Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2019 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w G.

przeciwko O. H.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanej O. H. opuścić, opróżnić i wydać powódce (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w G. lokal mieszkalny numer (...), znajdujący się w budynku położonym w G. przy ulicy (...);

­­­­­

II.  orzeka, że pozwanej O. H. przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

III.  wstrzymuje wykonanie punktu pierwszego niniejszego wyroku w stosunku do pozwanej O. H. do czasu złożenia oferty najmu lokalu socjalnego;

2. odstępuje od obciążenia pozwanej kosztami procesu.

Sygn. akt: I C 1249/18

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa z siedzibą w G. wniosła pozew przeciwko O. H. domagając się nakazania pozwanej opuszczenia, opróżnienia oraz wydania powódce lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) w G. oraz o zwrot kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powódka wskazała, iż jest właścicielem spornego lokalu, zaś pozwana nie posiada tytułu prawnego do zamieszkiwania w tym lokalu.

(pozew - k. 3-5)

Pismem z dnia 10 marca 2019 roku interwencję uboczną po stronie powodowej zgłosiła Gmina M. G., wnosząc o uwzględnienie powództwa, ustalenie, że pozwanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, a także zwrot kosztów postępowania.

(interwencja – k. 43)

Przedstawicielka ustawowa małoletniej pozwanej nie złożyła pisemnej odpowiedzi na pozew i nie stawiła się na rozprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa z siedzibą w G. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku położonym w G. przy ulicy (...), którego najemczynią na podstawie umowy z dnia 16 czerwca 2000 roku była M. M..

(okoliczność ustalona w oparciu o: umowę najmu lokalu z dnia 16.06.2000r. – k. 12-19, zobowiązanie – k. 20)

Umowa została wypowiedziana ze skutkiem na dzień 31 lipca 2007 roku.

(okoliczność ustalona w oparciu o: uchwałę zarządu z dnia 15.05.2007r. – k. 21, wypowiedzenie z dnia 01.06.2007r. – k. 22)

M. M. opuściła przedmiotowy lokal, lecz pozostał w nim jej syn – D. H..

Prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 24 kwietnia 2008 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 204/07 nakazano D. H., aby opróżnił z rzeczy, opuścił i wydał przedmiotowy lokal mieszkalny powódce bez lokalu socjalnego.

(okoliczność ustalona w oparciu o: wyrok zaoczny z dnia 24.04.2008r. w sprawie I C 204/07 – k. 23)

Po wydaniu powyższego wyroku okazało się, że przedmiotowy lokal zajmują również: konkubina D. J. W. oraz syn D. H. i J. D. H..

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 8 stycznia 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1133/12 nakazano małoletniemu D. H. i J. W. opuszczenie, opróżnienie i wydanie powódce przedmiotowego lokalu, orzekając, że przysługuje im prawo do lokalu socjalnego.

(okoliczność ustalona w oparciu o: pismo z dnia 10.07.2012r. – k. 24, wyrok z dnia 08.01.2013r. w sprawie I C 1133/12 – k. 25-25v., postanowienie z dnia 19.02.2013r. w sprawie I C 1133/12 – k. 26, protokół rozprawy z dnia 08.01.2013r. w sprawie I C 1133/12 – k. 48-49)

Przedmiotowy lokal zajmuje również córka D. H. i J. W. – małoletnia O. H., która urodziła się dnia (...).

Przedstawiciele ustawowi małoletniej O. H. nie korzystają z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.

(okoliczność ustalona w oparciu o: pismo MOPS z dnia 18.01.2019r. – k. 39)

Sąd zważył, co następuje:

Wobec niezłożenia odpowiedzi na pozew, a także nieobecności przedstawicielki ustawowej małoletniej pozwanej O. H., prawidłowo zawiadomionej o terminie rozprawy, Sąd stosownie do regulacji art. 339 k.p.c. wydał wyrok zaoczny.

Zgodnie z dyspozycja tego przepisu, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Utrwalony w judykaturze i niekwestionowany w nauce jest pogląd, że przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Sąd nie jest zatem zwolniony z obowiązku dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach. (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 15 marca 1996 r., I CRN 26/96, OSNC 1996/7-8/108, z dnia 6 czerwca 1997 r., I CKU 87/97, LEX nr 30397) Jeżeli zatem w świetle przytoczonych przez powoda okoliczności, brak jest podstaw do uwzględnienia żądania pozwu, sąd wyrokiem zaocznym powództwo oddala (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 1972 r., III CRN 30/72, LEX nr 7094).

Zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c. stan faktyczny w sprawie ustalono więc w oparciu o jej twierdzenia i przedłożone dokumenty, gdyż w trakcie postępowania nie ujawniły się okoliczności przeczące autentyczności tych dokumentów

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowi przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą.

Mając powyższe na względzie, (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G. jako właściciel spornego lokalu może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Niewątpliwie rodzicom pozwanej małoletniej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, co wynika z przedłożonych przez powódkę wyroków eksmisyjnych. Uprawnienie takie nie przysługuje również małoletniej pozwanej. Urodziła się ona bowiem w 2016 roku, a więc po orzeczeniu eksmisji wobec jej rodziców.

Z tych też względów Sąd uznał, iż żądanie powódki nakazania pozwanej opuszczenia, opróżnienia i wydania przedmiotowego lokalu zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art. 222 § 1 k.c. orzekł jak w punkcie I. sentencji wyroku.

Sąd zważył, iż nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powódkę stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną (por: orz. SN z 22.11.1994r. II CRN 127/94 nie publ; wyr. SN z 27.01.1999r. II CKN 151/98, wyr SN z 22.03.2000r. I CKN 440/98). Sąd Najwyższy trafnie stwierdził w orzeczeniu z dnia 25 maja 1973r. III CRN 86/73, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności. Sytuacja małoletniej pozwanej, a więc okoliczność, że jest ona małoletnia nie może być uznana za szczególnie wyjątkową, by uzasadniała oddalenie powództwa.

Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że niezależnie od braku tytułu prawnego do lokalu, pozwana posiada status lokatora w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 2001 nr 71 poz. 733 ze zm.). Jeszcze pod rządami art. 36 ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U.1998.120.787 ze zm.) Sąd Najwyższy stwierdził, że uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego dotyczy jedynie byłych najemców, a więc osób posiadających uprzednio tytuł prawny do lokalu (por. uchwały z dnia 22 maja 1996 r., III CZP 51/96 i z dnia 30 czerwca 1997 r., III CZP 16/97). Po znowelizowaniu powyższego przepisu na mocy art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o zmianie ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U.122.1317), Sąd Najwyższy w dwóch uchwałach podjętych w dniu 27 czerwca 2001 roku. (o sygnaturach III CZP 28/01 oraz III CZP 35/01) stwierdził, że obowiązek orzeczenia przez sąd o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego lub o braku takiego uprawnienia, odnosi się tylko do byłego najemcy lokalu podlegającego opróżnieniu i osób z nim stale w tym lokalu zamieszkałych, które utraciły swoje zależne od najemcy prawo do zajmowania lokalu. Nie odnosi się natomiast do osób, które nigdy nie posiadały tytułu prawnego do lokalu. Z uzasadnienia uchwał tych wyraźnie wynika, że w ocenie Sądu Najwyższego osoby stale zamieszkujące z najemcą i wywodzące od niego swój tytuł do zamieszkiwania, muszą być traktowane jako posiadające prawo zależne do zajmowania lokalu, wobec czego także do nich odnosi się obowiązek orzekania o uprawnieniu do lokalu socjalnego. Stanowisko to zostało podtrzymane przez Sąd Najwyższy już pod rządami mającego identyczną treść, art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Wobec tego jednak, że ustawa ta, przeciwnie niż ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, zawiera w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawową definicję lokatora, stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 66/01 nawiązało do tej regulacji, stanowiąc, że przepisy art. 14 i 15 ustawy o ochronie praw lokatorów mają zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko osobom, które były lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały powołał się na wskazane wyżej uchwały z dnia 27 czerwca 2001 roku, podzielając stanowisko w nich zawarte przede wszystkim co do tego, iż określony w art. 14 ust. 1 ww. ustawy obowiązek sądu nie dotyczy osób, które nigdy nie posiadały tytułu prawnego do lokalu. Analiza przepisów art. 2 ust. 1 pkt 1 i art. 14 ust. 1 ustawy nie nasuwa wątpliwości co do tego, że celem ustawodawcy było objęcie ochroną z art. 14 ustawy daleko większej grupy osób niż tylko byli najemcy, czy osoby posiadające inny, własny tytuł prawny do lokalu. Nie budzi wątpliwości zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie, że korzystanie z lokalu przez domowników najemcy oraz osoby, którym najemca użyczył lokalu, nie jest względem wynajmującego ani bezprawne, ani bez tytułu prawnego, choć nie łączy ich z wynajmującym stosunek najmu. Tytuł ich korzystania z mieszkania wypływa z prawa i woli najemcy i jest skuteczny wobec wynajmującego. Jest to uprawnienie pochodne od prawa najemcy, powstające i gasnące razem z nim. Z tych względów nie można uznać, że osoby takie zajmowały lokal bez tytułu prawnego. Posiadały bowiem tytuł pochodny od najemcy i skuteczny wobec wynajmującego, a zatem obejmuje ich ochrona z art. 14 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Na gruncie obecnego postępowania oznacza to, że w razie uwzględnienia powództwa konieczne byłoby zatem orzeczenie w przedmiocie lokalu socjalnego.

W ocenie Sądu o uprawnieniu powódki jako osobie, której przysługuje pochodne prawo do lokalu decyduje to, iż w chwili urodzenia powódki jej matce przysługiwało uprawnienie do zajmowania przedmiotowego lokalu, które wynikało z treści wyroku eksmisyjnego – wstrzymującego eksmisję do chwili przyznania matce powódki prawa do lokalu socjalnego.

Sąd zważył także, iż zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, Sąd zobowiązany jest z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Zgodnie z przepisem ust. 4 art. 14 ww. ustawy obowiązek przyznania takiego lokalu istnieje w przypadku: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm.) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, 3) obłożnie chorych, 4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

Sąd stwierdził, że wobec pozwanej O. H. zachodzą podstawy do obligatoryjnego orzeczenia o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, gdyż spełnia ona przesłankę wymienioną w treści art. 14 ust. 4 pkt 2 powyższej ustawy, albowiem pozwana jest osobą małoletnią.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, iż powyższej sprawie za przyznaniem lokalu socjalnego małoletniej pozwanej przemawia również treść art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów, za którego uwzględnieniem w toku rozpoznania uprawnienia do lokalu socjalnego przemawia to, iż operuje on pojęciem zasad współżycia społecznego, to jest klauzuli, której weryfikacja podlega co do zasady ocenie Sądu. O woli uwzględnienia powyższego przepisu w procesie eksmisyjnym może świadczyć również wola ustawodawcy, który wprowadzając zmiany w powyższej ustawie „przeniósł” ten przepis od dnia 21 kwietnia 2019 roku do części ogólnej (nowy art. 17 ust. 1a).

W niniejszej sprawie pozwana jest osobą małoletnią. Zważyć należy, że wobec jej matki – J. W. wyrokiem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 8 stycznia 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1133/12 przyznano jej uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego. Uznanie, że małoletniej pozwanej nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego prowadziłoby do powstania daleko idącego poczucia krzywdy w społecznym odbiorze, w tym sensie, że moment urodzenia małoletniego decydowałby o uprawnieniu albo braku takiego uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego.

Z powyższych powodów Sąd zobowiązany był do przyznania jej uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego (punkt II. wyroku), zaś na podstawie art. 14 ust. 6 wyżej cytowanej ustawy, w punkcie III. sentencji wyroku Sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanej przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Natomiast w punkcie IV. sentencji wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., Sąd odstąpił od obciążania pozwanej kosztami procesu z uwagi na to, że jest osobą małoletnią, co stanowi szczególnie uzasadniony przypadek. Względy słuszności sprzeciwiają się obciążania małoletniej kosztami procesu.