Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Romuald Kompanowski

Protokolant sekr. sądowy Małgorzata Przybyła

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2018 r. w Kaliszu

odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 27 kwietnia 2016 r. Nr (...)

w sprawie J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

1.  oddala odwołanie

2.  przyznaje adwokatowi T. K. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kaliszu kwotę 90 zł powiększoną o 23 % podatku VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującej z urzędu.

UZASADNIENIE

Decyzją z 27 kwietnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił J. K. przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy albowiem Komisja Lekarska ZUS ustaliła u odwołującej częściową niezdolność do pracy od 25 lutego 2016 r., a w dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy, odwołująca nie wykazuje 5 lat ubezpieczenia.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła J. J., kwestionując długość swojego stażu pracy, w szczególności nie doliczenie do tego stażu okresów opieki nad chorym mężem i bratem oraz okresów pracy od 27.02.1980 r. do 31.12.1981 r. i od 19.03.1982 r. do 26.04.1982 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z 25 października 2016 r. Sąd Okręgowy – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. oddalił powyższe odwołanie. W związku z apelacją J. K. od powyższego wyroku, Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z 1 grudnia 2017 r. uchylił zaskarżony apelacją J. K. wyrok, zniósł postępowanie przed Sądem I instancji i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpozania.

Ponownie rozpoznając sprawę, sąd ustalił i zważył co następuje.

W myśl art. 57 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia bądź w ciągu 18 miesięcy od ustania tego okresu,

3.  posiada wymagany okres ubezpieczenia, wynoszący 5 lat gdy niezdolność do pracy powstała u ubezpieczonego w wieku powyżej 30-go roku życia.

Warunkiem przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy jest stwierdzenie, iż ubezpieczony jest częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy, czyli w myśl art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych utracił w znacznym stopniu zdolność do pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu lub jest niezdolny do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia. Zgodnie z art. 13 cyt. ustawy przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1.  stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

2.  możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Wymagany warunek wykazania 5 lat zatrudnienia polega na tym, iż okres ten musi przypadać w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy bądź przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Odwołująca J. K. urodzona (...) z zawodu jest krawcem krawiectwa ciężkiego damskiego. Zgłaszając wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, odwołująca wskazała okres ubezpieczenia wynoszący niespełna 20 lat. Z tak zgłoszonego okresu, organ rentowy wyłączył okres 27.02.1980 – 31.12.1981 w charakterze chałupnika i okres 19.03.1982 – 26.04.1982 w charakterze nakładcy albowiem wnioskodawczyni nie przedłożyła zaświadczenia o wysokości uzyskanego wynagrodzenia. Po takim wyłączeniu uznany przez ZUS okres ubezpieczenia wyniósł 17 lat 9 miesięcy i 18 dni, w tym okres składkowy 13 lat 4 miesiące i 6 dni a okres nieskładkowy – 4 lata 5 miesięcy i 12 dni – po ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych.

W grudniu 2015 r. odwołująca wystąpiła o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 06.04.2015 r. ustaliła u odwołującej częściową niezdolność do pracy na okres od dnia 25.02.2016 r. do dnia 31.05.2017 r.

Odwołująca nie kwestionuje ustalonej przez Komisję daty powstania niezdolności do pracy.

W dacie powstania niezdolności do pracy odwołująca była w ubezpieczeniu.

W dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy, czyli w okresie od 25.02.2006 r. do 25.02.2016 r., odwołująca wykazała okres ubezpieczenia wynoszący 2 lata 1 miesiąc i 19 dni. W dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku, czyli od 23.12.2005 r. do 22.12.2015 r., odwołująca wykazała okres ubezpieczenia wynoszący1 rok 11 miesięcy i 17 dni. W żadnym z wymienionych okresów odwołująca nie wykazuje stażu pracy wynoszącego 5 lat. Odwołująca nie legitymuje się także tak długim stażem pracy – chodzi o okresy składkowe 25 lat, aby można pominąć przy warunkach przyznania renty, warunek wykazania 5 lat ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy czy przed zgłoszeniem wniosku o rentę, przy założeniu, iż orzeczono by całkowitą niezdolność do pracy.

Odwołująca nie spełnia więc warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Okresy ubezpieczenia, na które odwołująca powołuje się w odwołaniu: od 27.02.1980 r. do 31.12.1981 r. i od 19.03.1982 r. do 26.04.1982 r. nie przypadają w ostatnim dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy czyli w okresie od 25.02.2006 r. do 25.02.2016 r., ani w dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku, czyli od 23.12.2005 r. do 22.12.2015 r. Ich zsumowanie z dotychczasowymi okresami nie dałoby także stażu pracy wynoszącego 25 lat okresów składkowych. Okres opieki nad mężem został odwołującej uwzględniony w stażu pracy od dnia 01.08.2003 r. do 30.12.2003 r., gdyż w okresie tym zostały opłacone składki na ubezpieczenie emerytalno- rentowe. Za okres wcześniejszy od 09.04.2001 r. do 31.07.2003 r. z tytułu opieki nad mężem nie zostały uiszczone składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe. Okres ten nie stanowi więc okresu ubezpieczenia w rozumieniu przepisów cyt. ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jeśli chodzi o okres opieki nad chorym bratem od dnia 18.08.2006 r., za który także nie zostały opłacone składki na ubezpieczenie emerytalno- rentowe. Okresy opieki nad chorym członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub niezdolnym do samodzielnej egzystencji, bez opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, stanowią okresy nieskładkowe, a jako takie mogą być doliczone do okresów składkowych tylko w rozmiarze 1/3 okresów składkowych. W dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy i przed złożeniem wniosku odwołująca wykazuje tak krótkie okresy składkowe (1 rok 7 miesięcy i 10 dni oraz 1 rok 7 miesięcy i 10 dni), iż doliczeniu do nich podlegają okresy nieskładkowe, tylko w 1/3 okresów składkowych, co nie powoduje wykazania przez odwołującą w wymienionych dziesięcioleciach stażu ubezpieczeniowego wynoszącego 5 lat.

Poza zgłaszanymi wyżej okresami, w toku postępowania ponownie rozpoznającego zasadność odwołania, odwołująca reprezentowana przez wyznaczonego dla niej adwokata z urzędu, nie zgłosiła innych okresów ani też nie wykazała opłacenia składek za pozostałe okresy sprawowania opieki. Brak opłacania składek z takiego tytułu nie prowadzi do automatyzmu uznania takiego okresu jako okresu składkowego odpowiednio tak jak w przypadku osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartej umowy o pracę. Ten rodzaj ubezpieczeń powstaje z mocy prawa a okolicznością faktyczną rodzącą obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia jest zawarcie umowy o pracę. Zatem tylko osoby mające zawartą umowę o pracę, których płatnik wbrew ustawowemu obowiązkowi nie zgłosił do ubezpieczenia i tym samym nie opłacił wymaganych składek, mogą w postępowaniu o przyznanie prawa do świadczenia bądź w postępowaniu o ustalenie wysokości świadczenia powoływać się na taki okres jako okres składkowy. Okres sprawowania opieki na członkiem rodziny nie jest tożsamy co do rodzaju z okresem pozostawania w stosunku pracy. W przypadku osób sprawujących taką opiekę konieczne jest wystąpienia do odpowiedniego organu administracyjnego z wnioskiem o przyznanie odpowiedniej pomocy – w tym przypadku opłacania składek za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny. Opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne jest formą świadczeń niepieniężnych. Należy ono do nielicznych form wsparcia z pomocy społecznej. Jak wynika z przepisów art. 42 i nast. ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zasady przyznawania tego rodzaju świadczenia poddano kazuistycznej regulacji. Podmiotowy i przedmiotowy zakres świadczenia został określony szczegółowo i uzupełniony równie szczegółowymi wyjątkami. Uprawnienie osoby rezygnującej z zatrudnienia do opłacania za nią składek ubezpieczeniowych nie wynika bezpośrednio z mocy prawa, ale uzależnione jest od spełnienia szeregu przesłanek, których wnikliwe zbadanie musi nastąpić w określonym postępowaniu, a rozstrzygnięcie – zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy – musi mieć formę prawną decyzji administracyjnej ( tak I. Sierpowska Komentarz do ustawy o pomocy społecznej, Wyd. ABC 2007). Aby organ pomocy społecznej przystąpił do opłacania za określoną osobę składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, muszą być spełnione łącznie wszystkie przesłanki określone w przytoczonym art. 42 ust. 1 ustawy. Brak którejkolwiek z nich nawet przy spełnianiu przez osobę zainteresowaną pozostałych warunków wymienionych w cytowanej normie uniemożliwia uzyskanie świadczenia w postaci opłaty na składkę emerytalno-rentową. Jedną zatem z przesłanek ustawowych sine qua non warunkujących przyznanie prawa do opłacania składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest rezygnacja z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 i 3 cytowanej wyżej ustawy o pomocy społecznej, świadczenie przysługuje od miesiąca złożenia wniosku. Oznacza to, że świadczenia te mogą być przyznawane na przyszłość, natomiast wskazane przepisy nie stwarzają możliwości przyznania świadczenia za okres przeszły. Obowiązujące przepisy nie dają podstaw do przyznania świadczenia w postaci opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania bezpośredniej opieki nad długotrwale i ciężko chorym członkiem rodziny w każdym przypadku dotyczącym okresu przed złożeniem wniosku o jego przyznanie, albowiem jest to świadczenie przyznawane jedynie na przyszłość.

Nie negując wystąpienia u odwołującej przesłanek prowadzących do uzyskania świadczenia w postaci opłacania za nią składek ubezpieczeniowych to jednak brak odpowiedniego wniosku sprawić musiał, że na obecnym etapie rozpoznawania niniejszej sprawy nie było warunków do zaliczenia jeszcze innych okresów sprawowania faktycznej opieki na chorym synem jako okresów składkowych.

Mając na uwadze wskazany na wstępie okres uznanego przez ZUS ubezpieczenia, odwołująca nie spełnia warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Odwołanie zatem jako bezzasadne podlegało oddaleniu w myśl art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. o czym sąd orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku mając na uwadze przepis art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z 26 maja 1982 – Prawo o adwokaturze oraz § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.