Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Karol Gondro

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Idzikowska - Oleszczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Częstochowa-Południe w Częstochowie Rafała Kalinowskiego

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2019r.

sprawy K. K. (1)

s. S. i M. z d. S., ur. (...) w C.

oskarżonego z art. 178a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 30 sierpnia 2018 r. , sygn. akt IV K 377/18

orzeka:

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie.

Sygn. akt VII Ka 1033/18

UZASADNIENIE

K. K. (1) został oskarżony o to, że w dniu 13.03.2018 r. w C. po ul. (...) kierował samochodem osobowym marki V. (...) o numerach rejestracyjnych (...)po drodze publicznej będąc w stanie nietrzeźwości przy stężeniu 0,38 mg/l alkoholu w jednym decymetrze sześciennym wydychanego powietrza w pierwszym badaniu, 0,33 mg/l alkoholu w jednym decymetrze sześciennym wydychanego powietrza w drugim badaniu na urządzeniuA.oraz badaniach na urządzeniu(...)– 0,46 mg/l alkoholu w jednym decymetrze sześciennym wydychanego powietrza w pierwszym badaniu, 0,47 mg/l alkoholu w jednym decymetrze sześciennym wydychanego powietrza w drugim badaniu, 0,47 mg/l alkoholu w jednym decymetrze sześciennym wydychanego powietrza w trzecim badaniu,

tj. o czyn z art. 178a § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2018 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IV K 377/18 orzekł:

1.  uznał oskarżonego K. K. (1) za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję z art. 178a § 1 k.k. i za to na podstawie art. 178a § 1 k.k. wymierzył mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k. w związku z art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 3 (trzech) lat tytułem próby;

3.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do informowania sądu o przebiegu okresu próby co kwartał do dnia 10-go każdego pierwszego miesiąca kwartału;

4.  na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 (pięciu) lat;

5.  na podstawie art. 43 § 3 k.k. zobowiązał oskarżonego do zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu, tj. prawa jady w terminie 3 (trzech) dni od daty uprawomocnienia się wyroku;

6.  na podstawie art. 43a § 2 k.k. zasądził od oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 (pięciu tysięcy) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

7.  na podstawie art. 43b k.k. orzekł podanie wyroku do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie jego treści na stronie internetowej Komendy Miejskiej Policji w C. przez okres 6 (sześciu) miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku;

8.  na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 1 oraz art. 3 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarby Państwa opłatę sądową w kwocie 50 (pięćdziesięciu) złotych oraz wydatki w kwocie 472 (czterystu siedemdziesięciu dwóch) złotych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego zaskarżając go w pkt 1, 2, 3, 4 i 7 w zakresie dotyczącym kary i środków karnych. Zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

1. rażącą niewspółmierność kary w postaci 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres 3 lat oraz środków karnych w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat i podania wyroku do publicznej wiadomości, spowodowaną niewłaściwym zastosowaniem dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. nie rozważaniem przez Sąd I instancji celów zapobiegawczych i wychowawczych, które ma osiągnąć kara względem oskarżonego jak również wymierzając karę i środki karne nadmiernie dolegliwe względem oskarżonego, który wykonanie pociągnie za sobą dla oskarżonego skutki w okresie przekraczającym konieczność stosowania wobec niego prewencji indywidualnej.

W konsekwencji skarżący wniósł o:

1. zmianę wyroku Sądu I instancji:

A. w zakresie pkt 1 i 2 sentencji wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary grzywny w łącznej kwocie (biorąc pod uwagę wysokość stawki dziennej oraz ich ilość) 5.000 złotych;

B. w zakresie pkt 4 sentencji wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat;

2. uchylenie pkt 3 i 7 wyroku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja wywiedziona w sprawie przez obrońcę oskarżonego zainicjowała kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia, której przeprowadzenie doprowadziło do uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie, z uwagi na okoliczności jakie ujawniły się w toku postępowania odwoławczego.

Przedstawienie powodów, dla których wydanie orzeczenia o kasatoryjnym charakterze okazało się konieczne poprzedzić należy uwagą, że Sąd Rejonowy prawidłowo zrekonstruował stan faktyczny i uznał, że oskarżony wypełnił wszystkie znamiona zarzucanego mu czynu z art. 178a § 1 k.k., jak i że spełnione zostały warunki odpowiedzialności konieczne do uznania go za sprawcę przestępstwa ujęte w części ogólnej kodeksu karnego. Zatem okoliczności popełnienia przestępstwa wątpliwości nie budzą. Zwłaszcza wobec tego, że oskarżony nie kwestionował w toku całego postępowania ani swojej winy ani sprawstwa. Ponadto, zarzuty podniesione w apelacji obrońcy oskarżonego dotyczyły zaskarżenia część wyroku w pkt 1, 2, 3, 4 i 7 w zakresie orzeczonej kary i środków karnych. Przedmiotem kontroli odwoławczej jest jednak ogólnie zaskarżone orzeczenie, a nie zasadność lub niezasadność wniesionego środka odwoławczego, choć zwykle wyznacza on granice tej kontroli. Dlatego Sąd odwoławczy zobowiązany był z urzędu przeprowadzić szerszą kontrolę odwoławczą niż domagał się tego skarżący, pod kątem bezwzględnych przyczyn odwoławczych wskazanych w art. 439 § 1 k.p.k., a także okoliczności wymienionych w art. 440 i 455 k.p.k.. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy co prawda w sposób globalny objaśnił, jakie okoliczności miał w polu widzenia przy wymiarze kary i środka karnego, jednakże w realiach niniejszej sprawy fakt ten nie utrudnił przeprowadzenia kontroli instancyjnej w przedmiotowym zakresie.

Należy również zauważyć, że zgodnie z treścią art. art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k. „uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1, art. 454 lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości”. W niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z bezwzględnymi przyczynami odwoławczymi jak również z sytuacją opisaną w art. 454 k.p.k. Podstawą decyzji Sądu odwoławczego była konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości. Podstawa ta może budzić wątpliwości interpretacyjne. Jak wynika jednak z poglądów doktryny „(…) konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości nie odnosi się tylko do potrzeby powtórzenia dowodów. Może również dotyczyć samego przebiegu przewodu sądowego, gdy z uwagi na naruszenie przepisów procesowych niezwiązanych z przeprowadzaniem dowodów należy powtórzyć go w całości.” (Świecki, Dariusz. Art. 437. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II, wyd. IV. Wolters Kluwer Polska, 2018.)

Tymczasem w toku postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy dostrzegł, że w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia przepisów procesowych odnoszących się do prawidłowego jego przebiegu, co wymaga powtórzenia przewodu w całości, mianowicie poprzez naruszenie art. 41 § 1 k.p.k.. Sędzia rozpoznając niniejszą sprawę przeciwko oskarżonemu o przestępstwo z art. 178a § 1 k.k., wydał wcześniej wobec tego samego zdarzenia orzeczenie w sprawie o wykroczenie z art. 97 k.w. (k. 80). W ocenie Sądu odwoławczego taka okoliczność budzi uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd meriti wprost wskazuje, że zapadłe wcześniej orzeczenia wobec oskarżonego miały wpływ na wymiar zasądzonej kary wobec oskarżonego o przestępstwo (k. 93). Miał na uwadze również to przez siebie wydane, a dotyczące tego samego zdarzenia.

Zgodnie z art. 41 § 1 k.p.k. sędzia w przedmiotowej sprawie winien zostać wyłączony od rozpoznania danej sprawy. Przyczyny wyłączenia na podstawie komentowanego przepisu nie zostały przedstawione w postaci zamkniętego katalogu, a jednoznacznie określone poprzez odwołanie do bezstronności orzekania, która jest także cechą charakteryzującą rzetelny proces karny. Sąd Najwyższy w uchwale z 26.4.2007 r. sygn. I KZP 9/07 uznał, iż wyłączenie sędziego dotyczy m.in. spraw, w których „materiał dowodowy, na podstawie którego orzeczono w przedmiocie odpowiedzialności karnej jednego ze sprawców czynu, miałby stanowić podstawę dowodową orzeczenia w przedmiocie odpowiedzialności karnej także i innego współsprawcy (podżegacza lub pomocnika) tego samego czynu”.

Jednocześnie Sąd odwoławczy wskazuje, że sędzia ma obowiązek czuwania nad zachowaniem bezstronności orzekania. Powyższe twierdzenie odzwierciedla stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku o sygn. akt V KK 386/10, z dnia 21 kwietnia 2011 r., zgodnie z którym „sędzia ma obowiązek powiadomić o okoliczności, o której mowa w art. 41 § 1 k.p.k., przez złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie. Nie do sędziego należy bowiem ocena, czy znana mu okoliczność stanowi podstawę wyłączenia, tylko do sądu, który rozpoznaje jego żądanie (art. 42 § 4 k.p.k.)”. Sąd Najwyższy w tym składzie wyraził pogląd, że skoro sędzia jest zobowiązany orzekać bezstronnie (art. 66 u.s.p.) oraz unikać wszystkiego, co mogłoby osłabić zaufanie do jego bezstronności (art. 82 § 2 u.s.p.), to w okolicznościach wskazujących na konieczność złożenia przez sędziego żądania wyłączenia brak inicjatywy sędziego stanowi naruszenie tych obowiązków, a w konsekwencji obrazę art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 42 § 1 k.p.k.. Tym samym, gdy strona nie złoży wniosku o wyłączenie, obowiązkiem sędziego jest złożenie żądania wyłączenia. Zważywszy nadto, że naruszenie tych przepisów godzi w realizację dyrektywy wyrażonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, iż każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły Sąd, jak i w art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a także w art. 4 k.p.k., to tego rodzaju uchybienie mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku (por. wyrok TK z dnia 20 lipca 2004 r., SK 19/02, OTK-A 2004, nr 7, poz. 67).

Mając powyższe na uwadze nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie sędzia referent nie powinien prowadzić niniejszego procesu. W związku z takim uchybieniem zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania. Na konieczność podjęcia takiej decyzji wprost wskazuje jeden z komentatorów stwierdzając, że „…sytuacja mogąca prowadzić do konieczności ponownego przeprowadzenia przewodu ″w całości" może wystąpić wówczas, gdy doszło do naruszenia przepisów procesowych odnoszących się do prawidłowego jego przebiegu, co wymaga powtórzenia przewodu w całości, np.: istniała podstawa wyłączenia sędziego z art. 41 § 1 k.p.k.” (Świecki, Dariusz. Art. 437. W: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II, wyd. IV. Wolters Kluwer Polska, 2018.).

Zupełnie na marginesie powyższych rozważań wypada zauważyć, że rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy winien mieć na uwadze treść argumentacji apelacji obrońcy oskarżonego, tj. rozważyć cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć względem oskarżonego, jak również ocenić dolegliwość kary i środków karnych i to, czy ich wykonanie pociągnie za sobą dla oskarżonego zbyt daleko idące skutki w zakresie wynikającym z celów prewencji indywidualnej.

Mając na uwadze całość powyższych rozważań – na mocy art. 437 § 2 k.p.k. – Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok uchylił i sprawę przekazał Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, albowiem należało przeprowadzić przewód sądowy na nowo w całości.