Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy T. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 września 2012 r., sygn. akt VII U 2403/11

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 350/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2011 r. wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. ustalił wysokość kapitału początkowego T. Z. na kwotę 80.174,49 zł, do ustalenia wartości kapitału początkowego pozwany nie uwzględnił dochodu za 1996r. w wysokości 22 339,73 zł., wskazując, iż zaświadczenie o wynagrodzeniu RP-7 z dnia 16.12.200r. nie spełnia wymogów formalnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji, ubezpieczona wniosła o ponowne przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem dochodów z tytułu wynagrodzenia za pracę za rok 1996r. osiągniętego w firmie (...) Spółka Sp. zo. o. w G..

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 10 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. do uwzględnienia przy wyliczaniu kapitału początkowego T. Z. za rok 1996 wynagrodzenia osiągniętego przez nią w 1996r. w (...) Spółka z o.o. w G. kwoty 22.339,73.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia i rozważania. Wnioskodawczyni urodzona dnia (...), złożyła w dniu 27 listopada 2009r. wniosek o ponowne przeliczenie kapitału początkowego. Jako okres podlegający uwzględnieniu w charakterze okresu składkowego odwołująca wskazała okres zatrudnienia w firmie (...) Spółka Sp. zo. o. w G. oraz okres zatrudnienia w Biurze (...) w G.. Na dowód wykonywanej wówczas pracy ubezpieczona przedłożyła druk RP -7 z dnia 16.12.2000r., potwierdzone za zgodność z oryginałem karty wynagrodzeń za lata 1997r., 1998r. z w firmie (...) Spółka Sp. zo. o. w G. za lata 1997r. 1998r., druk RP -7 za okres zatrudnienia w BP I T. A. G. Sp. zo. o., i zaświadczenie wystawione przez BP i T. A. G. dotyczących wynagrodzeń za okres od 14 02.1994r do 30.09.1994r. Ubezpieczona była zatrudniona w firmie (...) Spółka Sp. zo. o. w G. w okresie od 15.01.1996r. do 16.12.2000r. na podstawie umowy o pracę , na stanowisku głównej księgowej. Wnioskodawczyni osiągnęła następujące wynagrodzenie za lata 1996r. do 1998r. brutto tj. - w 1996r. I – 1036,12 zł; II- 1738,30 zł, III-1738,30 zł , IV -1738,30 zł , V-1738,30 zł VI- 1738,30 zł , VII – 1738,30 zł, 280,0 zł – fundusz socjalny; VIII- 1448,58 zł , 278,13 zł zasiłek chorobowy , IX -1928,10 zł; X- 2167,60 zł; XI - 2385,70 zł ; XII -2835,70 zł ,łącznie 21 781,60 zł.;- w 1997r. –35 227,83zł; - w 1998r. - 46.692,69 zł (40.151,87 zł – wynagrodzenie , 4137,00 zł –premie , 956,08 zł dodatek komputerowy , 1452,24 zł zasiłek chorobowy). Wnioskodawczyni była także zatrudniona w okresie od 14.02.1994r. do 31.01.1996r. na stanowisku głównej księgowej w Biurze (...) w G. i w latach 1994r. do 1996r. osiągnęła następujące wynagrodzenie: 1994r. – 41. 439.800,00 zł; 1995r -6395,00 zł; 1996r - 948,00. Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 28 kwietnia 2011r. pozwany ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonej T. Z. na kwotę 80.174,49 zł, do ustalenia wartości kapitału początkowego pozwany nie uwzględnił dochodu za 1996r. w wysokości 22 339,73 zł., wskazując, iż zaświadczenie o wynagrodzeniu z dnia 16.12.200r.( RP -7) nie spełnia wymogów formalnych.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy zważył, iż odwołanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z przepisem art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w przepisie art. 174, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z przepisem art. 26 ust. 3. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy. W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w przepisie art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6, 2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Kwestią sporną w postępowaniu, było ustalenie wysokości zarobków stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w okresie za rok 1996r. z tytułu zatrudnienia wnioskodawczyni w spółce (...) Spółka Sp. zo. o. w G.. Sąd Okręgowy wskazał, iż ugruntowane orzecznictwo sądowe stoi na stanowisku, że w postępowaniu przed Sądem, także wówczas, gdy przedmiotem sporu jest udowodnienie wykonywania pracy w spornych okresach, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, a do Sądu należy ocena ich wiarygodności (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, III Aur 294/93, PS-wkł. 1994/3/6). Tym bardziej w postępowaniu sądowym mogą być przeprowadzone dowody z innych dokumentów niż wymienione w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 marca 1997 r., III AUa 105/97, Apel/ W-wa 1997/2/7 ). Tym samym, skoro wskazane orzecznictwo znajduje i w niniejszej sprawie zastosowanie należało uznać, iż odwołująca się mogła udowadniać wszelkimi dostępnymi środkami okoliczności potwierdzające wysokość osiąganych przez nią zarobków w spornym okresie. Gdy chodzi o okres zatrudnienia T. Z. w spółce (...) z siedzibą w G. w szczególności wysokości osiąganego przez nią wynagrodzenia w 1996r. pozwany ustalając w decyzji z dnia 28.04.2011r. wysokość kapitału początkowego odmówił zaliczenia wynagrodzenia za 1996r.- w kwocie 22.339,73 zł, wskazanego na druku RP -7 z dnia 16.12.2000r. wskazując, iż zawiera ono braki formalne tzn. jest podpisane przez samą wnioskodawczynię zatrudnioną w tej firmie na stanowisku głównej księgowej i dyrektora. Wyjaśniając jednocześnie w trakcie postępowania sądowo- odwoławczego, że kwota wskazana na druku RP - 7 z dnia 16.12.2000r. dotycząca wynagrodzenia za 1996r. jest tożsama do wskazanej kwoty wynagrodzenia za ten rok w zaświadczeniu z dnia 04.11.2008r. wystawionym przez archiwum, stanowiącym wyciąg z listy płac i podnosząc, że w piśmie tym podano, iż są płace brutto ogółem bez składników. Tym samym w ocenie pozwanego powstały wątpliwości czy od wszystkich składników były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne. Wnioskodawczyni podniosła, przedkładając na tę okoliczność stosowne wyliczenia i zaświadczenia z archiwum z dnia 04.11.2008r. (k. 27), iż jej wynagrodzenie za 1996 r. było takie jak wskazane na druku RP z dnia 16.12.2000r. Zgodnie z art. 18 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust 1 pkt 1-3 i pkt 18 a, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10 z zastrzeżeniem ust 1a i 2 ust 4 pkt 5 i ust 12. Stosownie zaś do art. 4 pkt 9 przychodem w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jest odpowiednio z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, umowy agencji, umowy zlecenie jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywania umowy. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że niewątpliwie przychodem T. Z. jest jej wynagrodzenia otrzymywane z tytułu zatrudnienia w spółce (...) z siedzibą w G. na podstawie umowy o pracę z dnia 15.01.1996r (k. 27),w tym także wynagrodzenie za rok 1996r. W ocenie Sądu wynagrodzenie za rok 1996r. wskazane na druku RP -7 z dnia 16.12.2000r. jest wynagrodzeniem, które z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością otrzymywała wnioskodawczyni w 1996r.i które zgodnie z przytoczą powyżej definicją stanowi jej przychód z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sąd Okręgowy podkreślił, iż wysokość tego wynagrodzenia jest tożsama z przedłożonym przez wnioskodawczynię zaświadczeniem wystawionym przez Archiwum z dnia 04.11.2008r., które stanowi wyciąg z listy płac za okres zatrudnienia od 15.01.1996r do 16. 12.1996r. w rozbiciu na poszczególne miesiące roku 1996r. (k. 17). Mimo kwestionowania przez pozwanego wynagrodzenia za 1996r. wskazanego na druku RP -7 z dnia 16.12.2000r. wystawionego przez zakład pracy i wobec przedłożonego wyciągu z listy płac za 1996r. wystawionego przez archiwum oraz braku innej dokumentacji należało uznać, iż wynagrodzenie T. Z. w 1996r. w spółce (...) z siedzibą w G. wynosiło 22.339,73 zł. Pozwany nie kwestionował prawdziwości zaświadczenia z dnia 04.11.2008r. w którym kwoty wynagrodzeń za 1996r są tożsame z kwotą wynagrodzenia wskazanego na druku RP -7. Zatem ustalając wysokość dochodów stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne należało za 1996r. przyjąć kwotę 22. 339,73 zł. Sąd Okręgowy, zatem w wyroku zmienił zaskarżoną decyzję zobowiązując pozwanego do ustalenia wartości kapitału początkowego przy przyjęciu wynagrodzenia osiągniętego przez T. Z. w 1996r. w S. –AS sp. zo.o w G. w kwocie 22.339,73 zł o czym orzekł w oparciu o przepisy powołane wyżej w związku z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów art. 174 w związku z art. 15, 16 i 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji. W uzasadnieniu apelujący umotywował podniesione zarzuty i wnioski w szczególności wskazując, że do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego ZUS nie uznał kwoty 22.339,73 zł w 1996 roku, ponieważ zaświadczenie o wynagrodzeniu z dnia 16.12.2000 r. z (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. (karta 15 akt (...)) nie spełniało wymogów formalnych, bowiem zostało podpisane przez samą zainteresowaną. Sąd I instancji stanął na stanowisku, że wynagrodzenie za rok 1996 wskazane na druku Rp - 7 z dnia 16.12.2000 r. (karta 51 akt (...)) jest wynagrodzeniem, które z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością otrzymywała wnioskodawczyni pracując na stanowisku głównej księgowej w firmie (...) spółka z o. o. w G. w okresie od dnia 15.01.1996 r. do dnia 16.12.2000 r. Ponadto Sąd I instancji powołał się na zaświadczenie wystawione przez archiwum - Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w G. - przechowujące akta osobowe spółki (...), w którym podano wyciąg z listy płac, informując jednocześnie, że w dokumentach są podane płace brutto ogółem, bez podania składników. Zdaniem pozwanego, wobec powyższych wyjaśnień firmy archiwizacyjnej, kwoty uwidocznione w zaświadczeniu z dnia 04.11.2008 r. (karta 72 akt (...)) mogą wskazywać wyłącznie wysokość osiąganego wynagrodzenia. Jednakże wobec braku składników wynagrodzenia nie mogą stanowić miarodajnej informacji o wysokości podstawy wymiaru składki, a co za tym idzie nie mogą być podstawą do ustalenia wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na podstawie art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wskazała na prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku. Nie zachodzą również okoliczności uzasadniające uchylenie wyroku z urzędu.

Na wstępie wyjaśnić należy, że celem postępowania apelacyjnego jest ponowne rozpoznanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym, przy czym prawidłowa ocena prawna, może być dokonana jedynie na podstawie właściwie ustalonego stanu faktycznego sprawy, którego kontrola poprzedzać musi ocenę materialno-prawną.

Jeżeli bowiem sąd I instancji błędnie ustali kluczowe dla rozstrzygnięcia fakty, to nawet przy prawidłowej interpretacji stosowanych przepisów prawa materialnego, wydany wyrok nie będzie odpowiadał prawu. Innymi słowy, subsumcja nie odpowiadających prawdzie przedmiotowo istotnych ustaleń faktycznych skutkuje naruszeniem prawa materialnego, a pamiętać należy, że kontroli w tym zakresie sąd odwoławczy dokonuje z urzędu /por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55, Biul. SN 2008/1/13, Wspólnota 2008/7/44, Prok. i Pr.-wkł. 2009/6/60/.

Mając na uwadze powyższe w pierwszej kolejności zauważyć należy, iż apelujący sformułował wyłącznie zarzut naruszenia prawa materialnego, jednocześnie jego uzasadnienie wskazuje, że podstawą jego naruszenia nie jest błędna jego interpretacja, a zastosowanie w określonym stanie faktycznym. Konkretnie, w ocenie organu rentowego zgromadzony materiał dowodowy nie daje wystarczającej podstawy do ustalenia wysokości podstawy wymiaru składki za 1996 rok, co uniemożliwia uwzględnienie tego składnika przy ustalaniu kapitału początkowego. Zaznaczyć wypada, iż jest to argumentacja podnoszona przez organ rentowy w dotychczasowym postępowaniu, do której ustosunkował się już Sąd Okręgowy.

Mając zaś na uwadze, że zasadnicze znaczenia dla rozstrzygnięcia miała ocena zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności zaś mocy dowodowej zaświadczenia o wynagrodzeniu za 1996r. z dnia 16 grudnia 2000r. przypomnieć można, iż granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, ramy proceduralne (ocena dowodów musi respektować warunki określone przez prawo procesowe, w szczególności art. 227-234 k.p.c.), wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, uwzględnia wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000, Nr 17, poz. 655). Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby pozwany wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (por. wyrok SN z dnia 16.12.2005 r., III CK 314/05, LEX nr 172176).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można zarzucić Sądowi pierwszej instancji naruszenia powyższych reguł, a tym samym zgodzić należy się z oceną, że zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności zaś zaświadczenie o wynagrodzeniu za 1996r. z dnia 16 grudnia 2000r., pozwalają ustalenić wysokości podstawy wymiaru składki za 1996 rok, co umożliwia uwzględnienie tego składnika przy ustalaniu kapitału początkowego.

Reasumując, Sąd odwoławczy oceniając, co do zasady jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd I instancji, uznał je za własne, co czyni zbędnym ich ponowne powoływanie (zob. wyrok SN z 16.02.2005r.. IV CK 526/05 Lex nr 177281).

W konsekwencji uznać należało, iż wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu, a przywołane w apelacji zarzuty są bezzasadne. W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny, orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 385 k.p.c.