czynnościach dnia codziennego, które są zapewnione w warunkach Domu Pomocy Społecznej. Jak wynika z opinii biegłego powód wymaga ciągłej i kompleksowej rehabilitacji. Stan powoda jest stanem utrwalonym i nie rokuje poprawy. Prawidłową opiekę pielęgnacyjną i kompleksową opiekę ma zapewnioną w ośrodku opiekuńczo-leczniczym. Z uwagi na uzależnienie od pomocy osób trzecich, konieczność stałej rehabilitacji oraz warunki budowalne i techniczne, powód nie ma możliwości powrotu do swojego mieszkania przy ul. (...) w E.. Mieszkanie położone jest na 3 piętrze w bloku bez windy. Do czasu wypadku zamieszkiwał on sam i nie potrzebował wsparcia i pomocy osób trzecich, aktualnie nie tylko potrzebuje, ale konieczna jest opieka ze strony osób trzecich i rehabilitacja, która poprawi jakość jego życia. Powyższe potrzeby pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z wypadkiem z dnia 17 kwietnia 2015 r. Pobyt w domu pomocy społecznej zaspokaja powyższe zwiększone potrzeby powoda i koszt ten powinien zostać powodowi zrefundowany.

Zdaniem Sądu Rejonowego, nie mogą zostać uznane za uzasadnione zarzuty pozwanego, jakoby koszty pobytu w niepublicznej placówce mogły zostać zrefundowane tylko i wyłącznie wtedy, gdyby powodowi odmówiono przyjęcia do placówki finansowanej ze środków publicznych. Pozwany traci z pola widzenia fakt, że powód w okresie od 30 września 2015 r. do dnia 24 października 2016 r. przebywał w Zakładach (...) najpierw w S., a następnie w (...) sp. z o.o. w E., gdzie miał sfinansowane świadczenia w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Z pisma (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. wynika, że pobyt w zakładzie pielęgnacyjnym jest okresowy i uzależniony jest od stanu pacjenta, zaś czas oczekiwania na przyjęcie do Zakładu (...) wynosi około 2 lata licząc od dnia złożenia dokumentów. Dodatkowo wskazano, że jeżeli pacjent nie wymaga stałej, profesjonalnej opieki pielęgniarskiej, a tylko pielęgnacji i opieki, to jest on wypisywany do domu. Odnosząc się natomiast do sytuacji powoda wskazano, że jeśli od czasu jego ostatniego pobytu w placówce jego stan zdrowia nie uległ pogorszeniu, to nie wymaga on profesjonalnej opieki pielęgniarskiej. Oceniając treść tego pisma Sąd Rejonowy zważył, że został wypisany, dlatego że nie wymagał profesjonalnej opieki pielęgniarskiej, a jedynie pielęgnacji i opieki, dlatego nie zostałby przyjęty do tej placówki. Powyższe koresponduje ze stanowiskiem świadka A. Z., córki powoda, która wskazała, że z przekazanych jej przez dyrekcję (...) sp. z o.o. informacji wynikało, że nawet gdyby złożyła dokumenty niezbędne do przyjęcia do placówki A. S. (1) to i tak nie zostałby on przyjęty. Ponadto córa powoda wskazywała, że standard opieki w placówce publicznej istotnie odbiega od standardów panujących w Domu Pomocy Społecznej M. w E.. Zdaniem świadka, Powód przebywając w placówce niepublicznej ma aktualnie zapewnioną lepszą opiekę, jest zadbany, czysty i „lepiej dopatrzony”, lepsze są również warunki bytowe i mniej liczne sale chorych. Świadek wskazywała, że miała poważne zastrzeżenia do opieki sprawowanej nad ojcem w placówkach państwowych, że zdarzało się, iż gdy przyjeżdżała niespodziewanie do ojca to był on ośliniony, nieogolony, głodny, był ubrany w ubraniach innych pacjentów.

W świetle powyższych okoliczności, zdaniem Sądu Rejonowego, pozwany nie może czynić zasadnego zarzutu z powodu braku korzystania przez powoda z placówek finansowanych ze środków publicznych, a tym samym uchylać się od obowiązku zapłaty renty z tytułu zwiększonych potrzeb powoda. Niewątpliwie powód potrzebuje opieki osób trzecich, pielęgnacji i rehabilitacji i takie warunki ma zapewnione w Domu Pomocy Społecznej M. w E.. Koszty ponoszone z tego tytułu przez powoda stanowią o zwiększeniu jego potrzeb i w tym zakresie wymagają refundacji przez pozwanego.

Zgodnie z zaświadczeniem wystawionym przez dyrektora Domu Pomocy Społecznej miesięczny koszt pobytu w placówce wynosi 3.130,00 zł i na ten koszt składa się: miesięczny koszt pobytu 2.900,00 zł, koszt leków 150,00 zł, 80,00 zł koszt zakup pieluchomajtek po odliczeniu refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia. Wydatki powyższe Sąd Rejonowy uznał za w pełni uzasadnione, zarówno co do celowości ich poniesienia, jak i wysokości. Obliczając wysokość renty z tytułu zwiększenia potrzeb Sąd Rejonowy uwzględnił również wydatki na zakup środków higienicznych, kosmetycznych, dodatkowej żywności i odzieży. W konsekwencji przyjął, że miesięczny koszt utrzymania A. S. (2) wynosi 3.330,00 zł i po pomniejszeniu o jego dochody w postaci świadczenia emerytalnego (1.511,00 zł i zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie 208,00 zł), uzasadnione jest na gruncie art. 444 § 2 k.c. zasądzenie renty z tytułu zwiększenia potrzeb w wysokości 1.600,00 zł miesięcznie. O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z art. 481 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w takim zakresie, w jakim powód cofnął powództwo wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 83 i art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. 2018, poz. 300) nakazano pobrać od pozwanego.

Powyższy wyrok w zakresie uwzględniającym powództwo i rozstrzygającym o kosztach procesu zaskarżył pozwany (...) S.A. z siedzibą w S. zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 442 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że ponoszenie przez powoda kosztów pobytu w Niepublicznym Domu Pomocy Społecznej M. w E. jest konieczne, a zatem, że koszty te stanowią szkodę majątkową wynikającą ze zdarzenia, za które pozwany ponosi odpowiedzialność,

2)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że ponoszenie przez powoda kosztów pobytu w Niepublicznym Domu Pomocy Społecznej M. w E. jest konieczne, a zatem, że koszty te mieszczą się w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, za które pozwany ponosi odpowiedzialność,

3)  naruszenie prawa procesowego mającego istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj. art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie za udowodnione twierdzenia powoda o konieczności ponoszenia kosztów pobytu w Niepublicznym Domu Pomocy Społecznej M. w E., a także twierdzeń o braku możliwości uzyskania opieki i świadczeń medycznych na tym samym poziomie ze środków refundowanych z NFZ,

4)  naruszenie prawa procesowego mający istotny wpływ na rozstrzygniecie, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i całkowicie dowolną ocenę dowodów polegającą na błędnym ustaleniu, że ponoszenie przez powoda kosztów pobytu w Niepublicznym Domu Pomocy Społecznej M. w E. jest konieczne, a zatem, że koszty te stanowią szkodę majątkową wynikającą ze zdarzeniem, za które pozwany ponosi odpowiedzialność, pominięciu szeregu okoliczności wynikających z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a świadczących o tym, że kurator powoda w osobie jego córki A. Z. nie podjął praktycznie żadnych czynności w celu zapewnienia powodowi opieki i leczenia ze świadczeń refundowanych z NFZ i uznaniu, że dostęp powoda do analogicznych świadczeń refundowanych z NFZ jest ograniczony.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest nieuzasadniona.

Podniesione w niej zarzuty są nietrafne i nie wykazujące wadliwości wydanego rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy poczynił bowiem prawidłowe ustalenia faktyczne na podstawie materiału dowodowego, którego ocena nie pozostaje w sprzeczności z zasadami logiki rozumowania czy doświadczenia życiowego i nie wykazuje błędów natury faktycznej. Sąd Rejonowy trafnie wyjaśnił też podstawę prawną orzeczenia z przytoczeniem właściwych przepisów prawa. Sąd Odwoławczy w pełni podziela ustalenia i wnioski Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne, stąd nie zachodzi potrzeba ich powtarzania, a odnieść się należy do zarzutów apelacji.

W pierwszej kolejności rozważyć należało naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. Tylko bowiem w stanie faktycznym ustalonym zgodnie z przepisami prawa procesowego rozważać można prawidłowość zastosowania norm prawa materialnego.

Przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Z zasady to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, a w wyjątkowych wypadkach Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę (art. 232 k.p.c.). Argumenty zawarte w apelacji nie zmierzają do wykazania, aby w niniejszej sprawie wymagana była aktywność sądu z urzędu w gromadzeniu dowodów. Adresatem normy prawnej regulowanej w art. 232 k.p.c. są zaś strony, a nie sąd, nie mógł wiec on naruszyć tego przepisu. Kontrola prawidłowości dokonanej przez sąd oceny dowodów i w konsekwencji prawidłowości uznania, że dane okoliczności są udowodnione, następuje w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Zarzuty apelacyjne w tym zakresie w niniejszej sprawie ogniskują się wokół kwestii szczupłości materiału dowodowego na okoliczność konieczności ponoszenia kosztów pobytu powoda w Niepublicznym Domu Pomocy Społecznej M. w E. i braku możliwości uzyskania opieki i świadczeń medycznych na tym samym poziomie ze środków refundowanych z NFZ, który w ocenie skarżącego ograniczył się do twierdzeń strony powodowej.

Sąd Rejonowy swoje przekonanie, iż niezbędne są koszty opieki nad powodem poza systemem publicznej służby zdrowia oparł m.in. na zeznaniach A. Z.. Została ona – jak wynika z protokołu rozprawy z dnia 18 kwietnia 2018 r. (k. 431) – przesłuchana w charakterze świadka. Było to oczywiście nieprawidłowe, skoro osoba ta postanowieniem Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 17 września 2015 r. w sprawie sygn. akt III RNs 420/15 została ustanowiona kuratorem powoda. Jej przesłuchanie wino zatem odbywać się na zasadach określonych w art. 299 k.p.c. w zw. z art. 302 § 2 k.p.c., a zatem w charakterze strony. Zdaniem Sądu Okręgowego, pomimo tej nieprawidłowości w trybie jej przesłuchania, oprzeć się należało na jej zeznaniach (traktowanych jako zeznania strony powodowej), gdyż brak jest podstaw do przyjęcia, iż wyżej wymieniona słuchana w charakterze strony zeznawałaby odmiennie.

Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów nie nasuwa zastrzeżeń, gdyż nie wykracza poza uprawnienia wynikające z przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem sąd pierwszej instancji musi ocenić wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, zgodnie z którymi sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, Nr 10, poz. 200; z dnia 29 października 1996 r. w sprawie III CKN 8/86 (OSNC 1997/3/30).

Ugruntowany jest przy tym pogląd, że sformułowanie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga w szczególności wskazania, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 r., I ACa 180/08; LEX nr 468598, OSA 2009/6/55). W niniejszej sprawie, pomimo formalnego podniesienia zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., jak też obrazy innych przepisów postępowania dowodowego (tj. art. 227, 232 k.p.c.), omawiane zarzuty nie zostały w żaden sposób powiązane z podważeniem przesłanek dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów. W uzasadnieniu apelacji skarżący nie podał, które ze zgromadzonych w sprawie dowodów – poza wyżej w niewłaściwym trybie dopuszczonym dowodem z zeznań A. Z. – zostały wadliwie ocenione, ani na czym ta wadliwość polega. Podkreślić należy, iż dla skuteczności zarzutu dokonania błędnych ustaleń faktycznych będących wynikiem oceny dowodów, konieczne jest wskazanie przyczyn, dla których ta ocena dowodów nie spełnia kryteriów określonych w ustawie. Sąd drugiej instancji może bowiem zakwestionować dokonaną ocenę materiału dowodowego sprawy jedynie wtedy, gdy jest ona nielogiczna i sprzeczna z pozostałym w sprawie materiałem dowodowym. Ponadto

Taka sytuacja nie zachodzi w sprawie niniejszej albowiem zarzucane w apelacji błędy w ustaleniach faktycznych nie miały miejsca, przede wszystkim zaś zarzuty te nie podważają ustaleń dokonanych w oparciu dokumenty (w tym dokumentację medyczną powoda A. S. (1) i informacje dotyczące zasad, na jakich sprawowana była nad powodem opieka w ,, (...)medica” w (...) Sp. z o.o.), jak również opinii biegłego sądowego z zakresu neurologii odnośnie zakresu obrażeń ciała powoda i następstw wypadku komunikacyjnego z dnia 17 kwietnia 2015 r. oraz wymaganej opieki, pielęgnacji i pomocy w czynnościach życia codziennego. Poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia Sąd Okręgowy akceptuje i przyjmuje za podstawę swojego rozstrzygnięcia. Powyższe dowody uzupełnione zostały zeznaniami strony powodowej reprezentowanej przez kuratora.

Stosownie do art. 444 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty, a zgodnie art. 444 § 2 k.c., jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Wymienione następstwa (całkowita lub częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej; zwiększenie się potrzeb; zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość) powinny mieć charakter trwały (co nie oznacza, że nieodwracalny), a każda z tych okoliczności może stanowić samodzielną podstawę zasądzenia renty, jednakże zawsze konieczną przesłanką jest powstanie szkody, bądź to w postaci zwiększenia wydatków, bądź to zmniejszenia dochodów. W literaturze przyjmuje się, że zwiększenie potrzeb poszkodowanego polega na konieczności pokrycia kosztów utrzymania, powstałych wyłącznie w następstwie zdarzenia szkodzącego. Będą nimi wszelkie koszty związane z zapewnieniem poszkodowanemu stałej lub doraźnej opieki, koszty zmiany warunków bytowych (środki lokomocji, mieszkanie; por. wyrok SN z dnia 13 października 1976 r., IV CR 487/76, LEX nr 7854), zmiany diety itp.

Roszczenie o rentę w razie zwiększenia się potrzeb jest niezależne od zdolności do pracy poszkodowanego i od sposobu wydatkowania świadczeń uzyskanych z tego tytułu. Poszkodowany nie jest więc zobowiązany do udowodnienia poniesionych wydatków i może dochodzić roszczenia także wówczas, jeżeli dysponuje wystarczającymi środkami z innych tytułów (np. świadczeniem alimentacyjnym) lub opiekę nad nim sprawują osoby (np. najbliżsi), niedomagające się w zamian żadnej finansowej rekompensaty (por. wyrok SN z dnia 4 marca 1969 r., I PR 28/69, OSN 1969, nr 12, poz. 229; wyrok SN z dnia 11 marca 1976 r., IV CR 50/76, OSN 1977, nr 1, poz. 11, z glosą J. Rezlera, NP 1978, nr 6, s. 964 i n.).

W niniejszej sprawie powód w ramach żądania renty z racji zwiększonych potrzeb dochodził kwoty 1.600,00 zł m.in. tytułem częściowej refundacji kosztów pobytu w prywatnej placówce opiekuńczo-leczniczej. Wysokość tych kosztów określona na kwotę 3.130,- zł miesięcznie (w tym koszt leków i pieluchomajtek) została udowodniona zaświadczeniem Niepublicznego Domu Pomocy Społecznej (...) w E. z dnia 29 września 2016 r. (k. 14), a nadto okoliczność ponoszenia przez stronę powodową wynika z ze złożonych potwierdzeń przelewu (k. 15-16).

Ma rację skarżący, że to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia celowości i konieczności ponoszenia kosztów pobytu w Niepublicznym Domu Pomocy Społecznej (...) w E. i – w ocenie Sadu Okręgowego – powód temu sprostał, gdyż z opinii biegłego z zakresu medycyny wynika, że pi elegancja i opieka nad powodem w tego typu placówce jest niezbędna. W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że powód całkowicie jest uzależniony od pomocy osób trzecich. Nie jest w stanie samodzielnie się ubrać, korzystać z toalety, wymaga całodobowej opieki pielęgnacyjnej w czynnościach życia codziennego, a także ciągłej i kompleksowej rehabilitacji. Taką zaś pomoc zapewnia (...), gdzie powód przebywa i gdzie był przez biegłego badany (vide: opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii – k. 411-414).

Warto jest też podkreślić, że art. 444 k.c. nie przesądza, w jakim systemie organizacyjno-prawnym może dojść do poddania się przez poszkodowanego czynnościom leczniczym lub rehabilitacyjnym. Poszkodowany nie może być pozbawiony możliwości korzystania z leczenia lub rehabilitacji, które mogłyby doprowadzić do odpowiedniego efektu restytucyjnego w zakresie jego stanu zdrowia, nawet jeżeli realizowane świadczenia medyczne powodować mogą powstanie odpowiednich, zwiększonych kosztów. Należy pozostawić mu zatem możliwość wyboru systemu leczenia publicznego lub prywatnego, przynajmniej w takiej sytuacji, w której brak podstaw do przyjęcia istnienia pełnego wyboru alternatywnego z racji istotnego ograniczenia faktycznego dostępu do usługi medycznej oferowanej w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje typowe, tj. szerszy zakres prywatnych usług medycznych, niemożność skorzystania przez poszkodowanego ze świadczenia medycznego oferowanego przez publiczny system świadczeń z powodu odległego, niewskazanego medycznie czasu jego zrealizowania. Katalog takich zdarzeń może być, oczywiście, uzupełniony o sytuacje szczególne wynikające z konkretnego stanu faktycznego, w którym istotny jest nie sam dostęp faktyczny do publicznej usługi medycznej, ale także poziom merytoryczny i techniczny takiej usługi z punktu widzenia medycznych rokowań jej efektywności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 lutego 2018 r., I ACa 784/17, Legalis nr 1760333).

W okolicznościach niniejszej sprawy, nie ma realnych szans, aby powód został umieszczony w państwowej placówce pielęgnacyjno-opiekuńczej w ramach usług finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) w pobliżu miejsca swojego zamieszkania. Z informacji pozyskanych z Zakładu (...) w E. (k. 438) wynika bowiem, że okres oczekiwania na przyjęcie do tego zakładu wynosi około 2 lata. Pacjent, który wymaga wyłącznie opieki, jest wypisywany z zakładu do domu lub rodzina organizuje opiekę nad pacjentem. W przypadku powoda, stan jego zdrowia nie wymaga zapewnienia mu profesjonalnej opieki pielęgniarskiej w zakładzie pielęgnacyjnym. Nie przewiduje się również przyjmowania z Domu Pomocy Społecznej do zakładu pielęgnacyjnego, chyba że stan jego zdrowia wymaga całodobowej profesjonalnej opieki pielęgniarskiej (k. 438). Z powyższego wynika, że powód nie ma możliwości uzyskania całodobowej opieki w ramach usług finansowanych przez NFZ. Taką opiekę powodowi zapewnia Niepubliczny Dom Pomocy Społecznej (...) w E.. Jakość tych usług jest też na lepszym poziomie niż w warunkach zakładu pielęgnacyjnego (vide: zeznania strony powodowej reprezentowanej przez kuratora – k. 431-432). Skoro koszty utrzymania powoda wynosi 3.330,- zł miesięcznie (w tym miesięczny koszt pobytu w (...) 3.130,- zł i wydatki m.in. na dodatkową żywność i środki higieny – 200,- zł) i jedynie jest do kwoty 1.719,- zł finansowany jest ze świadczenia emerytalnego i zasiłku pielęgnacyjnego powoda, to żądanie zasądzenia kwoty 1.600,- zł tytułem renty z tytułu zwiększonych potrzeb było uzasadnione, jak trafnie przyjął Sąd Rejonowy.

Nie znajdując zatem podstaw do uwzględnienia apelacji pozwanego, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Pozwany, który przegrał postępowanie apelacyjne, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. powinien zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty postępowania odwoławczego, na które składają się: wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 1.800,- zł, określone zgodnie ze stawkami wymienionymi w § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

SSO Małgorzata Szostak – Szydłowska SSO Mirosław Krzysztof Derda SSO Alicja Wiśniewska