Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2018 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek

na skutek odwołania R. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 18 czerwca 2018 r. nr (...)

o d d a l a o d w o ł a n i e

SSO Beata Łożyńska - Motyka

Sygn. akt: IV U 1011/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 czerwca 2018 r., znak: RWA: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 ze zm., dalej ustawa systemowa) stwierdził, że R. K. jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 11.009,09 zł, w tym z tytułu :

● składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od maja 2013 r. do stycznia 2018 r. w kwocie: 7.145,85 zł,

- odsetek za zwłokę: 2.488,00 zł,

● składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za styczeń 2013 r. w kwocie: 319,00 zł,

- odsetek za zwłokę: 9,00 zł

● składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od maja 2013 r. do stycznia 2018 r. w kwocie: 777,30 zł,

- odsetek za zwłokę: 269,00 zł.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył R. K., który domagał się jej uchylenia i umorzenia postępowania. Wskazał, że zaskarżona decyzja nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy. Argumentował, że od początku prowadzonej działalności korzystał z usług profesjonalnego biura księgowego, które w jego imieniu dokonało zgłoszenia do ZUS i zgodnie z jego dyspozycjami comiesięcznie uiszczał należne składki. Ponadto na etapie starania się o kredyt bankowy uzyskał z ZUS zaświadczenie „o niezaleganiu ze składkami”. W konsekwencji wydana decyzja jest niezrozumiała i narusza fundamentalne zasady wyrażone w art. 6, 7 i 8 k.p.a. W podsumowaniu odwołujący z ostrożności podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. W załączeniu przedłożył zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek z dnia 27 listopada 2017 r. (k – 6 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa. Zakład wyjaśnił, że skarżący nie miał prawa do rozliczania się z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2014 r. na zasadach preferencyjnych w myśl art. 18 a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, bowiem w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej – prowadził działalność gospodarczą, co zgodnie z treścią art. 18 a ust. 2, wyklucza możliwość zastosowania składek preferencyjnych. W ten sposób doszło do konieczności dokonania z urzędu korekt dokumentów rozliczeniowych i ostatecznie ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek na poszczególne ubezpieczenia.

W konkluzji Zakład podtrzymał, że należności z tytułu składek za miesiące wskazane w zaskarżonej decyzji nie przedawniły się. Wskazał, że przedawnieniu uległy należności składkowe za okres od czerwca 2012 r. do kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca R. K., ur. (...) w okresie aktywności zawodowej prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą o numerze (...) i REGON: (...) i jako płatnik składek był zobowiązany z tego tytułu do opłacania należnych składek do ZUS.

Według danych zaewidencjonowanych w systemie informatycznym ZUS z tytułu prowadzenia powyższej działalności był on zgłoszony w okresach:

- od 1 lipca 2006 r. do 15 października 2007 r. – do ubezpieczeń społecznych z kodem tytułu ubezpieczenia 0570 i zadeklarował podstawę wymiaru składek w kwocie 30% minimalnego wynagrodzenia,

- od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2014 r. – do ubezpieczeń społecznych z kodem tytułu ubezpieczenia 0570 i zadeklarował podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za miesiące od czerwca 2012 r. do maja 2014 r. w kwocie 30% minimalnego wynagrodzenia,

- od 1 czerwca 2014 r. do 8 lutego 2015 r. oraz od 1 września 2016 r. do 31 stycznia 2018 r. – do ubezpieczeń społecznych z kodem tytułu ubezpieczenia 0510 i wykazaną podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W pisemnym oświadczeniu z dnia 29 maja 2012 r. wnioskodawca wskazał, że w okresie 60 miesięcy kalendarzowych nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej o jakiej mowa w art. 8 ust. 6 cyt. ustawy systemowej.

Zaświadczeniem z dniu 10 września 2014 r. ZUS stwierdził, że R. K. na dzień jego wystawienia nie posiada zaległości składkowych. Zaświadczenie o analogicznej treści organ rentowy wydał w dniu 21 listopada 2017 r. wskazując, że na tę datę wnioskodawca nie ma zaległości z tytułu nieopłaconych składek.

W dniu 12 kwietnia 2018 r. Zakład stwierdził, że na koncie płatnika widnieją błędnie złożone dokumenty rozliczeniowe. Dokonując ich analizy organ ustalił, że wnioskodawca jako płatnik składek nie miał prawa do rozliczania się z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2014 r. na zasadach preferencyjnych w myśl art. 18 a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, gdyż w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej – prowadził działalność gospodarczą.

Biorąc powyższe pod uwagę w dniach 27 kwietnia 2018 r. i 14 maja 2018 r. Zakład sporządził za wnioskodawcę z urzędu dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA za okres od czerwca 2012 r. do maja 2014 r. z wykazaną podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, oraz pismem z dnia 5 maja 2018 r. poinformował go o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W kolejnej korespondencji z dnia 5 czerwca 2018 r. organ rentowy wskazał, że ubezpieczony może wystąpić o wydanie decyzji w zakresie podstawy wymiaru składek za powyższy okres. Odwołujący nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia i pismem z dnia 11 czerwca 2018 r. wniósł o umorzenie postępowania w tym zakresie z uwagi na jego bezpodmiotowość.

W konsekwencji, decyzją z dnia 18 czerwca 2018 r., zaskarżoną w niniejszej sprawie, Zakład ustalił zadłużenie R. K. z tytułu nieopłaconych składek na: ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

(dowód: akta składkowe – plik-I , w tym: oświadczenie z dnia 29 maja 2012 r. – k – 1, pismo ZUS z dnia 5 maja 2018 r. – k – 4, dane o zgłoszeniach ubezpieczonego – k – 11, pismo ZUS z dnia 5 czerwca 2018 r. – k – 12, pismo wnioskodawcy z dnia 11 czerwca 2018 r. – k - 9 oraz zaświadczenie ZUS z dniu 10 września 2014 r. i z dnia 21 listopada 2017 r. o niezaleganiu w opłacaniu składek – k – 6 i k – 17akt sprawy, stanowisko ZUS – pismo z dnia 16 października 2018 r. – k -25 akt sprawy.)

Skarżący w procesie podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w odwołaniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór między stronami dotyczył prawidłowości ustalenia przez ZUS nieopłaconych przez R. K. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okresy wskazane w treści zaskarżonej decyzji, w łącznej kwocie 11.009,09 zł.

Przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j Dz.U.2017.1773 ze zm., dalej ustawa systemowa) regulują obszerną problematykę zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym, ustalania składek, podstaw ich wymiaru, określają tryb i terminy zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych oraz konkretyzują prawa i obowiązki podmiotów tych stosunków ubezpieczeniowych.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 cyt. ustawy, płatnicy składek obliczają, rozliczają i przekazują za dany miesiąc do ZUS składki na poszczególne ubezpieczenia.

Od nieopłaconych w terminie składek, należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U.2018.800 ze zm.).

Stosownie do art. 83 ust. 1 cyt. ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w drodze decyzji rozstrzyga w indywidualnych sprawach dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, ich przebiegu, ustalania wymiaru składek i ich poboru, umarzania należności z tytułu składek, a także ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia i wymiaru tych świadczeń.

Ponadto zgodnie z art. 18a ust. 1, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Po upływie 24 miesięcy kalendarzowych składki na ubezpieczenia społeczne muszą być już opłacane od zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy.

Powyższe przepisy nie mają zastosowania do osób, które prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność (art. 18 a ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy).

Za osoby prowadzące pozarolniczą działalność uważa się osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 1-5 cyt. ustawy.

Skarżący w odwołaniu jak i w procesie argumentował, że wydana decyzja jest niezgodna z faktami, skoro organ rentowy dwukrotnie wydawał zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek do ZUS, a on deklarował, że wszystkie składki uiszczał w należnej wysokości w myśl wskazań księgowego, który prowadził sprawy jego firmy. Podniósł również zarzut przedawnienia należności składkowych wskazanych w zaskarżonej decyzji.

Przedawnie należności z tytułu składek unormowane przepisami prawa ubezpieczeń społecznych ze względu na odesłanie do prawa podatkowego w zakresie przedawnienia prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania i zakończenia stosunku prawnego (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2013 r., III AUa 1158/12, Legalis, Numer 743110.)

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami (art. 24. ust. 4 ustawy systemowej), należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6 tego przepisu, co stało się ma mocy noweli tego przepisu dokonanej przez art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz.1378).

Niniejszą nowelizacją zmieniono zarówno okres przedawnienia z tytułu nieopłaconych składek jak i okres przedawnienia z tytułu nienależnie opłaconych składek. Od 1 stycznia 2012 r. należności z tytułu nieopłaconych przez płatników składek jak i należności z tytułu nienależnie opłaconych przez płatników składek przedawniają po upływie 5 lat (zamiast obowiązujących wcześniej 10 lat),

- licząc od dnia:

a) w którym składki stały się wymagalne (jeżeli chodzi o nieopłacone składki);

b) otrzymania zawiadomienia z ZUS o kwocie nienależnie opłaconych składek albo opłacenia składek, w przypadku braku zawiadomienia z ZUS, (jeżeli chodzi o nienależnie opłacone składki).

Do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r. stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym omawianą nowelizacją, z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r.

Podkreślenia wymaga, że termin przedawnienia należności z tytułu składek od chwili wejścia w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ulegał oczywiście zmianom. W okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2002 r. termin przedawnienia należności wynosił 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się one wymagalne, po czym w okresie od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2011 r. termin ten wynosił 10 lat.

Przedział czasowy objęty zaskarżoną decyzją dotyczy nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie od maja 2013 r. do stycznia 2018 r.

Organ rentowy stał na stanowisku, że skarżący nie miał prawa do rozliczania się z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2014 r. na zasadach preferencyjnych w myśl art. 18 a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, bowiem w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej – prowadził działalność gospodarczą, co zgodnie z treścią art. 18 a ust. 2, wyklucza możliwość zastosowania składek preferencyjnych. Ponadto wyjaśnił, że składki objęte zaskarżoną decyzją nie uległy przedawnieniu. Natomiast zgodnie ze wskazanymi przepisami przedawnieniu uległy składki – za okres od czerwca 2012 r. do kwietnia 2013 r., co organ rentowy podniósł w odpowiedzi na odwołanie.

W świetle wskazanych przepisów oraz poczynionych rozważań, w ocenie Sądu Okręgowego, brak było podstaw prawnych do zmiany zaskarżonej decyzji.

Punktem wyjścia dla takiej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego była dokumentacja rozliczeniowa w aktach składkowych ZUS, dotycząca konta płatnika, która obejmowała zestawienie nieopłaconych składek na poszczególne ubezpieczenia z tytułu prowadzonej działalności objętych zaskarżoną decyzją.

W ocenie Sądu Okręgowego wydana decyzja odpowiada prawu. Wnioskodawca nie wykazał bowiem, że nie posiada zaległości z tytułu nieopłaconych składek wymienionych w treści spornej decyzji, a podnoszony zarzut przedawnienia okazał się nietrafny.

Pozwany zasadnie argumentował, że skarżący w istocie nie miał podstaw aby w okresie od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2014 r. skorzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek wynikających z treści art. 18a ust.1 ustawy systemowej.

Wprawdzie organ rentowy w 2014 r. i w 2017 r. wystawił wnioskodawcy zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek (k – 6 i k-17 akt sprawy), jednak rzeczywiście dotyczyły one stanu konta na dzień ich wystawienia.

Ponieważ Zakład dopiero w kwietniu 2018 r. ustalił, że z przebiegu ubezpieczenia wnioskodawcy wynikało, iż nie było przesłanek do zastosowania ulgi w opłacaniu składek w myśl art. 18 a ust. 1, organ podjął w tym zakresie działania korygujące i z urzędu dokonał korekty dokumentów ZUS DRA wnioskodawcy.

Zakład dotychczas bowiem opierał się na oświadczeniu wnioskodawcy z dnia 29 maja 2012 r. (k – 1, plik–I akt składkowych ZUS), że w okresie ostatnich 60 miesięcy nie prowadził on pozarolniczej działalności gospodarczej o jakiej mowa w art. 8 ust. 6 cyt. ustawy systemowej i mógł skorzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek.

Tymczasem jak wynika z systemu ewidencji ZUS (k – 11, plik –I akt składkowych) skarżący do dnia 15 października 2007 r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Był zatem zobowiązany do opłacania składek zgodnie z treścią art. 18 ust. 8 cyt. ustawy, których podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy.

Wprawdzie wnioskodawca w istocie opłacał składki, lecz w niewłaściwej wysokości, to jest w zadeklarowanej kwocie, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, co doprowadziło do powstania zaległości w kwotach wskazanych w decyzji z dnia 18 czerwca 2018 r.

W tych okolicznościach, Sąd Okręgowy, nie mając podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie R. K. jako bezzasadne, skoro zaległości składkowe objęte zaskarżoną decyzją wynikają z przepisów prawa i nie uległy przedawnieniu.

/-/ SSO Beata Łożyńska-Motyka