Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Sędziowie: SSA Janina Kacprzak

SSO del. Anna Rodak

Protokolant: st.sekr.sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2014 r. w Łodzi

sprawy Z. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o świadczenie przedemerytalne,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. akt: VIII U 3353/12;

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 549/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lipca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., działając na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych odmówił przyznania Z. Z. prawa do świadczenia przedemerytalnego. Organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie spełnia warunku wymaganego 40. letniego stażu pracy, dokumentując jedynie 39 lat, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł Z. Z. kwestionując prawidłowość rozstrzygnięcia organu rentowego i podnosząc, że z jego analizy lat pracy wynika, iż posiada wymagany staż. Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi odwołanie ubezpieczonego oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że Z. Z. urodził się w dniu (...). Pracę zawodową rozpoczął 1 września 1970 roku. Na podstawie kolejnych świadectw pracy Sąd ustalił, że wnioskodawca pracował z niewielkimi przerwami do 31 grudnia 1989 roku, a od dnia 1 marca 1990 roku do dnia 30 września 1991 roku prowadził działalność gospodarczą. W dniu 1 listopada 1991 roku ponownie podjął zatrudnienie, a od 12 marca 2009 roku przez rok pobierał zasiłek dla bezrobotnych. Od 1 czerwca 2010 roku do 30 listopada 2011 roku Z. Z. pozostawał w stosunku pracy, a następnie od 5 grudnia 2011 roku do 16 lipca 2011 roku był zarejestrowany jako bezrobotny, zasiłek pobierał od 13 grudnia 2011 roku do 16 czerwca 2012 roku. W dniu 18 lipca 2012 roku ubezpieczony wystąpił do ZUS z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne.

Ostatni stosunek pracy Z. Z. z (...) Spółką z o.o. w Ł. ustał w dniu 30 listopada 2011 roku w wyniku rozwiązania za porozumieniem stron z przyczyn niedotyczących pracowników - likwidacja stanowiska - art. 30 § 1 pkt 1 k.p. Na dzień 30 listopada 2011 roku wnioskodawca wykazał łącznie 39 lat, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Dokonując oceny dowodów Sąd wskazał, że podstawę ustaleń stanowią dowody z dokumentów, a stan faktyczny nie jest sporny, nadto podkreślił, że sam wnioskodawca na rozprawie przyznał, że na dzień rozwiązania stosunku pracy, tj. 30 listopada 2011 roku, nie posiada 40 lat stażu.

W świetle tak ustaleń Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odwołanie Z. Z. nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (…) posiada okres zatrudnienia uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. W myśl art. 2 ust. 3 tej ustawy, świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 art. 2 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli osoba spełnia łącznie następujące warunki:

1/ jest nadal zarejestrowana jako bezrobotna,

2/ w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3/ złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Jak z wynika z przytoczonej regulacji, niezbędnym warunkiem dla przyznania świadczenia przedemerytalnego jest posiadanie przez mężczyznę 40. letniego okresu składkowego i nieskładkowego na dzień rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Z. Z. na dzień 30 listopada 2011 roku nie spełnił warunku 40 lat stażu, toteż prawo do świadczenia przedemerytalnego nie może być mu przyznane. W konsekwencji Sąd pierwszej instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

Powyższe orzeczenie zaskarżył w całości apelacją Z. Z.. Sformułował zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez błędną ocenę zebranego materiału i przyjęcie, że w dniu 30 listopada 2011 roku ubezpieczony nie posiadał 40 lat okresów składkowych. Wniósł o uchylenie wyroku oraz poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę wyroku i zmianę decyzji ZUS przez przyznanie mu prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W części motywacyjnej środka odwoławczego apelujący podniósł, że do okresu ubezpieczenia należało mu zaliczyć okres od 1 października 1991 roku do 31 grudnia 1991 roku, który został pominięty przez ZUS z powodu zawieszenia działalności gospodarczej. Tymczasem możliwość zawieszenia działalności gospodarczej istnieje dopiero od 20 września 2008 roku. Dlatego cały okres prowadzenia działalności powinien być zaliczony do okresów ubezpieczenia społecznego uprawniających do świadczenia, skoro decyzją Urzędu Miasta Ł. z dnia 31 grudnia 1991 roku działalność gospodarcza wnioskodawcy została wykreślona z ewidencji z dniem 31 grudnia 1991 roku.

Sąd Apelacyjny ustalił dodatkowo, że decyzją Urzędu Miasta w Ł. z dnia 31 grudnia 1991 roku, Nr III.HU. (...), wykreślona została z dniem 31 grudnia 1991 roku działalność gospodarcza Z. Z. na jego wniosek (decyzja k. 26). Składki na ubezpieczenia społeczne z tej działalności zapłacone zostały za okres do 30 września 1991 roku. W okresie od 1 października 1991 roku do 31 grudnia 1991 roku ZUS odnotował zawieszenie działalności gospodarczej (potwierdzenie ubezpieczenia k. 42-47 akt organu rentowego plik I). W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych z dnia 3 grudnia 2003 roku, który Z. Z. złożył w związku z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego, wnioskodawca podał, że okres prowadzenia przez niego działalności gospodarczej zakończył się w dniu 30 września 1991 roku (kwestionariusz k. 3 akt organu rentowego plik II).

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Ustalenia Sądu Okręgowego są trafne, wynikają z niewadliwej oceny materiału dowodowego dokonanej w granicach swobody przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji uzupełnił ustalenia w związku z treścią apelacji, jednakże nie podważają one podstawy faktycznej przyjętej jako osnowa zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy wskazał także właściwą podstawę materialnoprawną, albowiem zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1252 ze zm.) świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Przy czym za okres uprawniający do emerytury, w rozumieniu tego przepisu, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) - art. 2 ust. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Wyniki postępowania dowodowego pokazują jednoznacznie, że Z. Z., którego ostatni stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 30 listopada 2011 roku, nie posiadał w tej dacie wymaganego stażu 40 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Wykazał łączny staż w wymiarze 39 lat 11 miesięcy i 16 dni. Nie ma racji skarżący wywodząc, że zaliczeniu do jego stażu ubezpieczeniowego podlega dodatkowy okres - miesiąc październik 1991 roku, gdyż za ten okres Z. Z. nie opłacił składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 6 ust. 2 pkt 14 lit. a) ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za okresy składkowe uważa się okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę lub w których występowało zwolnienie z opłacania składki.

Z dokumentów ZUS wynika, iż za październik 1991 roku Z. Z. nie opłacił składek na ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zważyć należy, iż dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołany do tego organ w zakresie jego działania, dowodzą tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.). Rodzi to domniemanie zgodności z prawdą tego, co zostało urzędowo zaświadczone, choć jest to domniemanie wzruszalne w drodze przeciwdowodu, skutkującego w tym konkretnym przypadku wykazaniem, że wnioskodawca zapłacił składki za miesiąc październik 1991 roku. Z. Z. żadnych dowodów na okoliczność opłacenia składek na ubezpieczenia za miesiąc październik 1991 roku nie przedstawił, zatem do obalenia domniemania zgodności z prawdą zaświadczenia ZUS nie doszło. Co więcej, dane wpisane własnoręcznie przez ubezpieczonego w kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych w 2003 roku potwierdzają, że wnioskodawca miał świadomość, iż składki za miesiąc październik 1991 roku nie zostały opłacone, skoro podał, że okres prowadzenia przez niego działalności gospodarczej zakończył się w dniu 30 września 1991 roku.

Zupełnie chybione są wywody apelującego, jakoby okres przerwy w prowadzeniu działalności zgłoszony w ZUS - przed zmianą stanu prawnego, dokonaną ustawą z dnia 10 lipca 2008 roku o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 141, poz. 888), był okresem ubezpieczenia z tego względu, że przed wskazaną nowelizacją ustawa nie znała pojęcia zawieszenia działalności na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Z tych zapatrywań apelujący wyprowadził wniosek, że skoro jego działalność gospodarcza została wykreślona z ewidencji z dniem 31 grudnia 1991 roku, to cały okres po 30 września 1991 roku powinien mieć uwzględniony do stażu. Pogląd ten nie jest trafny przede wszystkim z tego względu, że za okres składkowy uznany może być tylko okres opłacenia składek lub w którym występowało zwolnienie z opłacania składek - czego w procesie nie wykazano.

Nadto z samego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej wynika tylko domniemanie jej prowadzenia, które może być obalone przez dowody wskazujące, że działalność ta prowadzona nie była. W rozpatrywanym przypadku o obaleniu domniemania prowadzenia działalności gospodarczej przez Z. Z. po 30 września 1991 roku świadczy fakt, że wnioskodawca zgłosił w ZUS przerwę w prowadzeniu działalności i po 30 września 1991 roku nie uiścił składek na ubezpieczenia z tytułu tej działalności. Sąd Apelacyjny podziela przy tym niejednokrotnie wyrażane w judykaturze zapatrywania, że zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności tylko w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych może, ale nie musi prowadzić do ustania przymusu ubezpieczenia. Jednakże w przypadku jednoczesnego dokonania takiego zgłoszenia i zaistnienia rzeczywistej przerwy w prowadzeniu działalności, ustaje obowiązek ubezpieczenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2005r., I UK 105/04, OSNP 2005/13/198, z dnia 25 listopada 2005r., I UK 80/05, OSNP 2006/19-20/309). Innymi słowy, kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w działalności mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same przez się o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Takie pojmowanie art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U z 2013r., poz. 1442 ze zm.), a wcześniej art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 roku o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą i ich rodzin (t.j. Dz.U. z 1989r., Nr 46, poz. 250 ze zm.) istniało również na gruncie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 roku o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.), jak i art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 roku - Prawo o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.), a wejście w życie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej sposobu rozumowania w tej mierze nie zmieniło (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2013r., I UK 12/13, LEX nr 1331260).

Sumując, nie ma możliwości uwzględnienia do stażu ubezpieczeniowego Z. Z. miesiąca października 1991 roku, gdyż za ten okres wnioskodawca nie opłacił składki na ubezpieczenia społeczne. Mimo formalnego figurowania w ewidencji działalność gospodarcza nie była wówczas prowadzona z powodu zgłoszonej przerwy. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 2003 roku, z czym należy się zgodzić w pełni - okresy przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej nie były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ani nie były okresami zwolnienia z opłacania składek na ten rodzaj ubezpieczenia społecznego w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 14 lit. a) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (II UK 221/02, OSNP 2004/9/161). Gołosłowne twierdzenia wnioskodawcy, że w okresie tym podlegał jednak ubezpieczeniu społecznemu nie mogą prowadzić do zakwestionowania prawidłowych ustaleń faktycznych, dokonanych na podstawie dowodów z dokumentów z których wynika, że składki na ubezpieczenia nie zostały zapłacone w związku ze zgłoszoną przez przedsiębiorcę przerwą w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Dochodząc do powyższych konstatacji Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., bezzasadną apelację ubezpieczonego oddalił.