Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. zobowiązał A. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 lutego 2015 r. do 30 kwietnia 2017 r. w kwocie 22 345,21 zł z tytułu wypłaconej emerytury. Organ rentowy powołując się na treść art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazał, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że decyzją z dnia 5 marca 2015 r. A. M. przyznano emeryturę od 1 lutego 2015 r. tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku, a wobec zaś złożonego przez A. M. oświadczenia o niepozostawaniu w stosunku pracy, decyzją z dnia 24 kwietnia 2015 r. podjęto wypłatę świadczenia. Organ rentowy podkreślił, że w formularzu łącznikowym CAN – PL 4 z dnia 30 maja 2016 r. kanadyjska instytucja łącznikowa potwierdziła, że A. M. pozostawała w stosunku pracy na terenie Kanady od 1989 r. do 2015 r. ( ponadto w dniu 7 kwietnia 2017 r. A. M. nadesłała dokument, z którego wynika, że jest ona zatrudniona na terenie Kanady od 12 maja 2014 r. do nadal). Wobec powyższego organ rentowy ustalił, że w okresie od 1 lutego 2015 r. do 30 kwietnia 2017 r. A. M. nienależnie pobrała emeryturę.

/decyzja k.152 – 153 akt ZUS/

W dniu 8 czerwca 2017 r. A. M. złożyła odwołanie od powyższej decyzji. W treści odwołania podkreśliła, że w stosunku do jej osoby nie powinien znaleźć zastosowania art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a nadto, że okres jej zatrudnienia zakończył się w dniu 13 września 2013 r. tj. w momencie zwolnienia z T. Co. A. M. podkreśliła jednocześnie, że przez okres 14 miesięcy pozostawała bez pracy i w tym czasie podjęła starania o uzyskanie emerytury z Polski ( ZUS podjął wypłatę świadczenia od 1 lutego 2015 r.). W związku zaś z koniecznością ponoszenia kontrybucji na rzecz Canada P. Plan ( (...)), w dniu 5 grudnia 2014 r. podjęła dorywczą pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, która to praca, w myśl zarówno polskich jak i kanadyjskich przepisów prawa oraz umowy o zabezpieczeniu społecznym w zakresie emerytur i rent zawartej pomiędzy Polska i Kanadą, nie powodowała zmniejszenia, bądź zawieszenia należnych jej świadczeń. A. M. podkreśliła, że zgodnie z prawem kanadyjskim może pobierać emeryturę oraz pracować.

/odwołanie k. 2-3 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania. Podniesiono, że treść art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych brzmi kategorycznie, zaś poza sporem pozostaje fakt, że wnioskodawczyni kontynuuje zatrudnienie, co zostało potwierdzone przez instytucję kanadyjską.

/odpowiedź na odwołanie k.9 – 9 odwrót/

Pismem procesowym z dnia 11 grudnia 2017 r. pełnomocnik A. M. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że ubezpieczona nie jest zobowiązana do zwrotu pobranych świadczeń emerytalnych za okres od 1 lutego 2015 r. do 30 kwietnia 2017 r. w kwocie 22 345,21 zł.

/pismo procesowe k.20 – 21 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny

Wnioskodawczyni A. M. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Od 1984 r. A. M. przebywa stale w Kanadzie. Pierwsze zatrudnienie na terenie Kanady podjęła w 1989 r.

/zeznania wnioskodawczyni k.60 – 62 , formularz CAN – PL 4 k.122 – 125 akt ZUS/

Do 13 września 2013 r. A. M. świadczyła pracę w pełnym wymiarze czasu w T. Co.

/okoliczność bezsporna/

Od 5 grudnia 2014 r. wnioskodawczyni podjęła pracę w W. Canada w niepełnym wymiarze czasu pracy.

/zaświadczenie k.146 akt ZUS , zeznania wnioskodawczyni k.60 – 62/

Wnioskiem z dnia 9 lutego 2015 r. A. M. wystąpiła o przyznanie jej prawa do emerytury. W treści wniosku A. M. wskazała, że od dnia 13 września 2013 r. nie wykonuje działalności zawodowej.

/wniosek k.1 – 5 akt ZUS/

Decyzją z dnia 5 marca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 1 lutego 2015 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jednocześnie zaznaczył, że w celu realizacji świadczenia w formie transferu, wnioskodawczyni winna nadesłać stosowne zaświadczenie wystawione przez bank.

/decyzja k.49 – 51 akt ZUS/

Decyzją z dnia 24 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podjął wypłatę emerytury od dnia 1 lutego 2015 r. tj. od nabycia przez wnioskodawczynię uprawnień do emerytury. Decyzja zawierała pouczenie o tym, co uważa się za nienależnie pobrane świadczenie (pkt III pouczenia).

/decyzja k.61 – 63 akt ZUS/

Od dnia 5 grudnia 2014 r. do chwili obecnej A. M. pozostaje w zatrudnieniu w systemie pracy dorywczej (,, part time casual” ) i świadczy pracę w wymiarze 12 lub 16 godzin tygodniowo. Pobierane przez nią wynagrodzenie nie wpływa na wysokość świadczeń emerytalnych wypłacanych jej przez kanadyjską instytucję ubezpieczeniową.

/zeznania wnioskodawczyni k.60 – 62/

W okresie od 1 lutego 2015 r. do 30 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił A. M. emeryturę w wysokości 22 345,21 zł.

/okoliczność bezsporna/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz.1270) prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Art. 103a został dodany przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. Nr 257 poz. 1726) z dniem 1 stycznia 2011 r.

Należy zważyć, iż art. 103a ustawy emerytalnej nie dotyczy zasad nabywania prawa do świadczeń. Nie narusza on zatem praw nabytych. Przepis ten dotyczy natomiast zawieszenia tego prawa, a w konsekwencji wypłaty świadczenia. Reguluje kwestie łączenia świadczenia i zarobku, odnosi się do reguł wypłaty emerytury. Określa sposób realizowania prawa poprzez wprowadzenie określonego ograniczenia. Uprawniony do emerytury w każdej chwili może spełnić warunek z wyżej wymienionego przepisu i tym samym doprowadzić do kontynuowania pobierania świadczenia emerytalnego. Za takim rozumieniem komentowanego przepisu przemawia nadto systematyka ustawy, a mianowicie umiejscowienie tego przepisu w rozdziale dotyczącym zawieszania i zmniejszania świadczeń, a nie w części dotyczącej powstania prawa.

Powyższa zasada, wynikająca z treści art. 103a cyt. ustawy ma zastosowanie także do emerytur przyznanych osobom pozostającym w stosunku pracy w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii, Szwajcarii lub w państwach, z którymi Polskę łączą dwustronne umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (z wyłączeniem osób wykonujących zatrudnienie w Australii, z którą umowa po stronie australijskiej obejmuje wyłącznie emerytury z tytułu zamieszkiwania w tym państwie).

W rozpoznawanej sprawie nie ulega wątpliwości, że wnioskodawczyni zamieszkuje w Kanadzie, a od dnia 5 grudnia 2014 r. (do chwili obecnej) pozostaje w zatrudnieniu pracowniczym. Skoro zatem A. M. kontynuuje bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, to jej prawo w okresie objętym decyzją powinno zostać zawieszone, a tym samym pobrała ona nienależne świadczenie. W tym miejscu podkreślić należy, że choć rzeczywiście warunkiem przyznania emerytury jest osiągnięcie wieku, to warunkiem jego realizacji jest ustanie zatrudnienia. Tym samym rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą stanowi cechę istotną, uzasadniającą efektywne korzystanie z prawa do świadczeń emerytalnych.

Odnosząc się zaś do kwestii obowiązywania pomiędzy Polską i Kanadą umowy międzynarodowej dotyczącej ubezpieczeń społecznych należy zauważyć, że nie wpływa ona na kwestię spełnienia przez ubezpieczoną warunków koniecznych do otrzymania świadczenia wypłacanego przez polską instytucję ubezpieczeniową. Bo choć można uznać, że odwołującej dotyczy rzeczona umowa tj. Umowa o zabezpieczeniu społecznym między Rzeczpospolitą Polską a Kanadą (Dz.U. 2009 r., Nr 133, poz. 1095), bowiem wnioskodawczyni pracowała w Polsce a obecnie mieszka w Kanadzie (art. 3), to niewątpliwie jej wniosek dotyczył tylko i wyłącznie świadczenia przyznanego przez polską instytucję ubezpieczeniową w oparciu o polskie ustawodawstwo i przebyte w Polsce okresy ubezpieczenia. Zatem w tym przypadku sama umowa ma to znaczenie, że pomimo, iż osoba uprawniona do emerytury polskiej zamieszkuje w Kanadzie, nie wpływa to na zmniejszenie, zmianę, zawieszenie lub wstrzymanie świadczenia wyłącznie z uwagi na fakt jej pobytu w tym kraju. Natomiast samo prawo do świadczenia i jego wypłata następuje wyłączenie według przepisów polskich, czyli ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustawa ta, w art. 103a wymaga dla realizacji prawa do emerytury rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracodawcą, wypełnienia tego zaś warunku w stosunku do ubezpieczonej, stwierdzić nie można.

Zgodnie zaś z treścią art.138 ust.1 cytowanej ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust.5.

W rozpoznawanej sprawie do wypłaty nienależnego świadczenia doszło z przyczyn zawinionych przez wnioskodawczynię, bowiem zataiła ona fakt kontynuowania zatrudnienia na terenie Kanady, gdzie obecnie zamieszkuje.

Analiza akt rentowych oraz doręczonych wnioskodawczyni decyzji wskazuje, ze była ona prawidłowo pouczana o okolicznościach powodujących ustanie bądź zawieszenie prawa do świadczenia oraz o tym, kiedy świadczenie jest nienależne.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy w Łodzi, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie, jako niezasadne.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawczyni.

S.B.