Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Barbara Bojakowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B.

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w S.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 22 sierpnia 2018 roku, sygnatura akt I C 697/17

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi Ł. K. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 369 (trzysta sześćdziesiąt dziewięć) złotych brutto, którą nakazuje wypłacić z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu.

Sygn. akt I Ca 417/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Sieradzu w sprawie powództwa
D. B. przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w S.
o zadośćuczynienie, uchylił wyrok zaoczny z dnia 12 stycznia 2018 roku i zasądził
od pozwanego na rzecz powoda 3000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 28 lipca 2017 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 1),
nakazał przyznać i wypłacić adwokatowi Ł. K. z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu 4428 zł brutto tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu (pkt 2), nie obciążając powoda kosztami postępowania (pkt 3).

Powyższe orzeczenie, w zaskarżonym w apelacji zakresie, zapadło w oparciu
o następujące ustalenia i wnioski:

D. B. był osadzony w Zakładzie Karnym w S. od 11 października 2016 roku do 3 stycznia 2018 roku. Powód został zwolniony z Zakładu Karnego
w S. w toku niniejszego postępowania.

W dniu przyjęcia do pozwanej jednostki powód został umieszczony w pawilonie
BI jako osadzony młodociany. Z uwagi na indywidulane zalecenia został zgłoszony
do psychologa.

12 października 2016 roku powód odbył rozmowę z psychologiem, w czasie której podał, że od 8 roku życia leczy się psychiatrycznie, przyjmuje leki na epilepsje. Podawał,
że od 12 roku życia zażywał narkotyki, a w ostatnim czasie głównie dopalacze. Około dwa lata wcześniej przeszedł próbę samobójczą. Podejmował próby leczenia odwykowego,
ale nieskuteczne. W poprzedniej jednostce penitencjarnej był objęty terapią tzw. „Krótką interwencją”. Psycholog pozyskane informacje przekazał do D. Ochrony Zakładu Karnego w S..

26 października 2016 roku powód odbył kolejną rozmowę z psychologiem,
w której potwierdził kontakt z substancjami psychoaktywnymi.

10 lipca 2014 roku Dyrektor Generalny Służby Więziennej wydał Zarządzenie
nr 24/14 w sprawie przeciwdziałania przedostawaniu się substancji odurzających
i ich obrotowi na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych. Zgodnie z § 6 ust. 3 Zarządzenia koordynator tworzy i na bieżąco aktualizuje wykaz osadzonych zainteresowanych obrotem substancjami, zwany dalej „wykazem”. Stosownie do załącznika do tegoż Zarządzenia Funkcjonariusze działu ochrony w trakcie wykonywania zadań służbowych mają obowiązek: kontroli (także przy użyciu psa specjalnego) osadzonych, paczek i pomieszczeń, w których przebywają osadzeni, pod kątem posiadania przez nich substancji lub przedmiotów (w szczególności: szklane lufki, opalone spinacze, pazłotka), świadczących o posiadaniu, dystrybucji lub zażywaniu; uwzględniania potrzeby przeprowadzania częstych kontroli cel mieszkalnych, w których przebywają osadzeni uzależnieni, podejrzani o handel lub rozprowadzanie substancji, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości miejsc ich ukrycia; dokonywania kontroli osobistej osadzonych powracających na teren jednostki, w szczególności z: zatrudnienia poza terenem jednostki, czynności procesowych, widzeń; typowanie cel mieszkalnych i pomieszczeń w których czasowo przebywają osadzeni do pozaplanowych kontroli; obserwowania zachowań osadzonych oraz zwracania uwagi na treść ich rozmów w celu rozpoznania symptomów zażycia lub obrotu substancjami. O wszelkich niepokojących objawach należy niezwłocznie poinformować przełożonych; realizowania zaleceń dotyczących osadzonych z grup zwiększonego ryzyka uzależnieniem lub co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie obrotu substancjami; niezwłocznego przekazywania informacji oraz współpracy
z pozostałymi pionami służb w zakresie realizacji spójnej polityki przeciwdziałania narkomanii; funkcjonariusz doprowadzający osadzonych do kantyny w celu realizacji zakupów, informuje osobę wyznaczaną o wszystkich zaksięgowanych na paragonie wartościach pieniężnych równych lub przekraczających kwotę 2000 zł.

14 grudnia 2017 roku powód D. B. został umieszonych w Wykazie Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym
w S. zgodnie z § 6 ust. 3 zarządzenia,

W dniach: 12, 22, 25, 27, 28 i 29 grudnia 2017 roku powód został podany badaniu
na obecność środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie skazanego. Wszystkie wyniki testów były negatywne, a badania przeprowadzane profilaktycznie.
Przy czym 22 i 27 grudnia 2017 roku nie wskazano przyczyny przeprowadzenia badań
u powoda. Takie badanie przeprowadza się z próbki moczu, który osadzony ma obowiązek oddać do pojemnika w obecności funkcjonariusza SW, niezależnie czy odczuwa potrzebę fizjologiczną. W przypadku odmowy poddania się temu badaniu, kierowany jest wniosek
o karę dyscyplinarną.

Osadzeni w Zakładzie Karnym w S. są poddawani kontrolom osobistym. Kontrole te w przypadku powoda były przeprowadzane obligatoryjnie za każdym razem,
gdy powód miał kontakt z osobami spoza Zakładu Karnego np. podczas widzeń lub udziału |w czynnościach procesowych. Podczas odbywania kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie powód odbył 24 widzenia, przy czym spotkania z pełnomocnikami, obrońcami,
nie są ewidencjonowane, a po tych widzenia powód również poddawany był kontrolom osobistym.

Podczas przeprowadzania kontroli osobistej osadzony zabierany jest przez jednego
lub dwóch funkcjonariuszy tej samej płci do specjalnie wyznaczonego w tym celu pomieszczenia, gdzie osadzonemu poleca rozebranie się, a następnie okazanie poszczególnych części ciała. Osadzony rozbiera się z odzieży do połowy ciała,
po sprawdzeniu ubiera górę odzieży i zdejmuje dół lub odwrotnie. Nie rozbiera się cały
do naga. Funkcjonariusze dokonują podczas tej kontroli także przeszukania odzieży
oraz rzeczy osobistych osadzonego. Pomieszczenie, w którym dokonuje się kontroli osobistej,
jest zamknięte. Podczas kontroli osobistej osadzony nie jest dotykany, musi jedynie wykonywać polecenia funkcjonariuszy. Czasami zdarzają się polecenia wykonania przysiadu, otworzenia ust czy też podniesienia do góry języka. Mają one na celu zweryfikowanie,
czy osadzeni nie próbują przemycać niedozwolonych przedmiotów lub substancji w otworach ciała. W czasie osadzenia w ZK w S. u powoda nigdy nie ujawniono środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Ustalając stan faktyczny Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom świadków S. N. i S. M. w zakresie, w jakim twierdzenia wymienionych osób, sprowadzały się do tematu, że w czasie kontroli osobistych osadzeni są rozbierani do naga
i bywa, że są dotykani po ciele przez funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Według Sądu z zeznań świadka K. T. wynika, że kontrola osobista polega głównie na wykonywaniu poleceń wydawanych przez funkcjonariuszy SW,
a dotykanie osadzonych nie jest potrzebne. Osadzony rozbiera się z odzieży do połowy ciała, po sprawdzeniu, ubiera górę odzieży i zdejmuje dół lub odwrotnie. Nie rozbiera się cały
do naga. Powód nie przedstawił przy tym żadnych dowodów na potwierdzenie aby w jego przypadku kontrole te odbywały się w inny sposób.

Sąd, powołując się m in. na regulacje prawne art. 417 k.c., art. 445 k.c. w zw.
z art. 444 § 1 k.c., art. 448 k.c., art. 30 Konstytucji, art. 10 ust. 1 ratyfikowanego
przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. oraz orzecznictwo z tym związane, w tym orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, stwierdził, że powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Wskazano przy tym, że w przedmiotowej sprawie powód podał, że w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym był poddawany kontrolom osobistym w niezgodny z prawem sposób i w nadmiernej częstotliwości.

W tym miejscu Sąd wskazał, że decyzje o kontrolach osobistych mają podstawy
w obowiązujących przepisach prawa - art. 116 § 2 – 4 k.k.w., których to kontrole dokonuje się
w wypadkach uzasadnionych względami wewnętrznego porządku lub bezpieczeństwa. Uważa się również, że kontrola osobista powinna być przeprowadzona możliwie delikatnie
i poszanowaniem godności skazanego. Wszelkie czynności dotyczące przeprowadzania kontroli musza być również zgodne z powoływanymi przepisami Konstytucji oraz prawa międzynarodowego w tym w szczególności z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności. Do oceny tej dolegliwości bierze się pod uwagę zastosowane środki, czas ich trwania, celowość oraz skutki fizyczne i psychiczne dla ewentualnej ofiary.

W związku z powyższym - zdaniem Sądu w oparciu o orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 30 października 2012 r. – za naruszające powyższy przepis można uznać między innymi: zaplanowane działania mające na celu dręczenie ofiary, powstanie faktycznego uszczerbku na zdrowiu fizycznym lub psychicznym, lub działania mające wyłącznie poniżający charakter. Trybunał jasno też wskazał, że te dolegliwości muszą wykraczać poza nieuchronny element cierpienia i dolegliwości związany z wykonywaniem danej kary oraz, że w przypadku gdy osadzony jest poddawany kontrolom, to zbadać należy, czy owe kontrole osobiste oraz przeszukania, były proporcjonalne w okolicznościach rozpoznawanej sprawy.

Sąd podkreślił, że pozwany wskazał, że kontrole osobiste powoda były uzasadnione podejrzeniem, że D. B. jest zaangażowany w nielegalną działalność obrotem środkami odurzającymi, został bowiem umieszczony w prowadzonym na podstawie
§ 6 ust. 3 Zarządzenia – Wykazie Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym w S..

Według Sądu, strona pozwana nie przedstawiła żadnego przekonującego dowodu,
na podstawie którego powód został w owym wykazie ujęty, gdyż nie sposób zgodzić się
z twierdzeniami pozwanego, iż przyczynkiem do umieszczenia powoda na owym wykazie
był fakt, że D. B. odbywał karę pozbawienia wolności z powodu jej zarządzenia
na skutek nadużywania środków odurzających. Gdyby bowiem tak było, to powód zostałby umieszczony w omawianym wykazie już w dniu przyjęcia go do jednostki penitencjarnej
tj. 11 października 2016 roku, a nie dopiero w dniu 14 grudnia 2017 roku.

Powodem umieszczenia skazanego w tym wykazie nie była również – zdaniem Sądu
– akcentowana przez stronę pozwaną okoliczność, że D. B. jest uzależniony
od środków odurzających, bowiem już w czasie pierwszej rozmowy z psychologiem
ZK w S. w dniu 12 października 2016 roku powód ujawnił swoje uzależnienie,
a jak wynika z wydruku z systemu NOE – NET, psycholog tę informacje przekazał do działu Ochrony (...) w S..

Tym samym – w ocenie Sądu – gdyby przyczyną wciągnięcia powoda na listę osób zainteresowanych obrotem środkami odurzającymi było jego uzależnienie, to powód byłby umieszony w tym wykazie już w październiku 2016 roku, a nie przeszło rok później.

Sąd nie zgodził się także z twierdzeniami świadka K. T.,
że przyczyną, dla której powód został ujęty w owym wykazie była okoliczność, że odmówił on badania na obecność w jego organizmie środków odurzających, gdyż z załączonych
przez pozwanego protokołów badań wynika, że powód w istocie odmówił takiego badania,
ale w dniu 28 i 29 grudnia 2017 roku, podczas gdy na wykazie został umieszczony 14 grudnia 2017 roku i dlatego stronie pozwanej nie udało się wykazać, że w czasie odbywania
przez powoda kary pozbawienia wolności w dniu 14 grudnia 2017 roku zaistniała jakkolwiek obiektywna przyczyna, aby umieścić go w Wykazie Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym w S.. Szczególnie, że przez cały okres odbywania kary nie znaleziono u powoda żadnej niedozwolonej substancji
ani nie wykryto jej w jego organizmie, nie ujawniono tez żadnych podejrzanych przedmiotów
o jakich mowa w załączniku do Zarządzenia nr 24/14, czy gotówki niewiadomego pochodzenia.

W tych okolicznościach za przekonujące Sąd uznał twierdzenia powoda, że został
on w owym wykazie umieszczony wyłącznie dlatego, że złożył skargę na działania funkcjonariuszy SW. Według Sądu, argument ten przybiera na ostrości gdy weźmie się
pod uwagę częstotliwość poddawania powoda badaniom na obecność środków odurzających lub substancji psychotropowych w jego organizmie. Podkreślono przy tym, że z załączonych do akt protokołów wynika, że takie badania odbywały się 12, 22, 25, 27, 28 i 29 grudnia 2017 roku, z czego w dwóch przypadkach nie podano przyczyny przeprowadzenia tychże badań, a w pozostałych wpisano, iż mają one charakter profilaktyczny. Nie można przy tym
– w ocenie Sądu – z pola widzenia tracić okoliczności, że wszystkie przeprowadzone badania miały wynik negatywy i dlatego nie zaistniała żadna obiektywną przyczyna tak częstego
ich przeprowadzania. Szczególnie, że badania te z samej istoty są wyjątkowo krępujące,
gdyż osadzony jest zmuszany do oddawania moczu w obecności osoby trzeciej i niejako
„na zawołanie”.

Podsumowując Sąd wskazał, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy strona pozwana nie przedstawiła żadnych powodów do umieszczenia D. B. na Wykazie Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym
w S., a tym samym do poddania go szczególnym rygorom, w tym reżimowi częstych kontroli osobistych, przeszukań cel i badań na obecność środków odurzających.

Sąd był też świadomy o istnieniu potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa
w instytucjach, gdzie ludzie są pozbawiani wolności. Niemniej jednak – zdaniem Sądu
- wysoce inwazyjne i potencjalnie upokarzające środki, takie jak oględziny ciała lub kontrola osobista czy przymusowe oddawanie moczu, wymagają wiarygodnego uzasadnienia.
Nie wydaje się też, żeby takie uzasadnienie było przedstawione powodowi przez władze więzienne w niniejsze sprawie. Szczególnie, że powód nie miał świadomości, że został umieszony w jakimś wykazie, nikt go o tym fakcie nie informował. Obligatoryjnie przy
tym był poddawany kontrolom osobistym za każdym razem, gdy miał kontakt z osobami spoza Zakładu Karnego np. podczas widzeń lub udziału w czynnościach procesowych. Podniesiono również, że z przedstawionych dokumentów wynika, że podczas odbywania kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie powód odbył 24 widzenia i za każdym razem był poddawany oględzinom ciała, przy czym spotkania z pełnomocnikami, obrońcami,
nie były ewidencjonowane, a po tych widzeniach, powód również poddawany był kontrolom osobistym, co wynika nie tylko z zeznań powoda, ale również świadka – funkcjonariusza
SW - K. T.. Wskazano przy tym, że nawet umieszczenie powoda
w Wykazie Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi
w Zakładzie Karnym w S. nie uzasadniało kontroli osobistych w takim wymiarze,
gdyż z załącznika do Zarządzenia nr (...) wynika, że funkcjonariusze działu ochrony
w trakcie wykonywania zadań służbowych mają obowiązek: dokonywania kontroli osobistej osadzonych powracających na teren jednostki, w szczególności z: zatrudnienia poza terenem jednostki, czynności procesowych, widzeń. W załączniku tym jest zatem mowa o osobach, które opuściły Zakład Karny i do niego powracają, a nie o tych osadzonych, którzy odbywają widzenia na terenie jednostki penitencjarnej. Nadto stwierdzono że, Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawie D. p-ko Polsce wskazał, że „osoba, która została powiadomiona o zamiarze podjęcia wobec niej kontroli osobistej, powinna mieć możliwość zakwestionowania tej decyzji przed sądem. Wobec braku skutecznych środków odwoławczych, trudno jest wyegzekwować na etapie postępowania krajowego wystarczające uzasadnienie dla oględzin ciała lub kontroli osobistej”.

Odnosząc się do wysokości samego zadośćuczynienia Sąd wskazał, że powód żądał zadośćuczynienia w kwocie aż 30 000 zł, jednak stosownie do art. 448 k.c. zwrócono uwagę,
że choć w przypadku powoda doszło do naruszenia dóbr osobistych poprzez nie należycie uzasadnione oględziny ciała i badania moczu, to żądane przez niego zadośćuczynienie
w tej kwocie uznać należy za zbyt wygórowane, w szczególności, że inne zarzuty powoda zgłoszone w pozwie nie potwierdziły się.

Sąd przyjął zatem, że nawet w sytuacji gdy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda na skutek działań i zaniechań opisanych powyżej, to stopień naruszenia tych dóbr należy uznać za nieznaczny i zasądzenie na rzecz powoda z tego tytułu zadośćuczynienia
w kwocie 3000 zł uznano za w pełni wystarczające. Według Sądu powód nie wskazał przesłanek pozwalających na przyjęcie, aby doznał krzywdy takich rozmiarów,
która uzasadniałaby aż tak wysokie zadośćuczynienie.

Mając na uwadze powyższe – w ocenie Sądu – uzasadnionym jest stwierdzenie,
że powód w przedmiotowej sprawie wykazał, iż jego dobra osobiste zostały naruszone działaniami, które można uznać ze indywidualnie skierowaną przeciwko niemu represję
ze strony pozwanego i dlatego, na skutek niedostarczenia ze strony pozwanego wystarczających i odpowiednich powodów usprawiedliwiających wszystkie kontrole osobiste D. B. i jego badania na obecność środków odurzających w jego organizmie, uchylono w całości wyrok zaoczny z dnia 12 stycznia 2018 roku po myśli art. 347 k.p.c. ,
i roszczenie zgłoszone w pozwie uwzględniono do wysokości 3000 zł, a w pozostałym zakresie je oddalono.

Sąd uchylił również wyrok zaoczny w całości albowiem został on wydany
z naruszeniem art. 335 § 2 k.p.c., orzekając o odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia na podstawie przepisu art. 481 § 1 k.c. i o kosztach na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c.

Sąd zasądził też od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Sieradzu na rzecz
adw. Ł. K. kwotę 3600 zł powiększoną o podatek o towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu.

Z rozstrzygnięciem Sądu nie zgodziła się strona pozwana, wnosząc apelację,
w której to zaskarżyła wyrok w zakresie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, zarzucając naruszenie:

a/ przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia,
w szczególności art. 233 k.p.c., tj. błędną ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu przez Sąd, że:

- wykonywanie przez funkcjonariuszy działu ochrony zadań służbowych, w trakcie których realizowali obowiązek kontroli osadzonych, w tym powoda, można traktować wybiórczo, biorąc pod uwagę wyłącznie subiektywne odczucia kontrolowanego powoda
i jego komfort psychiczny,

- ograniczenie zakresu kontroli osobistych osadzonych do kategorii osadzonych powracających na teren jednostki wypełnia cel uregulowań o przeciwdziałaniu przedostawaniu się substancji odurzających na teren jednostki,

- kontrole osobiste powoda miały charakteru obligatoryjny,

- powód był poddawany kontrolom osobistym w niezgodny z prawem sposób
i w nadmiernej częstotliwości, nieproporcjonalnie do okoliczności, z naruszeniem jego godności, także w sposób niedelikatny,

- wpisanie powoda do zakładowego Wykazu osadzonych zainteresowanych obrotem substancjami odurzającymi było bezpodstawne ponieważ okoliczność nadużywania
przez powoda środków odurzających przed osadzeniem nie miała znaczenia w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności ewentualnie okoliczność ta winna decydować o takim wpisie już od początku odbywania kary,

- jedynym powodem wpisania powoda do powyższego Wykazu i poddania
go w grudniu 2017 r. 4-krotnym badaniom na obecność środków odurzających była skarga powoda na działania funkcjonariuszy SW,

- brak możliwości zakwestionowania przez powoda przed sądem decyzji o kontroli osobistej jest okolicznością obciążającą stronę pozwaną,

- kontrolne działania funkcjonariuszy SW w zakresie przeciwdziałania przedostawaniu się substancji odurzających na teren jednostki, stanowią indywidualną skierowaną przeciwko powodowi represję ze strony pozwanego Zakładu;

b/ przepisów prawa materialnego, w szczególności art. 417 k.c., art. 445 k.c.
w zw. z art. 444 § 1 k.c., art. 448 k.c., art. 116 § 2 - 4 k.k.w. i Zarządzenia nr (...) Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie przeciwdziałania przedostawaniu się substancji odurzających i ich obrotowi na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych - poprzez
ich błędną interpretację i uznanie, że umieszczenie powoda w Wykazie osadzonych zainteresowanych obrotem substancjami odurzającymi w Zakładzie Karnym w S., było bezpodstawne, a skutkowało poddaniem go szczególnym rygorom, w tym reżimowi częstych kontroli osobistych i badań na obecność środków odurzających, które można uznać
za indywidualnie skierowaną przeciwko niemu represję ze strony pozwanego Zakładu Karnego; a ponadto, że dokonując kontroli osobistych powoda, po każdym jego kontakcie
z osobami spoza jednostki i przeprowadzając badania na obecność w jego organizmie środków odurzających, poprzez pobranie próbki moczu od powoda, funkcjonariusze pozwanego dopuścili się działań, w wyniku których doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez nie należycie uzasadnione oględziny ciała i badania moczu, co ostatecznie przesądziło o bezprawności zachowania funkcjonariuszy SW i odpowiedzialności strony pozwanej, uzasadniającej przyznanie powodowi od Skarbu Państwa zadośćuczynienia
za krzywdę, w kwocie 3000 zł, jako niewygórowanej i stosownej w kontekście rozmiaru
jego cierpień psychicznych.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części zaskarżonej i oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą według norm przepisanych; ewentualnie uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego, pomimo że, niektóre sformułowane w niej zarzuty są trafne,
nie zasługuje na uwzględnienie i nie może prowadzić w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Przede wszystkim należy wskazać, że Sąd I instancji zasądzając zadośćuczynienie
na rzecz powoda oparł się zasadniczo na dwóch podstawach faktycznych, a mianowicie
na wpisaniu powoda do Wykazu Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym w S. i poddaniu go siedmiokrotnym kontrolom
w grudniu 2017 roku oraz poddawaniu powoda kontrolom osobistym po każdym widzeniu
i opuszczeniu przez niego celi w pozwanym Zakładzie Karnego w S..

W tym zakresie należy zgodzić się z pozwanym, że w przedmiotowym postępowaniu okoliczność poddawania powoda kontrolom osobistym po widzeniu i opuszczeniu przez niego celi nie powinna być kwalifikowana jako działalność bezprawna pozwanego
– sprzeczna z art. 116 § 2 - 4 k.k.w. i Zarządzeniem nr 24/14 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, gdyż takie działania mają na celu zweryfikowanie, czy osadzeni nie próbują przemycać niedozwolonych przedmiotów lub substancji na teren jednostki penitencjarnej,
a więc takie zachowania ze strony pracowników pozwanego mają charakter jedynie prewencyjny.

Okoliczność powyższa nie miała jednak wypływu na prawidłowość ostatecznej decyzji Sądu Rejonowego, gdyż pozwany nie wykazał istnienia okoliczności, które uzasadniałyby zarzut braku bezprawności działań polegających na wpisaniu powoda do Wykazu Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym w S. po upływie 13 miesięcy od daty przyjęcia go do odbywania kary pozbawienia wolności, a więc na 25 dni przed końcem kary i związanym z tym pobytem w zakładzie karnym oraz konieczności poddawania go w miesiącu grudniu 2017 roku - w okresie 8 dni - siedmiokrotnym kontrolom.

Stwierdzić zatem należało, iż w tym zakresie Sąd pierwszej instancji dokonał poprawnej oceny materiału dowodowego i prawidłowo, nie naruszając przepisów prawa, określił wysokość przyznanego powodowi zadośćuczynienia, natomiast skarżący nie przedstawił żadnych argumentów, które skłoniłyby Sąd Okręgowy do zmiany orzeczenia w kierunku oczekiwanym przez skarżącego.

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty pozwanego, kwestionujące wnioski Sądu pierwszej instancji, wyprowadzone w tym zakresie, mają wyłącznie charakter polemiczny. Uważna zaś lektura argumentacji przytoczonej na poparcie zarzutu uchybienia przepisów prawa procesowego – art. 233 k.p.c. prowadzi do wniosku, że skarżący stawiając zarzut wadliwej ocenie dowodów próbuje podważyć subsumcję prawidłowo ustalonych faktów dokonanych przez Sąd Rejonowy pod określone normy prawa materialnego, a zatem zakwestionować czynności będącej domeną stosowania prawa materialnego. Nie inaczej bowiem wypada potraktować twierdzenie, że wpisanie powoda do wykazu osadzonych
i poddawaniu go kontrolom w grudniu 2017 roku związane było z obowiązkami służbowymi funkcjonariuszy i dlatego nie doszło do naruszenia godności powoda i jego komfortu psychicznego, co spowodowało, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za takie działania
i przez to zasądzone zadośćuczynienie nie jest uzasadnione. Natomiast tego rodzaju uchybienia pozwany może zwalczać jedynie w ramach zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 417 k.c., art. 445 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c., art. 448 k.c., które zresztą powołał w złożonym środku zaskarżenia.

Mając na uwadze argumenty apelacji oraz twierdzenia pełnomocnika pozwanego wskazane na rozprawie odwoławczej, stwierdzić trzeba, iż skarżący nie wykazał w żaden sposób, jaka racjonalna przyczyna uzasadniała umieszczenie powoda w wykazie osadzonych właśnie w tym okresie oraz poddawania go kontrolom polegających na konieczności oddawania na żądanie próbek moczu do badania w dniach: 12, 22, 25, 27, 28 i 29 grudnia 2017 roku, szczególnie jeżeli wszystkie wyniki przeprowadzonych testów na obecność środków odurzających były negatywne i pozwany posiadał wiedzę o okolicznościach, które mogły stanowić podstawę do umieszczenia powoda w wykazie już od października 2016 roku. To, że określony podmiot ma zagwarantowane prawo do podejmowania działań mieszczących się w zakresie jego kompetencji nie oznacza, że może z niego korzystać
w sposób dowolny, oderwany od celu, któremu władcza ingerencja w prawa drugiego podmiotu powinna służyć. Jeżeli cel ten nie zostanie wykazany w okolicznościach konkretnej sprawy to brak jest właściwych argumentów do zanegowania twierdzenia powoda, iż podjęte przez pozwanego działania miały na celu dręczenie czy poniżenie i że wykraczały poza nieuchronny element cierpienia i dolegliwości związany z wykonywaniem danej kary i że były one proporcjonalne w okolicznościach rozpoznawanej sprawy.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy należało podzielić pogląd Sądu Rejonowego, że powód doświadczył indywidualnej represji ze strony personelu zatrudnionego w Zakładzie Karnym w S. poprzez umieszczenie go w Wykazie Osadzonych Zainteresowanych Obrotem Substancjami Odurzającymi w Zakładzie Karnym w S. i poddaniu go siedmiokrotnym kontrolom w grudniu 2017 roku bez związku z celem któremu miało służyć.

Mając natomiast na uwadze samą wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, stwierdzić należy, że ustalając jego kwotę Sąd I instancji uwzględnił wszystkie istotne dla jej oszacowania okoliczności, opierając się w tym zakresie na materiale dowodowym.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że ustalony rozmiar zadośćuczynienia
jest odpowiedni i adekwatny do doznanych przez powoda cierpień. W ocenie Sądu Okręgowego – budowanej na doświadczeniu zawodowym – zasądzona kwota zadośćuczynienia nie też rażąco zawyżona i należy do grupy przeciętnych kwot przyznawanych przez sądy na podstawie art. 448 k.c., mieści się w również w granicach sędziowskiego uznania, do którego Sąd I instancji miał pełne prawo.

Z tych wszystkich względów zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu, czego konsekwencją było oddalenie apelacji jako bezzasadnej w oparciu o art. 385 k.p.c.,
o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 369 zł brutto orzeczono jak w punkcie 2 sentencji, na podstawie § 8 pkt 3 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r.,
poz. 1714).