Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2014r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2014r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Spółki jawnej w G.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 5 kwietnia 2013r., sygn. akt X GC 97/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 111.862,14 (sto jedenaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt dwa 14/100) złote z ustawowymi odsetkami od 30 grudnia 2011r. do dnia zapłaty,

- zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 9.211 (dziewięć tysięcy dwieście jedenaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8.294 (osiem tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt cztery) złote tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VACa 663/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka jawna w G. w pozwie przeciwko pozwanej (...) Spółka Akcyjna (...) w W. domagała się zasądzenia kwoty 111 862, 14 złotych z ustawowymi odsetkami od 30 grudnia 2011 roku tytułem należnego jej odszkodowania z AC za uszkodzony w dniu 22 stycznia 2011 roku żuraw.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa, zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu zarzucając brak po jej stronie odpowiedzialności z powodu wyrządzenia przedmiotowej szkody rażącym niedbalstwem kierującego pojazdem. Podniosła także zawyżenie dochodzonej szkody.

Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej koszty procesu w wysokości 4892,40 złotych, ustalając następujące okoliczności faktyczne:

W dniu 1 sierpnia 2008 roku powódka, jako leasingobiorca zawarła z (...)Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., jako leasingodawcą umowę leasingu, której przedmiotem był samochód ciężarowy R. (...), (...)z zabudową skrzyniową ładunkową stałą i żurawiem (...) (...)ze sterowaniem z siodełka, pompą wielotłoczkową i widłami paletowymi (...), w ramach umowy, w §2 pkt 5 umowy, leasingu w zakresie OC, AC, KR i NW przez cały okres leasingu, a kosztami z tego tytułu miał obciążyć leasingobiorcę – powódkę. W pkt 6.2 Ogólnych Warunków Umowy Leasingu (OWUL) postanowiono, że leasingobiorca będzie zobowiązany do wykonywania wszystkich obowiązków ubezpieczonego, od których zależy odpowiedzialność ubezpieczyciela. Ponadto leasingobiorca został zobowiązany do zawiadomienia leasingodawcy o wszelkich zdarzeniach objętych odpowiedzialnością odszkodowawczą ubezpieczyciela, a także do wskazania miejsca, w którym przedmiot leasingu znajduje się. W punkcie 6.2. OWUL w przypadku uszkodzenia przedmiotu leasingu leasingobiorca został zobowiązany do przywrócenia przedmiotu leasingu do stanu pierwotnego.

Pojazd będący przedmiotem umowy leasingu został objęty ubezpieczeniem OC i AC. W polisie potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia AC powódka została wskazana, jako użytkownik pojazdu, a następnie jako jego posiadacz.

Zgodnie z punktem 14 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Pojazdów – (...) za osobę uprawnioną do korzystania z pojazdu uznano osoby, których tytuł prawny do użytkowania pojazdu wynikał m.in. z umowy leasingu oraz osoby kierujące pojazdem za zezwoleniem osób, którym przysługiwał tytuł prawny do użytkowania pojazdu. Zawarte umowy ubezpieczenia wprowadziły wyłączenia z ubezpieczenia i ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. W §8 OWU wyłączono odpowiedzialność pozwanej w przypadku wyrządzenia szkody umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa ubezpieczającego. Umowy ubezpieczenia zostały zawarte przez leasingobiorcę, lecz na rzecz powódki, w stosunku do której znalazły zastosowanie.

W dniu 11 stycznia 2011 roku W. S. – pracownik powódki wykonywał przewóz i rozładunek materiałów budowlanych w K.. Po zakończeniu rozładunku kierowca ustawił żuraw w pozycji za samochodem. Następnie kierowca przedstawił odpowiednie dokumenty do podpisania i ruszył z miejsca rozładunku zapominając o złożeniu żurawia w dół. Podczas przejazdu ul. (...) w G. przedmiotowy samochód zahaczył o wiadukt uszkadzając żuraw.

W kabinie kierowcy nie było żadnych urządzeń umożliwiających sterowanie pracą żurawia hydraulicznego, a także systemów sygnalizacji jego stanu. Z kabiny kierowcy brak możliwości bezpośredniej obserwacji tyłu pojazdu. Żuraw widoczny jest jedynie podczas wchodzenia z lewej strony do kabiny kierowcy, po obróceniu głowy w kierunku tyłu pojazdu.

W dniu 11 stycznia 2011 roku zgłoszono pozwanej szkodę w przedmiotowym pojeździe, polegającą na uszkodzeniu urządzenia (...) zamontowanego z tyłu pojazdu.

Dnia 27 stycznia 2011 roku opracowano koszt naprawy pojazdu na 92 685,74 złotych. Pozwana odmówiła wypłaty odszkodowania stwierdzając brak podstaw do przypisania jej odpowiedzialności ze względu na rażące niedbalstwo ubezpieczającego. W szczególności kierującego pojazdem, który nie złożył ramion żurawia w tylnej części skrzyni ładunkowej.

Kierujący pojazdem miał odpowiednie kwalifikacje i przeszkolenie w zakresie obsługi tego typu pojazdów.

Dnia 9 czerwca 2011 roku leasingodawca przeniósł na powódkę prawo do dochodzenia roszczeń od pozwanej z tytułu uszkodzenia przedmiotowego pojazdu. Koszt naprawy pojazdu wynosił 144 065, 82 złotych.

Stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów z dokumentów oraz opinii biegłego, której dano wiarę w całej rozciągłości.

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania o bezzasadności roszczenia powódki zaznaczając bezsporne okoliczności dotyczące uszkodzenia pojazdu, którego przyczyną było zahaczenie rozłożonym żurawiem o wiadukt. Powodem pozostawienia żurawia w pozycji rozłożonej było niedopatrzenie kierowcy powódki. Podkreślił Sąd, że istota sporu sprowadzała się do zajęcia stanowiska, czy postanowienia zawartej z pozwaną umowy ubezpieczenia znalazły zastosowanie w stosunku do powódki, w szczególności co do zaistnienia przesłanek wyłączających odpowiedzialność pozwanej oraz do rozstrzygnięcia czy zaistniał przypadek rażącego niedbalstwa powódki wyłączający obowiązek wypłaty odszkodowania.

Dokonując analizy zapisu §8 punktu 1 OWU, umowy ubezpieczenia w którym wyłączono odpowiedzialność ubezpieczyciela w przypadku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego oraz brak w OWU definicji „ubezpieczającego” oraz zapisy OWU umowy leasingu, w których postanowiono m.in. w punkcie 6-2, że leasingobiorca zobowiązany jest wykonywać wszelkie obowiązki ubezpieczającego, od których uzależniona jest odpowiedzialność ubezpieczyciela, uznał, że powódkę jako leasingobiorcę wiązały warunki ubezpieczenia.

Dalej podał Sąd brak wykazania przez powódkę, by szkoda nie została wywołana jej rażącym niedbalstwem. Powołał się także na brak definicji pojęcia rażącego niedbalstwa i w tym zakresie korzystając z dorobku judykatury wyraził pogląd, że rażącym niedbalstwem jest zachowanie odbiegające od modelu właściwego zachowania się. Ocenił osobę kierowcy, jego kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dochodząc do wniosku, iż jego zachowanie było rażącym niedbalstwem. Nie uznał za zasadne powoływanie się przez kierującego na jego stan zdrowia przed zdarzeniem, gdyż po pierwsze nie zostało to wykazane, po drugie przy podawanym stanie zdrowia nie powinien był w ogóle kierować pojazdem.

Przywołał również przepis art. 827 k.c. Kosztami procesu obciążył powódkę na podstawie art. 98 i 99 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego w całości został zaskarżony apelacją powódki, wnoszącej o jego uchylenie i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Apelująca zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów prawa materialnego.

-

art. 65§ 1 i 2 k.c. polegającą na niewłaściwym zastosowaniu przy dokonaniu wykładni treści umowy ubezpieczenia,

-

art. 827§1 k.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię

-

art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie

W uzasadnieniu podkreśliła, że w ogólnych warunkach umowy ubezpieczenia wyłączono odpowiedzialność pozwanej w razie rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub ubezpieczającego, zaś ona takiego przymiotu nie posiada. Wyraziła pogląd, ze rażące niedbalstwo jej pracownika nie może być uznane za jej rażące niedbalstwo oraz, że nie na niej a na pozwanej spoczywał ciężar wykazania przesłanki wyłączającej odpowiedzialność za szkodę.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył:

- apelacja powódki jest całkowicie uzasadniona.

Ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny w sprawie nie był sporny między stronami, zaś strony odmiennie dokonywały jego oceny prawnej.

Dochodzone pozwem roszczenie stanowiło żądanie zapłaty odszkodowania z autocasco za uszkodzony samochód ciężarowy R.wyposażony w żuraw (...) służący do rozładunku pojazdu.

Nie ulega wątpliwości, że prawo własności do wymienionego pojazdu przysługuje (...) Sp. z o.o. w W., zaś powodowa Spółka – w oparciu o umowę leasingu – była jego użytkownikiem.

Z umowy ubezpieczenia AC zawartej pomiędzy właścicielem pojazdu – (...) Sp. z o.o. a pozwanym Towarzystwem, o czym stanowi treść polisy ubezpieczeniowej, wynika, że ubezpieczycielem pojazdu był właściciel. Właściciel również był ubezpieczony, a powódka została wpisana jako użytkownik.

Nie budzi wątpliwości uszkodzenie przedmiotowego pojazdu w wyniku zdarzenia, które miało miejsce w dniu 11 stycznia 2011 roku w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową.

Powódka wywodziła swoją legitymację w procesie z umowy cesji zawartej w dniu 9 marca 2011 roku pomiędzy nią a ubezpieczonym właścicielem pojazdu, której przedmiotem było odszkodowanie AC w stosunku do pozwanej za uszkodzenie wymienionego wyżej pojazdu.

Zwrócić należy uwagę, że w przedmiotowej sprawie nie miały znaczenia wewnętrzne stosunki prawne pomiędzy zbywcą wierzytelności (ubezpieczonym i ubezpieczającym a zarazem leasingodawcą) a nabywcą wierzytelności (leasingobiorcą), zaś znaczenie miał stosunek prawny pomiędzy zbywcą wierzytelności tj. ubezpieczonym (...) Sp. z o.o. a pozwaną z łączącej te strony umowy ubezpieczenia, co uszło uwagi zarówno Sądowi pierwszej instancji jak i stronom procesu.

W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, iż pozwane Towarzystwo było ubezpieczycielem, zaś (...) Sp. z o.o. występowała w podwójnej roli, jako ubezpieczyciel i ubezpieczony. Zgodnie z art. 805 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku.

W przedmiotowej umowie ubezpieczenia pozwana zobowiązała się do wypłaty (...) Sp. z o.o. odszkodowanie z AC za uszkodzony pojazd mechaniczny.

Integralną częścią umowy ubezpieczenia były ogólne warunki ubezpieczenia pojazdów (k. 16-25 akt), które m.in. zawierają definicje pojęć w nich użytych. Definicje te rozróżniają pojęcie „osoby uprawnionej do korzystania z pojazdu” i „ubezpieczonego”. Osobę uprawnioną do korzystania z pojazdu oznacza właściciela, posiadacza samoistnego, osoby których tytuł prawny do używania pojazdu wynika z umowy najmu leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, oraz osoby kierujące pojazdem za zezwoleniem osób, którym przysługuje tytuł prawny do używania pojazdu, (§2 pkt 14 OWU). Ubezpieczonym natomiast jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, na czas której została zawarta umowa ubezpieczenia (§ 2 pkt 28 OWU).

Jak podano wyżej, ubezpieczonym był zbywca wierzytelności. Z polisy umowy ubezpieczenia nie można w żaden sposób dopatrzeć się zawarcia umowy ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej tj. powódki.

Pozwana odmawiając wypłaty przedmiotowego odszkodowania powołała się na zwolnienie jej z odpowiedzialności w oparciu o §8 OWU, twierdząc, że szkoda powstała na skutek rażącego niedbalstwa ubezpieczającego. Jako rażące niedbalstwo ubezpieczającego przywołała naganne zachowanie się kierowcy użytkownika pojazdu (leasingobiorcy), które wywołało szkodę.

Z tym poglądem strony pozwanej zgodził się Sąd Okręgowy, co legło u podstaw wydania zaskarżonego wyroku oraz wywiedzenia przedmiotowej apelacji.

Z tym poglądem Sądu Okręgowego Sąd Apelacyjny nie zgadza się.

Wyłączenie odpowiedzialności strony pozwanej (§8 pkt 1) byłoby zasadne jedynie wówczas, gdyby rażącego niedbalstwa dopuścił się ubezpieczający tj. (...) Sp. z o.o. Żadne natomiast okoliczności występujące w sprawie nie wskazują (nawet strony ich nie podawały), by ubezpieczający dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Zwrócić należy uwagę na wyraźne zapisy Ogólnych Warunków Umowy ubezpieczenia w tym zakresie, tak że zbędne było dokonywanie ich wykładni.

Z tych względów interpretacja OWU dokonana przez Sąd pierwszoinstancyjny jest nieprawidłowa.

Zwrócić należy uwagę, że nie miało znaczenia dla przypisania pozwanej odpowiedzialności co do zasady fakt dokonania cesji przez ubezpieczonego na rzecz leasingobiorcy pojazdu.

Co do wysokości należnego powódce – jako nabywcy wierzytelności – odszkodowania w procesie została ta wysokości wykazana opinią biegłego sądowego, której Sąd Okręgowy dał wiarę w całości, a Sąd Apelacyjny ponownie oceniając ten dowód również uznał za wiarygodny, jako że opinia ta jest rzetelna, logiczna i przekonywująca.

Co prawda z opinii tejże wynika wyższa wartość należnego odszkodowania, jednak Sąd nie może wyrokować ponad żądanie pozwu.

Reasumując, za zasadny należało uznać zarzut naruszenia przepisu art. 65§1 i 2 k.c. przy interpretacji zapisów Ogólnych Warunków Ubezpieczenia pojazdów, co prowadziło do uznania za zasadną apelację powódki.

Ustosunkowanie się do pozostałych zarzutów skarżącej (w przedmiocie przypisania rażącego niedbalstwa i na której stronie spoczywał obowiązek wykazania rażącego niedbalstwa) było zbędne.

Konkludując, pozwana ponosi odpowiedzialność za przedmiotową szkodę w oparciu o art. 805 k.c., zaś roszczenie powódki wynikało z art. 805 k.c. w zw. z art. 509 k.c., co skutkowało zmianą wyroku na podstawie art. 386§1 k.c.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za obie instancje był przepis art. 98 i 99 k.p.c. w związku z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Na zasądzone powódce koszty za pierwszą instancję składa się zwrot wydatków w wysokości 5594 złote opłata od pozwu i 3617 złotych wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, a za postępowanie apelacyjne opłata od apelacji 5594 złote i 2700 złotych wynagrodzenia radcy prawnego.