Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2018 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o wysokość składek

na skutek apelacji wnioskodawcy J. J. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie VIII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 marca 2016 r. sygn. akt VIII U 1748/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od J. J. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. kwotę 900 zł (słownie: dziewięćset złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 954/16

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 3 września 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. określił wysokość należnych składek dla J. J. (1) za okres od sierpnia 2005r. do października 2011r. w tym na ubezpieczenie społeczne w kwocie 17,68 zł i ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 15.462,87 zł. Wyrokiem z dnia 22 marca 2016r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił odwołanie J. J. (1) o powyższej decyzji. Jako okoliczności bezsporne Sąd pierwszej instancji przyjął, iż J. J. (1) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. Jednocześnie od dnia 18 grudnia 2001r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) wpisaną przez wójta (...)do ewidencji działalności gospodarczej pod numerem (...). Powyższą działalność prowadzi bez przerwy do chwili obecnej. Decyzją z dnia 9 lutego 2011r. Prezes NFZ stwierdził, że J. J. (1) podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 18 grudnia 2001r. do nadal. Decyzją Prezesa NFZ z dnia 5 kwietnia 2011r. utrzymano w mocy decyzję z dnia 9 lutego 2011r.

Sąd Okręgowy ocenił, iż odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, iż zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych z środków publicznych w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. W myśl zaś art. 66 ust. 1 pkt. b i c powołanej ustawy obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. W przedmiotowej sprawie - zdaniem Sądu Okręgowego - nie budzi wątpliwości okoliczność, że odwołujący się prowadzi działalność rolniczą i jednocześnie od dnia 18 grudnia 2001r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) Tym samym obydwie powyższe działalności generują dochody i determinują obowiązek opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z tych przyczyn odwołanie wnioskodawcy podlega oddaleniu jako pozbawione podstaw prawnych. Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż art. 5 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych zgodnie z którym, ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy, regulują odrębne przepisy - odnosi się tylko do ubezpieczeń społecznych, które zgodnie z art. 1 tej ustawy obejmują ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Natomiast zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu zostały unormowane odrębnie w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych z środków publicznych.

J. J. (1) wniósł apelację od powyższego wyroku, domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie odwołania bądź uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Apelujący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez przyjęcie, że uzyskuje on przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, oraz art. 66 ust. 1 tej ustawy poprzez przyjęcie, że ubezpieczony podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej. Skarżący zarzucił także naruszenie prawa procesowego poprzez: a) niezastosowanie środków przewidzianych w art. 213 § 1 k.p.c., poprzez nie wzięcie pod uwagę faktu powszechnie znanego tj. momentu zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przez ubezpieczonego - informacji znajdującej się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej; b) art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i nierozważenie w sposób bezstronny i wszechstronny dowodów przedstawionych w niniejszym postępowaniu przez ubezpieczonego; c) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w pisemnym uzasadnieniu wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, tj. brak ustalenia faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz braku dostatecznego wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa; d) w art. 468 § 1 k.p.c., poprzez niepodjęcie czynności wyjaśniających; e) art. 473 § 1 k.p.c. poprzez brak przeprowadzenia większej ilości dowodów, w szczególności dowodu ze świadków, których zeznania pozwoliłyby na wszechstronne rozważenie zebranego materiału. Apelujący wnosił też o dopuszczenie dowodu z jego przesłuchania w charakterze strony oraz z zeznań żony ubezpieczonego M. J., na okoliczność faktycznego niewykonywania przez ubezpieczonego pozarolniczej działalności gospodarczej oraz dowodu z elektronicznego wydruku z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczpospolitej Polskiej na okoliczność faktycznego niewykonywania przez ubezpieczonego pozarolniczej działalności gospodarczej, nadto na okoliczność rozpoczęcia wykonywania przez ubezpieczonego działalności gospodarczej, w tym samym dniu, w którym zaprzestał on wykonywania działalności gospodarczej, tj. w dniu 18 grudnia 2001 r. . W uzasadnieniu apelacji podniesiono, iż ubezpieczony nie prowadzi działalności gospodarczej pod firmą (...) z siedzibą w J. (NIP: (...)), która została wykreślona z rejestru w dniu 19 marca 2013 r. Faktycznie nigdy nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej, o czym świadczy również zbieżność daty rozpoczęcia wykonywania przez ubezpieczonego działalności gospodarczej, z dniem, w którym zaprzestał on wykonywania działalności gospodarczej, tj. w dniu 18 grudnia 2001 r . W apelacji wskazano, iż Ubezpieczony uzyskuje przychody tylko i wyłącznie z jednego tytułu do objęcia go obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, tj. z tytułu spełnienie przez ubezpieczonego warunków do objęcia go ubezpieczeniem społecznym rolników, dlatego też poprzez przyjęcie, że ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego sąd niewłaściwie zastosował art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wnosił o jej oddalenie i zasądzenie od apelującego na rzecz Zakładu zwrotu kosztów postępowania podnosząc, iż ubezpieczony niewątpliwie w okresie objętym zaskarżoną decyzją prowadził działalność gospodarczą stanowiącą tytuł ubezpieczenia zdrowotnego.

Sąd Apelacyjny w oparciu o wiarygodne relacje przesłuchanego w charakterze strony J. J. (2) oraz dowody z dokumentów przeprowadzone na etapie postępowania apelacyjnego ustalił dodatkowo następujące okoliczności:

J. J. (2) w okresie od 21 sierpnia 2000r. do 30 września 2011r. pozostawał w zatrudnieniu, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku prezesa zarządu w spółce (...) w K.. (dowód: świadectwo pracy z dnia 30.09.2011r k 95). Ubezpieczeniu społecznemu rolników podlegał w okresach: od 1.01.1991r. do 23.12.1993r., od 1.11.1997r. do 30.09.1999r., od 2.10.2011r. do 20.02.2017r. i od 1.03.2017r. do nadal. (dowód : zaświadczenie KRUS z dnia 13.03.2018r. k. 83-85, decyzja Prezesa KRUS z dnia 16.11.2016r. – akta ZUS).

J. J. (2) w 1980r. odziedziczył gospodarstwo rolne po pow. ok. 20 ha, w którym do 2000r. uprawiał zboża. Od 2000r. zaczął uprawiać kapustę na obszarze kilkunastu hektarów, uzyskując średnio z jednego hektara ok. 100 ton kapusty, a z całego gospodarstwa średnio ok. 1000 ton. Do zbiorów zatrudniał pracowników, zaś pozostałe prace polowe wykonywał razem z synem i stałym pomocnikiem. Całą zebraną kapustę przeznaczał do kiszenia. Ubezpieczony posiada 10 silosów do kiszenia kapusty, każdy na 90 ton. Kapustę szatkował maszynowo, przy pomocy 4 osób. Do kiszenia kapusty dodaje się 2 % wagowych soli i każdy silos nakrywa się blastem o wadze 4 ton. Od trzech lat skarżący posiada też własną linię do pakowania kiszonej kapusty w worki foliowe, a wcześniej ukiszoną kapustę wysyłał w pojemnikach 600 – kilowych do innych firm zajmujących się jej pakowaniem. J. J. (2) zgłosił się do ewidencji działalności gospodarczej po to, aby móc odliczać podatek VAT w związku zakupami między innymi maszyn i urządzeń do uprawy oraz kiszenia kapusty, a ponadto, aby móc oznaczać sprzedawany towar kodami kreskowymi, do czego był niezbędny numer regonu. Numer regonu mógł uzyskać dopiero jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. (dowód: przesłuchanie J. J. (2) 00:05:05 – 00:20:55, 00:06:09- 00:17: 38)

J. J. (2) zgłosił od dnia 18 grudnia 2001r. do ewidencji działalności gospodarczej działalność pod nazwą (...), deklarując działalność w postaci „przetwórstwa i konserwowania owoców i warzyw..” , a po zmianie w 2009 „pozostałe przetwarzanie i konserwowanie owoców i warzyw”. Wójt (...)w odpowiedzi na pismo NFZ, w piśmie z dnia 25 stycznia 2011r. wskazał, iż w ewidencji istnieje aktualny wpis przedsiębiorcy J. J. (1) pod nazwą (...), ze wskazanym przedmiotem działalności (między innymi): „pozostałe przetwarzanie i konserwowanie owocowe i warzyw”. (dowód: wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej i zaświadczenie o zmianie wpisu z dnia 31.12.2009r., pismo Wójta (...)z dnia 7.01.2011r. ( dowód: akta NFZ k-113)

Od 1 listopada 2001r. J. J. (1) był zarejestrowany jako płatnik podatku od towarów i usług i składał deklaracje VAT. W okresie objętym zaskarżoną decyzją płatnikiem tego podatku był na podstawie art. 43 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Jednocześnie w latach 2001-2013 nie deklarował przychodów osiąganych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych i podatku takiego nie płacił. Urząd Skarbowy w M. w dniu 20 września 2010r. dokonał kontroli podatnika pod katem prawidłowości ewidencji prowadzonej do celów podatku od towarów i usług za okres od lipca do sierpnia 2010r. oraz zasadności zwrotu nadwyżki podatku w kwocie 91 954 zł. W protokole kontroli wskazano na zapisy rejestru zakupów środków trwałych na łączną kwotę 459 818 zł oraz zapisy rejestru sprzedaży obejmujące fakturę VAT dokumentującą wewnątrzwspólnotową dostawę kapusty kiszonej w sierpniu 2010r. na kwotę 50 729 zł dla kontrahenta austriackiego ( dowód : pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w M. z dnia 17 lipca 2018r. k 108, protokół kontroli z dnia 20 września 2010r. k 99-102)

Na wniosek J. J. (2) w dniu 19 marca 2013r. został on wykreślony jako przedsiębiorca z CEIDG z datą wsteczną tj. z dniem 18 grudnia 2001r., oznaczoną jako data zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej. (dowód: wniosek o wpis do CEIDG k.3,4, wydruk z CEIDG k. 51)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji ostatecznie odpowiada prawu, mimo iż Sąd ten nie dokonał wystarczających ustaleń faktycznych i nie przedstawił również pełnej i przekonującej oceny prawnej istoty sporu. Sąd Apelacyjny, jako sąd również merytoryczny, uzupełnił braki postępowania dowodowego, w tym także w zakresie wskazywanym w apelacji, a w konsekwencji uzupełnił obraz okoliczności faktycznych. Dokonując następnie własnej oceny prawnej tych okoliczności ostatecznie stwierdził, iż zaskarżony wyrok odpowiada prawu. W związku z uzupełnieniem ustaleń faktycznych przed Sądem Apelacyjnym, wskazane w apelacji zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego nie mogły stanowić podstawy do uwzględnienia apelacji. W świetle pełnego obrazu okoliczności faktycznych sprawy nie były także uzasadnione wskazane w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego. Zaskarżony wyrok i poprzedzająca go decyzja nie naruszają tych przepisów.

Na wstępie jednak podkreślić należy znaczenie prawomocnej decyzji Dyrektora Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 9 lutego 2011r. stwierdzającej, iż J. J. (2) podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności od dnia 18 grudnia 2001r .do chwili wydania tej decyzji ( „do nadal”). Zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j.Dz.U.2018.1510) dyrektor oddziału wojewódzkiego Funduszu rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego. Do indywidualnych spraw z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego zalicza się sprawy dotyczące objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do świadczeń. Według ust. 2 do powyższych spraw nie należą sprawy z zakresu wymierzania i pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż one należą do właściwości organów ubezpieczeń społecznych. Z art. 68 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2017.1778 ze zm.) wynika, że do zakresu działania Zakładu należy między innymi wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (pkt 1 c). Dlatego też, o ile do kompetencji ZUS nie należą sprawy dotyczące samego objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, o tyle Zakład może wydawać decyzje dotyczące wymierzania, pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne i powadzenia rozliczeń z płatnikami składek. Decyzje te mogą być zaskarżane zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy systemowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 9 października 2012 r., III AUa 563/12, LEX nr 1297715, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 21 marca 2013 r., III AUa 1288/12, LEX nr 1298934). Skoro istotą sporu między stornami dotyczącego obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenie zdrowotne pozostawała też kwestia występowania obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego wnioskodawcy, to przed wydaniem zaskarżonej decyzji wymiarowej koniecznym było uzyskanie przez organ rentowy prawomocnej decyzji dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu rozstrzygającej o tej kwestii (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 czerwca 2008 r., III AUa 1880/07, LEX nr 504167). Z powyższego wynika wniosek, że skoro podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu nie jest stwierdzane w decyzjach organu rentowego, to nie może być również kwestionowane niniejszej w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych mimo, że decyzje odnoszące się do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu mają charakter rozstrzygnięć deklaratoryjnych. (Postanowienie SN z 13 września 2016r. III UZ 9/16LEX nr 2290429). Decyzja przesądzająca o podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu jest prawomocna i wiążąca w niniejszym postępowaniu. Skoro organ rentowy nie ma kompetencji do oceny podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w spornym okresie i opiera się jedynie na prawomocnej decyzji Dyrektora Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ, również nieobjęta zaskarżoną decyzją kwestia samego polegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytuły prowadzenia pozarolniczej działalności nie może być odmiennie (od prawomocnej decyzji NFZ ) weryfikowania przez Sąd w niniejszym postępowaniu.

Sąd Apelacyjny oceniając jednak zaskarżoną decyzję również w zakresie ustalenia wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne za październik 2011r., ( a w zasadzie za jeden dzień tego miesiąca), podziela stanowisko wynikające z powyższej decyzji Dyrektora Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 9 lutego 2011r., iż działalność skarżącego polegająca na kiszeniu i sprzedaży kiszonej kapusty była wykonywaniem pozarolniczej działalności, a nie działalności wyłącznie rolniczej, ( co zostanie dalej szerzej uzasadnione). Rodzi to określone konsekwencje dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu (art. 6 ust.1 pkt 5 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Dz.U.2017.1778 j.t.) oraz dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne (art. 18 i art. 48), w okresie między ustaniem stosunku pracy z dniem 30 września 2011r., a objęciem J. J. (1) ubezpieczeniem społecznym rolników od dnia 2 października 2011r. (na podstawie decyzji Prezesa KRUS z dnia 16 listopada 2011r.), w którym nie występował już zbieg ubezpieczeń z art. 9 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zaznaczyć jednak należy, iż w przedmiotowej sprawie okres od 2 października 2011r., z uwagi na zakres zaskarżonej decyzji nie podlegał już ocenie Sądu, a tym samym nie podlegały ocenie przesłanki decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 16 listopada 2011r., którą stwierdzono podleganie przez J. J. (1) ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 2 października 2011r.

Mimo przesądzenia kwestii podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w spornym okresie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, to w świetle mającego zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy przepisu art. z 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U.2018.1510 ) istotne jest jeszcze to, czy ubezpieczony uzyskał przychód z tego rodzaju działalności gospodarczej, stanowiącej tytuł ubezpieczenia zdrowotnego. Skarżący konsekwentnie twierdził, że przychód jaki uzyskiwał ze sprzedaży kiszonej kapusty, jest przychodem z działalności rolniczej, a nie przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej. Sąd Apelacyjny nie podziela takiego stanowiska. Przepis art. 82 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 przewiduje, iż w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Jeżeli zatem powstanie zbieg tytułów, to obowiązek odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne zaistnieje z chwilą, gdy z obu tytułów zostanie osiągnięty przychód. W konsekwencji , w sytuacji, gdy osoba zarejestruje działalność gospodarczą , lecz nie osiągnie z jej tytułu przychodu, obowiązek zapłaty składki nie powstanie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 7 lipca 2009 r., III AUa 281/09 Biul. SA Sz 2011/1/144-151). Przepis art. 66 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach zdrowotnych stanowi, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są m.in. pracownikami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (lit. a), jak również osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi (lit. c). W takim kontekście normatywnym istotne dla rozstrzygnięcia sprawy było to, czy skarżący uzyskał przychód z tytułu pozarolniczej działalności w okresie objętym zaskarżoną decyzją. Z jego relacji wynika jednoznacznie, iż w spornym okresie uzyskiwał przychód ze sprzedaży kiszonej kapusty, jednak oceny Sądu wymagało, czy ten przychód wynikał wyłącznie z działalności rolniczej, czy też z pozarolniczej działalności gospodarczej. Innymi słowy, czy sprzedając kiszoną kapustę, dodajmy na bardzo dużą pod względem ilości i wartości skalę, dział jako rolnik w ramach wyłącznie działalności rolniczej, czy jako przedsiębiorca. Jeśli przychód ten uzyskiwał wyłącznie z działalności rolniczej, to przy braku wykazania przez ZUS innego przychodu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, zaskarżona decyzja byłaby bezpodstawna.

Zatem spór w przedmiotowej sprawie w istocie sprowadzał się do zakwalifikowania wytarzania kiszonej kapusty i jej sprzedaży jako działalności rolniczej, a ściśle mówiąc, jako „działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie warzywnictwa” (art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004r o swobodzie działalności gospodarczej), bądź jako pozarolniczej działalności gospodarczej, niemieszczącej się w wyłączeniu z art. 3 tej ustawy. Obowiązująca w okresie objętym zaskarżoną decyzją ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U.2017.2168 j.t. ) w art. 3 przewidywała bowiem, iż przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie, w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Zestawiając definicję działalności gospodarczej określoną w art. 2 tej ustawy z treścią art. 3 należy przyjąć, iż działalność wytwórcza w rolnictwie co do zasady jest działalnością gospodarczą, która jednakże z mocy art. 3 tej ustawy wyłączona jest z zakresu regulacji określonej w tej ustawie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 maja 2013 r. VI ACa 1472/12, uchwała SN z dnia 2 kwietnia 2007 r., II OPS 1/07, zob. uchwała składu 7 sędziów NSA z dnia 2 kwietnia 2007 r., II OPS 1/07, ONSAiWSA 2007, nr 3, poz. 62;). Przypomnieć należy, iż działalnością gospodarczą jest działalność cechująca się zawodowym, stałym charakterem, powtarzalnością podejmowanych działań, podporządkowaniem zasadzie racjonalnego gospodarowania oraz uczestnictwem w obrocie gospodarczym (uchwała SN z dnia 6 grudnia 1991 r. III CZP 117/91, OSNC 1992 nr 5 poz. 65). Działalność ta ma charakter zarobkowy, a więc nie jest nastawiona na zaspokajanie własnych potrzeb działającego, lecz prowadzona jest odpłatnie, celem osiągnięcia zysku. Jest ona prowadzona w sposób zorganizowany, w sposób ciągły, powtarzalny i planowy. Podobne regulacje zawierała obowiązująca w dniu wpisu działalności odwołującego do ewidencji działalności gospodarczej ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U.1999.101.1178 ze zm.). W myśl art. 2 ust. 1 tej ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Natomiast art. 3 tej ustawy stanowił, iż przepisów ustawy nie stosuje się między innymi do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego.

W świetle powyższych regulacji, na tle okoliczności przedmiotowej sprawy powstaje zasadnicze pytanie, czy uprawa, a następnie kiszenie i sprzedaż tak przetworzonej kapusty (na skalę przemysłową ) wykracza poza pojęcie działalności wytwórczej rolnictwie w zakresie warzywnictwa, czy też mieści się jeszcze tym pojęciu. Wykładnia językowa powołanych przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje, iż sam proces kiszenia kapusty i jej sprzedaży nie jest „działalnością wytwórczą w rolnictwie”, bowiem może być z powodzeniem wykonywany poza działalnością rolniczą, przez podmioty, które nie zajmują się uprawą warzyw (rolnictwem). W ramach działalności rolniczej następuje jedynie wyhodowanie i zbiór kapusty, jako surowca do dalszego przetworzenia, czego już nie można wykonać poza rolnictwem, a ściśle biorąc poza działalnością wytwórczą w rolnictwie. Natomiast sam proces kiszenia kapusty, a zatem przetwórstwa warzyw może odbywać się już w zakładach nieprowadzących działalności wytwórczej w rolnictwie. Do podobnych zresztą rezultatów prowadzi odwołanie się do wykładni systemowej czy funkcjonalnej (celowościowej). Ta ostatnia wyraźnie przemawia za wyłączeniem działalności skarżącego spod zakresu wyjątku określonego w art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przede wszystkim przepis ten, jako wyjątek od zasady nie powinien być interpretowany w sposób rozszerzający, a jego celem było wyłączenie spod regulacji tej ustawy rolników prowadzących typową działalność rolniczą, nie zaś przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem na skalę przemysłową, nawet wyprodukowanych we własnym gospodarstwie warzyw. W tym kontekście podkreślić należy, iż istota działalności skarżącego nie sprowadzała się jedynie do uprawy warzyw (kapusty) oraz ich sprzedaży, ale do przetworzenia produktu uzyskanego w sposób naturalny przy pomocy dalszego stosowania określonego procesu technologicznego. Nie ulega przecież wątpliwości, iż w wyniku kiszenia kapusty powstaje produkt przetworzony. Nie jest to już produkt w stanie naturalnym, powstały jedynie w wyniku prac związanych z uprawami prowadzonymi przez rolnika. Dla wytworzenia artykułu spożywczego jakim jest kapusta kiszona, należy kapustę w stanie naturalnym przetworzyć przy użyciu dodatkowych produktów spożywczych - soli. ( tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 września 2012 r. III AUa 224/12 LEX nr 1237967). W zakresie również wykładni systemowej, odwołującej się do założenia racjonalności ustawodawcy i niesprzeczności systemu prawa, celowe jest odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz.U.2018.1509 j.t.). W myśl art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Ustawodawca jednocześnie definiuje działalność rolniczą jako działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierząt typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb (art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Zakładając racjonalność ustawodawcy i spójność systemu prawa nie ma podstaw do przyjęcia, iż kiszenie kapusty na skalę przemysłową i jej sprzedaż jest nadal działalnością wytwórczą w rolnictwie w rozumieniu ustawy o w swobodzie działalności gospodarczej, a jednocześnie nie jest działalnością rolniczą, wyłączoną spod regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za działalność rolniczą uznaje bowiem wytwarzanie produktów roślinnych wyłącznie w stanie nieprzetworzonym. Jeżeli wytwórca produktu rolnego przerobi produkt (np. w procesie kiszenia kapusty), to czynność ta nie stanowi już działalności rolniczej i stosuje się do niej przepisy o podatku dochodowym. Nie sprzeciwia się tej tezie argument, że skarżący nie był płatnikiem podatku dochodowego w spornym okresie z tytułu prowadzania pozarolniczej działalności, bowiem jako osoba podlegająca przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc nieobjęta wyłączeniem z art. art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, korzystał jedynie ze zwolnienia przedmiotowego wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 71. W świetle tego ostatniego przepisu wolne od podatku są dochody ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub hodowli, niestanowiących działów specjalnych produkcji rolnej, przerobionych sposobem przemysłowym, jeżeli przerób polega na kiszeniu produktów roślinnych lub przetwórstwie mleka albo na uboju zwierząt rzeźnych i obróbce poubojowej tych zwierząt, w tym również na rozbiorze, podziale i klasyfikacji mięsa. Objęcie zatem procesu przerabiania produktów roślinnych (kapusty) polegającego na ich kiszeniu zwolnieniem przedmiotowym oznacza, iż wolą ustawodawcy kiszenie kapusty i jej sprzedaż nie mieści się w pojęciu działalności rolniczej, która co do zasady w ogóle wyłączona jest spod regulacji tej ustawy. Pojęciem działalności rolniczej posługuje się również ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U.2017.1892 j.t.). Stosownie do art. 2 ust.1 tej ustawy za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywną, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego oraz chów i hodowlę ryb. Użyte w tym przepisie określenie działalności rolniczej należy rozumieć w sposób ścisły, przez co nie można go rozszerzać o dalsze czynności o charakterze przetwórczym, ingerującym w strukturę gotowego surowca celem przygotowania do stanu gotowego do konsumpcji. (tak Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2017 r. II FSK 2298/16 LEX nr 2434839). Ponadto odwołując się w dalszym ciągu do wykładni systemowej zauważyć należy, iż zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. ubezpieczeniu o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2017.2336 j.t.), przez działalność rolniczą należy rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej. W ocenie Sądu Apelacyjnego „produkcja roślinna” w rozumieniu tej ustawy oznacza uprawę roślin, w czym nie mieści się już przetwórstwo warzyw po ich zbiorze. Jakkolwiek więc sprzedaż zebranych produktów roślinnych mieści się w pojęciu produkcji roślinnej, to zmiana ich postaci (w tym przypadku poprzez kiszenie) jest już przetwórstwem, co wykracza poza pojęcie działalności rolniczej. Kiszenie produktów rolnych nie polega przecież wyłącznie na ich prostej obróbce sprowadzającej się do czyszczenia warzyw, a następnie ich sprzedaży. Proces ten jest złożony i jak wynika z ustaleń, wymaga zastosowania specjalnej technologii (szatkowania, dodania soli i ugniatania w odpowiednich silosach), a postać warzywa wskutek świadomego zastosowania takiego procesu zostaje całkowicie zmieniona tak co do jego konsystencji (szatkowanie i zmiękczenie), jak i właściwości (w tym również smakowych). W wyniku procesu kwaszenia otrzymujemy zatem nowy gatunkowo produkt.

Reasumując, w świetle powyższych argumentów nie ulega wątpliwości, iż przychody uzyskiwane przez skarżącego w spornym okresie z tytułu sprzedaży przetworzonej w procesie kiszenia kapusty, były przychodami nie z działalności rolniczej lecz z tytułu prowadzonej zarobkowo, na dużą skalę, w sposób zorganizowany i ciągły pozarolniczej działalności gospodarczej, stanowiącej obok stosunku pracy, kolejny tytuł (z art. 66 ust. 1 pkt c) do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym w rozumieniu art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Należy też zauważyć, iż przepis ten posłuje się pojęciem przychodu, a nie dochodu, a więc ewentualne inwestowanie środków uzyskiwanych ze sprzedaży znacznych ilości kapusty kiszonej (ponoszenie kosztów takiej działalności) nie ma znaczenia dla powstania zobowiązania do opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne z tego tytułu. Dochód stanowi bowiem przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania, a osiągnięcie tego ostatniego jest wystarczającą przesłanką do powstania obowiązku składkowego z art. 82 ust 1 powołanej ustawy. Bardzo duża skala produkcji i sprzedaży kiszonej kapusty w okresie objętym zaskarżoną decyzją nie pozostawia wątpliwości co do spełnienia przesłanki w postaci uzyskiwania przychodu z prowadzenia tego rodzaju działalności.

W świetle powyższych ustaleń oraz argumentów prawnych apelacja w przedmiotowej sprawie podlegała oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z żądaniem zawartym w odpowiedzi na apelację, przy zastosowaniu § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 , poz. 1804 ze zm.)

Grażyna Wiśniewska Dariusz Płaczek Bożena Lichota