Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Karol Szwej

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2018 roku w Warszawie

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury i okresowej emerytury kapitałowej

na skutek odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 7 listopada 2017r., znak: (...),

z dnia 2 lutego 2018r., znak: (...),

z dnia 2 lutego 2018r., znak: (...)

1.  umarza postępowanie w sprawie odwołania od decyzji z dnia 7 listopada 2017r., znak: (...) oraz z dnia 2 lutego 2018r., znak: (...), dotyczącej ponownego ustalenia wysokości emerytury;

2.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 2 lutego 2018r., znak: (...), dotyczącej ponownego ustalenia okresowej emerytury kapitałowej.

UZASADNIENIE

A. M. w dniu 8 grudnia 2017r. do protokołu w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. złożyła odwołanie od decyzji z dnia 7 listopada 2017r. i wniosła o sprawdzenie poprawności wyliczeń, o doliczenie składek oraz waloryzacji składek z subkonta, uwzględnionych do wyliczenia emerytury (protokół z dnia 8 grudnia 2017r., k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania w zakresie, w jakim zaskarżona decyzja została zmieniona przez decyzje z dnia 8 stycznia 2018r., znak: (...) oraz z dnia 2 lutego 2018r., znak: (...). W pozostałym zakresie natomiast, także w razie rozszerzenia odwołania na wskazane decyzje z dnia 8 stycznia 2018r. i 2 lutego 2018r., organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, że A. M. złożyła wniosek o emeryturę w dniu 7 sierpnia 2017r. Decyzją z dnia 5 września 2017r. została jej przyznana emerytura powszechna oraz okresowa emerytura kapitałowa od 26 sierpnia 2017r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Następnie w dniu 13 października 2017r. ubezpieczona wnioskowała o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego trwania życia oraz o uwzględnienie składek zapisanych na koncie po przyznaniu świadczenia. Decyzją z dnia 7 listopada 2017r. organ rentowy ponownie ustalił więc wysokość emerytury w kwocie 3.558,01 zł, w tym 489,43 zł stanowiącej okresową emeryturę kapitałową. Po złożeniu odwołania od wskazanej decyzji organ rentowy dokonał ponownej analizy i stwierdzono, że pomimo zastosowania przy przeliczaniu świadczenia trybu wskazanego w instrukcjach przekazywanych przez (...), w wysokości świadczenia nie zostało uwzględnione zwiększenie wynikające z art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W sprawie ustalona została niedopłata za okres od 1 października 2017r. do 31 grudnia 2017r. Decyzją z dnia 8 stycznia 2018r. ponownie została więc ustalona emerytura i zostało wypłacone wyrównanie w kwocie 9,45 zł wraz z odsetkami w wysokości 0,10 zł. A. M. w dniu 10 stycznia 2018r. ponownie zgłosiła się z interwencją dotyczącą obliczenia wysokości świadczenia. Tym razem podnosiła brak zwiększenia okresowej emerytury kapitałowej po doliczeniu składek. W wyniku ponownej analizy nie stwierdzono jednak nieprawidłowości. Po doliczeniu składek okresowa emerytura kapitałowa była niższa niż na dzień przyznania świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia. W związku z tym została wypłacona w wysokości pierwotnie wyliczonej, tj. 489,43 zł.

Dodatkowo organ rentowy wyjaśnił, że w celu szczegółowego przedstawienia poszczególnych składników, w oparciu o które została ponownie ustalona emerytura od dnia 1 października 2017r., wydana została w dniu 2 lutego 2018r. decyzja zmieniająca decyzję z dnia 8 stycznia 2018r. w części dotyczącej obliczenia wysokości emerytury (odpowiedź na odwołanie z dnia 15 lutego 2018r., k. 4 a.s.).

A. M. w dniu 14 kwietnia 2018r. złożyła pismo procesowe z dnia 9 kwietnia 2018r., w którym zaprezentowała swe stanowisko i wniosła o zmianę decyzji z dnia 2 lutego 2018r., znak: (...), o ponownym ustaleniu emerytury oraz o ponownym ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej i wnioskowała o prawidłowe wyliczenie emerytury (pismo procesowe A. M. z dnia 9 kwietnia 2018r., k. 13 – 14 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. M., ur. (...), była zatrudniona:

- w okresie od 23 grudnia 1975r. do 9 kwietnia 1977r. w Instytucie (...) Akademii (...) w W.;

- w okresie od 10 sierpnia 1977r. do 31 maja 1979r. w Banku (...) w L.;

- w okresie od 1 czerwca 1979r. do 14 maja 1985r, w Banku (...) w W.;

- w okresie od 15 maja 1985r. do 31 stycznia 1997r. w (...) Bank (...) Oddział w N.;

- w okresie od 7 kwietnia 1997r. do 31 lipca 2001r. w Urzędzie Skarbowym w L.;

- w okresie od 1 października 2001r. do 28 sierpnia 2017r. w Izbie Administracji Skarbowej w W. (świadectwa pracy, k. 17 akt emerytalnych, nienumerowane karty akt kapitałowych).

Decyzją z dnia 11 lutego 2004r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. ustalił dla A. M. kapitał początkowy w wysokości 131.605,21 zł (decyzja ZUS z dnia 11 lutego 2004r. o ustaleniu kapitału początkowego, nienumerowana karta akt kapitałowych). Następnie na skutek wniosku ubezpieczonej z dnia 17 września 2015r. została wydana nowa decyzja, w której organ rentowy ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego, który wyniósł 139.854,44 zł (decyzja ZUS z dnia 30 października 2015r., nienumerowana karta akt kapitałowych).

W dniu 7 sierpnia 2017r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę (wniosek o emeryturę, k. 1 – 14 akt emerytalnych). Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w dniu 5 września 2017r. wydał dwie decyzje noszące znak: (...). W jednej decyzji została ubezpieczonej przyznana okresowa emerytura kapitałowa w wysokości 482,46 zł, stanowiąca iloraz kwoty środków, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na subkoncie, ustalonych na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano okresową emeryturę kapitałową, tj. 121.917,82 zł i średniego dalszego trwania życia w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, tj. 61 lat i 2 miesiące – 252,70 m-cy (decyzja ZUS z dnia 5 września 2017r. o ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej, k. 19 – 21 akt emerytalnych). Drugą decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał A. M. emeryturę od 26 sierpnia 2017r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne (250.104,72 zł) i kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji (514.277,74 zł), zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura została wyliczona jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielnia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę, tj. 252,70 m-cy i stanowiła kwotę 3.024,86 zł (decyzja ZUS z dnia 5 września 2017r. o przyznaniu emerytury, k. 23 – 26 akt emerytalnych).

W dniu 13 października 2017r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na koncie po przyznaniu świadczenia (wniosek, k. 29 – 30 akt emerytalnych). Organ rentowy decyzją z dnia 7 listopada 2017r., znak: (...), ponownie ustalił wysokość emerytury od dnia 1 października 2017r. Emerytura ustalona poprzednio na kwotę 3.024,86 zł zwiększyła się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez dalsze trwanie życia ustalone dla wieku w dniu złożenia wniosku, czyli 13 października 2017r. Po przeliczeniu świadczenia wysokość emerytury została więc obliczona w następujący sposób: 3.024,86 zł + (794,55 zł / 252,00) = 3.028,01 zł. Jednocześnie organ rentowy dokonał wariantowania emerytury w oparciu o tablice średniego dalszego trwania życia obowiązującego na dzień osiągnięcia podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego, na dzień osiągnięcia obniżonego powszechnego wieku emerytalnego oraz na dzień złożenia wniosku o emeryturę. Wysokość emerytury, obliczona zgodnie z zasadami z art. 26 ustawy emerytalnej, wyniosła: (250.104,72 zł + 514.277,74 zł) / 249,10 = 3.068,58 zł, natomiast wraz z okresową emeryturą kapitałową w wysokości 489,43 zł stanowiła łączną kwotę 3.558,01 zł (decyzja ZUS z dnia 7 listopada 2017r., k. 31 – 34 akt emerytalnych).

A. M. do protokołu w organie rentowym złożyła odwołanie od decyzji z dnia 7 listopada 2017r. i organ rentowy po ponownej analizie stwierdził, że z jego winy, przy obliczaniu ponownie ustalonej emerytury nie zostały uwzględnione składki za okres od 1 sierpnia 2017r. do 30 września 2017r. Wobec tego ustalono niedopłatę świadczenia w kwocie 9,45 zł oraz odsetki za opóźnienie od 21 października 2017r. do 20 stycznia 2018r. w kwocie 0,10 zł (notatka o ujawnieniu niedopłaty, k. 39 - 40 akt emerytalnych). W dniu 8 stycznia 2018r. wydana została zatem decyzja o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, która została wyliczona następująco: (250.104,72 zł + 514.277,74 zł) / 249,10 = 3.068,58 zł + (794,55 / 252) = 3.071,74 zł i wraz z okresową emeryturą kapitałową stanowiła kwotę 3.561,16 zł (decyzja ZUS z dnia 8 stycznia 2018r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, k. 41 – 44 akt emerytalnych).

W dniu 24 stycznia 2018r. ubezpieczona zgłosiła się do ZUZ z interwencją w sprawie prawidłowości ustalenia emerytury, w szczególności okresowej emerytury kapitałowej (notatka służbowa, k. 45 akt emerytalnych). W związku z tym ZUS dokonał kolejnej analizy i w jej następstwie w dniu 2 lutego 2018r. wydał dwie decyzje o znaku (...). W jednej ponownie ustalił wysokość emerytury, która nie zmieniła się, a jedynie w bardziej szczegółowy sposób zaprezentowano poszczególne składniki świadczenia ( decyzja ZUS z dnia 2 lutego 2018r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury, k. 47 – 50 akt emerytalnych). Druga z decyzji natomiast dotyczyła ponownego ustalenia okresowej emerytury kapitałowej, której wysokość po przeliczeniu z zastosowaniem art. 108 wyniosła 123.222,58 zł / 252 = 488,98 zł, ale w związku z tym, że jest niższa od okresowej emerytury kapitałowej wyliczonej na dzień przyznania z uwzględnieniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia, to organ rentowy wskazał, że będzie ona wypłacana w wysokości dotychczasowej, czyli 489,43 zł ( decyzja ZUS z dnia 2 lutego 2018r. o ponownym ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej, k. 51 – 54 akt emerytalnych).

Wskazany stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o wiarygodne dokumenty złożone przez ubezpieczoną oraz pochodzące od organu rentowego, które nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

A. M., która odwołała się od trzech decyzji organu rentowego, na rozprawie w dniu 23 maja 2018r. wskazała, że nie popiera odwołania od decyzji dotyczącej ustalenia emerytury powszechnej, podtrzymuje zaś odwołanie od decyzji z dnia 2 lutego 2018r. dotyczącej ponownego ustalenia okresowej emerytury kapitałowej (protokół rozprawy z dnia 23 maja 2018r., k. 23 a.s.). Na skutek oświadczenia ubezpieczonej, które stanowiło dorozumiane cofnięcie odwołania we wskazanej części, Sąd na podstawie art. 203 k.p.c. w związku z art. 469 k.p.c., umorzył postępowanie w tej części, co odzwierciedla punkt 1 wyroku.

Odwołanie od decyzji z dnia 2 lutego 2018r. o ponownym ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej, które Sąd rozpoznał, jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Zasady nabywania prawa do emerytur kapitałowych, zasady i tryb przyznawania emerytur kapitałowych oraz zasady ustalania wysokości i wypłaty emerytur kapitałowych określa ustawa z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych (tekst jednolity Dz. U. z 2018r., poz. 926). Art. 24 tej ustawy wskazuje, że wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie ustalonych na dzień, o którym mowa w art. 8 pkt 2, i średniego dalszego trwania życia, o którym mowa w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W art. 25 ustawy o emeryturach kapitałowych określono natomiast zasady przeliczania okresowej emerytury kapitałowej. Ust. 1 określa, że jeżeli po dniu, od którego przyznano okresową emeryturę kapitałową, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość tej emerytury ulega ponownemu ustaleniu na wniosek emeryta. Przepis art. 24 stosuje się odpowiednio - z tym, że wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustala się dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury. W myśl ust. 2 złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w trybie art. 108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jak wskazuje ust. 3, jeżeli w wyniku ponownego ustalenia wysokości okresowej emerytury kapitałowej kwota świadczenia jest niższa niż dotychczas pobierana, okresową emeryturę kapitałową wypłaca się w dotychczasowej wysokości. Zgodnie z ust. 4 ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

W rozpatrywanej sprawie A. M., jak wynika z jej stanowiska zaprezentowanego na rozprawie, ostatecznie kwestionowała tylko to, że organ rentowy całość środków zgromadzonych na subkoncie podzielił przez średnie dalsze trwanie życia wynoszące 252 m-ce. Ubezpieczona wnioskowała, by to przeliczenie zostało przeprowadzone, tak jak w przypadku emerytury powszechnej, przy zastosowaniu ww. średniego dalszego trwania życia do składek doliczonych, natomiast pozostałe składki powinny być podzielone przez średnie dalsze trwanie życia wynoszące 249,10 m-cy (k. 23 a.s.).

Zdaniem Sądu stanowisko ubezpieczonej i jej wniosek o zastosowanie przy ponownym ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej dwóch różnych wskaźników średniego dalszego trwania życia – tak jak w przypadku emerytury powszechnej – nie ma oparcia w zacytowanych przepisach. Art. 25 ustawy o emeryturach kapitałowych został zastosowany w przypadku A. M., ponieważ ubezpieczona po dacie, od której została jej przyznana emerytura i okresowa emerytura kapitałowa, a więc po 26 sierpnia 2017r. wciąż podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wynika to z tego, że po dacie przyznania emerytury wciąż pozostawała w zatrudnieniu, które zakończyło się 28 sierpnia 2017r. W związku z tym organ rentowy, stosując art. 25 ustawy o emeryturach kapitałowych, przeliczył okresową emeryturę kapitałową. Tego przeliczenia dokonuje się zgodnie z art. 24, a więc środki zewidencjonowane na subkoncie dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia, przy czym wskaźnik średniego dalszego trwania życia ustala się dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury. W przypadku ubezpieczonej tak ustalone średnie dalsze trwanie życia wynosi 252 m-ce i stosuje się zarówno do składek zaewidencjonowanych na subkoncie w dacie pierwotnego wyliczania świadczenia, jak i do składek doliczonych. Przepis art. 25 nie daje podstaw do tego, by składki z subkonta można było dzielić przez różne wskaźniki średniego dalszego trwania życia, jak chce ubezpieczona. W przypadku emerytury powszechnej ta zasada jest nieco inna, co wprost wynika z art. 108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017r., poz. 1383 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. Wskazany przepis ustawy emerytalnej wskazuje w ust. 1, że jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2. Ust. 2 z kolei określa, że emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. Z zacytowanego przepisu jednoznacznie wynika, że ponowne obliczenie emerytury przyznanej na podstawie ustawy emerytalnej, w odróżnieniu od emerytury kapitałowej, polega na tym, że kwotę emerytury już wcześniej wyliczonej, której się nie przelicza, zwiększa się o kwotę, która wynika z podzielenia składek zaewidencjonowanych na koncie po dniu ustalenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury. W przypadku ubezpieczonej oznaczało to, że do kwoty emerytury, którą ZUS wyliczył, a więc 3.068,58 zł (kwota wyliczona przy uwzględnieniu średniego dalszego trwania życia wynoszącego 249,10 m-cy) dodano kwotę stanowiącą iloraz składek doliczonych, a więc 794,55 zł i średniego dalszego trwania życia wynoszącego 252 m-ce. W odniesieniu do okresowej emerytury kapitałowej ustawodawca nie określił zasad analogicznych. Wskazuje na to wyraźnie porównanie art. 25 ustawy o emeryturach kapitałowych i art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wymienione przepisy choć wykazują pewne podobieństwa, to jednak w odniesieniu do tego, co było przedmiotem sporu w rozpatrywanej sprawie, wykazują odmienność, która stała się podstawą nieco innego sposobu przeliczenia świadczeń (w przypadku okresowej emerytury kapitałowej wszystkie składki na subkoncie, nie tylko doliczone, dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury). Przeliczenie to, zdaniem Sądu, jest prawidłowe, dlatego odwołanie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

(...)