Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2019 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa B. H.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Sądu Okręgowego w (...) i Prezesowi Sądu Apelacyjnego w (...), A. B. i M. P.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  umarza postępowanie w zakresie żądania zasądzenia od Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zadośćuczynienia w kwocie 5.000.000,00 (pięć milionów) złotych,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  nie obciąża powoda B. H. kosztami postępowania w sprawie.

Sygn. akt I C 46/18

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do Sądu Okręgowego w Kaliszu powód B. H. wnosił o zasądzenie na jego rzecz:

- od Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej odszkodowania w kwocie 5.000.000,00 zł za nie rozpoznanie wniesionego przez niego powództwa przeciwko Miejskiemu Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. oraz zadośćuczynienia w kwocie 5.000.000,00 zł z tytułu powyższego procederu,

- od pozwanej M. P. kwoty 2.500.000,00 zł za dwukrotne zamknięcie mu drogi do sądu i uniemożliwienie dochodzenia roszczenia przeciwko Miejskiemu Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O.,

- od pozwanej A. B. kwoty 500.000,00 zł z tytułu nie zwrócenia jego pozwu przeciwko Miejskiemu Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. do Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim, który był właściwy do jego rozpoznania łącznie z pozwem Miejskiego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. o zapłatę czynszu.

(pozew- k.2-3)

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACo 118/17 Sąd Apelacyjny w Łodzi wyłączył od rozpoznania przedmiotowej sprawy sędziów Sądu Okręgowego w Kaliszu i wyznaczył do jej rozpoznania Sąd Okręgowy w Sieradzu.

(odpis postanowienia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 czerwca 2016 r. wydane w sprawie sygn. akt I ACo 118/17- k.12)

W odpowiedzi na pozew pozwana M. P. wnosiła o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami procesu.

(odpowiedź na pozew pozwanej M. P.- k.31-35)

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz tego pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej- k.37-44)

W odpowiedzi na pozew pozwana A. B. wnosiła o oddalenie powództwa w całości.

(odpowiedź na pozew pozwanej A. B.- k.46)

W piśmie procesowym z dnia 9 kwietnia 2018 r. powód rozszerzył powództwo przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa – Prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej o kolejne 5.000.000,00 zł zadośćuczynienia.

(pismo procesowe powoda- k.62-65)

W odpowiedzi na rozszerzenie powództwa pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz tego pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej- k.81-82)

Na rozprawie w dniu 26 października 2018 r. powód cofnął powództwo przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie kwoty 5.000.000,00 zł zadośćuczynienia bez zrzeczenia się roszczenia w tym zakresie a w pozostałym zakresie podtrzymał dotychczasowe żądania kierowane przeciwko pozwanym. Pozwane M. P. i A. B. na tej rozprawie nie stawiły się i nie stawił się na niej reprezentujący pozwany Skarb Państwa. Na rozprawie tej Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze reprezentujących Skarb Państwa Prezesa Sądu Okręgowego w Kaliszu i Prezesa Sądu Apelacyjnego w (...).

(protokół rozprawy z dnia 26 października 2018 r. na płycie CD 00:01:16 – 00:57:07- koperta k.172)

W piśmie procesowym z dnia 26 października 2018 r. powód wnosił o zasądzenie od pozwanej A. B. kwoty 15.000,00 zł a od pozwanej M. P. kwoty 75.000,00 zł i żądał scedowania pozostałej wysokości solidarnie na Skarb Państwa.

(pismo procesowe powoda- k.111-114)

W kolejnym piśmie procesowym z dnia 26 października 2018 r. powód rozszerzył powództwo przeciwko Skarbowi Państwa o zasądzenie od niego solidarnie z pozwanymi A. B. i M. P. kwot 500.000,00 zł i 2.500.000,00 zł.

(pismo procesowe powoda- k.115)

W piśmie procesowym z dnia 7 listopada 2018 r. reprezentująca Skarb Państwa Prokuratoria Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej wyraziła zgodę na częściowe cofnięcie powództwa i wnosiła o zasądzenie od powoda na rzecz tego pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo procesowe pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej- k.128)

Pismami procesowymi z dnia 19 listopada 2018 r. powód sprecyzował swoje pismo z dnia 26 października 2018 r. wnosząc o scedowanie na Skarb Państwa roszczeń przeciwko pozwanej A. B. powyżej 15.000,00 zł i przeciwko pozwanej M. P. powyżej 75.000,00 zł i wnosił o zasądzenie od Skarbu Państwa roszczenia zasadniczego w wysokości 12.900.000,00 zł i zadośćuczynienia w kwocie 5.000.000,00 zł.

(pisma procesowe powoda- k.131-132, k.133)

W piśmie procesowym z dnia 3 grudnia 2018 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wnosił o oddalenie powództwa wobec wszystkich jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa i zasądzenie na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo procesowe pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej- k.140-146)

W piśmie procesowym z dnia 5 grudnia 2018 r. pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wnosił o oddalenie rozszerzonego powództwa powołując się na przywoływaną przez niego już wcześniej argumentację faktyczną i prawną i wnosił o zasądzenie na rzecz tego pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej- k.149-150)

W piśmie procesowym z dnia 12 grudnia 2018 r. powód wnosił o obciążenie pozwanego Skarbu Państwa dodatkowo przeniesieniem roszczenia z pozostałych pozwanych na Skarb Państwa o kwoty powyżej 50.000,00 zł i 75.000,00 zł do kwot wcześniej żądanych przeciwko nim 500.000,00 zł i 2.500.000,00 zł.

(pismo procesowe powoda- k.152)

Na rozprawie w dniu 18 stycznia 2019 r. powód wnosił jak dotychczas. Pozwane M. P. i A. B. na tej rozprawie nie stawiły się i nie stawił się na niej reprezentujący pozwany Skarb Państwa.

(protokół rozprawy z dnia 18 stycznia 2019 r. na płycie CD 00:02:01 – 00:40:45- koperta k.172)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwane A. B. i M. P. są sędziami Sądu Okręgowego w Kaliszu.

(bezsporne)

W dniu 21 kwietnia 2015 r. do I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Kaliszu wpłynęło pismo procesowe powoda B. H. nadane na poczcie w dniu 20 kwietnia 2015 r., kierowane do sprawy sygn. akt I C 1152/14, które, jak wynika z jego treści, stanowiło realizację zarządzenia z dnia 5 sierpnia 2014 r. wydanego w tej sprawie. Do pisma tego załączony był odpis pozwu wzajemnego skierowanego przez powoda przeciwko Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. o zapłatę na jego rzecz kwoty 5.743.000,00 zł, złożonego w Sądzie Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim w sprawie sygn. akt I Nc 1992/13 i odpis pisma z dnia 12 stycznia 2014 r. precyzującego ten pozew, który to pozew został przez Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim przekazany do rozpoznania zgodnie z właściwością rzeczową do Sądu Okręgowego w Kaliszu. Pozew złożony przy piśmie procesowym złożonym dnia 21 kwietnia 2015 r. potraktowany został jako nowy pozew i zarządzeniem zastępcy Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Kaliszu SSO Alicji Bielan z dnia 21 kwietnia 2015 r. zarejestrowany pod sygn. akt I C 568/15. Zarządzeniem referendarza sądowego z dnia 15 czerwca 2015 r. pozew ten został zwrócony z powodu nie uzupełnienia jego braków formalnych. Odpis zarządzenia o zwrocie pozwu przesłany został powodowi z adnotacją, iż uzupełnienie jego braków w terminie tygodniowym spowoduje nadanie sprawie biegu pod nowym numerem. Ponieważ braki pozwu były uzupełnione zarządzeniem z dnia 14 lipca 2015 r. sprawę zarejestrowano pod sygn. I C 1055/15.

(zarządzenie- k.1 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17, pismo powoda z dnia 20 kwietnia 2015 r.- k.2 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17, odpis pozwu wzajemnego- k.3-4, odpis pisma powoda z dnia 12 stycznia 2014 r.- k.5, koperta- k.6, zarządzenie o zwrocie pozwu- k.22, zarządzenie z dnia 14 lipca 2015 r.- k.25v)

Zarządzeniem z dnia 29 września 2015 r. sprawa z powództwa B. H. przeciwko Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zarejestrowana pod sygn. akt I C 1055/15 skierowana została do rozpoznania przez sędziego Sądu Okręgowego w Kaliszu M. P..

(zarządzenie- k.43 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Pismem procesowym z dnia 7 stycznia 2016 r. złożonym w sprawie sygn. akt I C 1055/15 powód B. H. cofnął powództwo z pozwu wzajemnego o kwotę 743.000,00 zł.

(pismo procesowe powoda- k.67 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Kaliszu w dniu 5 lutego 2016 r. w sprawie sygn. akt I C 1055/15 powód nie stawił się a stający na tej rozprawie pełnomocnik pozwanego wyraził zgodę na częściowe cofnięcie powództwa. Postanowieniem wydanym na tej rozprawie Sąd zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 5 kpc.

(protokół rozprawy z dnia 5 lutego 2016 r. w sprawie Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. akt I C 1055/15- na płycie CD 00:00:02 – 00:03:24- koperta k.75 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17, odpis postanowienia z dnia 5 lutego 2016 r.- k.76 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

W piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2016 r. złożonym w sprawie sygn. akt I C 1055/15 powód wnosił o otwarcie sprawy zamkniętej.

(pismo procesowe powoda- k.79 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17

Postanowieniem z dnia 25 lutego 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 1055/15 Sąd Okręgowy w Kaliszu rozpoznając wniosek powoda odmówił podjęcia zawieszonego postępowania z uwagi na to, iż był on przedwczesny.

(odpis postanowienia z dnia 25 lutego 2016 r.- k.80-81 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Postanowieniem z dnia 16 lutego 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 1055/15 Sąd Okręgowy w Kaliszu umorzył postępowanie w sprawie z uwagi na upływ roku od wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania w sprawie. Po wydaniu w sprawie sygn. akt I C 1055/15 postanowienia z dnia 25 lutego 2016 r. a przed wydaniem w tej sprawie postanowienia z dnia 16 lutego 2017 r. powód nie składał wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania.

(odpis postanowienia z dnia 16 lutego 2017 r.- k.87 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

W dniu 13 marca 2017 r. powód wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 16 lutego 2017 r. W zażaleniu tym złożył wniosek o nadanie sprawie biegu.

(zażalenie powoda- k.91 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17, koperta- k.92 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACz 985/17 Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 16 lutego 2017 r. wydane w sprawie sygn. akt I C 1055/15 z uwagi na to, iż w czasie jego wydania nie upłynął okres jednego roku od dnia wydania postanowienia o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania.

(odpis postanowienia z dnia 29 czerwca 2017 r. z uzasadnieniem- k.110-112 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Po uchyleniu postanowienia Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 16 lutego 2017 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 1055/15 Sąd Apelacyjny w Łodzi zwrócił akta sprawy Sądowi Okręgowemu w Kaliszu. Zarządzeniem zastępcy Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 29 sierpnia 2017 r. sprawa została wpisana pod nowy numer I C 1258/17 i skierowana do rozpoznania przez sędziego Małgorzatę Pilarczyk.

(zarządzenie- k.117 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Postanowieniem z dnia 21 września 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 1258/17 Sąd Okręgowy w Kaliszu umorzył postępowanie w sprawie z uwagi na to, iż przez okres roku od wydania postanowienia o odmowie podjęcia postępowania w sprawie to jest od 25 lutego 2016 r. do 25 lutego 2017 r. powód nie wykazał aktywności w procesie.

(odpis postanowienia z dnia 21 września 2017 r.- k.118-120 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

W dniu 17 października 2017 r. powód wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 21 września 2017 r.

(zażalenie powoda- k.124-125 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17, koperta- k.127 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2018 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACz 173/18 Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił zażalenie powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 21 września 2017 r. wydane w sprawie sygn. akt I C 1258/17.

(odpis postanowienia z dnia 21 lutego 2018 r. z uzasadnieniem- k.141-144 załączonych akt Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. I C 1258/17)

Ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w załączonych aktach sprawy Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn.. I C 1258/17.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie powód dochodził od Skarbu Państwa reprezentowanego w tym procesie przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej odszkodowania za wyrządzoną mu szkodę majątkową mającą wynikać z naruszenia przez sędziów Sądu Okręgowego w Kaliszu przepisów postępowania cywilnego, Konstytucji i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności przy prowadzeniu postępowania w sprawie Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. akt I C 1055/15, której nadano później sygn. akt I C 1258/17. Szkoda ta polegać miała na nie zasądzeniu na jego rzecz od pozwanego przez niego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. dochodzonej od niego kwoty 6.000.000,00 zł. Ponadto powód dochodził też od sędziów podejmujących decyzje procesowe w tej sprawie M. P. i A. B. oraz od Skarbu Państwa zadośćuczynień za naruszenie jego godności, prawa do rzetelnego procesu i nie zasądzenie należnej mu kwoty poprzez nieprawidłowe procedowanie w tej sprawie. Powód zarzucał, iż pozwana A. B. naruszyła przepisy postępowania nie zwracając jego pozwu do Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie winien być on, jako pozew wzajemny, rozpoznany łącznie z pozwem Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. o zapłatę czynszu w postępowaniu uproszczonym, przez co z naruszeniem prawa jego sprawa była rozpoznawana przez Sąd Okręgowy w Kaliszu. Zarzucał on też, że pozwana M. P. dwukrotnie nieprawidłowo umorzyła postępowanie w tej sprawie zamykając mu w sposób nieuprawniony drogę do dochodzenia na drodze sądowej roszczenia 6.000.000,00 zł pozbawiając go tym samym prawa do tego roszczenia.

Jak wynika z art. 417 kc za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przepis ten stanowi materialnoprawną podstawę powództwa w odniesieniu do tej części roszczenia, które związane było ze zdarzeniami sprawczymi polegającymi na działaniu funkcjonariuszy pozwanego Skarbu Państwa, które nie przybrały formy orzeczeń bądź przybrały formę orzeczeń nieprawomocnych. Na tej podstawie zatem można rozpatrywać roszczenie odszkodowawcze powoda kierowane wobec Skarbu Państwa oparte na twierdzeniu, że sędzia Sądu Okręgowego w Kaliszu A. B. nadając bieg sprawie w Sądzie Okręgowym w Kaliszu spowodowała, iż sprawa rozpoznawana była w niewłaściwym sądzie oraz na twierdzeniu, że sędzia Sądu Okręgowego w Kaliszu M. P. wydając orzeczenie o umorzeniu postępowania w sprawie sygn. akt I C 1055/15, które nie uprawomocniło się wobec wniesienia na nie skutecznego zażalenia przez powoda, zamknęła mu drogę do dochodzenia roszczenia.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającymi z art. 417 kc są: szkoda czyli uszczerbek o charakterze zarówno majątkowym, jak i niemajątkowym, niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej – które należy rozumieć nie tylko jako naruszenie norm prawnych, ale także jako sprzeczność z zasadami współżycia społecznego oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej a zaistniałą szkodą.

Jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. akt I C 1258/17 postępowanie zostało w niej zainicjowane złożeniem przez powoda w dniu 20 kwietnia 2015 r. pozwu wzajemnego, jaki wcześniej złożył on w Sądzie Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim, z pismem precyzującym ten pozew. Składając te dokumenty powód wskazywał, iż realizuje tym samym zarządzenie z dnia 5 sierpnia 2014 r. wydane w sprawie sygn. akt I C 1152/14 Sądu Okręgowego w Kaliszu. Ponieważ złożony przez powoda pozew z uzupełnieniem potraktowano jako nowy pozew, można wnosić, iż sprawa, do której powód kierował te dokumenty, była już prawomocnie zakończona. W tej sytuacji po złożeniu przez powoda tego pozwu sędzia Alicja Bielan, będąca zastępcą Przewodniczącego Wydziału I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Kaliszu, mając na uwadze wartość dochodzonego przez powoda roszczenia – 5.743.000,00 zł prawidłowo nadała temu pozwowi bieg w Sądzie Okręgowym w Kaliszu. Jak wynika bowiem z art. 17 pkt 4 kpc do właściwości sądów okręgowych należą sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75.000,00 zł. Choć pierwotnie powód złożył ten pozew, jak wynika z jego treści, jako pozew wzajemny w sprawie toczącej się przeciwko niemu z powództwa Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. przed Sądem Rejonowym w postępowaniu uproszczonym, pozwana A. B. prawidłowo nie zwróciła go do tegoż Sądu. W myśl bowiem art. 505 ⁴ kpc powództwo wzajemne i zarzut potrącenia są w postępowaniu uproszczonym dopuszczalne, jeżeli roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym. Roszczenie, jakiego dochodził powód w pozwie skierowanym przeciwko Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O., w myśl art. 505 ¹ kpc nie było roszczeniem nadającym się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym, stąd też powód nie wykazał, by sędzia Alicja Bielan nadając w Sądzie Okręgowym w Kaliszu bieg sprawie, w której roszczenie to zostało zgłoszone, działała niezgodnie z prawem.

Jeśli chodzi natomiast o wydanie przez sędziego Małgorzatę Pilarczyk postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie sygn. akt I C 1055/15, to postanowienie to wydane zostało w oparciu o art. 182 § 1 kpc, który stanowi, że sąd umarza postępowanie zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 kpc, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu. Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił przedmiotowe postanowienie uznając, iż przy jego wydaniu dokonano błędnej wykładni art. 181 § 1 kpc bowiem w sytuacji, gdy po zawieszeniu postępowania zgłoszony był choćby nieskuteczny wniosek o jego podjęcie, co miało miejsce w sprawie sygn. akt I C 1055/15, upływ roku uprawniający do umorzenia postępowania liczyć należy od dnia oddalenia tego nieskutecznego wniosku a nie od daty wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania.

Niezgodność z prawem w świetle art. 77 pkt 1 Konstytucji musi być rozumiana ściśle. Pojęcie to jest węższe od bezprawności na gruncie prawa cywilnego, a bezprawnym jest tylko takie działanie, które jest niewątpliwie sprzeczne z bezwzględnymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo polegające na niewłaściwym zastosowaniu prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawnej. Jedynie zatem niewątpliwe i rażąco wadliwe orzeczenia mogą być tak oceniane. Obowiązek odszkodowawczy za wydane orzeczenie powstaje zatem dopiero wówczas, gdy treść orzeczenia poważnie narusza prawo. Orzeczenie o umorzeniu postępowania w sprawie sygn. akt I C 1055/15, choć okazało się nieprawidłowe, nie zostało wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni prawa. Jednocześnie jego wydanie, wbrew twierdzeniom powoda, nie zamknęło mu drogi do dochodzenia roszczenia przed sądem, gdyż orzeczenie to skorygowane zostało w postępowaniu odwoławczym.

Przywołane przez powoda twierdzenia dla uzasadniania żądania odszkodowania dochodzonego od pozwanego Skarbu Państwa związane z faktem wydania prawomocnego orzeczenia o umorzeniu postępowania w sprawie toczącej się z jego powództwa należało natomiast rozpatrywać na gruncie art. 417 ¹ § 2 kc. W myśl tego przepisu jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Właściwym postępowaniem, o jakim mowa w art. 417 ¹ § 2 kc, jest postępowanie ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia uregulowane w dziale VIII kodeksu postępowania cywilnego (art. 424 ¹ i następne kpc). Z przepisów art. 424 ¹ kpc i art. 424 ^1a kpc wynika, że skarga taka przysługuje jedynie od prawomocnych wyroków sądu drugiej instancji kończących postępowanie w sprawie, gdy ich zmiana lub uchylenie w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe za wyjątkiem tych, od których wniesiono skargę kasacyjną.

Kwestionowane przez powoda prawomocne orzeczenie wydane w sprawie sygn. akt I C 1258/17, która po uchyleniu postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie sygn. akt I C 1055/15, była jej kontynuacją a nie nową sprawą, było postanowieniem o umorzeniu postępowania w tej sprawie. Zastosowanie ma tu wobec tego art. 424 ^1b kpc, który stanowi, że w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych. Przepis ten wiąże się z treścią art. 417 ¹ § 2 kc, który odsyła do niego poprzez sformułowanie „chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej”, dopuszczając tym samym możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej prawomocnym orzeczeniem niezgodnym z prawem, bez konieczności uzyskiwania prejudykatu.

Orzeczenie o umorzeniu postępowania wydane zostało w sprawie sygn. akt I C 1258/17 na podstawie art. 182 § 1 kpc wobec nie złożenia przez powoda wniosku o podjęcie postępowania w ciągu roku od wydania postanowienia o odmowie podjęcia postępowania zawieszonego na podstawie art. 177 § 1 pkt 5 kpc. Na skutek zażalenia powoda, który nie zgadzał się z tym postanowieniem, poddane ono zostało kontroli instancyjnej przez Sąd Apelacyjny w Łodzi, który stwierdzając prawidłowość tego postanowienia, oddalił zażalenie powoda.

W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że orzeczenie o umorzeniu postępowania wydane w sprawie sygn. akt I C 1258/17, które było poddane kontroli instancyjnej, jest niezgodne z prawem. Z akt wskazanej sprawy wynika, że po wydaniu postanowienia z dnia 25 lutego 2016 r. o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania, wniosek o podjęcie postępowania w tej sprawie powód złożył dopiero w zażaleniu od postanowienia z dnia 16 lutego 2017 r. o umorzeniu postępowania złożonym w dniu 13 marca 2017 r. a więc po upływie roku od wydania postanowienia o odmowie podjęcia postępowania. W tej sytuacji wobec treści art. 182 § 1 kpc, który stanowi, że sąd umarza postępowanie zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 kpc, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu, postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie było zgodne z prawem. Umorzenie postępowania przy tym w oparciu o wskazany przepis nie naruszało w żadnym razie prawa powoda do dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. Nie istnieją bowiem żadne przeszkody aby powód po umorzeniu postępowania ponowienie wystąpił do sądu z tym samym roszczeniem, jakiego dochodził w sprawie, w której postępowanie umorzono. Orzeczenie o umorzeniu postępowania, od którego powód odwołał się do wyższej instancji, nie było też niezgodne z art. 77 pkt 2 Konstytucji i art. 6 i 13 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że powodowi nie udało się wykazać niezgodnego z prawem działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa – sędziów Sądu Okręgowego w Kaliszu przy wykonywaniu władzy publicznej – podczas podejmowania czynności w sprawie z jego powództwa oraz wydania w tej sprawie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia.

Jednocześnie zauważyć też należy, że powód nie wykazał także istnienia pozostałych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa to jest faktu zaistnienia szkody, jej wysokości oraz związku przyczynowego między działaniem funkcjonariuszy Sądu Okręgowego w Kaliszu przy wykonywaniu władzy publicznej a zaistniałą szkodą.

Z uwagi na powyższe powództwo przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie należało oddalić.

Podstawę prawną żądania zadośćuczynienia stanowią przepisy dotyczące naruszenia dóbr osobistych.

Art. 23 kc stanowi, iż dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zgodnie natomiast z art. 24 § 1 kc ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków w szczególność ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie (uregulowanych w art. 448 kc) może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

Przepis art. 23 kc nie zawiera definicji dóbr osobistych a wymienione w nim dobra są podane jedynie przykładowo. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że dobra osobiste są to pewne wartości niematerialne łączące się ściśle z jednostką ludzką. Wobec tego istnieje wiele dóbr korzystających z ochrony prawnej i wiele praw osobistych chroniących te dobra. Jednakże różnorodność występowania w życiu dóbr osobistych podlegających ochronie cywilnoprawnej powoduje, iż niemożliwe jest ustalenie, usystematyzowanie przesłanek ogólnych, których występowanie mogłoby przesądzić o tym czy dane zdarzenie stanowi naruszenie jakiegoś dobra. Obecnie w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważa pogląd, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to, jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie. Miernika pozwalającego na ustalenie czy naruszone zostało dobro osobiste należy więc poszukiwać w tzw. opinii publicznej, będącej wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo i funkcjonujących w nim wzorców. Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra, którego ochrony domaga się osoba zgłaszająca żądanie, należy brać przy tym pod uwagę całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego. Sąd na tle konkretnego stanu faktycznego ocenia – stosując kryteria obiektywne – czy doszło do naruszenia dobra osobistego i czy zachodzą przesłanki do zastosowania któregoś ze środków ochrony prawem przewidzianych.

Ustawodawca w art. 24 § 1 kc jednoznacznie wskazał, że bezprawność działania jest przesłanką konieczną do udzielenia ochrony prawnej przewidzianej w tym przepisie. Jednocześnie w sposób szczególny ukształtowany został ciężar dowodowy w procesie o ochronę dóbr osobistych przez wprowadzenie zasady domniemania bezprawności działania. Wobec tego powód musi w procesie jedynie wykazać, że doszło do naruszenia lub zagrożenia jego dóbr osobistych cudzym działaniem, natomiast na pozwanym ciąży obowiązek wykazania istnienia okoliczności usprawiedliwiających to działanie a więc wyłączających bezprawność. Za okoliczności takie na ogół uznaje się działanie w ramach porządku prawnego to jest działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego oraz działanie w obronie uzasadnionego interesu. Działanie w ramach obowiązującego porządku prawnego, czy wykonywania własnych praw podmiotowych musi mieścić się w pewnych granicach, których przekroczenie wyłącza możliwość powołania się na nie, jako na przyczynę egzoneracyjną. Gdy dochodzi do wkroczenia w sferę cudzego prawa lub dobra, konieczne jest zbadanie, czy zachodzą okoliczności uzasadniające lub usprawiedliwiające działanie sprawcy, i to pozwany zgodnie z rozkładem ciężaru dowodowego powinien je wykazać w toku procesu o naruszenie dóbr osobistych.

Na wstępie podnieść należy, że sędziowie w zakresie wykonywania czynności związanych z wymiarem sprawiedliwości są funkcjonariuszami państwowymi i wykonują władzę sądowniczą stanowiącą element władzy publicznej. Sądy, jako organy władzy publicznej – władzy sądowniczej, sprawują wymiar sprawiedliwości przez sędziów, a sędzia w toku postępowania wykonuje czynności jurysdykcyjne jako sąd w znaczeniu procesowym. Za utrwalone należy przy tym uznać stanowisko Sądu Najwyższego, że działanie w charakterze funkcjonariusza publicznego nie eliminuje automatycznie odpowiedzialności za naruszenie dobra osobistego innej osoby, i działanie to, zrealizowane w ramach wykonywanej funkcji publicznej, może stanowić podstawę odpowiedzialności niezależnie od odpowiedzialności Skarbu Państwa (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1980 r., IV CR 475/80, OSNCP 1981, nr 9, poz. 170, z dnia 19 grudnia 2002 r., II CKN 167/01, nie publ.) W konsekwencji należy przyjąć, że sędziowie mogą ponosić odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 24 kc za bezprawne naruszenie dóbr osobistych strony w toku czynności jurysdykcyjnych. Konieczną przesłanką ich odpowiedzialności na podstawie art. 24 kc jest bezprawność działania lub zaniechania naruszającego dobro osobiste przy wykonywaniu władzy sądowniczej. Przesłanka bezprawności musi być rozumiana w sposób właściwy dla prawa cywilnego, ale musi również uwzględniać specyfikę działania wymiaru sprawiedliwości i czynności jurysdykcyjnych. Bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a w szerokim ujęciu także z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego.

Powód wskazywał, iż na skutek nieprawidłowego sposobu procedowania w sprawie Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. akt I C 1258/17 noszącej wcześniej sygn. I C 1055/15 naruszone zostały jego dobra osobiste w postaci godności, prawa do rzetelnego procesu oraz w postaci nie zasądzenia na jego rzecz dochodzonego przez niego roszczenia.

Godność jest tym dobrem osobistym człowieka, które odzwierciedla wewnętrzne poczucie własnej wartości i ważności jako indywidualnej osoby ludzkiej. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka (art. 30 Konstytucji). Konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Naruszenie godności polega z reguły na ubliżeniu komuś lub obraźliwym zachowaniu wobec niego.

W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał, by w toku czynności jurysdykcyjnych podejmowanych w sprawie Sądu Okręgowego w Kaliszu sygn. akt I C 1258/17 noszącej wcześniej sygn. I C 1055/15 doszło do naruszenia jego godności.

Nie stanowią natomiast dóbr osobistych prawo do rzetelnego procesu oraz prawa majątkowe.

Ponieważ powództwo o zadośćuczynienie kierowane przeciwko Skarbowi Państwa zostało cofnięte w zakresie kwoty 5.000.000,00 zł a reprezentująca tego pozwanego Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej wyraziła zgodę na to częściowe cofniecie powództwa, na podstawie art. 355 § 1 kpc w zw. z art. 203 § 1 kpc Sąd umorzył postępowanie w zakresie żądania zasądzenia od tego pozwanego zadośćuczynienia w zakresie kwoty 5.000.000,00 zł a w pozostałym zakresie oddalił wobec wszystkich pozwanych powództwo o zadośćuczynienie jako niezasadne.

Pomimo tego, iż powód przegrał sprawę i w myśl zasady odpowiedzialności finansowej za wynik sporu wynikającej z art. 98 kpc, powinien ponieść koszty procesu, Sąd nie obciążył go tymi kosztami, na co pozwala mu przepis art. 102 kpc. Sąd uznał bowiem, iż obciążeniu kosztami postępowania powoda, który utrzymuje się jedynie z niskiego zasiłku, sprzeciwiają się względy słuszności.

ZARZĄDZENIE

(...)