Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Trzeja-Wagner

Sędziowie SSO Piotr Mika (spr.)

SSO Grażyna Tokarczyk

Protokolant Monika Dąbek

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2018 r.

przy udziale Agnieszki Schwarz – Rasińskiej Prokuratora Prokuratury Rejonowej G. w G.

sprawy:

D. K., syna L. i W.

ur. (...) w G.

oskarżonego z art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk

K. J., syna T. i J.

ur. (...) w N.

oskarżonego z art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk

M. P., córki L. i T.

ur. (...) w K.

oskarżonej z art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk

M. M. (1), syna S. i D.

ur. (...) w G.

oskarżonego z art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk

A. B., syna K. i I.

ur. (...) w G.

oskarżonego z art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców M. P., K. J., M. M. (1) i A. B., oskarżyciela publicznego i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 8 listopada 2017 r. sygnatura akt IX K 13/11

na mocy art. 437 kpk i art. 438 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 288/18

UZASADNIENIE

D. K. K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. zostali oskarżeni o to, że w okresie od połowy 2008 r. do grudnia 2009 r. w Ł. na terenie magazynu przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu, z góry powziętym zamiarem i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, dokonali zaboru w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w postaci kleju, fug i palet o łącznej wartości 150.005,34 zł na szkodę (...) sp. z o.o. w G., tj. o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Wyrokiem z dnia 8 listopada 2017 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach:

1. oskarżonych D. K., K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. – w miejsce czynu opisanego wyżej - uznał, za winnych tego, że w okresie od połowy 2008 r. do grudnia 2009 r. w G. na terenie magazynu przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu ze sobą, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, zabrali w celu przywłaszczenia z terenu w/w magazynu rzeczy ruchome w postaci materiałów budowlanych – kleju o nazwie (...) w ilości co najmniej 2000 kg, tj. rzeczy ruchome o łącznej wartości co najmniej 11.800 złotych na szkodę firmy (...) sp. z o.o. w G., tj. popełnienia przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na mocy art. 278 § 1 k.k. wymierzył oskarżonym K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. kary po 1 roku i 2 miesiące pozbawienia wolności, a na mocy art. 33 § 2 k.k. wymierzył oskarżonym K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. kary grzywny w wymiarze po 150 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę po 20 złotych dla każdego z tych oskarżonych, a na mocy art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 3 k.k. w zw. z art. 60 § 6 pkt 4 k.k. wymierzył oskarżonemu D. K. karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych;

2. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015 r. wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności wobec oskarżonych K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby, dla każdego z tych oskarżonych;

3. na postawie art. 46 § 1 k.k. - w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. - orzekł wobec oskarżonych D. K., K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. środek karny w postaci obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. w G. kwoty 11.800 złotych;

4. na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonym K. J. i M. P. na poczet orzeczonych kar grzywny okres ich rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w postaci tymczasowego aresztowania od dnia 4.03.2010 r. od godz. 07.00 (K. J.) i od godz. 08.00 (M. P.) do dnia 24.03.2010 r., to jest po 20 dni przy przyjęciu, iż jeden dzień pozbawienia wolności jest równy 2 stawkom dziennym grzywny i uznaje kary grzywny za wykonane w rozmiarze po 40 stawki dzienne wobec obu w/w oskarżonych;

5. na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonym M. M. (1) i A. B. na poczet orzeczonych kar grzywny okres ich rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w postaci zatrzymania w dniu 4.03.2010 r., to jest po 1 dniu przy przyjęciu, iż jeden dzień pozbawienia wolności jest równy 2 stawkom dziennym grzywny i uznaje kary grzywny za wykonane w rozmiarze po 2 stawki dzienne wobec obu w/w oskarżonych.

Apelacje od wyroku wywiedli: prokurator, obrońcy oskarżonych K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. w G..

Prokurator zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść wszystkich oskarżonych zarzucił orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na niezasadnym przyjęciu, iż w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy możliwe jest przypisanie oskarżonym kradzieży kleju o nazwie (...) w ilości 2.000 kg o łącznej wartości co najmniej 11.800 zł. podczas gdy zebrany materiał dowodowy, w tym zwłaszcza niebudzące wątpliwości wyjaśnienia oskarżonego D. K., pozwala na przypisanie oskarżonym kradzieży kleju (...)w ilości nie mniejszej niż 9.000 kg i o łącznej wartości nie mniejszej niż 53.100 zł,

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia:

I. w punkcie l poprzez wskazanie, iż oskarżeni zabrali w celu przywłaszczenia rzeczy ruchome w postaci materiałów budowlanych - kleju o nazwie (...)w ilości co najmniej 9.000 kg i wartości nie mniejszej niż 53.100 zł;

II. w punkcie 3 poprzez orzeczenie wobec oskarżonych D. K., K. J., M. P., M. M. (1) i A. B. środka karnego w postaci obowiązku naprawnienia szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. w G. kwoty 53.100 zł.

Obrońca oskarżonego A. B. zaskarżając wyrok w części dotyczącej tego oskarżonego zarzucił orzeczeniu:

1. obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. poprzez:

A. dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodu z wyjaśnień oskarżonego D. K. i uznanie ich za wiarygodne, podczas gdy wyjaśnienia te są sprzeczne z wyjaśnieniami pozostałych oskarżonych oraz zeznaniami świadków A. P.. W. P., A. R. (2), R. L., M. M. (2). J. N., R. S., R. M., a nadto sprzeczne z zasadami logiki

B. dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów z zeznań świadka S. B. i uznanie ich za wiarygodne, co do wpływu oskarżonego K. J. na proces załadunku jego samochodu i weryfikacji jego poprawności, podczas gdy zeznania te są sprzeczne z zeznaniami świadka P. S., wyjaśnieniami oskarżonych K. J. i M. P.

C. dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów z wyjaśnień oskarżonych K. J., A. B., M. P. oraz M. M. (1) pomimo że wyjaśnienia te są jasne, spójne i korespondujące ze sobą oraz zeznaniami świadków A. P., W. P., A. R. (2), R. L., M. M. (2), J. N., R. S.. R. M., P. S., M. W., W. B. i Z. K. co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na przyjęciu, iż oskarżony A. B. w okresie od połowy 2008 r. do grudnia 2009 r. na terenie magazynu przy ul. (...) w G. działając wspólnie i w porozumieniu z pozostałymi oskarżonymi w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru zabrał w celu przywłaszczenia rzeczy ruchome o łącznej wartości przynajmniej 11 800,00 zł

2. art. 5 § 1 k.p.k. poprzez wydanie wyroku skazującego wobec A. B., pomimo że przeprowadzona na podstawie zebranego materiału dowodowego ocena dowodów nie doprowadziła do udowodnienia winy oskarżonego

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca oskarżonego A. B. wniósl o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu czynu ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi l instancji.

Obrońca oskarżonych K. J., M. P. i M. M. (1) w jednobrzmiących apelacjach dotyczących tych oskarżonych zarzucił orzeczeniu:

1. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia:

- a to art 7 k.p.k., poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów wyrażającej się w dowolnej nie zaś swobodnej ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie polegające na przyjęciu, iż wyjaśnienia współoskarżonego D. K. pozostającego w chwili składania wyjaśnień w uzależnieniu od środków odurzających oraz alkoholu, nadto będącego nadal pracownikiem poszkodowanej spółki pozostają wyjaśnieniami w pełni wiarygodnymi, uznając jednocześnie konsekwentne i logiczne wyjaśnienia oskarżonych, prawdziwymi jedynie w zakresie, w którym pozostawały one zgodne z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym,

- a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, poprzez uznanie, że oskarżeni wspólnie i w porozumieniu dopuścili się popełnienia zarzucanego im czynu, w szczególności poprzez zabór w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w ilości co najmniej 2000 kg na szkodę firmy (...) sp. z o.o. w G., w sytuacji kiedy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie taka okoliczność nie wynika;

2. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia,

- a to art 7 k.p.k., poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów wyrażającej się w dowolnej nie zaś swobodnej ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie polegające na przyjęciu iż wyjaśnienia D. K. mogą stanowić podstawę do ustalenia wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody, w sytuacji kiedy poszkodowana spółka nie przedstawiła żadnych dokumentów księgowych, z których wynikałoby, iż taką szkodę poniósł;

- a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, poprzez uznanie, że oskarżeni działając wspólnie i w porozumieniu dokonali zaboru w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w ilości co najmniej 2000 kg na szkodę firmy (...) sp. z o.o. w G..

3. w ustaleniach faktycznych, iż oskarżeni dokonali działając wspólnie i w porozumieniu zaboru w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w ilości co najmniej 2000 kg na szkodę firmy (...) sp. z o.o. w G., w sytuacji kiedy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie taka okoliczność nie wynika.

W oparciu o powyższe obrońca ten wniósł o:

1. o zmianę wyroku w części dotyczącej oskarżonych K. J., M. P. i M. M. (1) i uniewinnienie oskarżonych od zarzutu popełnienia czynu z art. 278 § 1 w zw. z art. 12 k.k. oraz umorzenie postępowania;

2. względnie uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd l instancji.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść wszystkich oskarżonych zarzucił orzeczeniu obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, jak również brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i nie wzięcie pod uwagę wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia, które z niego wynikają, a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przejętych za podstawę orzeczenia, w tym w szczególności:

- przyjęcie i wskazanie w opisie czynu przypisanego oskarżonym w pkt 1 wyroku, że przedmiotem zaboru z terenu magazynów przy ul. (...) w G. był wyłącznie klej o nazwie (...)w ilości co najmniej 2000 kg oraz o łącznej wartości co najmniej 11.800 złotych, jak również ustalenie wysokości szkody poniesionej przez (...)na poziomie 11.800 złotych, podczas gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i prawidłowo oceniony we wzajemnym powiązaniu i z uwzględnieniem wszystkich okoliczności z niego wynikających prowadzi do wniosku, iż przedmiotem zaboru w celu przywłaszczenia na szkodę (...)były również inne materiały budowlane poza klejem (...), w ilości i o łącznej wartości z pewnością wyższej niż wskazana w pkt 1 i 3 zaskarżonego wyroku.

- sprzeczność występująca w rozumowaniu Sądu, a wyrażająca się w ustaleniu wysokości szkody poniesionej przez (...)w związku z czynem oskarżonych jako minimalnej wartości materiałów przywłaszczonych przez oskarżonych w ciągu jednego tylko miesiąca przy jednoczesnym jednoznacznym ustaleniu, że przestępczy proceder oskarżonych trwał kilkanaście miesięcy, a w konsekwencji, nałożenie na oskarżonych obowiązku naprawienia szkody w wysokości niewątpliwie niższej niż rzeczywiście poniesiona przez oskarżyciela posiłkowego szkoda.

Podnosząc powyższy zarzut, na podstawie skarżący ten wniósł o:

- zmianę pkt 1 wyroku poprzez wskazanie w opisie czynu przypisanego oskarżonym, iż oskarżeni zabrali w celu przywłaszczenia rzeczy ruchome w postaci materiałów budowlanych tj. kleje, fugi i palety o łącznej wartości co najmniej 150.005,34 zł na szkodę oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. z siedzibą w G.

- zmianę pkt 3 wyroku poprzez orzeczenie na podstawie art. 46 § 1 k.k. - w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. - wobec wszystkich oskarżonych środka karnego w postaci obowiązku naprawienia w całości wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. kwoty wskazanej w akcie oskarżenia tj. kwoty 150.005,34 zł. i zasądzenie od oskarżonych na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. zwrotu wydatków z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru wg norm przepisanych w postępowaniu przed Sądem II instancji

ewentualnie, z daleko idącej ostrożności procesowej, na wypadek niepodzielania argumentacji oskarżyciela posiłkowego co do wysokości obowiązku naprawienia szkody orzeczenie wobec wszystkich oskarżonych obowiązku naprawienia szkody lub zamiast obowiązku naprawienia szkody - nawiązki, poprzez zapłatę solidarnie na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. kwoty wyższej niż 11.800 zł a uznanej przez Sąd za odpowiednią przy uwzględnieniu okoliczności niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje uznać należało za zasadne w zakresie, w jakim kwestionują one prawidłowość dokonanej oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego D. K., których treść w głównej mierze stanowiła podstawę dokonanych ustaleń faktycznych, jak też zgodność ustaleń faktycznych z treścią wyjaśnień oskarżonego.

Przede wszystkim wskazać należy, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera rozważań na temat opisanego przez D. K. mechanizmu wywożenia asortymentu firmy (...) ponad ilości wynikające z zamówienia na tirach w ilościach około jednej tony. O ile nie budzi wątpliwości mechanizm wywozu dodatkowego towaru w ilości zbliżonej do tolerancji przyjętej przy ważeniu samochodów o wadze powyżej 3,5 tony tj. 150 -200 kg przy założeniu współudziału w procederze M. P., kontrolującej zgodność wywożonego towaru z zamówieniem, o tyle treść wyjaśnień D. K. wskazuje jednoznacznie, że w przypadku kradzieży, w których uczestniczył ten oskarżony, waga dodatkowego towaru prowadzić musiałaby do ewidentnego ujawnienia tego faktu przy ważeniu samochodów ciężarowych. Tym samym uznanie wyjaśnień oskarżonego D. K. za wiarygodne w części dotyczącej ilości jednorazowo wywożonego towaru nie może zostać uznane za prawidłowe bez wytłumaczeniem mechanizmu, w jaki dodatkowy towar o wadze zbliżonej do 1 tony opuszczał teren pokrzywdzonej firmy. Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku i przyjętych przez sąd meriti ustaleń wynika, że sąd ten uznał, że dla dokonania kradzieży udział pracowników ochrony nie był niezbędny. Skoro tak, to należałoby wyjaśnić, w jaki sposób byli oni wprowadzani błąd co zgodności wagi wywożonego towaru z wagą towaru ujętego w zamówieniu. Z treści znajdujących się w aktach sprawy dokumentów WZ wynika, że zawierały one informacje na temat wagi wywożonego towaru. Z drugiej strony w zeznaniach niektórych kierowców wywożących towar pojawiała się informacja, że waga towaru wpisywana była pismem ręcznym na dokumentach kontrolowanych w czasie wyjazdu. W świetle wskazanych okoliczności za niezbędne dla prawidłowego rozpoznania sprawy, a w szczególności dla oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego D. K. uznać należy zbadanie kwestii, czy proceder wywożenia nadmiernych ilości towaru przekraczający tolerancję 150-200 kg był możliwy bez pozostawienia śladu w dokumentach kontrolowanych w czasie wyjazdu samochodu z terenu firmy, czy dokumenty przechowywane przez pokrzywdzoną firmę były później weryfikowane, jak też czy oskarżona M. P. miała co najmniej możliwość i sposobność, aby już po wywiezieniu towaru zmodyfikować treść tych dokumentów tak, aby ukryć fakt kradzieży. Bez zbadania wskazanych kwestii przy ustalonym braku udziału pracowników ochrony w przestępczym procederze za arbitralne uznać należałoby odrzucenie twierdzeń obrony o niewiarygodności wyjaśnień D. K. z uwagi na to, że wskazany przez niego sposób kradzieży nie był możliwy z uwagi na niemożność jego ukrycia.

Niezależnie od powyższej kwestii mankamenty oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego D. K. związane są z całkowitym pominięciem przez sąd meriti faktu, że wynikająca z wyjaśnień tego oskarżonego oraz ceny wskazanej przez pokrzywdzoną wartość skradzionego kleju (...)w kwocie 11 800 złotych przekracza swoją wysokością ustalony przez pokrzywdzoną na koniec 2009 roku niedobór tego konkretnego towaru. Z przedstawionego przez pokrzywdzoną szacunku strat (karty 8-9) wynika, że na koniec 2009 roku niedobór towaru w postaci (...) dotyczył towaru o wartości 6 675,56 zł, a towaru w postaci (...) – o wartości 1 667,02 zł. Kwoty te nawet po ich zsumowaniu trudno pogodzić z przyjętymi przez sąd I instancji ustaleniami. I w tym zakresie należy uzupełnić postępowanie dowodowe i wyjaśnić, jaki był niedobór wskazanego towaru na koniec 2009 roku nie tyle co do jego wartości, ale przede wszystkim co jego ilości, a nadto ustalić czy i jakie niedobory w tym konkretnym towarze odnotowano za ostatnie dwa kwartały 2008 roku, skoro proceder jego kradzieży miał trwać już od połowy 2008 roku.

Już wyżej wskazane uchybienia sądu I instancji sprawiają, że odnoszenie się do pozostałych zarzutów apelacji uznać należy za przedwczesne, co pozwalało sądowi odwoławczemu ograniczyć rozpoznanie środków odwoławczych zgodnie z art. 436 k.p.k.

Uchylając zaskarżony wyrok do ponownego rozpoznania sąd odwoławczy nie był związany rygorami art. 437 § 2 k.p.k. w jego aktualnym brzmieniu, gdyż miał na uwadze okoliczność, że skoro spośród przepisów wymienionych w art. 36 pkt 2 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. (Dz. U. poz. 1247 z późn. zm.), unormowania art. 437 § 2 k.p.k. nie zostały zmienione w następnej ustawie nowelizacyjnej, to w sprawach, w których akt oskarżenia skierowano do sądu przed dniem 1 lipca 2015 r. (i sprawa nie została zakończona do dnia 15 kwietnia 2016 r.), wymienione przepisy, aż do prawomocnego zakończenia postępowania, mają zastosowanie w ich brzmieniu obowiązującym przed tą datą. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2017 r. III KK 97/17, Lex 2397577)

Ponownie rozpoznając sprawę sąd I instancji zobowiązany będzie dla weryfikacji hipotezy dotyczącej mechanizmu wywożenia większych partii towaru bez udziału w przestępczym procederze pracowników ochrony przesłuchać tych pracowników, jak też świadków M. O., W. P. na okoliczności związane ze sposobem kontrolowania pojazdów przy wyjeździe, dokumentów wykorzystywanych przy tej kontroli, sposobu ich sporządzania i wypełniania, oraz ich dalszych losów, w szczególności tego czy były weryfikowane.

Na okoliczności związane z ilością skradzionego towaru sąd I instancji zobowiązany będzie zwrócić się do pokrzywdzonej o informacje dotyczące niedoborów stwierdzonych w ilości towaru pod nazwą (...) i (...)za okres od połowy 2008 roku do końca 2009 roku.