Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Krzysztof Kamiński

Protokolant Iwona Ostaszewska

po rozpoznaniu w dniu 06.11.2018 r., z udziałem oskarżyciela publicznego – S. K. ze Straży Miejskiej w B., sprawy M. M. obwinionego o czyn z art. 96§3 k.w. na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego – Komendanta Straży Miejskiej w B. od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 11 czerwca 2018 r. (sygn. akt XIII W 574/18):

I. Zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

II. Kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

M. M. został obwiniony o to, że będąc właścicielem pojazdu marki K. o nr rej. (...) na żądanie funkcjonariusza Straży Miejskiej w B. w okresie od dnia 21.07.2017 r. do dnia 02.08.2017 r., wbrew obowiązkowi, nie udzielił wiadomości co do tożsamości osoby, której powierzył do używania ww. pojazd w dniu 24.06.2017r. o godz. 18:05 na ul. (...) w B., tj. o wykroczenie z art. 96§3 k.w.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 11 czerwca 2018 roku w sprawie o sygn. akt XIII W 574/18:

1.  Obwinionego M. M. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu czynu.

2.  Kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł oskarżyciel publiczny – Komendant Straży Miejskiej w B..

Na podstawie art. 103§1 i §2 k.p.w., art. 105§1 k.p.w. oraz art. 109 k.p.w. zaskarżył powyższy wyrok w całości na niekorzyść obwinionego M. M..

Wyrokowi temu zarzucił na podstawie art. 109§2 k.p.w. w związku z art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k.:

1. obrazę art. 167 k.p.k., poprzez nieuznanie przez Sąd, że doręczenie dokonane w trybie określonym we wskazanym wyżej artykule, jest nieskuteczne względem obwinionego M. M.;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający istotny wpływ na jego treść, polegający na bezpodstawnym uznaniu, iż fakt odebrania wezwania obligującego właściciela/użytkownika pojazdu do wskazania osoby prowadzącej/użytkującej pojazd, opisany w wezwaniu odebranym przez ojca obwinionego, skutkuje brakiem odpowiedzialności w tym przypadku właściciela pojazdu M. M., do którego było kierowane wezwanie ze względu na fakt, iż brak jest dowodu na to, że powziął on wiadomość o ciążącym na nim zobowiązaniu do udzielenia odpowiedzi, gdy tymczasem fakt zobowiązujący ojca obwinionego do odbierania i przekazania korespondencji wynikał z jego upoważnienia przez syna, a więc w takiej sytuacji obwiniony winien ponosić odpowiedzialność za skutki doręczenia wezwania.

Apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zgodnie z art. 109§2 k.p.w. w zw. z art. 437§2 k.p.k.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Wbrew wywodom apelującego kontrola instancyjna nie potwierdziła, by postępowanie w niniejszej sprawie było obarczone uchybieniami, które mogłyby mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku. W szczególności Sąd pierwszej instancji poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o całokształt zgromadzonego oraz ujawnionego w toku rozprawy głównej materiału dowodowego (art. 410 k.p.k. w zw. z art. 82§1 k.p.w.), który ocenił z poszanowaniem reguł wynikających z art. 4 k.p.k. i 7 k.p.k. (w zw. z art. 8 k.p.w.).

Odnosząc się wprost do zarzutów zawartych w środku odwoławczym, przede wszystkim ewidentnie chybiony jest zarzut obrazy art. 167 k.p.k. i to z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, przepis ten (w brzmieniu: „Dowody przeprowadza się na wniosek stron albo z urzędu”) reguluje kwestie związane z inicjatywą dowodową, a nie doręczaniem pism procesowych. Po drugie, nie ma on zastosowania w procedurze wykroczeniowej. Jego odpowiednikiem w k.p.k. jest przepis zawarty w art. 39§1 k.k.w. W tej sytuacji właściwą podstawą omawianego zarzutu winno być naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 132§2 k.p.k. (w zw. z art. 38§1 k.p.w.), który reguluje kwestie związane z tzw. doręczeniem zastępczym.

Przechodząc do meritum omawianego zarzutu, istotą problemu jest to, czy w realiach niniejszej sprawy, można przyjąć konstrukcję, jak określił to Sąd pierwszej instancji, „automatyzmu domniemania skutecznego doręczenia”. W sytuacji gdy doręczenie żądania, o którym mowa w art. 78 ust. 4 p.r.d., nastąpiło w trybie art. 132§2 k.p.k. w zw. z art. 38§1 k.p.w., trzeba oddzielić procesowy aspekt doręczenia pisma, którego skuteczność opiera się na domniemaniu, od materialnoprawnych podstaw odpowiedzialności, których domniemywać nie można.

Przypomnieć należy, że odpowiedzialność za czyn z art. 96§3 k.w. ponosi ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, oznacza to, że po stronie osoby zobowiązanej musi istnieć świadomość żądania udzielenia takiej informacji. Zgodnie z zasadą ciężaru dowodu, obowiązek udowodnienia tej okoliczności spoczywa na oskarżycielu, zaś zasadą domniemania niewinności wyłącza – o czym już wspomniano – możliwość domniemania świadomości wypełnienia znamion czynu z art. 96§3 k.w.

Odnosząc się wprost do drugiego zarzutu apelacyjnego, zauważyć należy, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, jest – jak wynika z uzasadnienia środka odwoławczego – pochodną odmiennej oceny dowodów. Dlatego przypomnieć trzeba, że obdarzenie wiarą jednych dowodów oraz odmówienie tej wiary innym, jest prawem sądu, który zetknął się z tymi dowodami bezpośrednio i pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. (w zw. z art. 8 k.p.w.), jeżeli zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego, jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wszystkie ww. wymogi spełnił, a apelacja, mająca charakter zdecydowanie polemiczny, nie dostarczyła przekonujących argumentów, które mogłyby w jakikolwiek sposób podważyć przekonanie Sądu Okręgowego o trafności toku rozumowania Sądu Rejonowego, przedstawionego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. W szczególności Sąd Rejonowy wnikliwie i wszechstronnie ocenił wszystkie zgromadzone w sprawie dowody, a zwłaszcza zeznania J. M. oraz wyjaśnienia M. M., w tym przez pryzmat art. 5§2 k.p.k. (w zw. z art. 8 k.p.w.). Przyjęta w tym zakresie ocena, zasługująca na aprobatę, nie wymaga powtórnego jej przytaczania.

W tym stanie rzeczy, za bezzasadny należy uznać zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, będący pochodną odmiennej oceny dowodów, dokonanej przez apelującego, której Sąd Okręgowy w żadnej części nie podziela. Zarzut ten mógłby być uznany za zasadny w razie wykazania, że oceny i wnioski wyprowadzone przez Sąd pierwszej instancji z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiadały prawidłowości logicznego rozumowania. Apelacja oskarżyciela publicznego takich wymogów jednak nie spełnia, a istota omawianego zarzutu sprowadza się do lansowania wersji zdarzenia, opartej na domniemaniach wynikających z subiektywnej oceny dowodów, wbrew ich rzeczywistej wymowie.

Reasumując, ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego nie zawiera oczywistych błędów natury faktycznej bądź logicznej i tym samym pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. Efektem dokonanej przez Sąd pierwszej instancji prawidłowej oceny dowodów są ustalenia faktyczne, które z całą pewnością nie naruszają zasad prawidłowego rozumowania.

Zgromadzone w sprawie dowody nie dają wystarczających podstaw do przyjęcia, iż obwiniony M. M. miał świadomość żądania udzielenia informacji, o której mowa w art. 96§3 k.w. Zważywszy, że wykroczenie to można popełnić wyłącznie z winy umyślnej, jedynym możliwym rozstrzygnięciem – w aspekcie art. 5§2 k.p.k. – było uniewinnienie go popełnienia zarzucanego mu czynu. Dlatego należało orzec, jak w pkt. I sentencji niniejszego wyroku.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono na mocy art. 119 k.p.w. w zw. z art. 636§1 k.p.k.

Krzysztof Kamiński