Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A z siedzibą w W.

przeciwko I. S. i W. K.

o zapłatę

1.  powództwo oddala;

2. zasądza od powoda (...) Bank (...) S.A z siedzibą w W. na rzecz pozwanej I. S. kwotę 10 817 (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt. XXV C 1168/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 lipca 2016 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wystąpiła przeciwko I. K. (dalej S.) i W. K. z żądaniem zapłaty w sposób solidarny:

1)  kwoty 217 382,36 zł wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 200 052,69 zł od 08 lipca 2016 r. do dnia zapłaty

2)  oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że przysługuje jej względem pozwanych wymagalna wierzytelność pieniężna wynikająca z umowy kredytu bankowego w kwocie 217 382,36 zł na którą składa się: kapitał w kwocie 200 052,69 zł, odsetki umowne w kwocie 1474,56 zł oraz skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie w kwocie 15 855,11 zł. Istnienie powyższej wierzytelności, jej wysokość oraz termin płatności odsetek zgodnie ze stanowiskiem powódki wynika z treści wystawionego przez (...) Bank (...) S.A. wyciągu z ksiąg bankowych, który został opatrzony pieczęcią banku oraz podpisany przez osobę upoważnioną do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych powódki (pozew k.4-7).

W odpowiedzi na pozew I. S. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika podniosła zarzut przedawnienia roszczenia wnosząc tym samym o oddalenie powództwa w całości. Ponadto pozwana podniosła brak legitymacji procesowej czynnej (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., gdyż z załączonych do pozwu dokumentów nie wynika przejście na powoda uprawnień (...) S.A. Oddział w P. z siedzibą w W., będącego stroną przedmiotowej umowy kredytu. Pozwana co więcej zakwestionowała roszczenie powoda zarówno co do zasady jak i wysokości. I. S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 96- 102).

Pismem złożonym na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2017 r. powód podtrzymał stanowisko wyrażone w pozwie (k.111-117).

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2017 r. W. K. uznał wywiedzione przeciwko niemu powództwo (stanowisko pozwanego k.243v).

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

W dniu 02 grudnia 2009 r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda (...) S.A. Oddział w P. z siedzibą w W. (decyzja KNF k.62, KRS k.11-14), a I. K. i W. K. została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...). Kredyt był indeksowany do waluty obcej CHF. Na mocy postanowień ww. umowy Bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorców kwotę w złotych, która stanowiła równowartość kwoty w wysokości 76 605,52 CHF.

Kredyt oprocentowany został według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzania umowy wynosiła 3,12250 % w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Zmienną stopę procentową ustalano jako sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) oraz stałej marży banku w wysokości 1,25 punktów procentowych. Strony postanowiły, iż oprocentowanie kredytu ulega zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M .

W § 6 umowy strony ustaliły, że kredytobiorcy będą dokonywali spłaty rat kredytu obejmujących część kapitałową oraz część odsetkową w terminach i wysokościach określonych w umowie. Raty kredytu oraz inne należności związane z kredytem miały być pobierane z rachunku bankowego wskazanego w treści pełnomocnictwa, stanowiącego załącznik do umowy.

Kredytobiorcy zobowiązali się do utrzymywania wystarczających środków na rachunku, uwzględniając możliwe wahania kursowe w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej.

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowiono hipotekę kaucyjną do kwoty stanowiącej równowartość w złotych 200 % kwoty kredytu obliczonej na podstawie kursu sprzedaży zgodnie z Tabelą obowiązującą w dniu sporządzenia oświadczenia Banku o udzieleniu kredytu na zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowioną na rzecz Banku na nieruchomości: działki o pow. 300/1 B. pow. (...) dla której Sąd Rejonowy w T. prowadzi księgę wieczystą o nr KW nr (...)

W umowie ustalono, iż od zadłużenia przeterminowanego bank będzie pobierał odsetki o charakterze zmiennym, które w dniu sporządzenia umowy wynosiły 16% w stosunku rocznym.

W dniu 13 listopada 2012 r. strony podpisały Aneks nr (...) do Umowy o kredyt hipoteczny nr (...), na mocy którego postanowiły, iż spłata udzielonego kredytu indeksowanego do waluty obcej, następnie będzie w walucie obcej CHF, do której kredyt jest indeksowany, z zastrzeżeniem poniższych postanowień. W przypadku postawienia kredytu indeksowanego do waluty obcej w stan wymagalności w całości bądź w części Bank dokonuje zmiany waluty kredytu na złote zgodnie z Regulaminem. Do dnia dokonania zmiany waluty przez Bank, Kredytobiorca zobowiązany jest do zapłaty ww. należności na rzecz Banku w złotych (umowa kredytu – k. 17-22, aneks do umowy k.23-25, odpis księgi wieczystej – k. 27-55).

Z historii spłaty do Umowy o kredyt hipoteczny nr (...), a także zestawienia transakcji na rachunku bankowym (z którego zgodnie z § 6 umowy o kredyt pobierane były raty i należności związane z kredytem) wynikało, że kredyt był spłacany począwszy od 1 grudnia 2006 r. do 23 czerwca 2015 r. w ratach o różnej wysokości. (historia spłaty kredytu k. 183-190, zestawienia transakcji na rachunku bankowym k.191-242).

W piśmie, którego adresatem byli I. K. i W. K., Bank wypowiedział umowę kredytu o (...). Rozwiązanie ww. umowy kredytu miało nastąpić w terminie 30 dni od daty doręczenia przedmiotowego wypowiedzenia. Poinformowano dłużników, że rozwiązanie umowy zobowiązuje kredytobiorcę do niezwłocznego zwrotu kwoty należności głównej wraz z odsetkami należnymi Bankowi, która na dzień sporządzenia niniejszego pisma wynosiła 51 930,96 CHF. Przedmiotowe pismo doręczono dłużnikom w dniu 22 maja 2015 r. (wypowiedzenie umowy kredytu z 19.05.2016 r. wraz z zpo k. 172-177).

Pismem z 23 maja 2016 r. powódka wezwała pozwanych - w związku z rozwiązaniem ww. umowy kredytu hipotecznego – do zapłaty kwoty 215 655,88 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania (pismo – k. 56,59, potwierdzenie nadania – k. 57-58,60-61).

W dniu 07 lipca 2016 r. powódka sporządziła wyciąg z ksiąg bankowych nr (...), zgodnie z którym I. K. i W. K. z tytułu przedmiotowej umowy kredytu hipotecznego obowiązani są zapłacić w sposób solidarny kwotę 217 382,36 zł, na którą składają się należności:

a) 200 052,69 tytułem kapitału,

b) 1474,56 zł tytułem odsetek umownych, naliczonych za okres od 16 listopada 2014 r. do dnia 25 czerwca 2015 r.,

c) 15 855,11 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie, naliczonych od kwoty kapitału kredytu za okres od 26 czerwca 2015 r. do dnia 06 lipca 2016 r. (wyciąg – k.15).

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentów prywatnych załączonych wraz z pozwem. Sąd dał wiarę temu, że osoby podpisane pod ww. dokumentami, na podstawie których następowały ustalenia stanu faktycznego, złożyły oświadczenia o uwidocznionej
w nich treści.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu jako nieudowodnione.

Sąd w pierwszej kolejności wskazuje, że w polskim systemie prawnym, co wynika zarówno z przepisów prawa, jak i z orzecznictwa sądowego, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi określone skutki prawne, o czym stanowi art. 6 k.c. Z powołanego przepisu wynika jedna z naczelnych zasad procesu sądowego polegająca na tym, że dowód wykazania prawdziwości określonego faktu obciąża tego, kto się na dany fakt powołuje dla uzasadnienia dochodzonego przed sądem prawa.

Dodatkowo podkreślić należy, iż zgodnie z art. 3 k.p.c. strony obowiązane są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody (zasada kontradyktoryjności). Rzeczą Sądu nie jest zatem zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.).

Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Nie obowiązuje obecnie zasada odpowiedzialności Sądu za wynik postępowania dowodowego. Za niedopuszczalne proceduralnie należy przy tym uznać przerzucanie ciężaru dowodu na pozwanych, a tym bardziej na Sąd. To nie Sąd, ani też pozwani mają bowiem wykazać, że określona wierzytelność rzeczywiście istnieje. Obowiązek ten spoczywa na stronie powodowej.

Mając na uwadze powyższe, to na powodowym banku jako stronie, która z podnoszonych przez siebie twierdzeń pragnie wywodzić określony skutek prawny w postaci żądania zapłaty kwoty dochodzonej pozwem, spoczywał obowiązek jej wykazania i udowodnienia, zarówno co do zasady (podstaw materialnoprawnych), jak i wysokości (w nawiązaniu do podstaw materialnoprawnych roszczenia).

W toku procesu, okoliczności te nie zostały udowodnione. Powódka nie wykazała bowiem w sposób nie pozostawiający wątpliwości podnoszonych przez siebie okoliczności, które uzasadniały zasądzenie od pozwanych na jej rzecz żądanej kwoty, stanowiącej – jak twierdzi powódka – należność wynikającą z ww. umowy kredytu hipotecznego indeksowanego kursem waluty obcej.

Sąd zważył, że (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na okoliczność twierdzeń zawartych w pozwie odnośnie wysokości dochodzonego roszczenia przedstawiła jedynie wyciąg z ksiąg bankowych o nr (...) wystawiony w dniu 07 lipca 2016 r., a także przedsądowe wezwania do zapłaty skierowane do pozwanych.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 95 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.), księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności, mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.

W myśl jednakże ust. 1a powołanego wyżej przepisu, moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 marca 2011 r. sygn. akt P 7/09 (Dz. U. z 2011 r. Nr 72, poz. 388) stwierdził, że art. 95 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, w zakresie, w jakim nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Oznacza to, że przedłożony przez powódkę dokument w postaci ww. wyciągu z ksiąg rachunkowych, mający stanowić podstawę wykazania powstania, istnienia, wysokości oraz wymagalności dochodzonego przez nią roszczenia, nie spełnia już wymogów określonych w ust. 1 art. 95 ustawy Prawo bankowe, stanowiąc jedynie prywatny dokument (art. 245 k.p.c.), nie mogący stanowić wyłącznego dowodu na powołane okoliczności.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, przedstawiony przez powódkę wyciąg z ksiąg bankowych jako dokument prywatny, nie może stanowić dowodu na powołane w nim okoliczności. Podkreślić dodatkowo należy, że pozwani zakwestionowali okoliczność dotyczącą wysokości dochodzonego przez Bank roszczenia.

Pozostałe dokumenty, przedstawione przez powódkę tj.: umowa kredytu, regulamin kredytu hipotecznego udzielonego przez (...), wypowiedzenie umowy kredytu skierowane do I. K. i W. K., odpis decyzji KNF z dnia 29 sierpnia 2011 r., odpis pełny (...) S.A., (...) S.A. spółka Akcyjna Oddział w P., dokument przedstawiający dyspozycję wypłaty środków z dnia 15 listopada 2006 r., 14 marca 2007 r., 12 września 2007 r., historię spłaty, zestawienie transakcji i harmonogram spłaty, przywołane w treści uzasadnienia, a także w dalszym pismach procesowych, nie budziły zasadniczych wątpliwości Sądu, jednak stanowiły jedynie potwierdzenie treści stosunku prawnego łączącego strony, wymagalności roszczenia powódki oraz przekształceń, jakim został poddany pierwotny kredytodawca. W żaden sposób dokumenty te nie wykazują zasadności żądania przez powoda zapłaty w podanej w pozwie wysokości.

Żaden z powyżej wymienionych dokumentów nie obrazuje rozliczenia omawianej umowy, a przede wszystkim dlaczego kwota z tytułu należności głównej wynosi 217 382,36 zł, w jaki sposób i od jakiej kwoty wyrażonej w obcej walucie CHF została wyliczona (po wypowiedzeniu umowy), a także chociażby w jaki sposób wyliczono odsetki od tej kwoty, a następnie przeliczono je na złote (stosownie do zapisów umowy i regulaminu). Powódka nie wyjaśniła co było podstawą takich wyliczeń (w szczególności które z postanowień umowy i regulaminu). Te informacje są niezbędne do weryfikacji twierdzeń powódki, na temat wysokości przedmiotowej wierzytelności.

Rolą powódki było przedstawienie dowodów, z których wynikałoby nie tylko jakie były wysokości poszczególnych rat, w jaki sposób kształtowała się spłata kredytu przez pozwaną (zważywszy na datę zawarcia umowy oraz wezwania do zapłaty, należało przyjąć, iż kredyt był spłacany przez co najmniej kilka lat), ale także od jakich kwot, za jaki okres,
w jakiej wysokości naliczane były, a następnie doliczane do długu odsetki, w jaki sposób, na podstawie jakich kursów walut i w jakiej wysokości następowało przeliczanie zadłużenia na złote (wszakże był to kredyt indeksowany kursem waluty obcej). W gestii powódki leżało udowodnienie powyższych okoliczności, przedstawienie stosownych dokumentów, a w dalszej kolejności na ich podstawie dokonanie stosownych obliczeń, obrazujących rzekomy stan zaległości, które Sąd mógłby zweryfikować.

Z zaoferowanych przez powódkę dowodów wynika także, iż w celu zabezpieczenia spłaty ustanowiono hipotekę. Z przedstawionych dowodów nie wynika jednak, że w chwili orzekania z tytułu niewywiązania się przez kredytobiorcę z postanowień umowy, istnieje jakiekolwiek zadłużenie oraz w jakiej wysokości, gdyż nie wykazano jego podstaw. Ustanowienie hipoteki w określonej wysokości, nie przesądza a limine o zasadności wywiedzionego roszczenia. Strona musi wykazać istnienie wierzytelności, którą zabezpiecza hipoteka.

Sąd, bazując na dowodach zaoferowanych przez powódkę, nie był w stanie zbadać zasadności wywiedzionego w niniejszym postępowaniu roszczenia o zapłatę w zaprezentowany wyżej sposób. Inaczej rzecz ujmując, nie zostały wykazane okoliczności stanowiące podstawę wyliczeń zawartych w wyciągu z ksiąg bankowych i powtórzonych
w pozwie.

Powyższe daje asumpt do stwierdzenia, iż wywiedzione przez powódkę roszczenie było nieprzygotowane. Powódka jako strona udzielająca i rozliczająca na podstawie ww. zapisów umownych zaciągnięty przez pozwanych kredyt, z całą pewnością dysponowała dowodami obrazującymi sposób wyliczenia kwoty należności głównej oraz należności ubocznych. Wszakże bank, sporządzając wyciąg z własnych ksiąg rachunkowych, musi się opierać na określonych źródłowych dokumentach i wyliczeniach.

Konkludując powódka nie udowodniła swojego żądania w zakresie zasadności dochodzenia roszczenia w kwocie 217 382,36 zł, ani dołączonymi do pozwu dokumentami, ani dokumentami załączonymi do dalszych pismach procesowych.

Z tego też względu wywiedzione przeciwko pozwanym powództwo podlegało oddaleniu.

Nie znalazł natomiast uznania Sądu zarzut przedawnienia roszczenia. Zgodnie bowiem z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia roszczenia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Sąd podziela twierdzenia strony powodowej, że termin przedawnienia należy liczyć od dnia, kiedy każda z rat kredytu stanie się wymagalna. Jeśli zaprzestano spłaty kredytu termin przedawnienia dla każdej raty biegnie osobno. Natomiast w przypadku wypowiedzenia umowy kredytowej, kiedy instytucja finansowa wyznacza termin do ostatecznej spłaty całości zobowiązania, roszczenie wynikające z umowy kredytowej staje się w całości wymagalne właśnie w tym terminie.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy powód skutecznie wypowiedział pozwanym umowę kredytu w dniu 22 maja 2015 r. Roszczenie powoda, dla którego przewiduje się trzyletni okres przedawnienia (118 k.c.), nie było zatem przedawnione na dzień wniesienia powództwa tj. na dzień 18 lipca 2016 r.

Nie było też podstaw do uznania, że powódka nie posiadała legitymacji procesowej czynnej do wniesienia niniejszego powództwa. Z dołączonych do pozwu dokumentów w tym: odpisu decyzji Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 29 sierpnia 2011 r. i odpisu (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wynika wprost, że powód pozostaje bezpośrednim następcą prawnym (...) S.A, którego poprzednikiem prawnym pozostaje (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w P.. Powyższe przekształcenia miały miejsce najpierw poprzez ustanowienie banku krajowego, a następnie poprzez przekształcenie spółek regulowane przepisami kodeksu spółek handlowych.

Podniesione przez pozwaną I. S. w odpowiedzi na pozew zarzuty, skutkowały oddaleniem powództwa wobec obojga pozwanych.

Nie ulega wątpliwości, że I. S. i W. K. na podstawie umowy o kredyt zawartej z powódką zaciągnęli zobowiązanie o charakterze solidarnym.

W takim wypadku, zgodnie z art. 375 § 1 k.c. dłużnik solidarny może się bronić zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak również zarzutami, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom solidarnym.

W ocenie Sądu takim zarzutem wspólnym dla pozwanych, jako dłużników solidarnych jest z całą pewnością podniesiony przez I. S. zarzut dotyczący nieudowodnienia przez powódkę dochodzonego roszczenia.

Skoro bowiem Sąd wydał w niniejszej sprawie wyrok na korzyść jednego z współdłużników solidarnych, uwzględniając przy tym zarzuty wspólnie przysługujące I. S. i W. K., zasadnym a zarazem konsekwentnym było oddalenie powództwa również wobec pozwanego W. K..

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 k.p.c. a contrario.

Z powołanych względów, rozstrzygnięto jak w sentencji wyroku.