Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z 9 kwietnia 2018r. K. W. wniosła o zasądzenie od pozwanego Instytutu Centrum (...) z siedziba w Ł. kwoty 120.000 zł z odsetkami za opóźnienie tytułem zadośćuczynienia za szkodę na osobie, wynikającą z zakażenia szpitalnego powódki bakterią gronkowca złocistego podczas jej hospitalizacji, bezpośrednio po urodzeniu, to jest od (...). Nadto powódka wniosła o zwrot kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów postępowania pojednawczego w sprawie o sygn. akt II Co 4/18 Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi, w związku z
niestawiennictwem pozwanego na posiedzenie pojednawcze i nie zajęciem
stanowiska co do wniosku o zawezwanie do próby ugodowej (pozew, k. 4-5).

W odpowiedzi na pozew Instytut Centrum (...) w Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc przede wszystkim zarzut braku legitymacji procesowej biernej (odpowiedź na pozew, k. 41-43).

Postanowieniem z 25 kwietnia 2018 roku K. W. zwolniona została od kosztów sądowych ponad kwotę 200 zł każdorazowej należności. (postanowienie k. 12)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. W. urodziła się (...) w Centrum (...) w Ł.. Bezpośrednio po urodzeniu u powódki zdiagnozowano stan zapalny lewej kończyny dolnej. W dniach 21 i 25 lutego 1998r. wykonano u powódki zabiegi nacięcia, drenażu i sączkowania lewego stawu kolanowego i zastosowano unieruchomienie w opatrunku gipsowym. (karta informacyjna, k. 25-26; dokumentacja medyczna, k. 53-85; protokół, k. 52).

W okresie od 17 czerwca 2011r. do 27 czerwca 2011r. powódka przebywała w Wojewódzkim Centrum (...) w Ł., gdzie wykonano osteotomię półkolistą korektywną lewej kości udowej. Ponownie powódka była hospitalizowana w tym samym szpitalu w okresie od 11 lutego 2013r. do 22 lutego 2013r. - wykonano operację wydłużenia kości udowej z wykorzystaniem aparatu ORTOFIX.

W lutym 2015r. w (...) Szpitalu Klinicznym (...)w Ł. wykonano u K. W. usunięcia zespolenia śródszpikowego (gwoździa i śrub blokujących) (dokumentacja medyczna, k. 30v.-38, k. 88-102).

Decyzją Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 3 grudnia 2012r. K. W. została zaliczona do osób niepełnosprawnych od urodzenia (orzeczenie, k. 27)

Powódka mieszka z matką. Jest studentką. Utrzymuje się z renty otrzymywanej w ramach zabezpieczenia społecznego po śmierci ojca, która wynosi 1.697,81 zł. (oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku i dichodach k. 8)

Zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 28 sierpnia 1997r. w sprawie likwidacji Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Centrum (...) w Ł., uległ on likwidacji z dniem 15 września 1997 r. (§1).

Zgodnie z § 2 zarządzenia, zadania zapewnienia opieki zdrowotnej w dotychczas wykonywanym zakresie, rozmiarze i profilu dla pacjentów z obszaru kraju przejmuje od dnia 16 września 1997 r. nowo utworzona jednostka - Instytut Centrum (...), który stał się prawnym następcą Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Centrum (...) w Ł..

Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Centrum (...) w Ł. podlegał wykreśleniu z rejestru zakładów opieki zdrowotnej z dniem 15 września 1997 r. Sprzęt i aparatura medyczna oraz inne składniki majątkowe stanowiące własność Skarbu Państwa i należące do likwidowanego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Centrum (...) w Ł. podlegały nieodpłatnemu przekazaniu na rzecz Instytutu Centrum (...). Zobowiązania Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Centrum (...) w Ł. pozostały zobowiązaniami Skarbu Państwa (§ 4) (Dz.Urz.MZiOS.1997.13.32 z dnia 1997.09.10) (okoliczności bezsporne).

Instytut Centrum (...) w Ł. został utworzony z dniem 15 września 1997 r. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie utworzenia Instytutu (...)w Łodzi (Dz. U. 1997, Nr 107, poz. 694). Zgodnie z §1 rozporządzenia z dniem 16 września 1997 r. tworzy się jednostkę badawczo-rozwojową pod nazwą Instytut Centrum (...). Zgodnie z § 2. Instytut posiada osobowość prawną i podlega wpisowi do rejestru jednostek badawczo-rozwojowych. W myśl § 7 rozporządzenie weszło w życie z dniem ogłoszenia (okoliczności bezsporne).

Instytut (...) został wpisany do rejestru jednostek badawczo-rozwojowych na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Łodzi, XXI Wydziału Gospodarczego Rejestrowego z dnia 31 sierpnia 1998 r, sygn. akt XXI Ns rej. Br 14/98 (bezsporne, postanowienie, k. 49-51).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt dokumenty.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powódki, które przedstawiła w pozwie (m.in. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarzy z zakresu mikrobiologii, lekarza ortopedy oraz opinii biegłego psychologa), uznając, że przeprowadzenie postępowania dowodowego jest zbędne wobec zasadnie podniesionego zarzutu braku legitymacji biernej strony pozwanej.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powódka dochodzi roszczeń w związku z pobytem w szpitalu w styczniu/lutym 1997 roku i wywodzi je z twierdzenia, że uległa wówczas tzw. zakażeniu szpitalnemu.

Strona pozwana broniąc się zarzutem braku legitymacji biernej wskazała, że Instytut Centrum (...) w Ł. nie posiadał w dniu 27 stycznia 1998 r. podmiotowości prawnej, albowiem uzyskał ją dopiero w dniu 31 sierpnia 1999r. W konsekwencji brak jest podstaw do przypisania mu odpowiedzialności za ewentualną szkodę powstałą w wyniku podejmowanych czynności medycznych przed ta datą.

Legitymacja procesowa to uprawnienie danego podmiotu do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko konkretnemu podmiotowi, które znajduje oparcie bądź w określonym stosunku materialnoprawnym łączącym owe strony, bądź też w ustawie. O ile w pierwszej sytuacji strona, która żąda ochrony prawnej jest również stroną stosunku prawnego, jest zatem legitymowana materialnie, o tyle w sytuacji ustawowego upoważnienia osoba ta nie jest stroną stosunku prawnego, który stanowi podstawę faktyczną powództwa, stąd też legitymacja ta określana jest mianem formalnej. Niemniej jednak bez względu na to, czy legitymacja wywodzi się z normy materialnoprawnej czy z przepisu ustawy, kwestia ta ma znaczenie z punktu widzenia oceny zasadności powództwa, w przypadku bowiem braku legitymacji procesowej po stronie powoda lub pozwanego powództwo podlega oddaleniu.

Podniesiony przez stronę pozwaną zarzut braku legitymacji biernej jest zasadny.

W przedmiotowej sprawie kluczowe znaczenie ma bowiem fakt, że w dniu urodzin powódki i w czasie jej hospitalizacji pozwany Instytut nie był jeszcze samodzielną osobą prawną.

Obecnie istniejący Instytut Centrum (...) z siedzibą w Ł. został powołany i działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz. U. Nr 36, poz. 170 z późn. zm.; dalej powoływanej jako ustawa o j.b.r.).

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy jednostkami badawczo rozwojowymi w rozumieniu jej przepisów są państwowe jednostki organizacyjne wyodrębnione pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno – finansowym. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 ustawy kompetencje do ich tworzenia posiadała (i posiada, ustawa nadal obowiązuje) Rada Ministrów, a utworzenie następowało w drodze rozporządzenia. Stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy jednostka badawczo – rozwojowa podlega wpisowi do rejestru takich jednostek (art. 12 ust. 1). W ustępie 6 art. 12 wskazano natomiast wprost, że jednostka uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru prowadzonego przez sąd. Brzmienie cytowanych przepisów nie uległo zmianie.

Konsekwencją posiadania osobowości prawnej jest to, że w obrocie jednostka badawczo – rozwojowa występuje we własnym imieniu i na własny rachunek i odpowiada za swoje zobowiązania. Nie odpowiada natomiast za zobowiązania Skarbu Państwa ani innych osób prawnych, a Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania jednostki badawczo – rozwojowej (art. 14 ust. 4 ustawy).

Jak ustalono powyżej, jednostkę badawczo – rozwojową - Instytut Centrum (...) w Ł. utworzono na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. z dniem 16 września 1997 r. Zgodnie zaś z § 2 tego rozporządzenia Instytut posiada osobowość prawną i podlega wpisowi do rejestru jednostek badawczo-rozwojowych (stosowny wpis, jak już wskazywano nastąpił 31 sierpnia 1998 roku).

Z zestawienie wskazanych wyżej przepisów rozporządzenia oraz ustawy wynika, że rozporządzenie wskazuje jedynie, zgodnie z treścią ustawy, na odrębną podmiotowość Instytutu, ale jej nie kreuje. Osobowość prawną mają podmioty, którym przymiot ten jest przyznany przez akt rangi ustawowej, a nie niższej. Ustawa zaś osobowość prawną jednostce badawczo – rozwojowej przyznaje, ale od momentu wpisu do rejestru.

Także zgodnie z art. 37 § 1 k.c. jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Zatem gdyby § 2 rozporządzenia interpretować jako zapis przyznający osobowość prawną ( z datą utworzenia jednostki), to byłby on sprzeczny z powołanym przepisem ustawy o j.b.r., jak i z art. 37 § 1 k.c. (podobnie argumentacja w uzasadnieniu wyroku SA w Warszawie z dnia 23 stycznia 2015 r., sygn. akt I ACa 323/14, LEX nr 1651974).

Wpis Instytutu do rejestru sądowego miał miejsce dnia 31 sierpnia 1999r. i nastąpił na podstawie postanowienia Sądu rejestrowego z tej samej daty. Ten więc dzień wyznacza powstanie odrębnej osoby prawnej. Przypada on po okresie pobytu powódki w szpitalu Centrum (...). Pozwana osoba prawna – Instytut (...) nie może zatem ponosić odpowiedzialności za szkody, których źródłem są zdarzenia sprzed uzyskania przez niego osobowości prawnej. Przejęcie odpowiedzialności za te szkody nie wynika także z jakiegokolwiek przepisu szczególnego.

Powyższe nie oznacza, wbrew temu, co podnosiła strona powodowa, że za szkody powstałe przed zarejestrowaniem Instytutu nie odpowiada żaden podmiot. Przed uzyskaniem osobowości prawnej, w okresie od utworzenia do dnia zarejestrowania, Instytut stanowił państwową jednostkę organizacyjną nie posiadająca własnej podmiotowości. Osoby w niej zatrudnione były funkcjonariuszami państwowymi (417 § 2 k.c.), za których działania czy zaniechania, przy spełnieniu ustawowych przesłanek, odpowiedzialność ponosić mógł Skarb Państwa (art. 417 § 1 k.c), który powinien być odpowiednio reprezentowany.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zapadło w oparciu o treść art. 102 k.p.c. Powódka w całości przegrała sprawę, co zasadniczo pociągać winno obowiązek zwrotu kosztów przeciwnikowi. Ustawodawca przyznaje jednak sądowi pewną swobodę (choć nie dowolność) w zasądzaniu kosztów procesu, wskazując w art. 102 k.p.c., że w przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może nie obciążać strony kosztami procesu w całości lub w części. Zdaniem sądu, w niniejszej sprawie zaistniały te warunki. Sąd miał na uwadze sytuację majątkową uczącej się jeszcze powódki, która została ujawniona w toku rozpoznania wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Powódka utrzymuje się z renty po ojcu, nie osiąga jeszcze własnych dochodów. Nie ma majątku. Z drugiej strony Sąd brał także pod uwagę, stosunkowo niewielkie zaangażowanie profesjonalnego pełnomocnika strony pozwanej, którego argumentacja dotycząca kwestii legitymacji biernej okazała się w pełni skuteczna.