Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący SSR del. Dariusz Podyma

Protokolant Dorota Kozieł

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2017 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. G. i B. G.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwa.

2.  nie obciąża powodów J. G. i B. G. kosztami procesu.

I C 486/14

UZASADNIENIE

W dniu 11 grudnia 2014 r J. G. wniósł o zasądzenie od (...)” S.A. z siedzibą w W. 100 000 zł zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią syna w dniu 21 lipca 2013 r wraz z odsetkami ustawowymi od dnia zgłoszenia szkody 3 czerwca 2014 r do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu.

W dniu 11 grudnia 2014 r B. G. wniosła o zasądzenie od (...) S.A. z siedzibą w W. 100 000 zł zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią syna w dniu 21 lipca 2013 r wraz z odsetkami ustawowymi od dnia zgłoszenia szkody 3 czerwca 2014 r do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu. Sprawę zarejestrowano w repertorium C nr (...).

Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2015 r Sąd Okręgowy w C. na podstawie art. 219 kpc zarządził połączenie sprawy I C (...) ze sprawą I C (...) do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

W uzasadnieniu żądań powodowie podnieśli, że rzeczywistym sprawca wypadku w dniu 21 lipca 2013 r, w którym zginął syn powodów M. G., był kierowca drugiego motocykla K. K., który był pod wpływem alkoholu 1,2 promila, oraz znacznie przekroczył prędkość o min 55 km/h. M. G. poruszał się z prędkością 60 km/h i miał ograniczone możliwości uniknięcia zderzenia.

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 marca 2015 r pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu stanowiska podniesiono, że powodowie nie wykazali, że ubezpieczony u pozwanej K. K. ponosi odpowiedzialność za zaistnienie zdarzenia wypadkowego z dnia 21 lipca 2013 r. Jako przyczynę wypadku pozwana wskazuje zjechania przez M. G. na łuku drogi, na lewy pas jezdni, po którym poruszał się K. K..

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

W dniu 21 lipca 2013 r ok. godziny 15.55 na obwodnicy drogi krajowej nr (...) – węzeł (...) powiat (...) doszło do zdarzenia wypadkowego. Kierujący motocyklem marki H. (...) nr rej. (...) M. G. jadąc od strony miejscowości G. w kierunku C., na łuku drogi w prawo zderzył się z jadącym z przeciwnego kierunku motocyklem marki H. (...) nr rej. (...), kierowanym przez K. K. znajdującego się w stanie nietrzeźwym – 1,2 %.

Na odcinku, na którym doszło do wypadku, droga krajowa nr (...)prowadząca w kierunku O., przebiega po obszarze wiaduktu, łukiem w prawo i posiada zjazd w kierunku C. i L. ( k- 154 akt). Wypadek miał miejsce w porze dziennej, panowały dobre warunki atmosferyczne, temperatura otoczenia wynosiła ok. 25 o C, nawierzchnia jezdni była sucha i znajdowała się w dobrym stanie technicznym. Łączna szerokość jezdni wynosi 15 m, po prawej stronie drogi, kierunek jazdy M. G., na wysokości miejsca zderzenia znajdowały się bariery energochłonne i ekrany dźwiękochłonne. Jezdnie rozdzielone były liną ciągłą. Obszar, na którym doszło do wypadku znajdował się poza obszarem zabudowanym i obowiązywało na nim ograniczenie prędkości do 90 km/h.

dowód: częściowo opinia biegłego sądowego P. N. k- 131 – 158, częściowo ustna opinia uzupełniająca P. N. zapis nagrania 00.27.47 do 00.42.34, 00.56.01, 01.28.36, k- 224 – 227, opinia biegłego T. B. k – 290 – 323, ustana uzupełniająca opinia T. B. zapis nagrania 00.05.10 – 00.32.52 k- 358, 359.

Nie było bezpośrednich świadków wypadku, obaj kierujący motocyklami zginęli. Brak jest również możliwości ustalenia zachowania M. G. przed wypadkiem w tym prędkości, z jaką się poruszał. K. K. poruszający się w kierunku P., będąc przed wjazdem na wiadukt, w odległości 500 – 700 m od zjazdu w kierunku C., wyprzedził jadących w tym samym kierunku B. D. i J. K., którzy poruszali się z prędkością 110 – 120 km/h. Po wykonanym manewrze wyprzedzania K. K. poruszał się blisko osi jezdni na swoim pasie ruchu.

dowód: zeznania świadków B. D. zapis nagrania 00.09.14 do 00.25.05 k- 251, 252, J. K. zapis nagrania 00.31.43 do 00.40.45 k- 252, 253.

Do zderzenia motocykli doszło na pasie ruchu, po którym poruszał się K. K.. Na tym pasie ruchu znajdują się ślady zarysowania powierzchni jezdni, które powstały w pierwszej fazie ruchu po zderzeniowego motocykli, gdy na skutek zderzenia doszło do uszkodzenia pojazdów i destabilizacji ich torów ruchu. Pozostawione ślady wskazują, że zderzenie doprowadziło do całkowitego wyhamowania motocykla kierowanego przez M. G. i odrzucenia go w kierunku, z którego nadjechał. Okoliczność ta wskazuje na znaczną przewagę pędu motocykla kierowanego przez K. K.. Zderzenie miało charakter równoległy, oba pojazdy zostały znacznie zdeformowane. Ustalono prędkości początkowe w chwili uderzenia motocykla kierowanego przez K. K. na 148 km/h, M. G. na 60 km/h. Bezpośrednio przed zderzeniem M. G. mógł podjąć manewr hamowania, co zmniejszyło jego prędkość kolizyjna.

Pozostawiony na jego pasie ruchu ślad hamowania o długości 39,7 m nie należał do motocykla M. G., co nie oznacza że nie podjął on manewru hamowania.

dowód : opinia biegłego T. B. k – 290 – 323, 362 – 372, ustna uzupełniająca opinia T. B. zapis nagrania 00.05.10 – 00.32.52 k- 358, 359.

Ustalony stan faktyczny wynika głównie z opinii biegłych sądowych, które co należy podkreślić bazowały na rzeczowym materiale dowodowym. Na podstawie zabezpieczonych bezpośrednio na miejscu wypadku śladów biegli sądowi jednoznacznie wskazali na pas ruchu, po którym poruszał się K. K., jako miejsce, w którym zderzyły się pojazdy. Co do ustalenia tego faktu biegli byli kategoryczni. Również opinie w toczącej się sprawie karnej, które były tożsame i wskazywały na to samo miejsce zderzania. Ostatnia ekspertyza złożona na rozprawie przez powodów również potwierdzała ten fakt. Opinie biegłych zostały wykonane z zachowaniem wszelkich zasad i reguł staranności zawodowej a biegli to osoby z dużym doświadczeniem zawodowym, ich opinie wzajemnie się potwierdzały i uzupełniały, dlatego Sąd dał im wiarę i na nich się oparł ustalając przebieg wypadku. Nie zgłoszono zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc, po przeprowadzeniu dowodu z wszystkich opinii.

Ustalenie osoby odpowiedzialnej za wypadek drogowy wymagało skorzystania z wiedzy specjalistycznej. W tym konkretnym sporze brak było materiału dowodowego osobowego. Najważniejsze, więc, na co wskazują biegli, były dowody rzeczowe zabezpieczone przez funkcjonariuszy policji. Bazując na takim dostępnym materiale dowodowym nie można było dokładnie odtworzyć zachowania M. G. przed zdarzeniem wypadkowym. Można było jednak w sposób nie budzący wątpliwości ustalić fakt, naruszenia przez M. G. zasad bezpieczeństwa poruszania się na drogach, poprzez przekroczenie osi jezdni i wjechania motocyklem na pas ruchu, po którym poruszał się K. K., co było zasadniczą i bezpośrednią przyczyną wypadku. Ta okoliczność determinuje winę poszkodowanego M. G. i brak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej ubezpieczyciela K. K.. Do wypadku by nie doszło gdyby nie wjechanie motocykla marki H. kierowanego przez M. G. na przeciwny pas ruchu.

Nie można przyjąć hipotezy spowodowania wypadku przez K. K. z uwagi na stwierdzony stan nietrzeźwości i znaczne przekroczenie prędkości. Fakty te nie pozostają z związku przyczynowo skutkowym z wypadkiem i jego skutkami. Poruszał się on, bowiem swoim pasem ruchu i miał prawo oczekiwać podobnego zachowania od kierującego i nadjeżdżającego z przeciwka M. G..

Zarzuty powodów to pewne możliwe do zaistnienia hipotezy, które nie zostały udowodnione. Wydaje się zrozumiałą hipoteza, że osoba jadąca z dozwolona prędkością niebędąca pod wpływem alkoholu nie powinna zmienić pasa ruchu i doprowadzić do czołowego zderzenia, szczególnie, gdy nadjeżdżającym z przeciwka motocyklem kieruje osoba będąca pod wpływem alkoholu i znacznie przekraczająca prędkość. Fakt jednak zmiany pasa ruchu przez M. G. został potwierdzony we wszystkich opiniach.

Ustalenie obronnego zachowania mogłoby mieć wpływ na inną ocenę zdarzenia wypadkowego i osoby odpowiedzialnej za jego spowodowanie. Stwierdzić należy stanowczo, że materiał dowodowy nie dał podstaw do przyjęcia takiego zachowania. Droga, po której poruszali się motocykliści miała szerokość 15 m, warunki drogowe i atmosferyczne były dobre. Jeżeli M. G. przed wypadkiem poruszał się z prędkością mniejszą niż dozwolona, podjęcie manewru ochronnego polegającego na wjazd na pas przeciwny byłoby wysoce niebezpieczne. Takiego manewru ochronnego nie potwierdzają przede wszystkim opinie biegłych sadowych, w szczególności przedstawiony w nich opis zderzenia pojazdów, powypadkowe położenie motocyklistów, motocykli i odłamków pojazdów.

W chwili zderzenia K. K. poruszał się swoim pasem ruchu i na ten pas ruchu wjechał M. G.. Zderzenie motocykli nastąpiło ich przednią częścią w sposób zbliżony do przedstawionego w opinii k- 300 akt. Tylko przy takim położeniu pojazdów w chwili zdarzenia dochodzi do pozostawienia śladów jak w zabezpieczonym przez funkcjonariuszy policji materiale dowodowym. Doszło do całkowitego wyhamowania motocykla kierowanego przez M. G. i odrzucenia go w kierunku, z którego nadjechał. Zarówno ciało motocyklisty, motocykl jak ślady – odłamki znalazły się w części na jego pasie ruchu w miejscach, z kierunku, którego nadjeżdżał. Całkowite wyhamowanie spowodowane było dużą różnica prędkości pojazdów. Biegli uwzględnili przy wyliczeniach cechy charakterystyczne obu motocykli. Ten sposób zderzenia przy ustalonej dużej różnicy prędkości, spowodował, że motocykl kierowany przez K. K. przemieścił się w kierunku, w którym się poruszał i na tym kierunku pozostawione zostały ślady.

Nie ujawniono innych śladów, które uzasadniałyby przyjęcie hipotezy o podejmowaniu czynności obronnych przez M. G..

Jeżeli przyjąć, że ślad hamowania pozostawiony na pasie ruchu, po którym poruszał się M. G. nie należy do jego motocykla, to okoliczność ta nie ma wpływu na ustalenie niewłaściwego zachowania M. G. polegającego na zjechaniu na przeciwległy pas ruchu i spowodowania wypadku drogowego. Wykluczenie tych śladów, nie wyklucza możliwości podjęcia manewru hamowania ( k- 359 opinii ustnej biegłego – zapis nagrania 00.23.14 ) i utraty panowania nad pojazdem przez M. G., bowiem do zjechania z pasa ruchu doszło.

Pozostałe hipotezy dotyczące skutków wypadku, przy założeniu poruszania się pojazdów z prędkością dozwoloną – 90 km/h, nie mogą stanowić materiału dowodowego. W wypadku brały udział motocykle, przebieg zdarzenia był bardzo dynamiczny, trwał bardzo krótko. Zdaniem Sądu nie można przewidzieć a tym bardziej udowodnić, jakie skutki by wystąpiły w hipotetycznych sytuacjach.

Ostatnim z zarzutów jest zarzut przyczynienia się poszkodowanego. Zgodnie z art. 362 kc – jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. W omawianym sporze wyłączną i jedyną przyczyną wypadku było niewłaściwe zachowanie M. G., natomiast fakt poruszania się kierującego motocyklem marki H. (...) nr rej. (...) , K. K. ze znacznym przekroczeniem dopuszczalnej prędkości, będącego pod wpływem alkoholu, jest naruszeniem przepisów prawa, ale nie pozostaje w związku przyczynowo skutkowym z wypadkiem i jego skutkami z powodów wyżej omówionych. Brak jest podstaw do uwzględnienie tego zarzutu.... Sformułowanie "szkoda nastąpiła z wyłącznej winy poszkodowanego" należy interpretować jako odnoszące się do przyczyny, a nie do winy poszkodowanego, wobec czego ocena winy poszkodowanego, jako okoliczności egzoneracyjnej, musi być dokonywana w kategoriach adekwatnego związku przyczynowego. Zawinienie poszkodowanego musi być na tyle poważne, że pozostałe okoliczności - przy ocenie przyczyn zdarzenia - okazują się nieistotne… Użyty w art. 435 § 1 k.c. zwrot "z wyłącznej winy" należy odnieść do przyczyny, a nie winy. Ocena winy poszkodowanego jako okoliczności egzoneracyjnej jest dokonywana w kategoriach adekwatnego związku przyczynowego, a więc wyłączna wina w spowodowaniu szkody występuje jedynie wtedy, gdy zawinione zachowanie poszkodowanego było jedyną jej przyczyną – wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 czerwca 2017 r. I ACa 1698/16, LEX nr 2335254.

Przesądzenie o braku podstaw, co do zasady czyni zbędnym dopuszczanie dowodów na okoliczność złej sytuacji zdrowotnej powodów jaka zaistniała po śmierci syna, której Sąd nie kwestionuje.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela wynika z art. 822 § 1 kc – przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zakres odpowiedzialności w podobnych sytuacjach precyzuje art. 34 ust 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. W omawianej sprawie kierujący motocyklem marki H. (...) nr rej. (...) , K. K. nie jest odpowiedzialny za naprawienie szkody, co oznacza, że odpowiedzialności takiej nie ponosi również pozwane Towarzystwo. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowią art. 435 kc, 436 kc, art. 822 kc w zw. z art. 6 kc.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 kpc – w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Skomplikowany charakter sprawy, który dla oceny i rozstrzygnięcia wymagał skorzystania z wiedzy specjalistycznej, bardzo trudny do ustalenia bez skorzystania z tej wiedzy, konsekwencje, jakie zdarzenie wypadkowe wywołało dla rodziny powodów, uzasadniają przyjęcie szczególnie uzasadnionego wypadku i odstąpienie od obciążania kosztami procesu powodów. Odstąpienie od obciążania strony przegrywającej sprawę kosztami procesu poniesionymi przez jej przeciwnika procesowego jest możliwe jedynie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, tj. wówczas, gdy z uwagi na okoliczności faktyczne konkretnej sprawy zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności za wynik procesu byłoby sprzeczne z zasadą słuszności – wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 czerwca 2017 r. I ACa 24/17 LEX nr 2326549.