Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2014 r. w Krakowie

na rozprawie sprawy ze skargi (...)

o wznowienie postępowania w sprawach

z wniosku L. G. i W. P.

przy uczestnictwie B. G., M. P. i (...)

o zasiedzenie

zakończonej prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie z dnia 28 marca 2011 roku sygn., akt I Ns 1892/09/N

na skutek apelacji uczestnika (...)

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie

z dnia 6 maja 2013 r., sygnatura akt I Ns 1462/12/N

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od (...) na rzecz wnioskodawcy L. G. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 15 stycznia 2014 roku

Postanowieniem z dnia 6 maja 2013 roku Sąd Rejonowy oddalił skargę (...) o wznowienie postępowania i zasądził od (...) na rzecz wnioskodawców L. G. i W. P. solidarnie kwotę 634 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji wskazał, że (...) domagała się wznowienia postępowania o zasiedzenie w sprawie pod sygnaturą akt I Ns 1892/09/N, zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie z dnia 28 marca 2011 roku oraz oddalenia wniosków L. G. i W. P. w całości. Skarżąca podała, że postanowieniem z dnia 28 marca 2011 roku Sąd Rejonowy uwzględnił wnioski L. G. oraz W. P. i stwierdził nabycie w drodze zasiedzenia części nieruchomości stanowiącej drogę wewnętrzną do ul. (...) wydzielając uprzednio działki oznaczone numerami (...). W dniu 7 maja 2012 roku wpłynęło do (...) pismo Stowarzyszenia (...), do którego dołączono oświadczenia osób mieszkających w sąsiedztwie. W rezultacie rozmowy z mieszkańcami na zebraniu z dnia 20 lipca 2012 roku uczestniczka powzięła przekonanie o celowości złożenia skargi o wznowienie z uwagi na treść art. 403 § 2 k.p.c.

Wnioskodawcy W. P. i L. G. domagali się oddalenia skargi podnosząc, że nie ma podstaw do jej uwzględnienia z uwagi na brak przesłanek z art. 403 § 2 k.p.c. Podnieśli, że uczestniczka nie oparła skargi na dowodzie, którego nie mogłaby powołać w toczącym się uprzednio postępowaniu.

Z urzędu wiadomym było, że w dniu 28 marca 2011 roku zostało wydane przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie postanowienie stwierdzające nabycie w drodze zasiedzenia z dniem 28 maja 2005 roku przez W. P. własności nieruchomości oznaczonej jako dz. nr (...), zaś przez L. G. własności nieruchomości stanowiącej dz. nr (...). Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 19 kwietnia 2011 roku. W przedmiotowym postępowaniu uczestniczka (...) była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który był zawiadamiany o terminach wszystkich rozpraw.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynikało, że już od końca lat 90. ubiegłego wieku były organizowane dla mieszkańców M. spotkania w świetlicy dzielnicowej na os. (...), na których dyskutowano o uregulowaniu przejazdu ul. (...). O spotkaniach organizowanych i inicjowanych przeważnie przez radnego dzielnicy A. G. mieszkańcy powiadamiali się telefonicznie bądź podczas przypadkowych spotkań na ulicy. Na jednym z takich zebrań jego uczestnicy dowiedzieli się o sprawie toczącej się aktualnie w Sądzie, przedmiotem której było zasiedzenie nieruchomości stanowiącej działkę nr (...). Radny A. G. podczas jednego z zebrań okazywał dokumenty dotyczące przedmiotowej drogi i omawiał jak sam to nazywał „bezprawne zagarnięcie działki przez G.”. Zarówno A. G. jak i R. S. dysponowali mapami dotyczącymi ulicy (...). Radny A. G. złożył zeznania w charakterze świadka w sprawie I Ns 1892/09/N uczestnicząc również w oględzinach na przedmiotowej nieruchomości przeprowadzonych w toku postępowania. W ocenie Sądu Rejonowego skarga podlegała oddaleniu, albowiem powołując się na art. 403 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., jako podstawę do wznowienia postępowania skarżąca powinna była wykazać wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu, czego jednak skarżąca nie wykazała. Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, niemożność skorzystania z określonych środków dowodowych nie zachodzi w sytuacji, gdy istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby ich powołania strona tego nie uczyniła. W związku z tym Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że niepowołanie przez (...) świadków wskazanych dopiero w skardze stanowi jej zaniedbanie, bowiem z wszystkich tych dowodów w szczególności z zeznań 16 świadków mogła ona skorzystać w postępowaniu, którego dotyczy skarga. Sąd Rejonowy podniósł, iż świadkowie są mieszkańcami os. (...), a wobec tego byli cały czas dostępni dla uczestniczki, w tym również dla jej profesjonalnego pełnomocnika. Dodatkowo Sąd ten zauważył, że świadkiem w sprawie zakończonej prawomocnym postanowieniem był radny dzielnicy i przewodniczący Stowarzyszenia (...), który na bieżąco informował mieszkańców o aktualnościach związanych z ulicą (...) podczas organizowanych przez niego spotkań. W konsekwencji Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że w sprawie nie zaszły podstawy uzasadniające wznowienie postępowania.

W apelacji od powyższego postanowienia skarżąca (...) zarzuciła naruszenie prawa procesowego, a to art. 403 § 2 k.p.c. w związku z art. 233 §1 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż nie zgłoszenie przez uczestniczkę dowodu z przesłuchania świadków w postępowaniu w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości do sygn. I Ns 1892/ 09/ N stanowiło wynik jej zaniedbania. Na tej podstawie uczestniczka domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego. Na uzasadnienie podała, że Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż uczestniczka była w stanie dotrzeć do kilkunastu osób mogących zeznawać w charakterze świadków w toku postępowania w sprawie I Ns 1892/09/N, zważywszy, że gęstość zaludnienia w tamtych rejonach sięga około 10.000 mieszkańców, jeśli chodzi o zabudowę mieszkaniową wielorodzinną, przy ogólnej liczbie 55.000 mieszkańców (...). Ponadto mandat radnego dzielnicowego A. G. wygasł przed wydaniem rozstrzygnięcia, a Stowarzyszenie (...) nie jest jednostką gminną. Zwróciła też uwagę na ilość wątków dotyczących ul. (...) istotnych dla jej użytkowników, a słuchani toku postępowania świadkowie zgłoszeni przez uczestniczkę zeznali, że na spotkaniach z byłym radnym kwestia toczącego się postępowania o zasiedzenie nie była poruszana, natomiast świadkowie zgłoszeni przez wnioskodawców albo nie pamiętali tej okoliczności albo też nie byli jej pewni. Apelująca zwróciła także uwagę na rozbudowaną strukturę organizacyjną gminy.

Wnioskodawca L. G. wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego. O oddalenie apelacji wniosła także wnioskodawczyni W. P..

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy przyjął za własny stan faktyczny ustalony przez Sąd pierwszej instancji, uznając go za prawidłowy i oparty na właściwej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż za bezzasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. w zakresie w jakim odnosił się on do ustalonego przez Sąd pierwszej instancji stanu faktycznego. Sąd Okręgowy nie stwierdził takiego naruszenia. Wskazać należy, że „ do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów.” (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05, LEX nr 172176), takiego naruszenia skarżący zaś nie wykazał. W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego jest trafna, rzeczowa, logiczna i oparta na wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału. Ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy wprost wynikają z treści dowodów w postaci zeznań świadków wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Zdaniem Sądu Okręgowego nie sposób zarzucić Sądowi pierwszej instancji, aby jego rozumowanie było sprzeczne z zasadami logiki albo doświadczenia życiowego. Nie można też zarzucić temu Sądowi, iż ustalenia faktyczne zostały dokonane bez analizy całego zgromadzonego materiału dowodowego. Zauważyć w tym miejscu należy, że apelująca (...) nie zarzuciła błędnej oceny poszczególnych zeznań świadków, na podstawie których Sąd pierwszej instancji poczynił swoje ustalenia, bądź którym odmówił wiarygodności. Podnieść trzeba, że powyższy zarzut w zasadzie odnosi się do oceny prawnej wywiedzionej przez Sąd Rejonowy z ustalonego stanu faktycznego, nie zaś do samych ustaleń. W szczególności apelująca inaczej niż Sąd pierwszej instancji ocenia możliwość zgłoszenia w postępowaniu objętym skargą dowodu z zeznań świadków wskazanych w skardze o wznowienie postępowania. To jednak nie uzasadnia zarzutów naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, ani dokonania błędnych ustaleń faktycznych.

Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 403 §2 k.p.c., który skarżąca wiąże z naruszeniem art. 233 §1 k.p.c., stwierdzić należy, iż także tego zarzutu Sąd drugiej instancji nie podziela. Zgodnie z art. 403 §2 k.p.c. można żądać wznowienia prawomocnie zakończonego postępowania w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji powołany wyżej przepis dopuszcza wznowienie postępowania w sytuacji, gdy po prawomocnym zakończeniu postępowania zostały wykryte nowe fakty lub środki dowodowe, które istniały w trakcie pierwotnego postępowania, ale z których z przyczyn obiektywnych nie mogła ona skorzystać, gdyż były wówczas dla niej nieujawnialne. Przepis ten nie może być jednak podstawą wznowienia, gdy brak powołania danych okoliczności faktycznych bądź środków dowodowych wynikał z zaniechania strony (uczestnika postępowania), jego zaniedbania lub przyjętej metody prowadzenia postępowania dowodowego. W tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentację Sądu Rejonowego.

Odnosząc powyższe rozważania do stanu istniejącego w tej sprawie trzeba stwierdzić, że po pierwsze w skardze o wznowienie (...) nawet nie wskazała jakie to nowe fakty mają być wykazane przez powołanych przez nią świadków, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że osoby wskazane w tym charakterze są gotowe zeznawać odnośnie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie stwierdzenia zasiedzenia przedmiotowych nieruchomości. Do tej skargi dołączono oświadczenia kilkunastu osób zamieszkujących w sąsiedztwie tych nieruchomości, w których deklarują one, że są gotowe zeznawać „na korzyść (...)”. Zatem jedyną informacją zawartą w skardze w tej kwestii jest to, że skarżąca jako nowe środki dowodowe wskazuje osoby chcące zeznawać na jej korzyść, choć nie podaje jakich konkretnie okoliczności zeznania te mają dotyczyć. Trafnie stwierdza Sąd pierwszej instancji, że skarżący w jakikolwiek sposób nie wykazał, aby powyższe środki dowodowe były niemożliwe do zgłoszenia w postępowaniu o sygnaturze I Ns 1893/09/N. Słusznie Sąd ten zauważa istotną rolę w „ujawnieniu tych nowych środków dowodowych” Pana A. G., który dane tych osób bezpośrednio podał skarżącej w piśmie z dnia 27 kwietnia 2012 roku. Osoba ta, pełniąca przez szereg lat funkcję radnego dzielnicy M., była przesłuchana w charakterze świadka w postępowaniu, którego dotyczy skarga o wznowienie. Wówczas świadek ten zeznał, że „od początku pilotuje tę sprawę” ( przyp. stwierdzenie to dotyczyło zajęcia przez wnioskodawcę L. G. części ul. (...) ), a także iż „mieszka naprzeciwko w bloku i reprezentuje społeczność ok. 4.500 osób, która chce, aby ta droga była szersza” (k. 112 akta I Ns 1893/09/N). Z ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie jednoznacznie wynika, że w okresie prowadzonego postępowania w sprawie I Ns 1893/09/N A. G. organizował spotkania z okolicznymi mieszkańcami, gdzie informował ich o tym postępowaniu. Skoro ten sam A. G. w dniu 27 kwietnia 2012 roku z własnej inicjatywy wskazał (...)dane świadków wyrażających gotowość zeznawania na jej korzyść, to powstaje pytanie jakie przyczyny uniemożliwiły skorzystanie z tej wiedzy w/w osoby w pierwotnym postępowaniu. To przecież (...) zgłosiła wówczas dowód z jego zeznań, miała więc z nim bezpośredni kontakt, szczególnie iż był on radnym jednej z dzielnic jako jednostek pomocniczych (...)przewodniczącym Stowarzyszenia (...), a także organizatorem spotkań mieszkańców m.in. w sprawie ul. (...). Uzyskanie zatem informacji o danych potencjalnych świadków nie było czynnością niemożliwą do uzyskania, lecz jak należy przypuszczać zaniechaną przez uczestniczkę (...), zadowalającą się powołaniem wyłącznie jednego świadka na okoliczność zajęcia (...)poprzez zagrodzenie dopiero po 1991 roku. Za taką oceną zachowania uczestnika reprezentowanego przecież przez profesjonalnego pełnomocnika przemawia i to, że z treści skargi nie wynika, aby wskazani w niej świadkowie w trakcie trwającego postępowania o zasiedzenie nie przebywali w miejscu zamieszkania, lub aby wówczas ich adresy nie były znane. Wszystkie wskazane osoby, sądząc po podanych adresach, mieszkają w najbliższej okolicy. Zatem nawet gdyby pominąć możliwość uzyskania ich danych od biorącego udział w tamtym postępowaniu świadka G., to nie było przeszkód, aby podjąć czynności celem samodzielnego uzyskania ich danych, chociażby poprzez zwołanie stosownego zebrania, bądź zapytanie okolicznych mieszkańców czy posiadają informacje przydatne z uwagi na przedmiot sprawy. Nie sposób też pominąć okoliczności, która wynika z treści protokołu z dnia 20 lipca 2012 roku, że to w zasadzie wola wskazanych w skardze świadków, a nie samej (...), doprowadziła do zainicjowania postępowania skargowego. Takie zachowanie również stanowić może podstawę do oceny z jakim rodzajem środka dowodowego mamy do czynienia w tym przypadku. Gdyby bowiem (...)rzeczywiście zamierzała wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi dowodzić okoliczności uzasadniających w jej ocenie oddalenie wniosku o zasiedzenie, to nie było przeszkód, aby samodzielnie skontaktować się ze Stowarzyszeniem (...), oraz radnymi dzielnicowymi w tej sprawie. Natomiast fakt, że dopiero samodzielna inicjatywa grupy mieszkańców, inspirowana przez świadka A. G., doprowadziła do wniesienia tej skargi wskazuje, że to nie nieujawnialność tych dowodów na etapie pierwotnego postępowania, lecz przyjęta przez uczestnika (...)taktyka procesowa była przyczyną braku powyższych wniosków dowodowych w tamtym postępowaniu. Taka jednak sytuacja nie może, jak słusznie stwierdził Sąd Rejonowy, stanowić podstawy do wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem.

Za całkowicie chybioną należy uznać argumentację przywołującą szczegółową strukturę organizacyjną jednostek organizacyjnych (...) Środkami dowodowymi w postępowaniach związanych z żądaniem stwierdzenia zasiedzenia są bowiem najczęściej świadkowie zamieszkujący w najbliższym sąsiedztwie danej nieruchomości, którzy co do zasady dysponują największą wiedzą odnośnie faktów jej dotyczących. Takie jednak dowody uczestnik (...) powołała dopiero na etapie skargi o wznowienie. Oczywistą jest też rzeczą, że skargi o wznowienie postępowania nie może uzasadniać zakwestionowanie oceny materiału dowodowego zebranego w pierwotnym postępowaniu, w szczególności zeznań jednego ze świadków. Miejscem dla takich zarzutów było postępowanie odwoławcze od postanowienia z dnia 28 marca 2011 roku, jednak (...) nie składała apelacji od tego orzeczenia.

Nie można się zgodzić także z zarzutem naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 403 §2 k.p.c. przez nieuwzględnienie prokonstytucyjnej wykładni tego przepisu. Należy zauważyć, że uczestnik pomija całkowicie, że postanowienie z dnia 28 marca 2011 roku stanowi podstawę prawa własności wnioskodawców, a więc prawa właśnie chronionego przez Konstytucję RP. Nie można też zapominać, że skarga o wznowienie postępowania jest środkiem nadzwyczajnym służącym do wzruszania prawomocnie zakończonych postępowań. Zatem istnienie podstawy do wznowienia takich postępowań nie może podlegać wykładni rozszerzającej. Należy wskazać, że nawet nie każda przesłanka nieważności prawomocnie zakończonego postępowania stanowi podstawę jego wznowienia, ale jedynie te które zostały ujęte w art. 401 k.p.c.

Powyższa argumentacja prowadzi do wniosku, że zarzuty podniesione w apelacji nie są trafne i nie mogą prowadzić do zmiany lub uchylenia zaskarżonego postanowienia.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji. O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie art. 520 §3 k.p.c., uznając za sprzeczne interesy skarżącej (...) oraz wnioskodawcy L. G.. Zasądzona kwota stanowi równowartość wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego tego wnioskodawcę w postępowaniu odwoławczym, a jego wysokość określono na podstawie §2, §6 pkt 4, §8 pkt 1 i §13 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461).