Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2018 r. w Warszawie

sprawy A. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania A. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 27 października 2017 roku nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od odwołującego A. K. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

A. K. (1) w dniu 28 listopada 2017 roku złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 27 października 2017 roku znak: (...) odmawiającej mu prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych i domaga się uznania za wykonywane w szczególnych warunkach okresów pracy od 2 stycznia 1976 roku do 20 listopada 2007 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. jako kontroler techniczny, następnie kierownik sekcji taboru, następnie jako kierownik samodzielnej sekcji technicznej i taboru oraz jako zastępca kierownika placówki (...) w O., a ostatnio jako kierownik stacji obsługi. Skarżonej decyzji odwołujący zarzucił naruszenie:

- art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust 1 i § 4 ust 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przez przyjęcie, że sprawowanie dozoru inżynieryjno – technicznego na stanowisku kierowniczym nie stanowi wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych

- art. 32 w związku z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych wskutek odmowy przyznania prawa do rekompensaty do emerytury;

- art. 32 w związku z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez odmowę uznania pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w okresie od 2 stycznia 1976 roku do 20 listopada 2007 roku za pracę w szczególnych warunkach z racji niewykonywania przez ubezpieczonego bezpośredniego nadzoru nad pracownikami stacji obsługi (...) w O.;

- § 1 ust 1 i § 2 ust. 1 porządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w związku z postanowieniami działu XIV pkt 12,13,14,16,17,24 wykazu A. stanowiącego załącznik do tego rozporządzenia przez niedostrzeżenie, że z uwagi na sposób stypizowania rodzaju pracy opisanej w pkt 24 działu XIV wykazu A, wykonywanie pewnych czynności, które co do zasady powodują styczności pracownika z warunkami szkodliwymi, nie pozbawia pracownika prawa do zaliczenia tego okresu pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych;

- art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004r. nr 241, poz. 2416) poprzez jego niezastosowanie i nieuznanie okresu odbywania przez skarżącego zasadniczej służby wojskowej w okresie od 2 maja 1973 r. do 10 kwietnia 1975 r. jako pracy w warunkach szczególnych.

Ponadto ubezpieczony zarzucił skarżonej decyzji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę decyzji, polegający na dowolnym przyjęciu, że praca na stanowisku kierownika stacji obsługi (...) w O. nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, prowadzące do ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym (świadectwami pracy). (odwołanie z dnia 28 listopada 2017 roku, k. 2 – 9 a.s.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie spełnił przesłanki, co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał za udowodniony okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wynoszący 6 miesięcy i 8 dni. Nie uwzględnił okresu zatrudnienia odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w okresie od 1 maja 1976 roku do 30 listopada 2007 roku, ponieważ w tym okresie ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku kierowniczym, która również wymaga wykonywania innych prac np. o charakterze administracyjno - biurowym, bądź sprawowania nadzoru wykonywania pracy przez podległych pracowników, nie ma możliwości aby pracować stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy stanowisku wymienionym w wykazie A i B załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. (odpowiedź na odwołanie z dnia 28 listopada 2017 roku, k. 13 – 13 verte a.s.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. (1) urodzony w dniu (...), z zawodu technik mechanik.

W okresie od dnia 2 maja 1973 roku do 8 kwietnia 1975 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową. (kopia książeczki wojskowej – tom I akta kapitałowe)

W latach od 13 lipca 1976 roku do 30 listopada 2007 roku pracował w Przedsiębiorstwie (...) S.A. W trakcie zatrudnienia zajmował stanowiska:

- od dnia 13 lipca 1972 roku do dnia 19 września 1972 roku - mechanika samochodowego;

- od dnia 20 września 1972 roku do 31 grudnia 1975 roku - dyspozytora;

- od dnia 1 stycznia 1976 roku do dnia 30 kwietnia 1976 roku - kontrolera technicznego;

- od dnia 1 maja 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku - kierownika sekcji taboru;

- od dnia 1 października 1978 roku do dnia 31 marca 1979 roku – dyspozytora w Rolniczej Spółdzielni (...) w R.;

- od dnia 3 kwietnia 1979 roku do dnia 31 października 1981 roku - kierownika samodzielnej sekcji technicznej i taboru;

- od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 14 lutego 1989 roku - zastępcy kierownika placówki (...) w O.;

- od dnia 15 lutego 1989 roku do dnia 30 listopada 2007 roku - kierownika stacji obsługi. (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 12 października 2017 roku, k. 21 tom III akt emerytalnych, świadectwo pracy z dnia 31 marca 1979 roku, k. 13 tom II akt emerytalnych, świadectwo pracy z dnia 30 września 1978 roku, k.11 tom II akt emerytalnych)

W okresie od 2 stycznia 1972 roku do dnia 19 września 1972 odwołujący zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) S.A. na stanowisku montera samochodowego oraz w okresie od 2 stycznia 1976 roku do dnia 30 kwietnia 1976 roku na stanowisku kontrolera technicznego. Organ rentowy uznał ten staż pracy jako spełniający przesłanki uznania za wykonywane w warunkach szczególnych. (decyzja ZUS z dnia 27 października 2017 roku, k. 51 tom III akt emerytalnych)

A. K. (1) w okresie od dnia 20 września 1972 roku do 31 grudnia 1975 roku wykonywał czynności dyspozytora, które polegały między innymi na kontaktowaniu się z brygadzistą stacji obsługi w celu zabezpieczenia gotowości pojazdów do pracy, prace wykonywane przez ubezpieczonego na tym stanowisku nie dotyczyły prac wymienionych jako wykonywane w warunkach szczególnych. (opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, k. 40 – 62 a.s.)

W okresie zatrudnienia od 1 maja 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku odwołujący, jako kierownik sekcji taboru w samodzielnej sekcji technicznej i taboru sprawował wyłącznie nadzór na powierzonym mu taborem oraz pracą i dyscypliną podległych mu pracowników – kierowców samochodowych, a nie mechaników samochodowych wykonujących naprawy. Prace wykonywane przez ubezpieczonego na tym stanowisku nie dotyczyły prac wymienionych jako wykonywane w warunkach szczególnych. (opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, k. 40 – 62 a.s.)

W okresie od 3 kwietnia 1979 roku do dnia 31 października 1981 roku A. K. (1) pracował na stanowisku kierownika samodzielnej sekcji technicznej i taboru, z karty charakterystyki stanowiska pracy i wykazu części, narzędzi, pojazdów pozostających w dyspozycji wynika, że podwładnymi odwołującego nie byli mechanicy warsztatu naprawczego. W tym okresie zatrudnienia odwołujący nie wykonywał pracy zaliczanej do pierwszej kategorii zatrudnienia. (opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, k. 40 – 62 a.s.)

A. K. (1) w okresie od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 14 lutego 1989 roku otrzymał obowiązki zastępcy kierownika placówki (...) w O. i wręczono mu nowy zakres czynności, który obejmował głównie czynności związane z organizacją i planowaniem pracy terenowej placówki (...) w O., a także czynności dotyczące realizacji i kontrolowania wykonywanych usług przewozowych, określane współcześnie także jako kwestie logistyczne, w mniejszym stopniu organizacji pracy. Stanowisko zastępcy kierownika placówki jest przykładem nadzoru funkcjonalnego. Także w tym okresie zatrudnienia ubezpieczony nie sprawował specjalistycznego nadzoru prac mechaników samochodowych. Od 7 maja 1987 roku do nadzoru funkcjonalnego zastępcy kierownika placówki dopisano w punkcie 8 – nadzór nad całością pracy pracowników Stacji Obsługi oraz w punkcie 10 - nadzór nad pracą pracowników kontroli technicznej. (opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, k. 40 – 62 a.s.)

Natomiast w okresie od dnia 15 lutego 1989 roku do dnia 30 listopada 2007 roku A. K. (1) pełnił funkcję kierownika stacji obsługi, w tym okresie jego obowiązki również nie dotyczyły prac wymienionych jako wykonywane w warunkach szczególnych, bowiem nie sprawował wtedy dozoru inżynieryjno – technicznego w rozumieniu przepisu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku Wykaz A, Dział XIV – prace różne, poz. 24 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. (opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, k. 40 – 62 a.s.)

Do zakresu obowiązków A. K. (1) na ostatnio zajmowanym stanowisku kierownika stacji obsługi należało między innymi: organizacja pracy brygad naprawczych, nadzór nad jakością i przestrzeganiem prawidłowej technologii obsług technicznych i napraw taboru samochodowego, opracowywanie projektów planów napraw głównych pojazdów, nadzór nad prawidłowością wymiany zespołów i podzespołów wymiennych, kontrola zużytych części zmiennych i ich zwrot do magazynu, opracowywanie bieżących zapotrzebowani na części zamienne i materiały oraz ich zgłaszanie do pracowników magazynu technicznego zajmujących się zaopatrzeniem technicznym, nadzór nad prawidłowością wykonywania, przechowywania i zabezpieczenia dokumentacji warsztatowej, nadzór nad stanem i prawidłową gospodarką narzędziami, zatwierdzanie dowodów RW na części zamienne i materiały pobierane z magazynu technicznego, merytoryczne potwierdzanie napraw pojazdów wykonywanych doraźnie dla innych jednostek (...), naliczanie godzin pracy pracowników stacji obsługi. (zakres czynności kierownika stacji obsługi – k. 95 akt osobowych, zeznania świadka A. K. (2) protokół z rozprawy z dnia 14 maja 2018 roku, k. 28 a.s., zeznania świadka R. K. protokół z rozprawy z dnia 14 maja 2018 roku, k. 29 a.s., zeznania odwołującego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 14 maja 2018 roku, k. 27 a.s.)

W dniu 1 września 2017 roku ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. (wniosek, k. 1 - 7, tom III akt emerytalnych)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w dniu 27 października 2017 roku wydał decyzję znak: (...) odmawiającej A. K. (1) przyznania rekompensaty do emerytury.

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 2009 r. ubezpieczony nie udowodnił okresu, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że nie zaliczył do ogólnego stażu pracy ubezpieczonego, okresu jego zatrudnienia od dnia 1 maja 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku - kierownika sekcji taboru; od dnia 1 października 1978 roku do dnia 31 marca 1979 roku – dyspozytora w Rolniczej Spółdzielni (...) w R.; od dnia 3 kwietnia 1979 roku do dnia 31 października 1981 roku - kierownika samodzielnej sekcji technicznej i taboru; od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 14 lutego 1989 roku - zastępcy kierownika placówki (...) w O.; od dnia 15 lutego 1989 roku do dnia 30 listopada 2007 roku - kierownika stacji obsługi w Przedsiębiorstwie (...) S.A. W ocenie ZUS ubezpieczony w powyższych okresach wykonywał pracę na stanowisku kierowniczym, która również wymaga wykonywania innych prac np. o charakterze administracyjno - biurowym, bądź sprawowania nadzoru wykonywania pracy przez podległych pracowników, nie ma możliwości aby pracować stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy stanowisku wymienionym w wykazie A i B załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. (decyzja ZUS z dnia 27 października 2017 roku, k. 51 tom III akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, jak również aktach osobowych i emerytalnych A. K. (1) oraz częściowo na podstawie zeznań świadków: A. K. (2) i R. K. oraz odwołującego się A. K. (1). Sąd w toku sprawy odwołał się również do wiadomości specjalnych biegłego sądowego specjalisty z zakresu bhp A. P..

Sąd dał wiarę zeznaniom ww. świadków w zakresie jakim twierdzili oni, że odwołujący jako kierownik sprawdzał listę obecności pracowników, rozdysponowywał pracę pomiędzy mechaników, konsultował z nimi sposób naprawy, weryfikował części do naprawy, wykonywał również niektóre obowiązki administracyjne. W pozostałym zakresie Sąd odmówił wiary ich zeznaniom, bowiem świadkowie nie potrafili określić na czym polegały dodatkowe obowiązki administracyjne ubezpieczonego, jaki był ich zakres, ani ile czasu poświęcał na ich wykonanie odwołujący, bowiem nie pracowali oni na identycznych stanowiskach jak powód i nie mogli mieć dokładnych informacji w tym zakresie. Sąd miał na uwadze, że świadkowie byli zgodni co do tego, że A. K. (1) wykonywał czynności nadzorujące mechaników przez 70 % swojego czasu pracy, natomiast pozostałe 30% pracował w biurze, a więc byli zgodni, co do tego, że A. K. (1) nie wykonywał czynności bezpośredniego dozoru inżynieryjno – technicznego stale i pełnym wymiarze czasu pracy.

Zeznania odwołującego się A. K. (1) Sąd uznał za wiarygodne w zakresie jakim ubezpieczony opisał swoje obowiązki ponieważ w większości jego twierdzenia były spójne i uzupełniały się wzajemnie z zeznaniami świadka A. K. (2) i świadka R. K. oraz w większości pokrywały się z zakresem obowiązków wynikającym z akt osobowych. W pozostałym zakresie w jakim ubezpieczony zeznał, że pracował przez cały okres swojego zatrudnienia w warunkach szczególnych i w wymiarze przekraczającym 8 godzin pracy Sąd odmówił mu wiary. Z materiału dowodowego nie wynika aby w jakimkolwiek okresie ubezpieczony wykonywał pracę ponad wymiar 8 godzin pracy. Natomiast z zeznań ubezpieczonego i świadków wynika, że odwołujący pracował nie tylko w kanałach, ale wykonywał też inne prace biurowe, między innymi sprawdzał listę obecności, przeglądał zlecenia, wypisywał książkę zmianową, rozdzielał pracę mechanikom. A zatem A. K. (1) na stanowisku kierownika nie mógł świadczyć jednocześnie pracy stale i w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych, bowiem przez określony czas wykonywał również inne czynności wynikające z jego zakresu czynności.

Sąd oparł się w całości na opinii biegłego sądowego z zakresu bhp A. P., ponieważ zawierała jasne i logiczne wnioski nie budzące wątpliwości Sądu. Sąd wziął pod uwagę fakt, że sporządzona przez biegłego sądowego z zakresu bhp A. P. opinia odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie i wykonywanych przez niego obowiązków, co zostało szczegółowo omówione. Nie ulega wątpliwości, że przedstawiona przez biegłego charakterystyka stanowisk, które kolejno zajmował ubezpieczony nie pozwalała na uznanie, że A. K. (1) wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy. Biegły ocenił, że A. K. (1) na stanowisku zastępcy kierownika placówki wykonywał on również czynności administracyjno - biurowe, związane z pracownikami, nie świadczył pracy w godzinach nadliczbowych, wykonywał również czynności dodatkowe nie polegające na nadzorze pracowników kontroli technicznej i nad całością pracy pracowników stacji obsługi. Biegły uzasadnił, że nie należy tego traktować jako sprawowanie dozoru inżynieryjno – technicznego w rozumieniu przepisu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku Wykaz A, Dział XIV – prace różne, poz. 24 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto biegły specjalista z zakresu bhp wyjaśnił, że wbrew twierdzeniom świadków i odwołującego nie sposób zaliczyć okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) O. do pracy w warunkach szczególnych, ponieważ nadzorował on wyłącznie pracowników, których praca była wykonywana w warunkach szczególnych, bowiem z zakresu obowiązków A. K. (1) nie wynika, aby dozorował pracę osób, które wykonywały prace zaliczane do pierwszej kategorii zatrudnienia, a od 1 stycznia 1983 roku zaliczane do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Co więcej biegły wskazywał, że z dokumentów zakresu czynności znajdujących się w aktach osobowych wynikało, że ubezpieczony organizował pracę brygad naprawczych, a nie jak twierdził odwołujący, że wykonywał dozór prac brygad naprawczych pracujących w kanałach remontowych. Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia dokonane przez biegłego specjalistę z zakresu bhp, Sąd oparł się na nich w całości bowiem wynikało z niej jasno, że czynności wykonywane przez odwołującego w spornym okresie nie kwalifikują się do zaliczenia ich jako pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie A. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 27 października 2017 roku znak: (...) w sprawie odmowy przyznania rekompensaty do emerytury A. K. (1) jest niezasadne i podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu spór pomiędzy stronami dotyczył ustalenia, czy odwołujący legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, który uprawniałby do przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Pozostałe kwestie związane ze spełnieniem przesłanek do otrzymania rekompensaty nie były sporne.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 664 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą pomostową’’, rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli posiada okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Wykaz prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą emerytalną’’, nie podlega wykładni rozszerzającej. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) zwanego dalej ,,rozporządzeniem’’. Jednakże nabycie uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze podlega dalszym ograniczeniom. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik ma obowiązek wykonywać ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na danym stanowisku pracy w świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia. W myśl art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, przy czym wiek emerytalny powyższej kategorii pracowników, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których pracownikom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny, ,,celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Przesłanką konieczną do przyznania prawa do rekompensaty jest wykonywanie pracy w warunkach szczególnych przez 15 lat w pełnym wymiarze czasu pracy.’’ (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt III AUa 956/16)

Organ rentowy nie uwzględnił odwołującemu okresy pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat w okresie od dnia 1 maja 1976 roku dnia 30 listopada 2007 roku. W ocenie ZUS ubezpieczony w powyższych okresach wykonywał pracę na stanowiskach kierowniczych, która również wymaga wykonywania innych prac np. o charakterze administracyjno - biurowym, bądź sprawowania nadzoru wykonywania pracy przez podległych pracowników, nie ma możliwości aby w tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności przy stanowisku wymienionym w wykazie A i B załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Okres wykonywania tego rodzaju zatrudnienia stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Tym samym zgodnie z przepisami § 2 rozporządzenia, tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

W świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13; z dnia 19 marca 2012 r., II UK 166/11; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10).

Sąd zauważył, że w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412). Z tego też powodu ubezpieczony ubiegając się o świadczenie obowiązany był do złożenia na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym zgodnej z przepisami dokumentacji potwierdzającej jego zatrudnienie w warunkach szczególnych. Jak wynika to z materiału dowodowego wnioskodawca otrzymał od pracodawcy wystawione świadectwa potwierdzające zatrudnienie w warunkach szczególnych, jednakże organ rentowy kwestionował aby A. K. (1) wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale, w pełnym wymiarze czasu pracy na ww. stanowiskach.

Sąd zważył jednak, że zgodnie z utrwalonym i zachowującym dalszą aktualność stanowiskiem orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz.1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści Rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 roku, sygn. akt III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przechodząc do meritum Sąd zważył, że ze zgormadzonego materiału dowodowego wynika, że A. K. (1) w spornym okresie pracował w Przedsiębiorstwie (...) S.A. , gdzie zajmował stanowiska:

- od dnia 1 maja 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku - kierownika sekcji taboru;

- od dnia 1 października 1978 roku do dnia 31 marca 1979 roku – dyspozytora w Rolniczej Spółdzielni (...) w R.;

- od dnia 3 kwietnia 1979 roku do dnia 31 października 1981 roku - kierownika samodzielnej sekcji technicznej i taboru;

- od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 14 lutego 1989 roku - zastępcy kierownika placówki (...) w O.;

- od dnia 15 lutego 1989 roku do dnia 30 listopada 2007 roku - kierownika stacji obsługi.

Do zakresu obowiązków A. K. (1) na ostatnio zajmowanym stanowisku kierownika stacji obsługi należało między innymi: organizacja pracy brygad naprawczych, nadzór nad jakością i przestrzeganiem prawidłowej technologii obsług technicznych i napraw taboru samochodowego, opracowywanie projektów planów napraw głównych pojazdów, nadzór nad prawidłowością wymiany zespołów i podzespołów wymiennych, kontrola zużytych części zmiennych i ich zwrot do magazynu, opracowywanie bieżących zapotrzebowani na części zamienne i materiały oraz ich zgłaszanie do pracowników magazynu technicznego zajmujących się zaopatrzeniem technicznym, nadzór nad prawidłowością wykonywania, przechowywania i zabezpieczenia dokumentacji warsztatowej, nadzór nad stanem i prawidłową gospodarką narzędziami, zatwierdzanie dowodów RW na części zamienne i materiały pobierane z magazynu technicznego, merytoryczne potwierdzanie napraw pojazdów wykonywanych doraźnie dla innych jednostek (...), naliczanie godzin pracy pracowników stacji obsługi.

Sąd Okręgowy ustalił, że w spornym okresie od 1 maja 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku odwołujący, jako kierownik sekcji taboru w samodzielnej sekcji technicznej i taboru sprawował wyłącznie nadzór na powierzonym mu taborem oraz pracą i dyscypliną podległych mu pracowników – kierowców samochodowych, a nie mechaników samochodowych wykonujących naprawy. Prace wykonywane przez ubezpieczonego na tym stanowisku nie dotyczyły prac wymienionych jako wykonywane w warunkach szczególnych. Podobnie w okresie od 3 kwietnia 1979 roku do dnia 31 października 1981 roku A. K. (1) pracował na stanowisku kierownika samodzielnej sekcji technicznej i taboru, z karty charakterystyki stanowiska pracy i wykazu części, narzędzi, pojazdów pozostających w dyspozycji wynika, że podwładnymi odwołującego nie byli mechanicy warsztatu naprawczego. W tym okresie zatrudnienia odwołujący nie wykonywał pracy zaliczanej do pierwszej kategorii zatrudnienia. Także w okresie od dnia 1 listopada 1981 roku do dnia 14 lutego 1989 roku, kiedy ubezpieczonemu wręczono mu nowy zakres czynności, był on odpowiedzialny głównie za czynności związane z organizacją i planowaniem pracy terenowej placówki (...) w O., a także czynności dotyczące realizacji i kontrolowania wykonywanych usług przewozowych, określane współcześnie także jako kwestie logistyczne, w mniejszym stopniu organizacji pracy. Stanowisko zastępcy kierownika placówki jest przykładem nadzoru funkcjonalnego. Także w tym okresie zatrudnienia ubezpieczony nie sprawował specjalistycznego nadzoru prac mechaników samochodowych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w okresie od dnia 15 lutego 1989 roku do dnia 30 listopada 2007 roku A. K. (1) pełnił funkcję kierownika stacji obsługi, w tym okresie jego obowiązki również nie dotyczyły prac wymienionych jako wykonywane w warunkach szczególnych, bowiem nie sprawował wtedy dozoru inżynieryjno – technicznego w rozumieniu przepisu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku Wykaz A, Dział XIV – prace różne, poz. 24 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Reasumując w powyższych okresach A. K. (1) zatrudniony był na stanowiskach: dyspozytor, kierownik sekcji, zastępca kierownika placówki terenowej oraz kierownik stacji obsługi i wykonywał w tym czasie obowiązki głównie związane z czynnościami administracyjno – biurowymi, jakie są szczegółowo wymienione w kartach charakterystyk stanowisk pracy, natomiast nad podległymi mu pracownikami sprawował zwykły nadzór wynikający z podporządkowania, z kolei bezpośredni nadzór nad pracownikami wykonującymi prace naprawcze sprawowali brygadziści, co wynikało z dokumentów zakresu czynności znajdujących się w aktach osobowych, a mianowicie ubezpieczony „organizował pracę brygad naprawczych”. Co więcej żaden ze świadków nie potwierdził jednoznacznie, aby A. K. (1) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy sprawował dozór inżynieryjno – techniczny pracowników, którzy wykonywali prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, bowiem zarówno jeden jak i drugie ze świadków zeznali, że ubezpieczony przez jakiś okres czasu pracy zajmował się również czynnościami administracyjno – biurowymi.

Tym samym, niniejsze postępowanie wykazało, że ubezpieczony nie spełnia naczelnej przesłanki warunkującej prawo do wcześniejszej emerytury wynikającej z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - a mianowicie nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Z tych przyczyn, jak zasadnie przyjął to organ rentowy w decyzji z 27 października 2017 r., że ubezpieczony nie ma prawa do rekompensaty do emerytury. Tym samym decyzja organu rentowego okazała się słuszna i odpowiada ona prawu.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego, Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 wyroku w oparciu o treść art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804), w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania, zasądzając od odwołującego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. kwotę 180 złotych.

ZARZĄDZENIE

(...)

MW