Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2018 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Bartek Męcina

Protokolant: staż. Anita Dębowska

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2018 roku w Łodzi

na rozprawie

z powództwa (...) Bank (...) S.A. we W.

przeciwko B. W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda (...) Bank (...) S.A. we W. na rzecz pozwanej B. W. kwotę 1.476 zł. (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 3195/15

UZASADNIENIE

W dniu 30 czerwca 2015 roku powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna we W. wytoczył przeciwko pozwanej B. W. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zapłatę kwoty 5.095,79 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 4.477,16 zł zł od dnia 23 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty, a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w dniu 19 stycznia 2012 roku na mocy zawartej z pozwaną umowy udzielił jej kredytu w wysokości 7.644 zł, zaś pozwana zobowiązała się do jego spłaty zgodnie z harmonogramem, której to powinności jednak uchybiła. Pomimo wezwań pozwana nie wywiązała się z obowiązku spłaty należności, na skutek czego powód wypowiedział pozwanej przedmiotową umowę. Na dochodzoną pozwem należność składają się następujące kwoty: 4.477,16 zł – z tytułu należności głównej, 503,63 zł – z tytułu odsetek naliczonych za okres od dnia 19 stycznia 2012 roku do dnia wystawienia wyciągu z ksiąg banku, 115 zł – z tytułu kosztów, opłat i prowizji.

(pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym k. 2-4)

W dniu 3 września 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, którym zasądził od pozwanej na rzecz powoda dochodzoną wierzytelność wraz z kosztami procesu.

Nakaz ten pozwana zaskarżyła sprzeciwem podnosząc, iż przy zawieraniu przedmiotowej umowy powód wykorzystał jej niepełnosprawność i schorzenia psychiczne.

Postanowieniem z dnia 22 września 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu i utratę mocy nakazu zapłaty w całości oraz przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi.

(nakaz zapłaty k. 4v., sprzeciw k. 6, postanowienie k. 12)

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał pozew w całości. Wyjaśnił, iż zaciągniętą pożyczkę pozwana zobowiązała się spłacić w 60 miesięcznych ratach po 185,52 zł każda, płatnych do 15-go dnia każdego miesiąca, przy czym ostatnia rata podlegała zapłacie do dnia 15 stycznia 2017 roku, czemu jednak uchybiła. Dodał, że przed zawarciem przedmiotowej umowy pozwana została pozytywnie zweryfikowana odnośnie posiadanej zdolności kredytowej.

(odpowiedź na sprzeciw k. 15-16v.)

Postanowieniem z dnia 23 grudnia 2015 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi uwzględnił wniosek pozwanej z dnia 7 grudnia 2015 roku i ustanowił dla nie pełnomocnika z urzędu.

(wniosek k. 58, postanowienie k. 66)

W toku dalszego postępowania stanowiska procesowe stron nie uległy zmianie.

(protokół rozprawy k. 88-90)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana B. W. w dniu 19 stycznia 2012 roku zawarła z powodem (...) Bank (...) Spółką Akcyjną we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy której powód udzielił jej pożyczki w kwocie 7.644 zł na okres od dnia 19 stycznia 2012 roku do dnia 15 stycznia 2017 roku. Przyznaną kwotę, obejmującą prowizję – 250 zł, opłatę za ochronę ubezpieczeniową – 2.338,80 zł, opłatę za przekaz pocztowy – 55,20 zł oraz należność wypłaconą pożyczkobiorcy – 5.000 zł, pozwana zobowiązała się spłacić wraz z odsetkami umownymi w wysokości 3.487,20 zł w 60 miesięcznych ratach w kwocie po 185,52 zł każda, płatnych do 15-go dnia każdego miesiąca. Za opóźnienie w spłacie pożyczki bank był uprawniony do naliczania odsetek od zadłużenia przeterminowanego w wysokości równej czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. W razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch pełnych rat, powód miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem zwykłym do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

(umowa pożyczki k. 30-32v., harmonogram spłaty k. 49, okoliczności bezsporne)

Początkowo pozwana wywiązywała się z przyjętego na siebie zobowiązania i spłacała pożyczkę w terminach oznaczonych w harmonogramie. Dodatkowo, w związku z rezygnacją pozwanej z ochrony ubezpieczeniowej, powód w dniu 2 stycznia 2013 roku zwrócił na rachunek pożyczki kwotę 1.570,07 zł. Po dniu 14 listopada 2013 roku pozwana zaprzestała dalszej spłaty.

Wobec zaprzestania spłaty pożyczki, powód pismem z dna 29 kwietnia 2015 roku, doręczonym w dniu 12 maja 2015 roku, wypowiedział pozwanej przedmiotową umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, stawiając całość zadłużenia w stan wymagalności.

(pismo k. 33, k. 34, zestawienie wpłat k. 50, wypowiedzenie umowy k. 53, potwierdzenie odbioru k. 53a, okoliczności bezsporne)

W wyciągu z ksiąg banku z dnia 22 czerwca 2015 roku powód określił wysokość zobowiązania dłużnika na łączną kwotę 5.095,79 zł. W dacie wystawienia wyciągu zadłużenie B. W. z tytułu kapitału wynosiło 4.477,16 zł, z tytułu odsetek umownych – 503,63 zł, z tytułu kosztów, opłat i prowizji – 115 zł.

(wyciąg z ksiąg banku k. 51)

Pozwana B. W. od 2000 roku mieszka z konkubentem. W tym czasie kilkukrotnie zawierała umowy kredytu/pożyczki, których później nie spłacała.

Pozwana z uwagi na obniżenie sprawności intelektualnej od najmłodszych lat wymagała wsparcia opieki społecznej. Od 2001 roku jest pod stałą opieką PZP i ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. U pozwanej stwierdza się organiczne zaburzenia osobowości, organiczne zaburzenia lękowe i upośledzenie umysłowe lekkiego stopnia. Deficyty intelektualno-poznawcze mają charakter trwały i występowały już w okresie rozwojowym. Pozwana ujawnia obniżenie sprawności intelektualnej, osłabienie procesów pamięciowych, upośledzenie myślenia abstrakcyjnego i obniżenie krytycyzmu, co skutkuje upośledzeniem zdolności adekwatnej oceny sytuacji, zdolności przewidywania konsekwencji swoich działań, a także wzmożoną podatnością na sugestie płynące ze strony otoczenia. W dniu 19 stycznia 2012 roku, w chwili zawierania przedmiotowej umowy pożyczki, pozwana nie była zdolna do świadomego, a w szczególności swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli.

(zeznania świadka Z. K. 00:10:09-00:17:14 protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 16 maja 2016 roku, opinia sądowo-psychiatryczna k. 124-128)

Do dnia wyrokowania pozwana nie spłaciła zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem.

(okoliczność bezsporna)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których prawidłowość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości Sądu. Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął również zeznania świadka oraz opinię sądowo-psychiatryczną wydaną przez biegłego psychiatrę B. B.. Wydając opinię biegły oparł się na dokumentacji medycznej pozwanej oraz przeprowadzonym badaniu pozwanej, których zawartość oraz wyniki uwzględnił podczas opracowywania wniosków końcowych. Oceniając pisemną opinię biegłego psychiatry, Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zawartych w jej treści wniosków, opinia ta była bowiem rzetelna, jasna oraz logiczna. Opinia biegłego odzwierciedla staranność i wnikliwość w badaniu zleconego zagadnienia, wyjaśnia wszystkie istotne okoliczności, podaje przyczyny, które doprowadziły do przyjętej konkluzji, a równocześnie jest poparta głęboką wiedzą i wieloletnim doświadczeniem zawodowym biegłego. Jednocześnie opinii tej nie podważają pozostałe dowody, nie była ona również kwestionowana przez strony procesu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie niesporne były twierdzenia faktyczne powoda o tym, że pozwana zawarła z nim umowę pożyczki, w ramach której bank udzielił pozwanej pożyczki w wysokości 7.644 zł, którą pozwana zobowiązała się zwrócić wraz z odsetkami w 60 miesięcznych ratach do dnia 15 stycznia 2017 roku. Poza sporem pozostawało ponadto, że począwszy od dnia 15 grudnia 2013 roku pozwana zaprzestała jakiejkolwiek spłaty zadłużenia, na skutek czego powód wypowiedział przedmiotową umowę.

W niniejszej w sprawie zaszły jednak przesłanki, o których mowa w art. 82 k.c., skutkujące nieważnością umowy stanowiącej źródło pozwu, co czyni żądanie powoda niezasadnym. Jak wykazało przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, pozwana od 2001 roku pozostaje pod stałą opieką PZP. U pozwanej stwierdza się organiczne zaburzenia osobowości, organiczne zaburzenia lękowe i upośledzenie umysłowe lekkiego stopnia. Jak wyjaśnił przy tym biegły psychiatra, pozwana ujawnia obniżenie sprawności intelektualnej, osłabienie procesów pamięciowych, upośledzenie myślenia abstrakcyjnego i obniżenie krytycyzmu, co skutkuje upośledzeniem zdolności adekwatnej oceny sytuacji, zdolności przewidywania konsekwencji swoich działań, a także wzmożoną podatnością na sugestie płynące ze strony otoczenia. O czym była mowa wyżej, strona powodowa nie kwestionowała pisemnej opinii sądowo-psychiatrycznej, w konsekwencji Sąd uznał, że stanowi ona pełnowartościowy dowód, który może być podstawą czynionych w sprawie ustaleń faktycznych. Skutkiem takiej oceny było przyjęcie przez Sąd, stosownie do wydanej przez biegłego psychiatrę opinii, iż w dacie zawierania przedmiotowej umowy pożyczki B. W. znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli – pozwana nie była w stanie zapoznać się i zrozumieć treści podpisywanej umowy, co czyni złożone przez nią oświadczenie woli o związaniu się umową bankową z dnia 19 stycznia 2012 roku nieważnym, o czym przesądza treść art. 82 k.c. Przypomnienia wymaga przy tym, że w myśl powołanego przepisu, jakikolwiek powód skutkujący stanem wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, skutkuje nieważnością oświadczenia woli. Oświadczenie złożone w tym stanie powoduje bezwzględną nieważność dokonanej czynności prawnej, co uniemożliwia stronom dochodzenie jakichkolwiek roszczeń z tytułu zawartej umowy. Jak podnosi się w judykaturze, brak świadomości charakteryzuje się brakiem rozeznania, niemożnością zrozumienia posunięć własnych lub też innych osób, niezdawaniem sobie sprawy ze znaczenia własnego postępowania, przy czym stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, nie musi więc oznaczać zupełnego zaniku świadomości (por. m.in. wyrok SN z dnia 11 grudnia 1979 roku, II CR 448/79, OSPiKA 1981/3/45; wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 roku, IV CSK 7/05, Legalis nr 173781). Z kolei stan wyłączający swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli może być rozumiany tylko jako stan, w którym możliwość wolnego wyboru jest całkowicie wyłączona. W przeciwnym wypadku niemal każde oświadczenie woli byłoby dotknięte rozważaną wadą, rzadko bowiem człowiek działa zupełnie swobodnie (por. m.in. cyt. wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 roku). Oczywiście samo wystąpienie choroby psychicznej po stronie składającego oświadczenie woli nie przesądza automatycznie o tym, że nastąpiło ono w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Przy badaniu omawianych przesłanek oświadczenia woli istotnym jest bowiem, czy to choroba wywołała taki stan. W omawianej sprawie taki związek przyczynowo-skutkowy został wykazany ponad wszelką wątpliwość, jego istnienie, o czym była już mowa, nie było również kwestionowane przez stronę powodową.

W konsekwencji powództwo w niniejszej sprawie należało oddalić w całości.

O obowiązku zwrotu kosztów procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik sprawy, na podstawie art. 98 k.p.c.

Jej zastosowanie jest uzasadnione faktem, że powództwo było niezasadne w całości, a tym samym powód winien zwrócić pozwanej poniesione przezeń koszty procesu, na które złożyło się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w kwocie 1.200 zł powiększonej o podatek VAT, jako, że pomoc prawna była świadczona na rzecz pozwanej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu (§ 8 pkt 4 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, Dz.U. 2016, poz. 1714 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.476 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.