Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 21 sierpnia 2018 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant: Kinga Zazulak

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2018 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) z siedzibą we W.

przeciwko E. G. i J. G.

o zapłatę

I oddala powództwo;

II zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanych łącznie kwotę 8 856 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (w tym 1 656 zł równowartości podatku VAT).

Sygn. akt I C 1595/17

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) z siedzibą we W. wniosła w pozwie z dnia 11 marca 2016 r. o wydanie nakazu zapłaty i nakazanie E. G. i J. G., aby zapłacili solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 159 560,77 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu swojego żądania strona powodowa wskazała, że w dniu 17 marca 2009 r. pozwani zawarli z wierzycielem pierwotnym (...) Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego nr (...), mocą której bank udzielił im kredytu w kwocie 118 538,43 zł. Pozwani zobowiązali się do spłaty zadłużenia na warunkach szczegółowo określonych w ww. umowie. Wobec zaprzestania przez pozwanych regulowania zobowiązania, wierzyciel pierwotny dokonał wypowiedzenia ww. umowy kredytu pismami z dnia 10 czerwca 2011 r. skutkiem czego po upływie okresu wypowiedzenia zobowiązanie stało się w całości wymagalne. Brak spłaty zobowiązania skutkował wystawieniem przez wierzyciela pierwotnego w dniu 25 listopada 2011 r. bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...). Zadłużenie pozwanych na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego opiewało na poniższe kwoty:

1) 123 538,62 zł – tytułem należności głównej, tj. pozostałego do spłaty kapitału kredytu,

2) 9 909,92 zł – tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10,42 % naliczonych w okresie od dnia 1 października 2010 r. do dnia 3 sierpnia 2011 r.,

3) 7 930,63 zł – tytułem odsetek za opóźnienie od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 20,84 % naliczonych w okresie od dnia 1 października 2010 r. do dnia 25 listopada 2011 r.,

4) 575 zł – tytułem opłat i innych prowizji.

Sąd Rejonowy w Jarocinie, I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 9 grudnia 2011 r. nadał ww. tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności w sprawie o sygn. akt I Co 2530/11. Dysponując tytułem wykonawczym wierzyciel pierwotny złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanym. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Jarocinie J. K. w sprawie o sygn. akt KM 846/12 postanowieniem z dnia 28 stycznia 2016 r. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko pozwanym. Strona powodowa podała, że nie posiada wiedzy, aby pozwani występowali z powództwem o pozbawienie wykonalności ww. tytułu wykonawczego. Stwierdziła, iż pozwani nie kwestionowali zasadności wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, zaopatrzenia go w klauzulę wykonalności oraz prowadzenia na jego podstawie postępowania egzekucyjnego.

Strona powodowa relacjonowała również, że w dniu 31 marca 2014 r. wierzyciel pierwotny (...) Bank S.A. z siedzibą w W. zawarł ze stroną powodową umowę przelewu ww. wierzytelności, mocą której została ona w całości przeniesiona na stronę powodową wraz ze wszystkimi ustanowionymi zabezpieczeniami. Strona powodowa jednocześnie wyjaśniała, że przedłożony i poświadczony za zgodność z oryginałem wyciąg z wykazu wierzytelności, stanowiący listę wierzytelności będących przedmiotem umowy, został ze względu na jego obszerność oraz konieczność ochrony danych osobowych, ograniczony o dane dotyczące pozostałych wierzytelności, będących przedmiotem przelewu, których ujawnienie skutkowałoby pełną identyfikacją pozostałych dłużników.

Według twierdzeń podnoszonych przez stronę powodową, po zawarciu umowy cesji, a przed skierowaniem sprawy do postępowania sądowego, podjęła szereg prób kontaktu ze stroną pozwaną (w tym telefonicznego, jak i osobistego) w celu polubownego zakończenia sprawy. Również przed samym wytoczeniem powództwa, pismami z dnia 16 lutego 2016 r. pozwani wezwani zostali do dobrowolnego spełnienia świadczenia lub do kontaktu w celu porozumienia się w zakresie spłaty należności. Nie odniosło ono jednak oczekiwanego skutku.

Strona powodowa podała, że na dochodzoną niniejszym pozwem należność w wysokości 159 560,77 zł składają się następujące kwoty:

1. 123 538,62 zł - tytułem należności głównej, tj. tytułem pozostałego do spłaty kapitału kredytu;

2. 36 022,15 zł - tytułem skapitalizowanych odsetek, w tym:

a. 9 909,92 zł - tytułem odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego do dnia zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności,

b. 2 785,43 zł - tytułem odsetek karnych naliczonych przez poprzedniego wierzyciela do dnia zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności,

c. 23 326,80 zł – tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych przez stronę

powodową od kwoty należności głównej po dniu zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu.

Strona powodowa oświadczyła, iż przedmiotowym powództwem dochodzi skapitalizowanej kwoty należności wskazanej powyżej i zgodnie z art. 482 § 1 k.c. wnosi o zasądzenie dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie od ww. kwoty od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W dniu 5 grudnia 2016 r. pozwani zaskarżyli wydany przeciwko nim nakaz zapłaty w całości. W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwani zarzucali, że nigdy nie doręczono im dokumentów przedłożonych przez stronę powodową do akt sprawy i wcześniej nie mogli się z nią zapoznać

Postanowieniem Sądu Okręgowego we Wrocławiu I Wydział Cywilny z 5 czerwca 2017 r. pozwani zostali zwolnieni od kosztów sądowych w całości oraz ustanowiono dla nich pełnomocnika z urzędu.

Pismem z 3 sierpnia 2017 r. pozwani podtrzymali żądanie zgłoszone w sprzeciwie od nakazu zapłaty oddalenia powództwa w całości, ewentualnie wnosząc o oddalenie powództwa w zakresie rat kredytu zapłaconych przez pozwanych do dnia 20 października 2010 r. w kwocie około 14 000 zł oraz w zakresie uzyskanej na poczet długu ze sprzedaży rzeczy zabezpieczającej kredyt kwoty ok. 70 000 zł uzyskanej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Jarocinie J. K. w sprawie o sygn. akt KM 846/12. Pozwani sumę tych kwot przedstawili do potrącenia, a w każdym razie do rozliczenia przez pomniejszenie należności głównej od dnia pozyskania tych kwot na rzecz wierzyciela.

Pozwani wnieśli ponadto o oddalenie roszczenia co do odsetek umownych za czas ich naliczania od dnia zaprzestania spłaty rat kredytu jako ich zdaniem bezzasadnego oraz rozłożenia w wyroku na podstawie art. 320 k.p.c. zasądzonego roszczenia na raty uwzględniające możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanych znane Sądowi z akt sprawy, a wynikające z dokumentów przy wniosku o udzielenie pomocy prawnej z urzędu i ustalenie, że sytuacja pozwanych jest szczególnie uzasadnionym wypadkiem z art. 320 k.p.c.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwani wskazywali, że w czasie obowiązywania umowy kredytu z poprzednikiem prawnym strony powodowej utracili płynność finansową wskutek czego podjęli kontakt z bankiem. W piśmie z 12 marca 2012 r. zwrócili się o możliwości sprzedaży nieruchomości, stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu z wolnej ręki. Bank nie udzielił jednak pozwanym odpowiedzi, zamiast tego wszczął postępowania egzekucyjne z nieruchomości.

Pozwani zarzucali również żądaniu pozwu, że nie jest ono udowodnione co do wysokości, albowiem na poczet zadłużenia wpłacili około 14 000 zł, a w toku czynności egzekucyjnych ze sprzedaży ich nieruchomości uzyskano kwotę opiewającą na około 70 000 zł. Ze stanowiska procesowego strony powodowej nie wynikało natomiast, aby kwoty te zostały uwzględnione przy określaniu wysokości dochodzonego pozwem roszczenia.

Zdaniem pozwanych żądanie zwrotu kwoty wskazane w pozwie nie powinno korzystać z ochrony wobec sprzeczności z zasadami współżycia społecznego polegającej na nieprzestrzeganiu zasady transparentności i naruszeniu zaufania do procedur wynikających z Prawa bankowego, a to przez brak informacji o podjętych przez kredytodawcę działaniach co do wypowiedzenia umowy kredytowej, wystąpienie o wydanie bankowego tytułu egzekucyjnego, wszczęcie postępowania egzekucyjnego, w wyniku którego uzyskano sumę niższą niż pozyskiwane w tym czasie kwoty ze sprzedaży porównywalnego lokalu z wolnej ręki i następnie cesję wierzytelności bez rozliczenia wysokości długu wobec pozwanych oraz niedoręczenie pozwanym pism z 16 lutego 2017 r. i skierowanie sprawy bez uprzedzenia do postępowania sądowego.

Pismem procesowym złożonym w dniu 5 października 2017 r. strona powodowa podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w postępowaniu. W pierwszej kolejności, odnosząc się do zarzutów formułowanych przez pozwanych podała, że wszystkie kwoty uzyskane z postępowania egzekucyjnego zostały zaliczone na poczet zadłużenia pozwanych. W dniu 16 listopada 2015 r. istniejące zadłużenie zostało pomniejszone o kwotę 62 613,50 zł, uzyskaną ze sprzedaży nieruchomości pozwanych. Pozwani kwestionując natomiast roszczenie dochodzone pozwem co do wysokości i wnosząc o oddalenie powództwa z tej przyczyny powinni wykazać, że kredyt spłacili w stopniu wyższym niż wskazuje na to strona powodowa.

Dalej strona powodowa wyjaśniała, że pozwanym udzielono kredytu w kwocie 118 538 zł, którego spłata miała nastąpić w 324 miesięcznych ratach. Był on oprocentowany według zmiennej stopy procentowej – na dzień zawarcia umowy wynosiła ona 10,50 % w skali roku. Od zadłużenia przeterminowanego wierzyciel mógł naliczać odsetki za opóźnienie w wysokości podwójnego oprocentowania umownego. Bank naliczał również opłaty i prowizje za wykonanie czynności pozostających w związku z zawartą umową a kredytobiorcy wyrazili na to zgodę. Do kwoty kredytu, kosztów i opłat związanych z uczestnictwem w programie ubezpieczeń (...) w przypadku nieterminowej spłaty kredytu bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy i postawienia całej należności w stan wymagalności.

Strona powodowa wskazywała również, że jej poprzednik prawny prowadził przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, w którego treści wyszczególnione zostały kwoty obciążające pozwanych. Z uwagi zaś na to, że pozwani nie przedstawili żadnych dowodów mogących świadczyć o dokonywanych spłatach i nie przedstawiają żadnych rozliczeń dotyczących istniejącego zadłużenia, zaprezentowane przez nią wyliczenie, jej zdaniem, powinno być wystarczające do uwzględnienia powództwa.

Strona powodowa zakwestionowała także podnoszony przez pozwanych zarzut sprzeczności z zasadami współżycia społecznego dochodzonych roszczeń. Poprzedni wierzyciel, jak podawała, opierając się na treści postanowień umownych dokonał wypowiedzenia umowy, a następnie wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, wnosząc o nadanie mu klauzuli wykonalności. W dalszym okresie prowadził na podstawie takiego tytułu wykonawczego przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne. Bank nie był zobowiązany do wyrażenia zgody na zbycie nieruchomości przez pozwanych, jak również nie był zobowiązany do prowadzenia jakichkolwiek rozmów ugodowych. Również sprzedaż nieruchomości odbywała się w myśl obowiązujących przepisów.

Pismem z dnia 26 października 2017 r. pozwani podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, a dodatkowo, podkreślali, że nigdy nie doręczono im oświadczenia poprzednika prawnego strony powodowej o wypowiedzeniu im umowy o kredyt hipoteczny.

Pismem z dnia 9 maja 2018 r. pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczeń strony powodowej.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 marca 2009 r. pozwani E. i J. małżonkowie G. zawarli z wierzycielem pierwotnym (...) Bank S.A. z siedzibą w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...), mocą której bank udzielił kredytu w kwocie 118 538,43 zł. Kredyt miał zostać spłacony przez pozwanych w 324 miesięcznych ratach. Oprocentowanie kredytu było zmienne i na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosiło 10,50 % w skali roku. Na to oprocentowanie składała się suma obowiązującej stawki (...) i marży Banku, który wynosiła 5,72 % (§ 1 ust. 1, 2 i 3 umowy). Zgodnie z treścią umowy o kredyt hipoteczny zabezpieczenie spłaty zobowiązania stanowiła hipoteka zwykła na nieruchomości położonej w J. dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) ( § 3 ust. 1 umowy).Bank miał pobierać opłaty i prowizje za wykonanie czynności pozostających w związku z zawartą umową kredytową w wysokości obowiązującej Tabeli Prowizji i Opłat obowiązującej w dniu dokonania czynności (§ 15 ust. 1 umowy).

W razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego Kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo – kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank mógł:

a)  wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części,

b)  zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank.

Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością Kredytodawcy – 7 dni. Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu Kredytobiorca był obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu. W przypadku stwierdzenia przez Bank, że Kredytobiorca podał nieprawdziwe dane lub posłużył się sfałszowanymi dokumentami, Bank miał prawo rozwiązać umowę bez zachowania terminów wypowiedzenia (§ 21 ust. 1,2,3,4 umowy).

( dowód: umowa o kredyt hipoteczny nr (...) z 17 marca 2009 r., k. 18-31, przesłuchanie pozwanej E. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy, 00:01:58 – 00:05-44, a nadto protokół skrócony, k. 274 – 275, przesłuchanie pozwanego J. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy,00:05:47 – 00:14:35)

W styczniu 2010 r. G. Bank połączył się z (...) Bank tworząc w ten sposób instytucję finansową o nazwie (...) Bank SA.

( okoliczność bezsporna )

Pismem z dnia 10 czerwca 2011 r. (...) Bank S.A. w W. wypowiedział pozwanym umowę kredytu nr (...). W oświadczeniu tym wskazał, że rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległych należności obejmujących łącznie kwotę 8 949,18 zł.

Pozwani oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu odebrali w dniu 5 lipca 2011 r.

( dowód: pisma z dnia 10 czerwca 2011 r. – wypowiedzenie umowy kredytu, k. 32-33, potwierdzenia odbioru, k. 231-234)

W okresie spłaty rat kredytu wynikającego z umowy z dnia 17 marca 2009 r. pozwany J. G. stracił zatrudnienie. Pozwani mieli świadomość, że nie będą mieli możliwości dalszego wywiązywania się z obowiązków jakie nakładała na nich umowa zawarta z bankiem.

( dowód: przesłuchanie pozwanej E. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy, 00:01:58 – 00:05-44, a nadto protokół skrócony, k. 274 – 275, przesłuchanie pozwanego J. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy,00:05:47 – 00:14:35).

W dniu 25 listopada 2011 r. (...) Bank S.A. w W. wystawił przeciwko E. i J. małżonkom G. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...). Wskazywał on w swej treści, że na wymagalne zadłużenie pozwanych składa się kwota należności głównej w wysokości 123 538,62 zł, 9 909,92 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10,42 % od dnia 1 października 2010 r. do dnia 3 sierpnia 2011 r., odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 20,84 % od dnia 1 października 2010 r. do dnia 25 listopada 2011 r. w wysokości 7 930,63 zł oraz opłaty i inne prowizje w kwocie 575 zł.

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2011 r. wyżej wymienionemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu Sąd Rejonowy w Jarocinie I Wydział Cywilny nadał klauzulę wysokości (I Co 2530/11).

( dowód: bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), k. 34, postanowienie Sądu Rejonowego w Jarocinie I Wydział Cywilny z dnia 9 grudnia 2011 r., k. 35).

W dniu 10 lutego 2012 r. (...) Bank S.A. w W. poinformował pozwanych, że ich zadłużenie z tytułu umowy kredytu hipotecznego wynosi 147 317,80 zł i w przypadku braku spłaty tej kwoty do dnia 10 marca 2012 r. Bank rozpocznie postępowanie egzekucyjne.

Pozwani pismem z dnia 12 marca 2012 r. zaproponowali bankowi sprzedaż nieruchomości, stanowiącej zabezpieczenie udzielonego im kredytu z wolnej ręki.

(...) Bank S.A. poinformował pozwanych, że wobec niedotrzymania wskazanego terminu do kontaktu z bankiem, wystąpił w dniu 13 marca 2012 r. na drogę egzekucji komorniczej. Postępowanie egzekucyjne prowadzone było przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Jarocinie J. K. (KM 846//12). Mając jednak na względzie deklarację pozwanych co do podjęcia zmierzających do sprzedaży nieruchomości w trybie z wolnej ręki oraz podtrzymując propozycję Banku o możliwości odroczenia płatności zadłużenia, wynoszącego 149 797,91 zł, Bank zadeklarował możliwość zawieszenia postępowania egzekucyjnego na określony czas po przedstawieniu przez pozwanych kwoty miesięcznych wpłat celem redukcji zadłużenia i akceptacji wysokości wpłat przez wierzyciela.

Do zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko pozwanym z nieruchomości nie doszło. Została ona więc sprzedana w trybie licytacji za kwotę 62 613,50 zł.

Postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 28 stycznia 2016 r. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

( dowód: pismo z dnia 10 lutego 2012 r., k. 172, pismo pozwanych z dnia 12 marca 2011 r., k. 173, pismo (...) Bank S.A. z dnia 10 lutego 2012 r., k. 175, postanowienie z dnia 28 stycznia 2016 r., k. 36, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 20 marca 2012 r., k. 219, przesłuchanie pozwanej E. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy, 00:01:58 – 00:05-44, a nadto protokół skrócony, k. 274 – 275, przesłuchanie pozwanego J. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy,00:05:47 – 00:14:35)

W dniu 31 marca 2014 r. (...) Bank S.A. w W. zawarł ze stroną powodową Prokura Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym (...) z siedzibą we W. umowę sprzedaży wierzytelności nr (...). Przedmiotem umowy cesji wierzytelności była m.in. wierzytelność przysługująca bankowi przeciwko pozwanym z tytułu kredytu hipotecznego nr (...).

( dowód: umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 31 marca 2014 r. wraz z załącznikami oraz dowodem uiszczenia ceny sprzedaży, k. 37-103)

Pismami z dnia 16 lutego 2016 r. strona powodowa wskazała pozwanym, iż posiadają zadłużenie z tytułu umowy kredytu nr (...) z 17 marca 2009 r., które powinno zostać spłacone na rzecz wierzyciela (...). Podawała w tymże piśmie, że zadłużenie pozwanych wynosi 159 134, 31 zł i w przypadku braku dobrowolnej jego spłaty sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.

( dowód: pisma z dnia 16 lutego 2016 r., k. 104 – 105)

Obecnie pozwani nie posiadają żadnej nieruchomości. Swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokajają w lokalu mieszkalnym z którego korzystają na podstawie umowy najmu. Pozwani nie posiadają żadnego majątku. Pozwana E. G. otrzymuje świadczenie emerytalne w kwocie 927,35 zł, natomiast pozwany J. G. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w rolnictwie osiąga dochód w kwocie 600 zł.

( dowód: oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, k. 182 – 187 przesłuchanie pozwanej E. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy, 00:01:58 – 00:05-44, a nadto protokół skrócony, k. 274 – 275, przesłuchanie pozwanego J. G. na rozprawie w dniu 8 maja 2018 r., protokół elektroniczny z rozprawy, 00:05:47 – 00:14:35)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszym postępowaniu strona powodowa dochodziła przeciwko pozwanym E. i J. małżonkom G. kwoty 159 560,77 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, która to należność wynikała z umowy kredytu hipotecznego zawartej przez pozwanych z poprzednikiem prawnym strony powodowej (...) Bank S.A. w K..

Pozwani w sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz w dalszym toku postępowania kwestionowali żądanie pozwu w całości. Zarzucali stronie powodowej nieudowodnienie wysokości dochodzonego roszczenia, sprzeczność żądania pozwu z zasadami współżycia społecznego, a wreszcie podnieśli zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia.

Legitymacja strony powodowej do dochodzenia roszczenia od pozwanych, którego źródłem była umowa o kredyt hipoteczny, wynikała z umowy cesji wierzytelności jaką powodowy fundusz zawarł z Bankiem w dniu 31 marca 2014 r. W świetle art. 509 k.c. wskutek cesji na nabywcę przechodzi wierzytelność o tyle, o ile przysługiwała ona zbywcy. Warunkiem otrzymania przez cesjonariusza świadczenia dłużnika jest zatem udowodnienie, że dłużnik był do tego zobowiązany względem cedenta (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Strona powodowa złożyła w procesie umowę o przelew wierzytelności, z której wynikało, że nabyła wobec pozwanych wierzytelność pieniężną z umowy o kredyt hipoteczny w wysokości 123 538,62 zł.

W niniejszej sprawie okolicznościami bezspornymi pozostawało to, że pozwani w dniu 17 marca 2009 r. zawarli w (...) Bank S.A. umowę o kredyt hipoteczny, na podstawie której otrzymali do dyspozycji od Banku kwotę udzielonego im kredytu. Pozwani nie kwestionowali również tego, że w okresie obowiązywania umowy kredytu zaprzestali jego spłaty z powodu trudności finansowych. Okolicznościami co do których strony nie toczyły sporu pozostawało również to, że poprzednik prawny strony powodowej prowadził przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne z nieruchomości w toku którego znalazł częściowe zaspokojenie swoich roszczeń – lokal mieszkalny stanowiący zabezpieczenie spłaty kredytu został sprzedany w toku licytacji komorniczej.

Pozwani kwestionowali za to takie zdarzenia, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jak skuteczne wypowiedzenie im umowy kredytu przez poprzednika prawnego strony powodowej oraz nieprowadzenie przez Bank i nabywcę wierzytelności korespondencji dotyczącej kroków podejmowanych przez nich celem odzyskania należności od pozwanych.

Sąd ustaleń faktycznych dokonał na podstawie dokumentów zaoferowanych przez strony postępowania oraz w oparciu o dowód z przesłuchania stron postępowania z ograniczeniem do przesłuchania pozwanych. Żaden z przeprowadzonych dowodów z dokumentów nie budził wątpliwości Sądu co do jego prawdziwości i wiarygodności, dlatego też dokumenty znajdujące się w aktach sprawy stały się podstawą czynionych przez Sąd rozważań. Pozwani wskazywali wprawdzie, że umowa przelewu wierzytelności nie nosi podpisów osób reprezentujących strony umowy cesji, jednakże analiza załączonych do pozwu dokumentów przywiodła Sąd do zgoła innych wniosków. Podpisy osób reprezentujących nabywcę i zbywcę wierzytelności znajdują się na ostatniej stronie umowy (k. 51). Podpisy osób składających dane oświadczenia nosiły również pozostałe dokumenty w postaci wypowiedzenia umowy kredytu z dnia 10 czerwca 2011 r. czy też pisma strony powodowej do pozwanych z dnia 16 lutego 2016 r. ostatecznie wzywającego ich do zapłaty należności. Odnosząc się natomiast do dowodu z przesłuchania pozwanych to Sąd dał mu wiarę w takim zakresie, w jakim przekazywane przez pozwanych informacje znajdowały potwierdzenie w treści dokumentów zaoferowanych przez strony postępowania. Powodem takiego stanu rzeczy pozostawało chociażby negowanie przez pozwanych doręczenia im oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu, wbrew treści dowodów znajdujących się w aktach sprawy. Zdaniem Sądu stanowiło to przyjętą przez pozwanych linię obrony, której celem było ostateczne zakwestionowanie roszczeń strony powodowej.

Sąd nie uwzględnił wniosków dowodowych pozwanych, którzy żądali dopuszczenia dowodu z akt postępowania egzekucyjnego prowadzonego pod sygnaturą akt KM 846/12 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Jarocinie na okoliczność wysokości środków uzyskanych ze sprzedaży w drodze egzekucji nieruchomości, rzeczy będącej zabezpieczeniem kredytu i informacji co stało się z tak uzyskanymi środkami, czy i w jakiej wysokości zostały zarachowane na poczet przedmiotowego długu, zobowiązania strony powodowej do przedłożenia pełnej i zrozumiałej dla pozwanych dokumentacji dotyczącej całkowitego rozliczenia długu, a w szczególności odpowiedzi na pytanie jakie środki, z jakiej daty i czy w drodze dobrowolnych wpłat czy z postępowania egzekucyjnego wpłynęły na poczet długu i zostały uwzględnione. Analiza dokumentów zgromadzonych w toku postępowania przywiodła Sąd do wniosku, że okoliczności jakie pozwani zamierzali wykazywać za pomocą wnioskowanych dowodów zostały przyznane przez stronę powodową, bądź wynikały z zaoferowanych przez nią dokumentów, jak chociażby wysokość wyegzekwowanej i zaliczonej na poczet dochodzonego roszczenia ceny zbycia nieruchomości pozwanych, czy też wysokość zadłużenia pozwanych po uwzględnieniu wpłaconych przez pozwanych kwot z zaliczeniem sumy uzyskanej z egzekucji lokalu mieszkalnego. W ocenie Sądu, dopuszczenie wnioskowanych przez pozwanych dowodów nie przyczyniłoby się do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia, a jedynie spowodowałoby przedłużenie postępowania.

W pierwszej kolejności Sąd rozważył zarzut pozwanych dotyczący skuteczności oświadczenia o wypowiedzeniu im umowy kredytu hipotecznego. Pozwani podnosili bowiem, że oświadczenia o wypowiedzeniu nie otrzymali, zatem strona powodowa nie może powoływać się na wymagalność dochodzonej pozwem należności. Odnosząc się do powyższego, Sąd miał na względzie to, że pozwani przed wszczęciem niniejszego postępowania prawidłowości i skuteczności wypowiedzenia im umowy kredytu nie kwestionowali, mając nawet świadomość prowadzonego przeciwko nim postępowania egzekucyjnego. Po informacji o jego wszczęciu pozwani dysponowali przecież prawnymi środkami służącymi do kwestionowania prawidłowości wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, który po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności stanowił podstawę prowadzenia postępowania wykonawczego. Przede wszystkim jednak o niesłuszności zarzutów formułowanych przez pozwanych świadczyły przedłożone przez stronę powodową dowody doręczenia pism zawierających oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu hipotecznego. Wynikało z nich, że pozwani korespondencję odebrali w dniu 5 lipca 2011 r. Od tego dnia należało więc liczyć, określony umową (...)- dniowy okres wypowiedzenia umowy kredytu, po upływie którego, cała należność wobec E. i J. małżonków G. została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut pozwanych dotyczący sprzeczności żądania strony powodowej z zasadami współżycia społecznego. Pozwani argumentowali, że negatywnie należy ocenić, w powyższym kontekście, czynności podejmowane przez stronę powodową i jej poprzednika prawnego, czyli Bank, polegające na braku informacji o podjętych działaniach przez kredytodawcę co do wypowiedzenia umowy kredytowej, wystąpieniu o wydanie bankowego tytułu egzekucyjnego, wszczęciu postępowania egzekucyjnego w wyniku którego uzyskano sumę niższą niż pozyskiwane w tym czasie kwoty ze sprzedaży porównywalnego lokalu z wolnej ręki i następnie cesji wierzytelności bez rozliczenia wysokości długu wobec pozwanych. Nadto, wskazywali na niedoręczenie pism z 16 lutego 2017 r. oraz skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego bez uprzedzenia.

Odnosząc się do powyższych zarzutów, należy zwrócić jednak uwagę, że strona powodowa już wraz z pozwem przedstawiła pismo zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu, a jak wynikało z dalszego toku postępowania pozwani otrzymali oświadczenie o wypowiedzeniu im umowy kredytu hipotecznego 5 lipca 2011 r. Uprawnienie Banku do wypowiedzenia umowy wynikało z postanowień samej umowy o kredyt hipoteczny z dnia 17 marca 2009 r., na warunki której pozwani zgodzili się podpisując i pobierając do dyspozycji udzielone im środki finansowe. Ze zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego wynikało również, że pismem z dnia 10 lutego 2012 r. Bank wzywał pozwanych do zapłaty należności pod rygorem wystąpienia na drogę postępowania egzekucyjnego zakreślając im termin do dnia 10 marca 2012 r. na uregulowanie należności, a w związku z niedotrzymaniem tegoż terminu 13 marca 2012 r. wystąpił na drogę postępowania egzekucyjnego. Należało uznać więc, że Bank podejmował kroki nieleżące nawet w zakresie jego obowiązków jeżeli chodzi o kontaktowanie się i informowanie kredytobiorców o podejmowanych przez siebie krokach celem odzyskania wierzytelności. W ocenie Sądu ponadto wyżej prezentowane działania stanowiły normalne czynności jakie wierzyciel może podejmować względem dłużników celem odzyskania należnych mu świadczeń.

Sąd nie podzielił również twierdzeń pozwanych co do tego, że Kredytodawca wszczynając przeciwko nim postępowanie egzekucyjne, odmawiając sprzedaży należącej do nich nieruchomości z wolnej ręki postępował niezgodnie z zasadami współżycia społecznego.

Zabezpieczenie spłaty kredytu w postaci ustanowienia hipoteki na nieruchomości stanowiącej własność pozwanych było głównym środkiem zabezpieczenia interesów finansowych banku. Po ustanowieniu hipoteki, zgodnie z art. 65 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2017 r. poz. 1007) wierzyciel hipoteczny nie uzyskuje żadnego innego prawa do nieruchomości niż wskazane w ustawie, a więc przede wszystkim prawa do dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości w drodze egzekucji. Nie uzyskuje prawa do rozporządzania nieruchomością jak właściciel, tj. do zbywania jej, obciążania i pobierania z niej pożytków nawet w celu zaspokojenia swoich wierzytelności. Pomimo obciążenia nieruchomości hipoteką prawo to przysługuje w dalszym ciągu właścicielowi i poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie wierzyciel hipoteczny nie może się temu sprzeciwiać. Proponowane przez pozwanych rozwiązanie w postaci sprzedaży nieruchomości z wolnej ręki być może więc leżałoby w interesie wierzyciela, tj., poprzednika prawnego strony powodowej, jednakże nieskorzystanie z takiej propozycji pozwanych nie powoduje wcale, że roszczenia dochodzone ponad kwotę uzyskaną ze sprzedaży nieruchomości w toku licytacji w postępowaniu egzekucyjnym są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sprzedaż nieruchomości stanowiącej własność pozwanych miała miejsce na podstawie prowadzonego przeciwko pozwanym postępowania egzekucyjnego, odbywającego się w oparciu o przepisy prawa. Pozwani w żadnym razie nie podnosili w toku procesu zarzutów odnoszących się do prawidłowości podejmowanych wówczas czynności, brak też dowodów aby jakiekolwiek czynności w toku postępowania wykonawczego kwestionowali.

Odnosząc się natomiast do podnoszonego przez pozwanych nieudowodnienia wysokości dochodzonego przez stronę powodową roszczenia należało zwrócić uwagę, że kwoty zaległości pozwanych były wskazywane w bankowym tytule egzekucyjnym z dnia 25 listopada 2011 r., korespondencji jaką kierował do nich poprzednik prawny strony powodowej oraz sama strona powodowa pismami z dnia 16 lutego 2016 r. Pozwani nigdy przed wszczęciem postępowania sądowego wysokości tych nie kwestionowali, a przynajmniej nie powoływali się na takie zdarzenia. Podważając wysokość dochodzonych przez stronę powodową kwot, pozwani obowiązani byli, zgodnie ze spoczywającym na nich ciężarem dowodzenia, wykazywać okoliczności na których opierali swoje twierdzenia. W niniejszym postępowaniu E. i J. małżonkowie G. ograniczali się jednak do wskazywania, że to strona powodowa winna przedstawić im czy też Sądowi szczegółowe wyliczenie należności dochodzonych w niniejszym postępowaniu, nie oferując przy tym żadnego dowodu wskazującego na możliwość spłaty przez nich kredytu w wyższym zakresie niż powoływany przez stronę powodową w niniejszym postępowaniu. Obowiązek wskazywania dowodów obciąża przede wszystkim strony i zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu, wynikającą z przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zasadę tę w postępowaniu cywilnym realizuje przepis art. 232 k.p.c., który stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Uchybienie obowiązkom dowodzenia skutkuje odmową uznania twierdzeń podnoszonych przez strony.

Przy braku podstaw do uwzględnienia wyżej prezentowanych zarzutów formułowanych przez pozwanych, wskazać trzeba, że skuteczny okazał się zarzut przedawnienia dochodzonej od pozwanych wierzytelności.

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Nie ulegało wątpliwości w niniejszym postępowaniu, że zobowiązanie pozwanych wobec strony powodowej wynikało z umowy kredytu hipotecznego, na podstawie której pierwotny wierzyciel - Bank przyznał pozwanym kredyt w wysokości 118 538,43 zł. Zatem jest to świadczenie związane z prowadzeniem przez pierwotnego wierzyciela działalności gospodarczej. W myśl przepisu art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 9 lipca 2018 r. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej- trzy lata. Wobec tego nie ulega wątpliwości, że termin przedawnienia roszczeń wynikających z umowy kredytu hipotecznego zawartej przez pozwanych wynosi 3 lata. W myśl art. 120 § 1 k.c. zdanie pierwsze bieg przedawnienia zaczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Dla potrzeb rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy można przyjąć, że roszczenie objęte pozwem stało się wymagalne najpóźniej po upływie 30 dni od doręczenia pozwanym oświadczenia Banku o wypowiedzeniu im umowy kredytu hipotecznego, czyli 5 sierpnia 2011 r. Zatem od tej daty Sąd liczył początek biegu terminu przedawnienia roszczenia. Zgodnie z art. 123 § 1 pkt.1 k.c. każda czynność podjęta przed sądem lub organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, przerywa bieg przedawnienia. Z załączonych przez powoda dowodów w postaci dokumentów wynika, że postanowieniem z dnia 9 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy w Jarocinie nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) wystawionemu przez (...) Bank S. A. w W. przeciwko E. i J. małżonkom G.. Następnie pierwotny wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanym, które zakończyło się wydaniem w dniu 28 stycznia 2016 r. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Jarocinie postanowienia o umorzeniu wobec stwierdzenia bezskuteczności dalszej egzekucji.

Nie ulega wątpliwości, że zarówno nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, jak i złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerwało bieg przedawnienia roszczenia, ale tylko w stosunku pomiędzy pozwanymi, a pierwotnym wierzycielem. Do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy bowiem identyczność wierzytelności, niezbędna jest identyczność podmiotu, na rzecz którego dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, LEX nr 1622306). Podkreślić należy, iż wyżej wymieniony wyrok Sądu Najwyższego stanowi zapoczątkowanie linii orzeczniczej, dotyczącej kryteriów przedawnienia w obrocie konsumenckim. Orzeczenie to dotyczyło skutków materialnoprawnych złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji, lecz w uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy zajął stanowisko mające o wiele szersze znaczenie. W uzasadnieniu wyroku wyrażono pogląd, że w postępowaniu egzekucyjnym „przerwanie przedawnienia następuje pomiędzy stronami postępowania o ile z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane. Pogląd ten wydaje się w ocenie Sądu logiczny i w pełni zrozumiały, zwłaszcza przy uwzględnieniu faktu, iż banki (do dnia 1 sierpnia 2016 r.) korzystały ze szczególnej ochrony prawnej w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego. Jednocześnie ochrona ta nie rozciąga się na inne podmioty, w tym również nabywców wierzytelności, pierwotnie przysługujących bankowi. Nie ma żadnych racjonalnych podstaw do uznania by nabywca wierzytelności, nie będący bankiem, miał korzystać z dobrodziejstw (...) (w tym również dobrodziejstwa w postaci przerwania biegu przedawnienia jedynie na skutek złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności). Powyższe stanowisko znalazło potwierdzenie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r. podjętej w sprawie o sygn. akt III CZP 29/16, zgodnie z którą nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, roszczenie powoda przedawniło się najpóźniej z dniem 5 sierpnia 2014 r. Tymczasem powództwo w przedmiotowej sprawie zostało wytoczone dopiero w dniu 11 marca 2016 r., a więc już po upływie terminu przedawnienia roszczenia. W związku z przedawnieniem należności głównej, nie ulega wątpliwości, że przedawnieniu uległo również roszczenie o odsetki od należności głównej.

Uwzględnienie podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia skutkowało oddaleniem powództwa, o czym orzeczono w pkt I. sentencji wyroku.

W tym miejscu wypada zauważyć również, że nawet gdyby pozwani zarzutu przedawnienia nie podnieśli, okoliczność ta podlegałaby uwzględnieniu przez Sąd z urzędu. Stosownie bowiem do treści art. 117 § 2 ¹ k.p.c. po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Cytowany przepis wszedł w życie z dniem 9 lipca 2018 r. na podstawie ustawy o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, stosownie do której roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104).

Pozwani w niniejszym postępowaniu zastępowani byli przez pełnomocnika z urzędu w osobie adw. B. O.. Wobec wyniku sprawy, tj. wygrania procesu w całości przez pozwanych, Sąd zasądził na ich rzecz od strony powodowej koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7 200 zł, których wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016 r., a następnie kwotę tą powiększoną o należny podatek od towarów i usług w stawce wynoszącej 23 %.

Wobec powyższego, należało orzec jak w punkcie II wyroku.