Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: praktykant Magdalena Wójcicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 października 2018 r. w Warszawie

sprawy E. F. (1), A. F. (1), U. Z.

oraz J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o ustalenie odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i o przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu składek

na skutek odwołania E. F. (1), A. F. (1), U. Z. oraz J. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 6 września 2017 r. numer: (...) (...)

i od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 6 września 2017 r. numer: (...) (...)

1.  oddala odwołania,

2.  zasądza od odwołujących się E. F. (1), A. F. (1), U. Z. oraz J. Z. na rzecz
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. kwoty po 2.700,00 zł (słownie: dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 20 października 2017 roku A. F. (1) złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z 6 września 2017 roku, nr (...)dotyczącej przeniesienia na niego odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o., zaskarżając ją w całości. Zaskarżonej decyzji ubezpieczony zarzucił:

1.  naruszenie z art. 107 § 1 o.p. poprzez przyjęcie, że odwołujący odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania z tytułu składek (...) sp. z o.o.;

2.  naruszenie art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p. poprzez przyjęcie, że odwołujący odpowiada za zaległości spółki, pomimo istnienia przesłanek egzoneracyjnych, wyłączających jego odpowiedzialność za zobowiązania (...) Sp. z o.o. względem ZUS, ponieważ zarząd spółki złożył wniosek o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie;

3.  naruszenie art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p. poprzez przyjęcie, że odwołujący odpowiada za zaległości spółki pomimo istnienia przesłanek egzoneracyjnych, ponieważ egzekucja z majątku ruchomego spółki mogła okazać się skuteczna, o ile organ egzekucyjny podjąłby działania niezwłocznie po powzięciu wiadomości o zaległościach spółki z tytułu składek na ubezpieczanie społeczne oraz Fundusz Świadczeń;

4.  naruszenie art. 116 § 1 pkt 1 lit. b o.p. poprzez przyjęcie, że odwołujący nie wykazał, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy, w sytuacji, gdy do badania istnienia przesłanki winy bądź jej braku można przejść jedynie wtedy, gdy ustalono, że nie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości (nie wszczęto postępowania układowego).

5.  naruszenie art. 122 o.p. poprzez brak podjęcia wszelkich koniecznych i niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym;

6.  naruszenie art. 180, 181 o.p. poprzez ograniczenie postępowania dowodowego i pominięcia całkowicie faktu zgłaszanego przez J. Z., że w stosunku do (...) Sp. z o.o. złożony był wniosek o ogłoszenie upadłości, co potwierdza postanowienie z 16 października 2015 roku Sądu Rejonowego w Radomiu V Wydział Gospodarczy sygn. akt V GU 79/15;

7.  naruszenie art. 187 § 1 o.p. poprzez brak zgromadzenia i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący materiału dowodowego, ograniczając się w zasadzie do analizy zwróconych przez Naczelników Urzędów Skarbowych tytułów wykonawczych.

W związku z powyższym odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że odwołujący nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracowniczy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami. ( odwołanie z 20 października 2017 roku, k. 3 - 11 a.s.)

W odpowiedzi na odwołanie z 8 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o oddalenie odwołania A. F. (1).

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że w 2012 roku wszczął postępowanie egzekucyjne i w ramach egzekucji własnej dokonał zajęcia z rachunków bankowych (...) Sp. z o.o. Postępowanie w tym zakresie toczyło się również w trybie egzekucji sądowej prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim przez Komornika M. W. (...) Obie egzekucje okazały się bezskuteczne. Po zakończeniu tegoż postępowania ZUS ponownie próbował prowadzić egzekucję z majątku spółki, ale wszelkie podejmowane czynności okazywały się bezskuteczne. Ponadto organ rentowy wskazał, że (...) sp. z o.o. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, jednak został on oddalony z uwagi na brak majątku spółki, który nie wystarczył na pokrycie nawet kosztów postępowania upadłościowego. W ocenie organu rentowego nie została wykazana przesłanka egzoneracyjna, ponieważ wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być złożony we „właściwym czasie”, a nie został w tym czasie złożony z uwagi na brak majątku spółki i nieskuteczną egzekucję wobec spółki. Odnosząc się do zarzutu bierności ZUS w zakresie prowadzonego postępowania egzekucyjnego organ rentowy wskazał, że dla odpowiedzialności członka zarządu nie ma znaczenia okoliczność, jak ZUS prowadził uprzednio postępowanie egzekucyjne wobec spółki. Organ rentowy dodatkowo wskazał, że decyzja została wydana również na małżonka dłużnika, zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez dodanie art. 109 o.p. w zw. z art. 29 o.p. ( odpowiedź na odwołanie z dnia 18 lutego 2015 roku, k. 7 – 8v a.s.)

Odwołanie od decyzji z 6 września 2017 roku, nr (...) wniosła również małżonka A. F. (1), E. F. (1) . Treść odwołania E. F. (1) była tożsama co do istoty z treścią odwołania A. F. (2). E. F. (1) wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracowniczy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami. ( odwołanie z 20 października 2017 roku, k. 2 – 10 akt VII U 1546/17)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odpowiadając na odwołanie E. F. (1) wniósł o jego oddalenie i przedstawił te samą argumentację co w odpowiedzi na odwołanie złożone przez A. F. (1). ( odpowiedź na odwołanie z 8 listopada 2011 roku, k. 2 – 10 akt VII U 1546/17)

W dniu 20 października 2017 roku J. Z. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z 6 września 2017 roku, nr (...) dotyczącej przeniesienia na niego odpowiedzialności za zobowiązania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w I., zaskarżając ją w całości. J. Z. podobnie jak A. F. (1) zakwestionował fakt obciążenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzialnością za zobowiązania z tytułu składek spółki (...). J. Z. zaskarżonej decyzji również zarzucił naruszenie z art. 107 § 1 o.p., art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p., art. 116 § 1 pkt 1 lit. b o.p., art. 122 o.p., art. 180, 181 o.p., art. 187 § 1 o.p. ( odwołanie z 20 października 2017 roku, k. 2 – 10 akt VII U 1547/17)

Żona J. Z., U. Z. w dniu 20 października 2017 roku również wniosła odwołania od decyzji z 6 września 2017 roku, nr (...) dotyczącej przeniesienia na nią odpowiedzialności za zobowiązania (...) Sp. z o.o. Treść odwołania U. Z. co do istoty była ta sama co męża. ( odwołanie z 20 października 2017 roku, k. 2 – 10 akt VII U 1548/17)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. w odpowiedzi na odwołania J. Z. oraz U. Z. wniósł o ich oddalenie, przedstawiając taką samą argumentację jak w stosunku do odwołań A. F. (1) i E. F. (1). ( odpowiedź na odwołanie z 8 listopada 2011 roku, k. 16 – 20 akt VII U 1547/17, odpowiedź na odwołanie z 8 listopada 2011 roku, k. 16 – 18 akt VII U 1548/17 )

Zarządzeniami z 6 grudnia 2017 roku Sąd połączył sprawy zainicjowane odwołaniami A. F. (1), E. F. (1), J. Z., U. Z. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. ( zarządzenie, k. 22 akt VII U 1548/17, zarządzenie k. 24 akt VII U 1547/17, zarządzenie, k. 22 akt VII U 1546/17)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) zawiązana została dnia 1 lipca 2003 roku. Umowa spółki zawarta została aktem notarialnym (repertorium A Nr 9893/2003). Postanowieniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy XIV Wydział Gospodarczy KRS W. dnia 7 sierpnia 2003 roku spółka wpisana została do rejestru przedsiębiorców KRS pod numerem (...). Kapitał zakładowy spółki wynosi 400000 zł. Wspólnikami spółki są A. F. (1) (posiadający 200 udziałów o wartości 200000 zł) oraz J. Z. (posiadający 200 udziałów o wartości 200000 zł). Zarząd nad spółką od początku jej istnienia sprawowały dwie osoby, tj. A. F. (1) - członek zarządu, J. Z. - członek zarządu. Zgodnie z umową spółki do składania oświadczeń woli upoważnieni są dwaj członkowie zarządu łącznie lub członek zarządu i prokurent.

Spółka zajmowała się produkcją i montażem drzwi. Początkowo spółka zatrudniała 10-15 osób na podstawie umowy o pracę. Przed 2013 roku spółka rozpoczęła redukcję zatrudnienia z uwagi problemy spółki z terminowym opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne. Zarząd podjął również decyzję o zmniejszeniu powierzchni zakładu, co miało zredukować koszty. Spółka od 2011 nie sporządza sprawozdań finansowych. Ostatnie sprawozdanie sporządziła za 2010 rok. Do 2013 roku w spółce były zatrudnione żony ww. wspólników: E. F. (1) i U. Z.. W latach 2010 – 2013 spółka posiadała jedynie zobowiązania krótkoterminowe co zdecydowanie obniżało jej płynność, a jednocześnie narażało spółkę na niebezpieczeństwo utraty płynności w przypadku nieotrzymania wynagrodzenia od kontrahentów. W 2013 roku różnica pomiędzy wielkością aktywów a wielkością zadłużenia spółki wynosiła -426786,11 zł. Spółka posiada majątek rzeczowy w postaci dwóch (...) o wartości 13000 zł i 20000 zł oraz pawilon przy ulicy (...) o powierzchni 40m ² o wartości 25000 zł. Spółka mimo zaprzestania prowadzenia działalności nie została wykreślona z rejestru przedsiębiorców. ( akt notarialny, k. 29 – 39 akt V GU 79/15, odpis KRS, k 107 – 110 akt V GU 79/15, opinia biegłego z zakresu rachunkowości, k. 72 – 87 a.s., sprawozdanie tymczasowego nadzorcy sądowego, k. 100 – 106 akt V GU 79/15, zeznania odwołującego A. F. (1) w charakterze strony, k.50 a.s., zeznania odwołującego J. Z. w charakterze strony, k. 50 – 51 a.s., zeznania E. F. (1) w charakterze strony, k. 51 a.s., zeznania U. Z. w charakterze strony, k. 52 a.s. )

W dniu 31 marca 2015 roku spółka złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątki. W uzasadnieniu wniosku spółka wskazała, że popadła w zadłużenie na skutek czynników od niej niezależnych. Wskazała również, że toczą się wobec niej liczne postępowania egzekucyjne. Początkowo wniosek trafił do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, który w dniu 16 kwietnia 2015 roku stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Radomiu V Wydział Gospodarczemu. Sąd Rejonowy w Radomiu postanowieniem z 3 sierpnia 2015 roku dokonał zabezpieczenia majątku spółki poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. We wnioskach sprawozdania z dokonanych czynności z 7 października 2015 roku tymczasowy nadzorca sądowy W. K. wskazał, że spółka była niewypłacalna. W ocenie nadzorcy sądowego opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań występowało od pięciu lat. Od trzech lat miało charakter trwały. Zobowiązania spółki kilkakrotnie przewyższają wartość jej majątku, a posiadany majątek nie gwarantuje pokrycia kosztów ewentualnego postępowania upadłościowego, tym bardziej spłaty wierzycieli chociaż w niewielkim zakresie. Postanowieniem z 16 października 2015 roku Sąd Rejonowy w Radomiu oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości. Uzasadniając oddalenie wniosku Sąd Rejonowy w Radomiu stwierdził, że spółka nie dysponuje ani wystarczająca gotówką, ani majątkiem który można szybko i za odpowiednią cenę sprzedać. (wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, k. 4 - 6 akt V GU 79/15, postanowienie z 16 kwietnia 2015 roku, k. 88 akt V GU 79/15, postanowienie z 3 sierpnia 2015 roku, k. 86 akt V GU 79/15, sprawozdanie tymczasowego nadzorcy sądowego, k. 100 – 106 akt V GU 79/15, postanowienie z 16 października 2015 roku, k. 123 – 124 akt V GU 79/15)

Spółka na dzień 6 września 2017 roku posiada w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek wynoszące 70479,60 zł. Należności za okres od stycznia 2012 roku były objęte przymusowym dochodzeniem w trybie egzekucji administracyjnej prowadzonej przez Dyrektora Oddziału ZUS w R. z rachunku bankowego spółki oraz w trybie egzekucji sądowej, prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim M. W.. Obydwie egzekucje okazały się bezskuteczne. Postanowieniem z 2 kwietnia 2015 roku ww. komornik sądowy umorzył postępowanie wobec bezskutecznej egzekucji. W dniu 19 maja 2015 roku skierowano dalsze tytuły wykonawcze do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w R. do prowadzenia postępowania ze środka, do którego zastosowania nie był uprawniony Dyrektor Zakładu (...) Oddział w R.. W dniu 6 października 2016 roku tytuły zostały zwrócone z uwagi na brak możliwości prowadzenia egzekucji.

W dniu 12 października 2016 roku organ rentowy skierował dalsze tytuły wykonawcze do Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-M. do prowadzenia postępowania ze środka, do którego zastosowania nie był uprawniony Dyrektor Zakładu (...) Oddział w R.. W dniu 20 grudnia 2016 roku Urząd Skarbowy zwrócił dalsze tytuły wykonawcze z uwagi na brak możliwości prowadzenia egzekucji. ( dokumentacja zgromadzona w aktach komorniczych KM 2163/12, KM 73/14, KM 580/14, dokumentacja zgromadzona aktach egzekucyjnych prowadzonych przez organ rentowy)

Pismem z dnia 21 lutego 2017 roku organ rentowy wszczął postępowanie w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na zarząd spółki (...) Sp. z o.o. za jej zobowiązania obejmujące należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Pismami z 14 marca 2017 roku organ rentowy poinformował J. Z., A. F. (1), E. F. (1) i U. Z. o zakończeniu postępowania wyjaśniającego i prawo wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie. ( zawiadomienia o zakończeniu postępowania, k. nienumerowane a.r.)

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., na mocy decyzji z 6 września 2017 roku, nr PO 31007100038/17, ustalił, że A. F. (1) oraz E. F. (2) ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 70357,89 złotych, w tym:

1.  na ubezpieczenia społeczne:

⚫

37221,39 zł - z tytułu nie opłaconych składek za okres stycznia do kwietnia 2012 roku, od sierpnia 2013 roku do maja 2014 roku;

⚫

15310,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 6 września 2017 roku;

⚫

1194,20 zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

⚫

34,80 zł - z tytułu kosztów upomnienia;

2.  Na ubezpieczenie zdrowotne:

⚫

9401,58zł - z tytułu nie opłaconych składek za okres stycznia do kwietnia 2012 roku, od sierpnia 2013 roku do maja 2014 roku;

⚫

3927,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 6 września 2017 roku;

⚫

288,00 zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

⚫

43,57 zł - z tytułu kosztów upomnienia;

3.  Na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

⚫

2066,84 zł - z tytułu nie opłaconych składek za okres stycznia do kwietnia 2012 roku, od sierpnia 2013 roku do maja 2014 roku;

⚫

892,38 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 6 września 2017 roku;

⚫

56,50 zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

⚫

43,34 zł - z tytułu kosztów upomnienia. ( decyzja z 6 września 2017 roku, nr PO 31007100038/17, k. nienumerowana a.r.)

Na mocy decyzji z 6 września 2017 roku, nr (...), ustalił, że J. Z. oraz U. Z. ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 70357,89 złotych, w tym:

1.  na ubezpieczenia społeczne:

⚫

37221,39 zł - z tytułu nie opłaconych składek za okres stycznia do kwietnia 2012 roku, od sierpnia 2013 roku do maja 2014 roku;

⚫

15310,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 6 września 2017 roku;

⚫

1194,20 zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

⚫

34,80 zł - z tytułu kosztów upomnienia;

2.  Na ubezpieczenie zdrowotne:

⚫

9401,58zł - z tytułu nie opłaconych składek za okres stycznia do kwietnia 2012 roku, od sierpnia 2013 roku do maja 2014 roku;

⚫

3927,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 6 września 2017 roku;

⚫

288,00 zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

⚫

43,57 zł - z tytułu kosztów upomnienia;

3.  Na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

⚫

2066,84 zł - z tytułu nie opłaconych składek za okres stycznia do kwietnia 2012 roku, od sierpnia 2013 roku do maja 2014 roku;

⚫

892,38 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 6 września 2017 roku;

⚫

56,50 zł - z tytułu kosztów egzekucyjnych;

⚫

43,34 zł - z tytułu kosztów upomnienia. ( decyzja z 6 września 2017 roku, nr (...) k. nienumerowana a.r.)

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na postawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów załączonych do akt sprawy, dowodu z zeznań odwołujących w charakterze strony, zeznań świadka G. S. oraz w oparciu o dowód z opinii biegłego ds. rachunkowości J. G. oraz akta spraw o sygnaturach V GU 79/15 prowadzonych przez Sąd Rejonowy w Radomiu V Wydział Gospodarczy.

Załączone do akt sprawy dokumenty stanowiły podstawę ustaleń stanu faktycznego sprawy dokonanych przez Sąd w zakresie funkcjonowania spółki, jak również jej sytuacji finansowej na przełomie lat 2010-2013. Sprawozdania finansowe i bilanse oraz inne dokumenty rozliczeniowe spółki miały w ocenie Sądu istotny wpływ na rozstrzygnięcie zawisłego w niniejszej sprawie sporu i stanowiły podstawę wydanej przez biegłego z zakresu rachunkowości opinii.

Sąd uznał za niewiarygodne zeznania świadka G. S. w zakresie w jakim świadek wskazał, że wniosek o ogłoszenie upadłości zaginął na poczcie w 2014 roku. Twierdzenia te nie zostały poparte jakimkolwiek dowodem. Nawet jeśli przyjąć, że korespondencja zawierająca wniosek istotnie zaginęła na poczcie w styczniu 2014 roku, to trudno z logicznego punktu widzenia przyjąć dlaczego ewentualny kolejny wniosek został złożony po roku. Ustalenie zaginięcia na poczcie korespondencji z pewnością nie zajmuje tyle czasu.

Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołujących A. F. (2) i J. Z. w zakresie w jakim zmierzały one do wykazania, że wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony we właściwym czasie. W ocenie Sądu zeznania odwołujących w tym zakresie nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, w tym przede wszystkim dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy V GU 79/15. Wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony do sądu gospodarczego w marcu 2015 roku, a nie tak jak twierdzą odwołujący w styczniu 2014 roku. Dodatkowo należy podkreślić, że od odpowiedzialności za wniesienie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie nie zwalnia odwołujących fakt posiadania profesjonalnego pełnomocnika i ewentualnych błędów których miał się dopuścić (co niniejszej sprawie i tak nie zostało wykazane). W orzecznictwie wskazuje się bowiem, że co do zasady błędy pełnomocnika obciążają stronę i nie mogą być podstawą do przywrócenia terminu. W szczególności dotyczy to błędów organizacyjnych w pracy kancelarii profesjonalnego adwokata lub radcy prawnego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 sierpnia 2004 roku, sygn. akt II CZ 86/04). Odwołujący zatem, mimo udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania w sprawie z wniosku o ogłoszenie (...) mieli obowiązek monitorowania kiedy wniosek został w istocie złożony.

Sąd podzielił również wnioski sformułowane przez biegłego J. G. w sporządzonej przez niego w dniu 13 sierpnia 2018 roku opinii. Biegły dysponował materiałem dowodowym obrazującym sytuację finansową spółki, co przełożyło się na jej kompleksowość – biegły szczegółowo i rzetelnie, w postaci tabel przedstawił swoje wyliczenia i wskazał dokumenty z których wynikały wartości niezbędne do ich przeprowadzenia, a ponadto dokładnie odniósł się do tezy dowodowej Sądu i udzielił jednoznacznych wyjaśnień. Z tych też względów Sąd podzielił wnioski końcowe biegłego w całości i mając
na względzie charakter sporu w niniejszej sprawie przyjął je jako podstawę rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania A. F. (1), E. F. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 6 września 2017 roku, nr (...), oraz J. Z. i U. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 6 września 2017 roku, nr (...), są niezasadne i podlegają oddaleniu.

Istota sporu w niniejszej sprawie koncentrowała się wokół przypisania przez organ rentowy odpowiedzialności (...) sp. z o.o. za należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych odwołującym A. F. (1) i jego żonie E. F. (1) oraz J. Z. i jego żonie U. Z..

Przy rozpatrywaniu zasad przenoszenia na osoby trzecie odpowiedzialności z tytułu zaległych składek w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1778 t.j., dalej: ustawa systemowa), zgodnie z którego treścią do należności z tytułu składek na Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego, Fundusz pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja Podatkowa (Dz.U. 2018 r., poz. 800 t.j. - dalej jako o.p.), między innymi przepisy art. 107 § 1, art. 108 § 1 i 6 oraz art. 116 tejże ustawy.

Z kolei stosownie do art. 32 ustawy systemowej do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

I tak, zgodnie z treścią art. 107 § 1 o.p., w przypadkach i w zakresie przewidzianym w rozdziale o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Przy czym, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych oraz koszty postępowania egzekucyjnego. Natomiast zgodnie z art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p. za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1.  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 roku - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. poz. 978) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne,

b)  albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2.  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Zgodnie zaś z § 2 analizowanego przepisu, odpowiedzialność członków zarządu, wymieniona powyżej, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Powołane przepisy znajdują również zastosowanie do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Bezskuteczność egzekucji z majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o której mowa omawianym wyżej przepisie Ordynacji podatkowej, w kontekście ustalenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzialności członków zarządu spółki za należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne może być stwierdzona wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji tego rodzaju należności, poprzedzającym wydanie decyzji stwierdzającej odpowiedzialność członków zarządu. Istotne jest, że bezskuteczność egzekucji należności składkowych musi zostać potwierdzona przez organ ubezpieczeń społecznych przed wydaniem decyzji ustalającej odpowiedzialność członka zarządu także wówczas, gdy prowadzone uprzednio postępowanie egzekucyjne nie przyniosły pożądanych rezultatów w postaci zaspokojenia roszczenia. Wykładnia językowa art. 116 § 1 o.p. nie pozostawia bowiem wątpliwości, że przesłanką odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej za jej zobowiązania publicznoprawne jest to, aby egzekucja tych właśnie należności (podatkowych, składkowych) okazała się bezskuteczna, przy czym egzekucja musi być skierowana do całego majątku dłużnika, a nie tylko do jego części (por. treść uchwały Sądu Najwyższego z 13 maja 2009 r. I UZP 4/09).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie budziło wątpliwości, że organ rentowy wykazał przesłankę bezskuteczności egzekucji.

Sąd nie miał również wątpliwości co do zaistnienia drugiej z wymienionych w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a o.p. przesłanek umożliwiających stwierdzenie solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za nieuiszczone przez spółkę należności z tytułu składek. W tym zakresie Sąd posiłkował się opinią biegłego z zakresu rachunkowości, który wskazał, iż stan niedoboru wartości majątku w spółce został ujawniony już na koniec 2013 roku. Sąd podzielił również argumentacje biegłego w zakresie w jaki wskazał, iż większe przedsiębiorstwa posiadające mocniejszą pozycje strategiczną mają możliwość większego zadłużenia się, gdyż za majątkiem stoi znana i rozpoznawalna marka. Wówczas wysokie zadłużenie może być pewną szansą dla przedsiębiorstwa związaną z możliwością osiągnięcia korzyści pochodzących z pozytywnego oddziaływania dźwigni finansowej. Jednak w przypadku spółki (...) nie znajdowało to odniesienia, bowiem nie posiadała ona kapitału obcego w postaci kredytów, a zadłużenie było głównie wynikiem zaległości w regulowaniu zobowiązań wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Urzędu Skarbowego. W kontekście powyższego należy zaznaczyć, że zakres pojęcia „właściwy czas”, użyty w treści art. 116 § 1 o.p., powinien być interpretowany w kontekście art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe i naprawcze (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 3 grudnia 2007 roku, sygn. akt I SA/GI). W myśl art. 10 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie powstania zadłużenia z tytułu składek upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Natomiast zgodnie z art. 11 ustawy dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dodatkowo dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. Z kolei termin do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości reguluje art. 21 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym dłużnik jest zobowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. W związku z powyższym, „właściwym czasem” dla zgłoszenia wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości jest termin 2 tygodni od dnia, gdy nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań lub gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, czyli termin, który pozwoli na równomierne, choćby tylko częściowe, zaspokojenie wszystkich wierzycieli (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w L. z dnia 20 lutego 2008 roku, sygn. akt I SA/Lu 794/07; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2012 roku, sygn. akt II UK 218/2011).

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że podstawy do wystąpienia z wnioskiem o upadłość w przypadku spółki zaistniały najpóźniej pod koniec roku 2013 roku, jak to wskazał w opinii biegły z zakresu rachunkowości. Sytuacja finansowa spółki już wcześniej ulegała stopniowemu pogorszeniu, która to okoliczność znajdywała potwierdzenie choćby w sprawozdaniu tymczasowego nadzorcy sądowego, który wskazał, iż zadłużenie narastało od 2010 roku, a od 2013 roku miał charakter trwały. Odwołujący wniosek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej złożyli dopiero w marcu 2015 roku. W ocenie Sądu okoliczność, że wniosek został złożony w dniu 5 marca 2015 roku nie ulega jakiekolwiek wątpliwości. Fakt, że odwołujący wskazywali przed Sądem, że wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony styczniu 2014 roku należało uznać jako gołosłowne twierdzenie. Okoliczności tej nie zmienia fakt, że odwołujących reprezentował profesjonalnym pełnomocnik i że to jemu w styczniu 2014 roku zlecili złożenie wniosku. Na marginesie można jedynie dodatkowo uzupełnić, że wniosek złożony w dniu 5 marca 2015 roku zarządzeniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z 16 marca 2015 roku został zwrócony z przyczyn formalnych ( k. 42 akt V GU 79/15). Pełnomocnik spółki wniosek bez braków złożył w dniu 3 kwietnia 2015 roku, tym samym można uznać, że od tej daty wniosek został tak naprawdę skutecznie wniesiony.

Zaznaczyć należy, że obowiązek udowodnienia okoliczności podnoszonych w odwołaniu ciążył na odwołujących zgodnie z treścią art. 116 § 1 pkt 1 lit b o.p. oraz ogólnej zasady rozkładu ciężaru dowodowego wyrażonej w art. 6 k.c.

Odwołujący jednocześnie w toku postępowania nie zaprzeczyli, że przez cały sporny okres, aż do chwili obecnej pozostawali członkami zarządu spółki. Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 700 t.j.) domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. Ustanowione w tym przepisie domniemanie uważa się za domniemanie prawne w rozumieniu art. 234 k.p.c., zatem wiąże sąd w postępowaniu cywilnym, z tym, że może ono być obalone (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2012 roku, sygn. akt II CSK 328/11).

Za bezsporne należało uznać, że E. F. (1) i U. Z. ponoszą odpowiedzialność za zaległości z tytułu składek wynikających z działalności gospodarczej prowadzonej przez ich mężów w (...) spółki (...). Stosownie do art. 26 o.p. (w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) za składki wynikające z zobowiązań płatnik odpowiada całym swoim majątkiem (por. A. Mariański, Odpowiedzialność małżonka i rozwiedzionego małżonka podatnika płatnika, inkasenta za zobowiązania podatkowe na gruncie ordynacji podatkowej, Pal. 2000, nr 2-3). Jest to odpowiedzialność o charakterze osobistym nieograniczonym. Uszczegółowienie obowiązku płatnika zawiera art. 29 § 1 o.p. (w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), który stwierdza, że odpowiedzialność osób pozostających w związku małżeńskim obejmuje majątek osobisty płatnika oraz majątek wspólny płatnika i jego małżonka (przepis ten posługuje się sformułowaniem „majątek odrębny”, a zatem terminologią sprzed nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 17 czerwca 2004 r.). Dokonując zestawienia art. 26 o.p. z treścią art. 29 § 1 o.p., można zauważyć, że ustawa rozróżnia majątek osobisty płatnika i majątek wspólny płatnika i jego małżonka, natomiast art. 29 § 1 o.p. jedynie rozciąga odpowiedzialność płatnika na majątek wspólny płatnika i jego małżonka (por. D. Krzyżanowski, Odpowiedzialność majątkiem wspólnym małżonków za przedmałżeńskie zobowiązania podatkowe oraz należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, Pal. 2012, nr 11-12, s. 70). Odpowiedzialność małżonka nie rozciąga się na jego majątek osobisty (por. A. Mariański, Odpowiedzialność za zobowiązania podatnika, płatnika, inkasenta w prawie polskim, Warszawa 1999, s. 35). Małżonkowie nie ponoszą odpowiedzialności solidarnej, jednakże dług z tytułu składek może być zaspokojony z majątku wspólnego i majątku osobistego płatnika (por. J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, LexicNexis). Niewątpliwie odpowiedzialność solidarną z płatnikiem za jego zaległości składkowe, które powstały podczas trwania wspólności majątkowej, ponosi współmałżonek rozwiedziony - całym swoim majątkiem osobistym oraz całym majątkiem wspólnym. Odpowiedzialność małżonka dotyczy nie tylko samej należności głównej, lecz także odsetek z tytułu zaległości składkowej, skoro małżonek odpowiada w takim samym zakresie jak płatnik (por. A. Mariański, Odpowiedzialność małżonka..., s. 20.). Małżonek płatnika odpowiada za zobowiązania składkowe z momentem powstania takiego zobowiązania.

Wszelkie modyfikacje ustroju majątkowego małżonków są skuteczne w stosunku do zobowiązań podatkowych powstałych po dokonanej modyfikacji ustroju majątkowego. A zatem ograniczenie, zniesienie, wyłączenie lub ustanie wspólności majątkowej nie będzie się odnosiło do zobowiązań podatkowych powstałych przed datą zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej, zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu, ustania wspólności majątkowej w razie ubezwłasnowolnienia małżonka względnie uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji małżonków.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 maja 2012 roku (II UK 339/11) zaznaczył, że ustawodawca umożliwił zaspokojenie z majątku wspólnego zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej.

W toku niniejszego postępowania strony nie kwestionowały, że przez cały sporny okres pomiędzy A. F. (1) a E. F. (1) oraz między J. Z. a U. Z. istniała wspólność majątkowa. W związku z powyższym przyjąć należało w myśl wyżej cytowanych przepisów, że organ rentowy zasadnie obciążył E. F. (1) i U. Z. za zaległości z tytułu składek wynikających z działalności gospodarczej prowadzonej przez ich mężów.

Wobec przedstawionych powyżej okoliczności Sąd Okręgowy stwierdził, że żaden z zarzutów podniesionych przez odwołujących nie mógł stanowić podstawy do wzruszenia zaskarżonych decyzji. Z tych też względów Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie A. F. (1), E. F. (1), J. Z. i U. Z. o czym orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W rozpatrywanej sprawie stroną przegrywającą byli A. F. (1), E. F. (1), J. Z. i U. Z., których Sąd obciążył z racji tego obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz organu rentowego.

Połączenie - na podstawie art. 219 k.p.c. - kilku oddzielnych spraw w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia jest zatem tylko zabiegiem technicznym, który nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy, nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności i nie zmienia faktu, że łącznie rozpoznawane i rozstrzygane sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. W konsekwencji, w razie połączenia przez sąd kilku spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, zwrot kosztów procesu przysługuje stronie odrębnie w każdej z połączonych spraw (postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 roku, I Cz 164/11, Lex nr 1254636).

Sąd ustalając wysokość stawki minimalnej kosztów zastępstwa procesowego miał na względzie, że w tego rodzaju sprawach jak rozpatrywana, powinna być ona ustalana przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu.

Powyższe oznacza, że Sąd musiałby - stosując § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm., obowiązującego w dacie złożenia odwołania – 20 października 2017 roku), przy uwzględnieniu wartość przedmiotu sporu ( (...),89) - zasądzić od każdego z odwołujących na rzecz organu rentowego kwotę 5400 zł.

Sąd zastosował jednak w sprawie art. 102 k.p.c., który wskazuje, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W rozpatrywanym przypadku taką szczególną okolicznością, o jakiej mowa w cytowanym przepisie jest sytuacja majątkowa i rodzinna odwołujących.

Sąd Okręgowy mając na uwadze stan przedmiotowej sprawy, ocenił, że orzekając o kosztach zastępstwa procesowego, należało zastosować art. 102 k.p.c. i ograniczyć wysokość tych kosztów do połowy stawki ustalonej na postawie ww. rozporządzenia tj. do kwoty 2 700 zł.

W oparciu o art. 102 k.p.c. w związku z art. 98 k.p.c. i § 2 pkt 6 ww. rozporządzenia z dnia 22 października 2015 roku, Sąd wskazaną kwotę zasądził od każdego z odwołujących na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R..

ZARZĄDZENIE

(...)

29/10/2018 r.