Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Edyta Jefimko

Sędziowie: SA Ewa Kaniok

SO (del.) Małgorzata Dubinowicz-Motyk (spr.)

Protokolant: Małgorzata Szmit

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K.

przeciwko Telewizji (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt II C 1352/16

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygniecie o kosztach w instancji odwoławczej.

Małgorzata Dubinowicz-Motyk Edyta Jefimko Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 1480/17

UZASADNIENIE

E. K. wniosła pozew przeciwko Telewizja (...) sp. z o.o. w W., domagając się: - nakazania pozwanej natychmiastowego usunięcia ze strony internetowej (...) oraz innych stron internetowych i portali społecznościowych materiału telewizyjnego z dnia 9 września 2016 roku zatytułowanego „(...)”, - zobowiązania pozwanej do opublikowania przeprosin powódki oraz sprostowania nieścisłych i nieprawdziwych informacji, które pojawiły się w materiale „(...)” na własny koszt, w sposób szczegółowo wskazany w treści uzasadnienia, na tych stronach internetowych, na których opublikowany został w/w materiał telewizyjny oraz do utrzymywania przeprosin i sprostowania na stronie internetowej (...) przez okres co najmniej 14 dni, - zasądzenia zapłaty kwoty 30000zł przez pozwanego na wskazany przez powódkę cel społeczny tj. Fundację Instytut (...). Powódka wywodziła, iż wyemitowany w dniu 9 września 2016 roku na antenie Telewizji (...) oraz zamieszczony tego samego dnia na stronie internetowej (...) materiał pod tytułem „(...)” zawiera nieścisłe i nieprawdziwe informacje dotyczące reprywatyzacji kamienic przy ul. (...) w W., których współwłaścicielką jest powódka i sytuacji zamieszkujących w nich lokatorów, a nadto ośmiesza powódkę i przedstawia ją w krzywdzącym świetle, naruszając tym samym dobre imię powódki.

Telewizja (...) sp. z o.o. w W. domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia od E. K. na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Strona pozwana wywodziła, iż w materiale „(...)” zostały przedstawione wyłącznie starannie zweryfikowane fakty, które nie naruszały dóbr osobistych powódki (m.in. dlatego, iż w reportażu nie pada nazwisko powódki, jej twarz została zasłonięta, a głos zmieniony), a nawet w razie przyjęcia iż doszło do naruszenia owych dóbr – naruszenie nie było bezprawne, gdyż pozwana spółka działała w interesie społecznym, realizując obowiązek informowania opinii publicznej o istotnych wydarzeniach i zachodzących zjawiskach społecznych.

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2017 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze II C 1352/16, Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił powództwo E. K. i zasądził od E. K. na rzecz Telewizja (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 1017zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd I instancji uznał, że powódka nie udowodniła faktu naruszenia swoich dóbr osobistych w materiale telewizyjnym „(...)” wyemitowanym 9 września 2016 roku w programie „(...)” na antenie Telewizji (...) i zamieszczonym na stronie internetowej programu „(...)”, gdyż nie przedłożyła do akt sprawy nagrania w/w programu. Sąd Okręgowy wskazał, że między stronami fakt emisji programu był niesporny, jednakże strony prezentowały odmienne stanowiska co do prawdziwości przedstawionych w materiale informacji, sposobu ich pozyskania i weryfikacji oraz możliwości identyfikacji powódki (skuteczności zastosowanych zabiegów anonimizujących), co czyniło koniecznym przeanalizowanie przez Sąd treści programu. Wnioskowanie przez powódkę o dopuszczenie dowodu z nagrania opublikowanego na stronie internetowej (...) było, w ocenie Sądu Okręgowego, niewystarczające, gdyż dla dopuszczenia i przeprowadzenia tego dowodu konieczne jest przedstawienie do akt sprawy nośnika zawierającego nagranie programu. Zdaniem Sądu I instancji zaniechanie złożenia przez powódkę nośnika z nagraniem spornego programu przesądzało o nieudowodnieniu żądania pozwu i czyniło zbędnym przeprowadzenie innych postulowanych przez strony dowodów, gdyż zeznania stron i świadków powinny być odniesione do treści wyemitowanego programu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka E. K., zaskarżając wyrok w całości i domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. Powódka zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi: - nierozpoznanie istoty sprawy polegające na zaniechaniu ustalenia czy sporny materiał zawierał prawdziwe informacje i naruszał dobra osobiste powódki, - naruszenie art. 308 kpc w zw. z art. 77 ^{( 3)} kc poprzez przyjęcie, że wniosek o przeprowadzenie dowodu z nagrania z materiałem „(...)” wymagał złożenia do akt sprawy nośnika (płyty CD lub nośnika USB) zawierającego to nagranie, podczas gdy za nośnik danych uznać można zapis na serwerze pozwanej spółki, a link do niego umożliwiający wyświetlenie na ekranie komputera spornego materiału został wskazany przez stronę powodową, - naruszenie art. 232 zd.1 kpc przejawiające się w stwierdzeniu że powódka nie udowodniła swoich twierdzeń, mimo zaoferowania w pozwie stosownych dowodów, - naruszenie art. 217§1 kpc i art. 227 kpc poprzez oddalenie wniosków dowodowych powódki, a także – naruszenie §8 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie poprzez jego niezastosowanie.

Telewizja (...) sp. z o.o. w W. wnosiła o oddalenie apelacji i zasądzenie od E. K. na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest uzasadniona.

Trafnie skarżąca zarzuca Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 308 kpc w zw. z art. 77 ³ kc oraz art. 217§1 kpc i art. 227 kpc, a w konsekwencji – zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego i nierozpoznanie istoty sprawy.

Na wstępie Sąd Apelacyjny zauważa, że podstawą faktyczną pozwu był reportaż wyemitowany 9 września 2016 roku w programie telewizyjnym „(...)” i umieszczony tego samego dnia na stronie internetowej (...) Strona pozwana w toku postępowania przed Sądem I instancji nie przeczyła temu, iż upowszechniła materiał „(...)” i w programie telewizyjnym i na stronie internetowej oraz że został on umieszczony w internetowym archiwum programu „(...)”. Przeciwnie – pozwana spółka wywodziła, że formułowane w pozwie żądanie nakazania jej usunięcia spornej audycji z archiwum internetowego narusza art. 10 ust.1 Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Przy takim stanowisku strony pozwanej, co do zasady zbędne byłoby zgłaszanie i przeprowadzanie dowodów potwierdzających, że w dniu 9 września 2016 roku emisja reportażu w programie telewizyjnym „(...)” i jego publikacja na stronie internetowej pozwanej spółki miały miejsce, jako że fakty przyznane nie wymagają dowodu (art. 229 kpc). W tym kontekście niezrozumiałe jest akcentowanie przez stronę pozwaną w odpowiedzi na apelację, iż powódka nie zaoferowała dowodu potwierdzającego że 9 września 2016 roku materiał „(...)” był dostępny na stronie internetowej pozwanej spółki. Spór stron koncentrował się bowiem wyłącznie na tym, czy w wymienionym reportażu zaprezentowano prawdziwe i należycie zweryfikowane informacje dotyczące reprywatyzacji nieruchomości budynkowej stanowiącej współwłasność powódki i sytuacji jej lokatorów, czy powódka została przedstawiona w owym reportażu jako osoba bezwzględna i dążąca z naruszeniem interesu lokatorów do osiągnięcia zysku, jak również - czy osoba powódki była możliwa do zidentyfikowania przez odbiorców reportażu. Przeprowadzenie dowodu z odtworzenia nagrania spornego programu miało więc mieć na celu jedynie analizę treści w nim przedstawionych i sposobu ich przekazu (tu: skuteczność zabiegów anonimizacyjnych), nie zaś ustalenie czy fakt jego emisji miał miejsce. Sąd Apelacyjny za nietrafny uznaje pogląd Sądu I instancji, iż dla udowodnienia treści spornego programu konieczne było przedstawienie przez powódkę do akt sprawy fizycznego nośnika z nagraniem programu, umożliwiającego wyświetlenie nagrania podczas rozprawy. Nośnik z nagraniem audycji telewizyjnej jest dokumentem zawierającym zapis obrazu i dźwięku w rozumieniu art. 308 kpc. Sąd Apelacyjny podkreśla, że dokumentem jest każdy nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią (art. 77 ^{( 3)} kc). Nośnikiem owym nie musi być przedmiot składany do akt (USB czy płyta CD), lecz może nim być także zapis na serwerze strony pozwanej, o ile – jak w niniejszej sprawie – znany jest link umożliwiający odtworzenie zapisanych na serwerze informacji. Oznacza to, że oddalenie przez Sąd I instancji wniosku powódki o przeprowadzenie dowodu z nagrania wideo z materiałem „(...)” dostępnego na stronie internetowej, link do której został wymieniony w punkcie 4b) pozwu nastąpiło z naruszeniem art. 308 kpc w zw. z art. 77 ^{( 3)} kc oraz art. 227 kpc. Nadto, Sąd Apelacyjny podkreśla, że z art. 309 kpc wynika, iż katalog środków dowodowych ma otwarty charakter – dowodami są nie tylko dokumenty zawierające tekst i umożliwiające ustalenie ich wystawców, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny, przesłuchanie stron, inne dokumenty (tj. zawierające zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku), ale i wszelkie inne środki dowodowe. Tak więc, nawet w razie przyjęcia, że zapis na serwerze strony internetowej nie jest dokumentem w rozumieniu art. 77 ^{( 3)} kc, nadal dopuszczalny – zgodnie z art. 309 kpc - był wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z nagrania wideo z materiałem „(...)” poprzez jego odtworzenie ze strony internetowej (...) Nie znajduje także uzasadnienia pogląd Sądu I instancji, iż nieprzydatne dla ustalenia treści spornej audycji miałyby być wnioskowane przez powódkę dowody z zeznań świadków A. C. i I. B. oraz z przesłuchania powódki w charakterze strony czy też wnioskowany przez pozwaną spółkę dowód z zeznań świadka M. P.. Tak więc uznanie przez Sąd Okręgowy za niemożliwy do przeprowadzenia dowodu z odtworzenia nagrania spornego programu oraz za nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy pozostałych wniosków dowodowych stron i ich oddalenie stanowiło jaskrawe naruszenie art. 227 kpc.

Konsekwencją stwierdzonego naruszenia przez Sąd I instancji przepisów art. 227 kpc oraz art. 308 kpc i art. 77 ³ kc jest konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy. Uznając mylnie, że powódka E. K. powinna udowodnić treść kwestionowanej audycji telewizyjnej wyłącznie poprzez złożenie do akt sprawy fizycznego nośnika z nagraniem owej audycji i domaganie się jej odtworzenia, Sąd Okręgowy przyjął, iż powódka nie wykazała faktu naruszenia swojego dobrego imienia i oddalił powództwo, nie analizując czy audycja ta rzeczywiście naruszała dobra osobiste powódki ani zarzutów pozwanej spółki o braku bezprawności naruszenia dóbr osobistych. Zaniechanie zbadania materialnej podstawy żądania pozwu oraz merytorycznych zarzutów pozwanego oznacza nierozpoznanie istoty sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 roku II CKN 897/97).

Stwierdziwszy, iż Sąd Okręgowy nie rozpoznawał istoty sprawy, na podstawie art. 386§4 kpc, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach w instancji odwoławczej. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien przeprowadzić wnioskowane przez strony dowody umożliwiające zapoznanie się z treścią spornej audycji, a następnie ocenić czy treści w niej zawarte naruszały dobra osobiste E. K. i w razie odpowiedzi twierdzącej – czy naruszenie to miało charakter bezprawny, czy też działania pozwanej były dozwolone przez art. 1, art. 6 ust.1 i art. 12 ust.1 pkt 1 ustawy Prawo prasowe.