Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Kośka

Sędziowie: SO Beata Piwko

SO Cezary Klepacz (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 stycznia 2014 r. w K.

sprawy z powództwa E. P.

przeciwko(...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 16 lipca 2013 r., sygn. VIII C 2069/12

zmienia zaskarżony wyrok: w punkcie I (pierwszym) w całości i zasądza od (...)w W.na rzecz E. P.kwotę 3.912,71 (trzy tysiące dziewięćset dwanaście 71/100) złotych
z ustawowymi odsetkami: od kwoty 3.605,21 (trzy tysiące sześćset pięć 21/100) złotych od dnia 18 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty i od kwoty 307,50 (trzysta siedem 50/100) złotych od dnia 18 lutego 2013 roku do dnia zapłaty, oddala powództwo w pozostałej części; w punkcie III (trzecim) w ten sposób, że zasądza kwotę 103,77 (sto trzy 77/100) złotych zamiast kwoty 2429 złotych; oddala apelację w pozostałej części i zasądza od E. P.na rzecz (...) w W.kwotę 550 (pięćset pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1449/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2013 r., sygn. akt VIII C 2069/12, Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od pozwanego (...) w W.na rzecz powódki E. P.kwotę 7.991,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 7.684,42 zł od dnia 18 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 307,50 zł od dnia 18 lutego 2013 r. do dnia zapłaty (pkt I); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II); zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.429 zł tytułem kosztów procesu (pkt III).

Sąd ten ustalił, że Gmina K.– Zarząd (...)zawarła z(...)w W.umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych związanego z ruchem samochodu marki (...)nr rej.(...)(autobusu komunikacji publicznej), na podstawie której wystawiono polisę OC nr(...)W okresie obowiązywania tej umowy, w dniu 14 maja 2012 r. w K.na ul. (...)stanowiący własność E. P.samochód osobowy marki S. (...)o nr rej. (...), kierowany przez P. P., uległ uszkodzeniu na skutek kolizji drogowej z autobusem marki (...)o nr rej. (...), kierowanym przez R. N.i z jego winy. Powódka zgłosiła w dniu 14 maja 2012 r. (...) SAw K.szkodę, a ubezpieczyciel przekazał sprawę pozwanemu, który po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego ustalił, że na skutek opisanego zdarzenia do wymiany w pojeździe powódki kwalifikują się: zderzak przedni, listwa ochronna przednia, wspornik prawy zderzaka przedniego, amortyzator zderzaka przedniego, uchwyt prawy kierownicy powietrza, maska silnika, reflektor prawy kpl, reflektor przeciwmgielny, kierunkowskaz boczny prawy, błotnik przedni prawy, wykładzina nadkola przedniego prawego, klamka zewnętrzna drzwi przednich prawych, osłona lusterka zewnętrzna prawa oraz opona przednia prawa – potrącenie 50% wartości, zaś do naprawy kwalifikują się: przód – formowanie, wspornik zamka, wzmocnienie boczne przednie prawe, wzmocnienie wnęki koła, podłużnica przednia prawa i drzwi przednie prawe dolne. Wszystkie części w samochodzie, uszkodzone w następstwie kolizji, były oryginalne i fabrycznie nowe. Wysokość szkody ubezpieczyciel oszacował na kwotę 8.175,96 zł, która została powódce wypłacona. E. P.uznała ją za zaniżoną i zleciła rzeczoznawcy samochodowemu J. W. (1)sporządzenie kosztorysu likwidacji szkody w swoim pojeździe, który ustalił, że koszt naprawy uszkodzeń pojazdu i przywrócenia go do stanu technicznego sprzed kolizji wynosi 16.095,18 zł. Za sporządzenie tego kosztorysu powódka zapłaciła wynagrodzenie w kwocie 307,50 zł. W związku z treścią sporządzonej wyceny, pismem z dnia 19 października 2012 r. wezwała ona pozwanego do zapłaty wskazanej kwoty. Uzasadniony koszt naprawy samochodu S. (...)nr rej. (...)przy użyciu oryginalnych części w (...)wynosi 15.860,38 zł, koszt naprawy przy użyciu oryginalnych części i zamienników oryginalnych części w nieautoryzowanym warsztacie naprawczym stanowi zaś 11.781,17zł, a koszt naprawy w nieautoryzowanym warsztacie naprawczym z uwzględnieniem amortyzacji części związanych z jego eksploatacją – 9.457,33 zł. Ponieważ zakres uszkodzeń samochodu był niewielki, to zastosowanie do naprawy części oryginalnych nie spowoduje wzrostu jego wartości, a z kolei zastosowanie zamienników części oryginalnych nie spowoduje obniżenia jego wartości.

Biorąc to pod uwagę, Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za zasadne w przeważającej części, przy uwzględnieniu art. 805 § 1 i art. 822 § 1 k.c. oraz art. 9 ust. 1, art. 19 ust. 1 i art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.). Sąd wyjaśnił również, że do rozstrzygnięcia o roszczeniu z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego konieczne jest sięgnięcie do przepisów art. 361 § 1 i 2 k.c. oraz art. 363 § 1 i 2 k.c. Reguły tam zawarte nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że powinno ono przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. E. P.nie wywodzi swojego żądania z umowy ubezpieczenia, lecz jako poszkodowana osoba trzecia, której ma prawo dochodzenia roszczenia bezpośrednio od (...) w W.. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje po stronie ubezpieczyciela z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał w rzeczywistości naprawy. Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy z daty ustalenia odszkodowania.. Na podstawie opinii sporządzonej przez biegłego J. W. (2)Sąd ustalił, iż uzasadniony koszt naprawy samochodu powódki przy użyciu oryginalnych części, odpowiednich dla tego modelu pojazdu, w (...) Serwisie (...)wynosi 15.860,38 zł, podzielając pogląd, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu, zaś jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11, OSNC 2012/10/112). Naprawienie szkody przy użyciu części oryginalnych używanych czy też zastosowanie potrąceń amortyzacyjnych z uwagi na wiek pojazdu nie jest przywróceniem pojazdu do stanu poprzedniego, lecz faktycznym nieuzasadnionym pokrzywdzeniem poszkodowanego poprzez naprawienie jedynie w części szkody i to w sytuacji, gdy szkoda ta zaistniała z wyłącznej winy innego niż poszkodowany uczestnika ruchu drogowego, za którego odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel. Tym samym, uzasadnione jest dokonanie naprawy przy zastosowaniu oryginalnych nowych części w autoryzowanym serwisie. Nie prowadzi to do wzbogacenia poszkodowanego. Część zamienna po połączeniu jej z pojazdem staje się jednym z jego komponentów i o wzbogaceniu poszkodowanego można by mówić tylko wówczas, gdyby montaż owych części spowodował wzrost wartości pojazdu jako całości. Ubezpieczyciel nie wykazał tego. Ponieważ pozwany ustalił wysokość szkody na kwotę 8.175,96 zł, to powódce należy się różnica pomiędzy odszkodowaniem wyliczonym według opisanych zasad i odszkodowaniem faktycznie już wypłaconym, a zatem stanowi kwotę 7.684,42 zł (15.860,38 zł – 8.175,96 zł = 7.684,42 zł). Za uprawnione Sąd uznał także roszczenie obejmujące kwotę 307.50 zł tytułem zwrotu kosztów ekspertyzy wykonanej na zlecenie powódki przez rzeczoznawcę motoryzacyjnego w celu ustalenia wysokości poniesionej szkody (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r., III CZP 24/04, OSNC 2005/7-8/117). O odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 oraz art. 817 § 1 k.c., zasądzając je od kwoty 7.684,42 zł od dnia 18 grudnia 2012 r., tj. od daty wniesienia pozwu, a od kwoty 307,50 zł – od dnia 18 lutego 2013 r., tj. doręczenia odpisu pozwu. Oddalono zaś powództwo co do żądania odsetek od tej kwoty w pozostałym zakresie. Orzeczenie o kosztach procesu nastąpiło w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku w części, tj. co do punktu I ponad kwotę 3.605,21 zł i co do punktu III w całości wywiódł pozwany, zarzucając naruszenie art. 363 § 1 k.c. poprzez uznanie, iż niezbędnym, celowym i ekonomicznie uzasadnionym sposobem przywrócenia stanu poprzedniego w pojeździe powódki jest naprawa z wykorzystaniem wyłącznie oryginalnych i nowych części zamiennych producenta pojazdu według stawek roboczogodzin właściwych dla autoryzowanej stacji obsługi jej pojazdu oraz błąd w ustaleniach faktycznych na skutek naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., polegający na przyjęciu, że wyłącznie części zamienne oznaczone logo producenta gwarantują przywrócenie stanu poprzedniego w pojeździe powódki, wyłącznie naprawa w ramach i według stawek stosowanych w autoryzowanych stacjach obsługi pozwala na przywrócenie stanu poprzedniego w tym pojeździe, pominięcie opinii biegłego w części wskazującej, że naprawa pojazdu w (...)nie znajduje ekonomicznego uzasadnienia, bezpodstawne pominięcie opinii biegłego w części wskazującej, że naprawa pojazdu przy użyciu części oryginalnych oraz ich zamienników przywróci walory techniczne i użytkowe pojazdu pominięcie, iż części zamienne porównywalnej jakości są certyfikowane i homologowane na okoliczność ich zgodności z oryginałem, a naprawa pojazdu przy użycie części oryginalnych i ich zamienników nie spowoduje obniżenia wartości pojazdu. Wskazując na to, skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie – o uchylenie orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji wskazano m.in., że (...) w W.zgadza się z wyliczeniami przedstawionymi w opinii biegłego w wariancie, w którym koszty naprawy samochodu powódki zostały ustalone przy założeniu wykorzystania części oryginalnych i alternatywnych, przy stawkach w zakładach naprawczych spoza sieci (...). Tym samym, strona pozwana przyznała, że uzasadniony koszt naprawy pojazdu E. P.wynosi 11.781,17 zł, a zatem przy uwzględnieniu tego, że wypłacono jej już sumę 8.175,96 zł powództwo powinno zostać uwzględnione do kwoty 3.605,21 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest częściowo zasadna.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że podnoszenie w apelacji jednocześnie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i powoływanie się na naruszenie prawa materialnego obarczone jest błędem logicznym. Kwestionowanie rozstrzygnięcia jako naruszającego prawo materialne wymaga bowiem wykazania, że stan faktyczny ustalony w sprawie nie odpowiada hipotetycznemu stanowi faktycznemu przewidzianemu daną normą prawną, przez co skutki prawne wynikające z tej normy w konkretnym przypadku nie mają miejsca, bądź na wykazanie mylnego rozumienia samej treści lub znaczenia konkretnego przepisu prawa. Inaczej mówiąc, błędną subsumcję lub też nieprawidłową wykładnię przepisów prawa materialnego można zarzucać jedynie przy braku zastrzeżeń co do prawidłowości ustaleń faktycznych w sprawie (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1998 r., I CKN 749/97 i uzasadnienie wyroku tego Sądu z dnia 20 kwietnia 2004 r., V CK 92/04).

(...) w W., podnosząc w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 363 § 1 k.c. poprzez uznanie, iż niezbędnym, celowym i ekonomicznie uzasadnionym sposobem przywrócenia stanu poprzedniego w pojeździe powódki jest naprawa z wykorzystaniem wyłącznie oryginalnych i nowych części zamiennych producenta pojazdu według stawek roboczogodzin właściwych dla autoryzowanej stacji obsługi jej pojazdu, kwestionuje zatem w istocie ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych został zresztą podniesiony także przez skarżącego, a przytoczona w tym zakresie argumentacja jest częściowo tożsama z motywami wskazanymi jako uzasadnienie zarzutu naruszenia prawa materialnego. Niemniej jednak, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że strona pozwana słusznie podniosła, iż Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo przyjął, że naprawa samochodu powódki powinna być dokonana przy wykorzystaniu wyłącznie nowych, oryginalnych części zamiennych producenta pojazdu, a wartość prac naprawczych należy oszacować według stawek obowiązujących w autoryzowanych stacjach obsługi. Podzielić należy przedstawiony w apelacji pogląd, iż do przywrócenia stanu poprzedniego w samochodzie powódki odpowiednie będą zamienniki części oryginalnych i części oryginalne, a naprawa ta może zostać przeprowadzona w nieautoryzowanym zakładzie naprawczym. Jej koszt biegły z zakresu techniki samochodowej oraz ruchu drogowego oszacował w sporządzonej w toku postępowania opinii na kwotę 11.781,17 zł. Za przyjęciem takiego wariantu przemawia wiek pojazdu (nie jest on już objęty gwarancją producenta), jak też fakt, iż w związku z tym, że został on sprowadzony z zagranicy, nieznana jest historia jego napraw, w szczególności brak jest danych dotyczących serwisowania tego samochodu. W tej sytuacji Sąd podzielił wnioski biegłego, że w tych okolicznościach naprawa samochodu powódki w autoryzowanym serwisie nie znajduje ekonomicznego uzasadnienia, a może ona zostać dokonana nie tylko z użyciem części oryginalnych, ale również przy wykorzystaniu nowych zamienników części oryginalnych. Taka naprawa przywróci bowiem walory techniczne i użytkowe pojazdu sprzed zdarzenia. Ze względu na to, że zakres uszkodzeń jest niewielki, zamontowanie takich nie wpłynie na obniżenie wartości auta. Na marginesie warto jedynie dodać, że powódka nie przedstawiła rachunków lub faktur za naprawę pojazdu wykonaną z użyciem wyłącznie części oryginalnych producenta pojazdu w autoryzowanym salonie obsługi. Sąd Okręgowy podziela pogląd przedstawiony w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 r., III CZP 85/11 OSNC 2013/3/37, zgodnie z którym przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego, itp.) odpowiada stanowi samochodu przed uszkodzeniem. Nie budzi wątpliwości, że oryginalność części wykorzystywanych do naprawy pojazdu stanowi istotny czynnik decydujący o tym, czy naprawa jest wystarczająca do przywrócenia jego do stanu poprzedniego. Dlatego też ich dobór może prowadzić do pogorszenia położenia poszkodowanego. Miałoby ono miejsce zarówno wtedy, gdyby użyta część była pod istotnymi względami gorsza od tej, która uległa uszkodzeniu, jak i wtedy, gdyby równowartość restytucyjna części zastępczej była niepewna. Nie oznacza to jednak, że w razie uszkodzenia części pochodzącej bezpośrednio od producenta pojazdu, do naprawy albo obliczania kosztów naprawy mogą być wykorzystane tylko ceny takich części. W ten sam sposób należy co do zasady ocenić wykorzystanie przy ustalaniu odszkodowania także innych części nowych, które są tej samej jakości co części pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu, oznaczone jego znakiem towarowym albo logo, rozprowadzone w opakowaniach w ten sposób oznaczonych i w ramach jego sieci dystrybucji. Takimi częściami są występujące w obrocie części wyprodukowane przez tego samego producenta, który dostarcza je producentowi do montażu pojazdów lub części zamienne. Są to części produkowane zgodnie ze specyfikacjami i standardami produkcyjnymi ustalonymi przez producenta pojazdu, a więc części dokładnie tej samej jakości, jak części pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu, a różniące się tylko oznakowaniem. Z tego względu ich wykorzystanie można uznać za równoważne użyciu części oryginalnych z pewnymi wyjątkami. W niektórych przypadkach istotną cechą decydującą o zupełności restytucji jest bowiem – obok jakości części – samo pochodzenie części od producenta pojazdu, a więc w praktyce opatrzenie go znakiem towarowym lub logo producenta pojazdu. Odnosi się to w szczególności do pojazdów będących jeszcze na gwarancji producenta, który wymaga od autoryzowanych warsztatów, by w ramach napraw gwarancyjnych korzystały wyłącznie z części zamiennych dostarczanych przez niego samego jako producenta pojazdów. Także szczególny interes poszkodowanego może uzasadniać dokonanie naprawy wyłącznie z wykorzystaniem części oryginalnych, pochodzących bezpośrednio od producenta pojazdu. Przykładowo, gdy pojazd był dotychczas serwisowany i naprawiany wyłącznie przy użyciu części oryginalnych, tzn. pochodzących bezpośrednio od producenta pojazdu, a kontynuacja takiej praktyki może wpłynąć na jego wartość handlową lub też gdy poszkodowany potwierdzi swój uzasadniony interes w dokonaniu naprawy z wykorzystaniem części oryginalnych przez to, że jej faktycznie dokona. Jak to zostało zaś już wcześniej wskazane, w przypadku powódki przesłanki te nie zostały spełnione. Dlatego też w rozpoznawanej sprawie uzasadniona jest rezygnacja z ograniczenia możliwości przyjmowania do podstawy ustalania odszkodowania cen części równoważnych oryginalnym i dopuszczenie wykorzystania cen części zamiennych o porównywalnej jakości.

Skoro zatem (...)w W.wypłacił E. P.tytułem odszkodowania kwotę 8.175,96 zł, a uzasadniony koszt naprawy pojazdu powódki wynosi 11.781,17 zł, powinna być wypłacona jej różnica w kwocie 3.605,21 zł. Dodatkowo ma zaś ona prawo do zwrotu kwoty 307,50 zł poniesionej w związku z prywatną ekspertyzą wykonaną na jej zlecenie w celu ustalenia wysokości poniesionej szkody. Co prawda, strona pozwana, zaskarżając wyrok Sądu pierwszej instancji ponad kwotę 3.605,21 zł zakwestionowała tę należność, jednak w apelacji nie przedstawiono w tym zakresie żadnych argumentów.

Mając to na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt I w całości i zasądził od (...) w W.na rzecz E. P.kwotę 3.912,71 zł z ustawowymi odsetkami: od kwoty 3.605,21 zł od dnia 18 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty i od kwoty 307,50 zł od dnia 18 lutego 2013 r. do dnia zapłaty, a w pozostałej części oddalił powództwo oraz w pkt III w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki, tytułem kosztów procesu, kwotę 103,77 zł zamiast kwoty 2.429 zł, biorąc pod uwagę, że powództwo zostało uwzględnione w około 47,5 %, strony zaś poniosły koszty: powódka w kwocie 2.429 zł, wyliczonej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia (k.131), zaś pozwany w kwocie 2.000 zł (zaliczka na opinię biegłego – k.54, wynagrodzenie pełnomocnika – 1.200 zł), zgodnie z art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.

W pozostałej części oddalono apelację na podstawie art. 385 k.p.c. i zasądzono od E. P.na rzecz (...)w W.kwotę 550 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, zgodnie z art. 100 zdanie drugie w zw. z a art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c., ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 490).

SSO B. Piwko SSO M. Kośka SSO C. Klepacz