Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:SSA Magdalena Sajur-Kordula

Sędziowie:SA Maciej Dobrzyński (spr.)

SA Marek Kolasiński

Protokolant:Magdalena Wójcicka

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W.

przeciwko (...) spółce komandytowej z siedzibą w O.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 22 października 2014 r., sygn. akt XX GC 195/14

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie czynności obejmujących doręczenie powodowi odpisu nakazu zapłaty z dnia 4 listopada 2013 r., sygn. akt XX GNc 883/13, odpisu zarzutów pozwanego od wskazanego nakazu zapłaty, odpisu pisma procesowego pozwanego z dnia 9 kwietnia 2014 r., odpisów postanowień Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2013 r., z dnia 31 stycznia 2014 r., z dnia 3 marca 2014 r. i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

VII AGa 869/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 sierpnia 2012 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od B. (...) Ł. A. sp. k. z siedzibą w O. kwoty 83.640 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 25 września 2012 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie ogłosił upadłość (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. obejmującą likwidację majątku dłużnika. W związku z powyższym, postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. Pismem z dnia 4 września 2013 r. syndyk masy upadłości odmówił wstąpienia do niniejszego postępowania po stronie powodowej, w związku z czym postanowieniem z dnia 16 września 2013 r. na podstawie art. 180 § 1 pkt 5 k.p.c. postępowanie zostało podjęte z udziałem upadłego.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym w dniu 4 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił w całości żądanie powodowej spółki oraz nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1.046 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód został zwolniony.

W zarzutach od powyższego nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o uchylenie w całości nakazu zapłaty, oddalenie powództwa oraz zasądzenie od strony powodowej na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Postanowieniem z dnia 31 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił nakaz zapłaty z dnia 4 listopada 2013 r., wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XX GNc 883/13 oraz zawiesił postępowanie w sprawie. Sąd I instancji ponownie zwrócił się do syndyka masy upadłości, zakreślając termin na złożenie oświadczenia w przedmiocie wstąpienia do niniejszego postępowania. W piśmie z dnia 25 lutego 2014 r. syndyk oświadczył, że odmawia wstąpienia do postępowania po stronie powodowej. Postanowieniem z dnia 3 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie podjął zawieszone postępowanie z udziałem (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W..

Wyrokiem z dnia 22 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił w całości nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie w postępowaniu nakazowym w dniu 4 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt XX GNc 883/13 i oddalił powództwo (pkt I) oraz zasądził od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz B. (...) Ł. A. sp. k. z siedzibą w O. kwotę 6.737 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygniecie na następujących ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach prawnych:

Powód był liderem konsorcjum, w skład którego wchodziły (...) sp. z o.o., A. C., (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej. Powodowa spółka, jako lider konsorcjum, zawarła 22 września 2009 r. umowę z Miastem O. dotyczącą budowy kompleksu sportowo-rekreacyjnego w O.. W celu realizacji tej umowy powód zawarł 9 listopada 2010 r. z Ł. A. i J. A. - (...) s.c., jako podwykonawcą, umowę zlecenia, której przedmiotem było wykonanie robót naprawczych wraz z usunięciem usterek instancji istniejącej technologii wody basenowej, przeprowadzenie rozruchu, wykonanie instrukcji eksploatacji oraz instrukcji przygotowania basenu do zimowania. Strony umówiły się, że w przypadku częściowego lub całkowitego niewywiązania się przez podwykonawcę z zobowiązań wynikających z podpisanego zlecenia, wykonawca będzie miał prawo do wypowiedzenia umowy i do zastępczego zrealizowania przedmiotu zlecenia lub jego części na koszt, ryzyko i odpowiedzialność podwykonawcy. Załącznik nr 1 do umowy zlecenia stanowiła oferta cenowa podwykonawcy nr (...) określająca wycenę technologii basenowej. Załącznik nr 2 do umowy, określający wysokość kar umownych i sposób ich wyliczenia, nie został przez podwykonawcę zaakceptowany. Podwykonawca nie podpisał tego załącznika i sprzeciwił się włączeniu jego postanowień do umowy, wobec czego załącznik ten został wykreślony z wykazu załączników, znajdującego się na umowie z 9 listopada 2010 r. Zgodnie z § 3 ww. załącznika, którego pozwany nie zaakceptował, kary umowne miały być naliczane w ten sposób, że podwykonawca miał zapłacić na rzecz wykonawcy 0,4% wartości wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki w wykonaniu przedmiotu zlecenia, jeżeli zwłoka powstała z przyczyn zależnych od podwykonawcy, 0,4% wartości wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki usunięcia wad stwierdzonych w protokole odbioru robót, protokole napraw z tytułu gwarancji i rękojmi liczonej od dnia wyznaczonego na usunięcie wady, 30% wynagrodzenia umownego brutto za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od podwykonawcy, niezależnie od wartości wykonanych robót, 10% wynagrodzenia umownego brutto za każdego nieuzgodnionego podwykonawcę, jeżeli podwykonawca nie uzgodni z wykonawcą zatrudnionych przez siebie podwykonawców robót. Zgodnie z § 3 pkt 2b, w przypadku wystąpienia szkody o wartości przekraczającej wysokość kar umownych, wykonawca będzie mógł dochodzić od podwykonawcy należności w wysokości rzeczywiście poniesionej szkody lub straty. Na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy zlecenia nr (...) z 9 listopada 2010 r., Ł. A. złożył w imieniu spółki cywilnej (...) weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową, zawierającą upoważnienie do wypełnienia weksla wyłącznie w przypadku nieprzystąpienia lub niewykonania przedmiotu określonego w umowie zlecenia nr (...) na sumę odpowiadającą zobowiązaniu pozwanego, jednak nie większą niż kwota 68.000 zł.

Uchwałą z 23 listopada 2010 r. (...) s.c. przekształciła się w trybie art. 551 § 2 k.s.h. w B. (...) Ł. A. sp. k.

W dniu 24 listopada 2010 r. powód dokonał na rzecz pozwanego przedpłaty w kwocie 68.000 zł. W dniu 1 grudnia 2010 r. P. P. - pracownik pozwanej spółki, poprosił powoda o pilną interwencję, wskazując że niedziałająca przepompownia uniemożliwia pracownikom opróżnienie niecki, co generuje opóźnienia w pracach strony pozwanej. W dniu 22 grudnia 2010 r. sporządzono protokół potwierdzający dostarczenie i zamontowanie urządzeń oraz wykonanie prac naprawczych zgodnie z ofertą nr (...) oraz zleceniem nr 54/09-82. Stwierdzono, że montaż urządzeń został wykonany zgodnie z projektem technicznym, sztuką budowlaną oraz wiedzą techniczną. Odbiór robót został zatwierdzony przez inspektora nadzoru i przedstawiciela powodowej spółki. W dniu 23 grudnia 2010 r. P. P. wysłał drogą mailową oraz za pośrednictwem poczty komplet dokumentów, tj. protokół dostawy i montażu z 22 grudnia 2010 r., protokół przekazania dokumentacji z 21 grudnia 2010 r., protokół odbioru technicznego i rejestracji urządzeń Urzędu Dozoru Technicznego z 6 grudnia 2010 r. wraz z fakturą VAT nr (...) na kwotę 68.000 zł netto. W dniu 20 stycznia 2011 r. pracownik powoda przesłał pozwanemu protokół finansowy wykonanych robót za okres od 24 listopada 2010 r. do 4 stycznia 2011 r. W dniu 16 czerwca 2011 r., na prośbę strony powodowej, strona pozwana przesłała jej mailem ofertę na wykonanie prac zapewniających pracę układów basenowych na kąpielisku w O.. Prace te dotyczyły m.in. wymiany dmuchaw oraz pomp uszkodzonych w wyniku zalania komory technologicznej (...). Ze strony powoda nigdy nie doszło do zlecenia wykonania powyższych prac. Z końcem czerwca 2011 r. powód zgłosił pozwanemu chęć przystąpienia do II etapu zlecenia, tj. rozruchu instalacji. Strona pozwana poinformowała stronę powodową, że do momentu rozliczenia faktury VAT nr (...) za etap I nie dojdzie do realizacji rozruchu instalacji. Powód wystąpił z prośbą o przesłanie duplikatu faktury (...), twierdząc, że zaginęła. W dniu 8 lipca 2011 r. P. P. wysłał duplikat mailem i pocztą, zaś 11 lipca 2011 r. powód dokonał częściowej wpłaty na poczet ww. faktury. W dniu 18 lipca 2011 r. strony zawarły aneks nr (...) do zlecenia nr 54/09-82, w którym powód zlecił pozwanemu wykonanie robót naprawczych pomp i dmuchaw oraz wykonanie przyłączy wymienników ciepła solarnego wraz z wymianą uszkodzonych kształtek na podstawie ofert pozwanego z 19 i 21 lipca 2011 r. W dniu 8 sierpnia 2011 r. uruchomiono instalację oraz zrealizowano dostawę pomp i dmuchaw. Fakturę za wykonane prace nr (...) wystawiono 17 sierpnia 2011 r. Wykonanie prac zostało stwierdzone w notatkach służbowych z 8 sierpnia 2011 r., zatwierdzonych podpisami i pieczęcią powoda. Na mocy aneksu nr (...) z 26 sierpnia 2011 r. i aneksu nr (...) z 1 września 2011 r. powód zlecił pozwanemu dodatkowe prace w obiekcie. W załączonej do zlecenia ofercie nr (...) powód zobowiązał się do uregulowania płatności podstawowej za zlecenie nr 54/09-82, pomniejszonej o wartość rozruchu i kalibracji, które to czynności nie zostały wykonane z winy powoda. W dniu 2 września 2011 r. pozwany przekazał powodowi informację na temat wstrzymania prac ujętych w aneksie nr (...) z powodu braku płatności ze strony spółki (...). Po interwencji, powód dokonał wpłaty 12 września 2011 r. W dniu 29 września 2011 r. strony podpisały protokół dotyczący dostarczenia urządzeń i materiałów oraz wykonanych prac. W dniu 16 grudnia 2011 r. powód przesłał pozwanemu weksel wraz z deklaracją wekslową, z której wynikało, że powód - wystawca weksla - był zobowiązany do dokonania wpłat w dwóch transzach na sumę 40.453,69 zł każda. Pozwany był uprawniony do wypełnienia weksla w sytuacji opóźnienia z zapłatą powyżej 14 dni w stosunku do terminu płatności. W dniu 21 grudnia 2011 r. podpisano protokół końcowy inwestycji „Budowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego w O.”. Z ustępu 3.6 protokołu wynikało, że usterki technologii wody basenowej oraz uruchomienie całej technologii należy wykonać do 14 kwietnia 2012 r., przy czym panel sterujący technologii wody basenowej wymontowany przez wykonawcę miał zostać dostarczony użytkownikowi do 31 stycznia 2012 r. W dniu 29 marca 2012 r. powód przesłał pozwanemu propozycję zawarcia ugody. Zgodnie z § 2 projektu ugody, łączna kwota należności na rzecz pozwanego została ustalona na 95.000 zł brutto. Zgodnie z § 3 ust. 2 projektu ugody, zapłata należności objętej ugodą skutkować miała wyczerpaniem wszelkich wzajemnych roszczeń finansowych związanych z realizacją umowy nr (...). W dniu 19 kwietnia 2012 r. powód wystawił na rzecz pozwanego notę księgową nr (...) na kwotę 337.169,99 zł tytułem naliczenia kar umownych w wysokości 0,4% wartości przedmiotu udzielonego zlecenia wraz z aneksami brutto z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu umowy z winy podwykonawcy zgodnie z § 3 ust. 2 pkt a) zlecenia nr 54/09-82 z 9 listopada 2010 r. wraz z późniejszymi aneksami dotyczącymi obiektu budowy kompleksu rekreacyjnego w O.. Zgodnie z załącznikiem do noty księgowej z 19 kwietnia 2012 r. łączna wysokość kar umownych z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu prac została wyliczona w oparciu o § 3 ust. 2 warunków szczegółowych udzielonego zlecenia nr 54/09-82 i wynosiła 337.169,99 zł. Powyższa nota księgowa wraz z oświadczeniem spółki (...) o potrąceniu należności z tytułu kar umownych w kwocie 337.169,99 zł z wymagalnymi wierzytelnościami spółki (...) sp. k. wobec (...) sp. z o.o., została wysłana przez powoda do pozwanego 30 czerwca 2012 r. Pozwem z dnia 15 maja 2012 r. pozwany wystąpił przeciwko powodowi z roszczeniem o zapłatę kwoty 80.907,38 zł. Postępowanie jest prowadzone przed Sądem Okręgowym w Opolu. Pismem z 17 lipca 2012 r. powód poinformował pozwanego, że 17 lipca 2012 r. został wypełniony weksel in blanco na kwotę 83.640 zł brutto, która stanowi należność przypadającą (...) sp. z o.o. z tytułu kar umownych za niewykonanie przedmiotu umowy nr (...). Jednocześnie powód wezwał pozwanego do wykupienia weksla w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Sąd I instancji wskazał, że powyższych ustaleń faktycznych dokonał na podstawie zgromadzonych dokumentów, których wiarygodność nie została podważona, a także na podstawie niekwestionowanych twierdzeń stron.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że z art. 10 Prawa wekslowego wynika, że w razie wypełnienia weksla in blanco przez jego odbiorcę niezgodnie z otrzymanym upoważnieniem, zobowiązanie wekslowe osoby, która weksel wręczyła, nie powstaje, co osoba ta może odbiorcy weksla zarzucić bez jakichkolwiek ograniczeń. W przedmiotowej sprawie deklaracja wekslowa zawierała upoważnienie do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zobowiązaniu strony pozwanej, jednak nie większą niż kwota 68.000 zł, wyłącznie w przypadku nieprzystąpienia lub niewykonania przedmiotu określonego w umowie zlecenia nr (...). Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dawał podstaw do przyjęcia, że ziściły się przesłanki upoważniające powoda do wypełnienia weksla. Powód jedynie ogólnikowo przytoczył w pozwie, że pozwany nie wykonał przedmiotu umowy, co uprawniało powoda do obciążenia pozwanego karą umowną. Powyższe twierdzenie nie znajdowało oparcia w materiale dowodowym, który nie pozwalał na przyjęcie, że zaistniały podstawy do wypełnienia weksla. Powód nie wywiązywał się terminowo z płatności na rzecz strony pozwanej, a w oświadczeniu z 19 kwietnia 2012 r. stwierdził, że dokonuje potrącenia kwoty 337.169,99 zł z tytułu kar umownych z wymagalnymi wierzytelnościami pozwanego względem powoda. Powyższe, jak również projekt ugody z 29 marca 2012 r., zaproponowanej przez spółkę (...) w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Opolu, nie dawało podstaw do stwierdzenia, że pozwany nie wykonał umowy i że jest zobowiązany z tego tytułu względem powoda do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem.

Kara umowna przysługuje wierzycielowi wtedy, gdy niewykonanie umowy lub nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Pozwany przyznał, że doszło do opóźnień, jednakże opóźnienia te nastąpiły z przyczyn niezawinionych przez pozwanego. Stanowisko strony pozwanej znajdowało potwierdzenie w treści protokołu z 22 grudnia 2010 r. kwitującego odbiór robót wykonanych przez pozwanego, w którym nie stwierdzono wad i usterek. Pozwany wyjaśnił w zarzutach od nakazu zapłaty, że wykonał wszystkie zlecone mu prace, a do rozruchu instalacji nie doszło na skutek awarii przepompowni, zaprojektowanej i wykonanej przez innego podwykonawcę, prowadzącej do zalania jednej z komór technologicznych, w której znajdowały się zamontowane przez pozwanego urządzenia. Wskutek tego niemożliwym było dokonanie rozruchu instalacji przed naprawą pomp. Przyczyną tego stanu rzeczy były więc okoliczności niezawinione przez stronę pozwaną. Na brak winy pozwanego wskazywała też treść maila P. P. z 1 grudnia 2010 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że strona powodowa, pomimo zobowiązania do złożenia pisma procesowego i ustosunkowania się do wszystkich twierdzeń i dowodów podniesionych w zarzutach, nie zajęła w zakreślonym terminie stanowiska wobec dowodów i twierdzeń zgłoszonych przez pozwanego, co uprawniało Sąd do uznania ich za przyznane. Również na rozprawie prezes powodowej spółki ograniczyła się do podtrzymania powództwa, nie wdając się w szczegółową polemikę wobec twierdzeń i dowodów przedstawionych przez pozwanego.

Sąd I instancji podniósł również, że postanowienia dotyczące podstaw i sposobu naliczenia kary umownej zawarte w warunkach szczegółowych udzielenia zlecenia nr 54/09-82 nie zostały zaakceptowane przez stronę pozwaną, która odmówiła ich podpisania i sprzeciwiła się włączeniu ich do umowy, co spowodowało wykreślenie z treści umowy załącznika obejmującego postanowienia w przedmiocie kar umownych. Brak ustalenia podstaw naliczania kar umownych prowadził do nieskuteczności zastrzeżenia tych kar. Materiał zgromadzony w sprawie nie dawał podstawy do stwierdzenia, że suma wpisana na wekslu jest zgodna z łączącym strony zobowiązaniem podstawowym i z tej przyczyny Sąd Okręgowy na podstawie art. 496 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. Rozstrzygnięcie o koszach postępowania Sąd I instancji oparł na art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód, zaskarżając go w całości. W ramach zarzutów wskazał na niewykonanie przez pozwanego na rzecz powoda prac polegających na: a) przeprowadzeniu rozruchu instalacji basenowej, b) wykonaniu instrukcji eksploatacji basenu, c) wykonaniu niezbędnych napraw pomp oraz dmuchaw instalacji technologii basenowej komora „D”, d) wykonaniu przyłączy przy wymiennikach armatury PP oraz w dalszej części z armatury PVC-U, e) wymianie uszkodzonej wskutek nieprawidłowego działania instalacji solarnej kształtek z tworzywa sztucznego.

Apelujący wniósł o:

- zmianę wyroku poprzez orzeczenie nakazu zapłaty zgodnie z wniesionym pozwem oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w pierwszej instancji i postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

- ewentualnie, uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w pierwszej instancji i postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację z dnia 16 grudnia 2016 r. pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c., sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Jednym z przypadków, w którym zachodzi nieważność postępowania, jest pozbawienie strony możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Sytuacja taka ma miejsce, gdy wskutek uchybień procesowych sądu polegających na naruszeniu konkretnych przepisów proceduralnych, strona taka, wbrew swojej woli, nie może brać udziału w istotnej części postępowania i nie ma możliwości usunięcia skutków tych uchybień na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku.

W pozwie strona powodowa, działająca w sprawie samodzielnie, wskazała dwa adresy, tj. adres uwidoczniony wówczas w rejestrze przedsiębiorców KRS (ul. (...) lok. 25, (...)-(...) W.) oraz adres dla doręczeń (ul. (...), (...)-(...) W.). Następnie, w związku z ogłoszeniem upadłości spółki (...), w sprawie ujawnił się syndyk masy upadłości, który jako adres do korespondencji wskazał ul. (...) lok. 3, (...)-(...) W. ( vide k. 83). Ponieważ jednak syndyk odmówił wstąpienia do niniejszego postępowania po stronie powodowej, zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. postępowanie zostało podjęte z udziałem upadłego, tj. (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. ( vide k. 179). Odpis postanowienia z dnia 16 września 2013 r. został doręczony powodowi prawidłowo, tj. na ul. (...), (...)-(...) W. ( vide k. 181, 184). Jednakże już odpis nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w dniu 4 listopada 2013 r. został doręczony powodowi wadliwie, bowiem nie na adres do korespondencji wskazany przez stronę powodową, ale na adres syndyka, który w niniejszej sprawie nie miał statusu strony, tj. na ul. (...) lok. 3, (...)-(...) W. ( vide k. 190, 194). Analiza akt wskazuje, że także dalsze doręczenia w sprawie w toku postępowania przed Sądem I instancji dokonywane były nieprawidłowo, tj. na adres syndyka, a nie adres do korespondencji wskazany przez powoda, który co najmniej od 28 września 2012 r. stał się również adresem rejestrowym spółki (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. ( vide k. 405-408 - odpis z rejestru przedsiębiorców KRS). Mianowicie wadliwie doręczono stronie powodowej: odpis zarzutów pozwanego od nakazu zapłaty ( vide k. 321, 328), odpis postanowienia z dnia 17 grudnia 2013 r. o wstrzymaniu wykonania nakazu zapłaty z dnia 4 listopada 2013 r. ( vide k. 315, 323, 326), odpis postanowienia z dnia 3 marca 2014 r. o podjęciu zawieszonego postępowania z udziałem upadłego ( vide k. 341, 343, 357), zawiadomienie o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 9 października 2014 r. ( vide k. 353, 358) oraz odpis pisma procesowego strony pozwanej datowanego na dzień 9 kwietnia 2014 r. ( vide k. 367, 372, 377). Nadto, w przypadku postanowienia z dnia 31 stycznia 2014 r. o uchyleniu nakazu zapłaty z dnia 4 listopada 2013 r. oraz zawieszeniu postępowania w sprawie, powód nie został nawet wymieniony jako podmiot, któremu winien zostać doręczony jego odpis ( vide k. 334-335, 336, 339).

Z powyższego wynikało, że wskutek oczywistych uchybień Sądu I instancji przepisom o doręczeniach, przede wszystkim art. 133 § 2a zdanie 1 k.p.c., strona powodowa pozbawiona została możliwości wzięcia udziału w niemalże całym postępowaniu. Powodowi prawidłowo doręczono odpis postanowienia z dnia 16 września 2013 r. o podjęciu postępowania z udziałem upadłego, a wszystkie pozostałe doręczenia były już wadliwe, bowiem dokonane zostały na adres syndyka, a nie na adres wskazany przez powoda jako adres do doręczeń, który to adres stał się też adresem rejestrowym spółki (...). Strona powodowa nie miała zatem wiedzy o wydaniu przez Sąd Okręgowy nakazu zapłaty, wniesieniu przez pozwanego zarzutów od tego nakazu zapłaty, jak i treści tych zarzutów, jak również o szeregu czynności procesowych podjętych w sprawie przez Sąd I instancji. Prezes zarządu powodowej spółki (...) stawiła się jednak na rozprawie w dniu 9 października 2014 r., wskazując że to syndyk poinformował ją o tym terminie (k. 394 - nagranie obrazu i dźwięku na płycie CD - 00:06:39).

Jak wskazuje się w orzecznictwie, pomimo uchybienia przepisom postępowania skutkującego pozbawieniem strony możliwości działania w sprawie albo jej istotnej części, nieważność postępowania nie zachodzi, jeżeli istniała możliwość usunięcia tych uchybień przed wydaniem orzeczenia w danej instancji. W związku z tym konieczne było rozważenie okoliczności, iż pomimo wadliwego zawiadomienia o terminie rozprawy, reprezentant powodowej spółki stawił się w dniu 9 października 2014 r. i zajmował stanowisko w sprawie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, mając na względzie przebieg ww. rozprawy oraz charakter i skutki uchybień w postępowaniu przed Sądem I instancji, uznać należało, że nie doszło do usunięcia skutków tych uchybień, a tym samym strona powodowa pozbawiona została możliwości obrony swych praw.

Z utrwalonego zapisu przebiegu rozprawy z dnia 9 października 2014 r. wynika, że Prezes zarządu powodowej spółki (...) wyraźnie wskazała, że dotychczas nie otrzymała odpisu zarzutów od nakazu zapłaty (00:03:45), a z prezentowanego przez nią stanowiska wynikało, że nie miała wiedzy o dotychczasowym przebiegu sprawy. Przewodniczący składu orzekającego wadliwie przy tym poinformował reprezentanta powoda o prawidłowym doręczeniu zarzutów, nie zauważył bowiem, że doręczenia dokonane zostały na adres syndyka, a nie adres do korespondencji wskazany przez spółkę (...). Pomimo zatem zasadnego zwrócenia uwagi przez stronę powodową na niedoręczenie jej podstawowego pisma z punktu widzenia możliwości podjęcia obrony swojego stanowiska w sprawie, tj. zarzutów pozwanego od nakazu zapłaty, Sąd I instancji nie tylko nie podjął działań w kierunku usunięcia dotychczasowych uchybień popełnionych w sprawie, ale stwierdził, że czynności były podejmowane prawidłowo. Strona powodowa podnosiła również na rozprawie, że nie dysponuje dokumentacją dotyczącą sprawy, bowiem ta znajduje się wciąż u syndyka, i dysponuje jedynie wydrukiem samego pozwu (00:04:10). Wniosła o umożliwienie jej zapoznania się z aktami sprawy, chociażby poprzez zobowiązanie syndyka do przedstawienia dokumentów (00:39:55), Sąd I instancji uznał jednak, że miała taką możliwość. Sąd Okręgowy nie wyjaśnił jednak na czym oparł swoje stanowisko, nie wziął pod uwagę, że począwszy od wydania nakazu zapłaty wszystkie doręczenia dla strony powodowej były dokonywane w sposób wadliwy, nie podjął też żadnych działań w kierunku wyjaśnienia, kiedy rzeczywiście strona powodowa powzięła wiadomość o terminie rozprawy z dnia 9 października 2014 r. i czy miała możliwość odpowiedniego przygotowania się do niej. K. W. H. poinformowała przecież Sąd I instancji, iż informację o terminie rozprawy uzyskała od syndyka masy upadłości (00:06:39), co również powinno skłonić Sąd do bardziej szczegółowego sprawdzenia, czy doręczenie dokonane zostało na właściwy adres.

Podsumowując, stwierdzić należało, że reprezentant powoda na rozprawie w dniu 9 października 2014 r. wskazywał na okoliczności, które powinny skłonić Sąd Okręgowy do weryfikacji dotychczasowego postępowania pod kątem oceny prawidłowości doręczeń dokonywanych dla strony powodowej, Sąd ten jednak uznał, że doręczenia były prawidłowe, z którą to oceną nie można było się zgodzić. Skutkowało to tym, że nie doszło do usunięcia skutków uchybień co do doręczeń, w konsekwencji strona powodowa została pozbawiona możności obrony swoich praw. Przede wszystkim nie znając treści zarzutów od nakazu zapłaty nie była w stanie się do nich odnieść, przygotować swojego stanowiska w sprawie. Możliwość wypowiedzenia się na rozprawie w dniu 9 października 2014 r. nie mogła zostać uznana za okoliczność sanującą dotychczasowe uchybienia, niewątpliwie bowiem powód, nie znając stanowiska swojego przeciwnika procesowego, pozbawiony został możliwości rzetelnego przygotowania się do rozprawy i właściwej reakcji na zarzuty od nakazu zapłaty.

Jednie na marginesie zauważyć należało, że strona powodowa występuje w sprawie bez zawodowego pełnomocnika procesowego, co zwiększało obowiązki informacyjne sądu ( vide art. 5 k.p.c.). Sąd I instancji nie tylko nie zadośćuczynił powyższym obowiązkom, ale zaniechał rozważenia istotnych kwestii, które wynikały z twierdzeń i oświadczeń reprezentanta powoda złożonych na rozprawie w dniu 9 października 2014 r.

Podsumowując powyższe rozważania stwierdzić należało, że w sprawie niniejszej zachodziły podstawy do stwierdzenia nieważności postępowania z uwagi na pozbawienie powoda możności obrony jego praw, co Sąd II instancji zobowiązany był wziąć pod uwagę z urzędu.

W przypadku stwierdzenia nieważności postępowania zachodzi konieczność zniesienia postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością. Zniesienie postępowania, w zależności od przyczyny stwierdzenia nieważności, może dotyczyć całego postępowania przed sądem I instancji, poszczególnych jego etapów lub konkretnych czynności procesowych. W rozstrzyganym przypadku nieważność postępowania jest wynikiem pozbawienia powoda możności obrony jego praw, co nastąpiło w związku z wadliwymi doręczeniami odpisów orzeczeń wydanych w sprawie przez Sąd Okręgowy oraz odpisów pism procesowych strony pozwanej. Zniesienie postępowania powinno zatem odnosić się do konkretnych czynności procesowych polegających na dokonaniu doręczeń na rzecz strony powodowej.

Mając to na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 5 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie w zakresie czynności obejmujących doręczenie powodowi odpisu nakazu zapłaty z dnia 4 listopada 2013 r., sygn. akt XX GNc 883/13, odpisu zarzutów pozwanego od wskazanego nakazu zapłaty, odpisu pisma procesowego pozwanego z dnia 9 kwietnia 2014 r., odpisów postanowień Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 grudnia 2013 r., z dnia 31 stycznia 2014 r., z dnia 3 marca 2014 r. i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd I instancji zobowiązany będzie ponowić wszelkie czynności doręczenia dla strony powodowej, co do których postępowanie zostało zniesione, a co otworzy stronie powodowej możliwość stosownej do danej czynności reakcji procesowej, czego dotychczas została pozbawiona. Wytyczy to też dalszy przebieg postępowania w sprawie.

Wobec treści zapadłego rozstrzygnięcia jedynie na marginesie zauważyć należało, że budziła zasadnicze wątpliwości sama treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, w którym Sąd Okręgowy uchylił nakaz zapłaty z dnia 4 listopada 2013 r., pomimo tego, że nakaz ten uchylony już został postanowieniem tego Sądu z dnia 31 stycznia 2014 r.

Z uwagi na charakter rozstrzygnięcia oraz stwierdzone uchybienia przedwczesne byłoby odnoszenie się do zarzutów i kwestii merytorycznych przedstawionych w apelacji strony powodowej.