Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant : sekr. sąd. Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2019 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko (...) SA w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powódki J. K. (1) tytułem zadośćuczynienia za śmierć męża H. K. (1) kwotę 30.000,00 ( trzydzieści tysięcy ) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lipca 2018 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powódki J. K. (1) tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci H. K. (1) kwotę 4.000,00 ( cztery tysiące ) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lipca 2018 r. do dnia zapłaty,

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

4.  zasądza od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powódki J. K. (1) kwotę 3.777,00 ( trzy tysiące siedemset siedemdziesiąt siedem ) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu,

5.  zasądza od powódki J. K. (1) na rzecz pozwanego (...) SA w W. kwotę 3.240 ( trzy tysiące dwieście czterdzieści ) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Sygn. akt I C 20/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 21 stycznia 2019 r. (data wpływu) pełnomocnik J. K. (2) wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 60.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 maja 2018 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za śmierć męża, o zasądzenie na rzecz powódki kwoty 20.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 28 maja 2018 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 5.400 zł wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, ewentualnie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania sądowego według spisu kosztów, który zostanie przedłożony na rozprawie, (pozew k. 3-8).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie złożonego powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego w wysokości analogicznej do wnioskowanej przez pełnomocnika powódki, bądź według zestawienie kosztów, które złożę na rozprawie, (odpowiedź na pozew k. 45-46).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 6 lutego 2018 r. w Ł. H. P. nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki F. (...) o nr rej. (...), jadąc drogą (...) z kierunku Ł. w kierunku miejscowości Ł., nieuważnie obserwowała drogę przed swoim pojazdem, jechała za poprzedzającym ją samochodem w odległości uniemożliwiającej jej prowadzenie prawidłowej obserwacji drogi i podjęcie w porę działań obronnych w sytuacji pojawienia się innych uczestników ruchu, w wyniku czego uderzyła prawą stroną zderzaka przedniego swojego pojazdu w lewą stronę koła tylnego roweru kierowanego przez H. K. (2), jadącego w tym samym kierunku, czym nieumyślnie spowodowała u niego szereg obrażeń ciała skutkujących jego zgonem w dniu 27 marca 2018 r. Pojazd, którym kierował sprawca zdarzenia, w dacie wypadku korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej ze stroną pozwaną, (dowód: kserokopia aktu oskarżenia k. 12-14, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 00:04:02-00:31:31 w zw. z k. 55-56, zeznania świadka J. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 00:37:09-00:54:10 w zw. z k. 56-56v, zeznania świadka P. K.- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 00:54:10-01:08:59 w zw. z k. 56v-57, zeznania świadka I. W. (1)- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 01:08:59-01:22:38 w zw. z k. 57-57v, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 01:24:51-01:36:20 w zw. z k. 57v-58).

Przed wypadkiem powódka wraz ze zmarłym mężem mieszkali w S.. Małżonkowie posiadali domek jednorodzinny i działkę. Oboje byli emerytami. W dacie wypadku mąż powódki miał 74 lata, a powódka 69 lat. Byli małżeństwem o wieloletnim stażu pożycia. Z małżeństwa mieli czworo pełnoletnich dzieci, które mieszkały ze swoimi rodzinami w innych miejscowościach. Małżonkowie wspólnie spędzali czas, wspierali się wzajemnie, pomagali sobie w czynnościach życia codziennego, wspólnie prowadzili gospodarstwo domowe. Tworzyli udane małżeństwo. Utrzymywali się ze swoich emerytur, które przed wypadkiem wynosiły łącznie 2.400,00 zł netto. W dacie wypadku oboje byli sprawni stosownie do swojego wieku. Mąż powódki dużo jeździł rowerem. H. K. (2) przed wypadkiem był dobrego stanu zdrowia, na nic nie chorował. Po otrzymaniu informacji o wypadku powódka niezwłocznie udała się do szpitala w P.. Tam się dowiedziała, że z uwagi na ciężkie obrażenia ciała jej mąż został wprowadzony w stan śpiączki farmakologicznej, a następnie przewieziony do szpitala w Ł., gdzie spędził około 7 tygodni. Wstępne informacje jakie otrzymała w związku ze stanem zdrowia męża były bardzo złe - jego stan był krytyczny, bez szans na przeżycie. Ogrom obrażeń był tak znaczy, że nikt nie wierzył w jego powrót do zdrowia. Powódka odwiedzała go razem z dziećmi niemal codziennie. Powódka nie miała możliwości pożegnania się mężem, bezpośrednio przed jego śmiercią gdyż odwiedziny zostały wstrzymane z uwagi na panującą w tym czasie epidemię grypy. O śmierci męża powódka dowiedziała się od synowej gdy ona zadzwoniła do szpitala celem zasięgnięcia informacji o stanie zdrowia teścia. Powódka zobaczyła ciało męża dopiero w dniu pogrzebu, gdyż wcześniej z uwagi na prowadzone postępowanie karne, nie było to możliwe. Cała sytuacja spotęgowała ból i rozpacz powódki. Po śmierci męża powódka została sama ze wszystkimi obowiązkami. Dodatkowo pogorszył się jej stan zdrowia. Wcześniej mąż był dla niej podporą. Teraz powódka stara się sama radzić z codziennymi problemami. Powódkę codziennie odwiedza syn, która mieszka niedaleko w S.. Syn stara się pomagać J. K. (2) w prowadzeniu domu. Do pewnych prac takich jak przywiezienie i pocięcie drewna powódka musi jednak wynajmować pracowników. Na skutek wypadku męża powódka stała się bardzo nerwowa, wydawało się jej, że słyszy męża, coś ją dusiło, nie mogła się skoncentrować. J. K. (2) podjęła prywatne leczenie psychiatryczne, które kontynuuje do dnia dzisiejszego. Na wizyty chodzi dwa razy rocznie. Za każdą wizytę lekarską powódka płaci 100 zł. Powódka kultywuje pamięć po zmarłym mężu. Codziennie odwiedza jego grób na cmentarzu, zamawia w jego intencji msze święte, (dowód: zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 00:04:02-00:31:31 w zw. z k. 55-56, zeznania świadka J. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 00:37:09-00:54:10 w zw. z k. 56-56v, zeznania świadka P. K.- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 00:54:10-01:08:59 w zw. z k. 56v-57, zeznania świadka I. W. (1)- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 01:08:59-01:22:38 w zw. z k. 57-57v, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 04 kwietnia 2019 r. 01:24:51-01:36:20 w zw. z k. 57v-58)

Powódka, reprezentowana przez (...) S.A. w L., pismem z dnia 27 kwietnia 2018 r. zgłosiła pozwanemu roszczenie w kwocie 150.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny - męża H. K. (2) oraz roszczenie w kwocie 60 000,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej po jego śmierci. Pozwany pismem z dnia 18 lipca 2018 r. przyznał na rzecz powódki kwotę 20 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 20 000,00 zł tytułem odszkodowania, (dowód: pismo pełnomocnika powoda k. 14-18, pismo pozwanego k. 19-22).

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na dokumentach, znajdujących się w aktach sprawy, które potwierdziły okoliczności związane z wypadkiem drogowym, w którym zginął mąż powódki, a także przebieg postępowania likwidacyjnego. Sąd przeprowadził także dowód z przesłuchania powódki oraz świadków, będących jej dziećmi. Ich zeznania Sąd ocenił jako wiarygodne ponieważ relacjonowane przez nich okoliczności potwierdzone zostały w treści zgromadzonych w aktach dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Roszczenia powódki J. K. (2) zasługiwały częściowo na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa źródła swojej krzywdy upatrywała w śmierci męża będącej następstwem wypadku, którego sprawcą była osoba ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej w związku z ruchem pojazdu mechanicznego w pozwanym (...) S.A. w W.. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazywała art. 446 § 4 k.c., w myśl którego sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Strona pozwana nie kwestionowała swojej odpowiedzialności za skutki wypadku z dnia 06 lutego 2018 r. Okoliczności faktyczne dotyczące przebiegu zdarzenia również nie stanowiły przedmiotu sporu. Spór między stronami w zasadzie ograniczał się do kwestii związanych z rozmiarem doznanej przez powódkę J. K. (2) szkody niemajątkowej, z wysokością należnego jej z tego tytułu zadośćuczynienia pieniężnego oraz rozmiarem należnego powódce odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Podkreślenia wymaga, że ustawodawca nie daje wskazówek, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Stwierdza jedynie, że ma być to suma odpowiednia. Oceny w tym zakresie dokonuje więc Sąd, posiłkując się kryteriami wypracowanymi przez orzecznictwo i biorąc pod uwagę indywidualne, szczególne okoliczności konkretnego przypadku oraz cel instytucji zadośćuczynienia. W orzecznictwie wskazuje się, że w przypadku zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową wywołaną śmiercią osoby bliskiej należy uwzględniać: dramatyzm doznań osoby występującej z roszczeniem, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby bliskiej, osobisty żal, poczucie osamotnienia i pustki po śmierci osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie się umiał znaleźć w nowej rzeczywistości oraz zdolność jej zaakceptowania, a także wiek zmarłego oraz wiek osoby bliskiej. Przewidziane w przepisie art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienie nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesionych przez nią szkód majątkowych. Celem tego zadośćuczynienia jest kompensacja krzywdy (złagodzenie cierpień psychicznych) doznanej na skutek śmierci osoby bliskiej. Sprawy o zadośćuczynienie krzywdzie mają charakter bardzo ocenny. Każda z tych spraw jest inna, niesie za sobą inną tragedię i wymaga indywidualnego podejścia. Oczywistym jest też, że każda osoba dotknięta tragiczną, niespodziewaną śmiercią osoby bliskiej przeżywa tę śmierć na swój sposób. Wszelkie porównania w zakresie doznawanych cierpień zdają się być więc nieuprawnione. Nie sposób też przy ustalaniu wysokości tego zadośćuczynienia stosować uniwersalnych mierników. Sąd na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci zeznań powódki J. K. (2), zeznań świadków J. G. (2), P. K. i I. W. (2), nie ma wątpliwości, że powódkę łączyła z mężem szczególnie głęboka i silna, niczym nie zakłócona więź. Małżonkowie troszczyli się o siebie, mieli wspólne zainteresowania, wiele rzeczy robili razem. Powódka, jak i wyżej wskazani świadkowie, akcentowali pomoc i wsparcie duchowe jakie przez całe małżeństwo udzielał powódce mąż, jego wyjątkowe zaangażowanie w życie rodzinne. Wieloletnia więź małżeńska między powódką i jej zmarłym mężem, kształtowana w trudnych warunkach życiowych, w sytuacji gdy był to związek udany i prawidłowo funkcjonujący, daje podstawy do przyjęcia, że powódka w wyniku nagłej śmierci męża doznała ogromu cierpień. Badając zakres tej krzywdy, Sąd miał na względzie, iż ujęcie w słowa bólu, jaki czuje się po stracie bliskiej osoby jest niezwykle trudne. Miał też na uwadze, iż każda osoba przeżywa śmierć w inny, indywidualny, zależny od jej konstrukcji psychicznej sposób, jak i to, że krzywda po śmierci osoby bliskiej może ujawniać się w różnorodny sposób. Nie zmienia to faktu, iż krzywda wywołana śmiercią męża jest, z uwagi na rodzaj więzi, jedną z najbardziej dotkliwych krzywd. Na rozmiar cierpień powódki wpłynęły niewątpliwie okoliczności w jakich śmierć poniósł H. K. (2). Mąż powódki zmarł w wyniku bardzo ciężkich obrażeń odniesionych w wypadku. Co szczególnie istotne wcześniej H. K. (2) na nic nie chorował i dlatego też powódka miała prawo liczyć na to, iż jeszcze przez wiele lat będzie jej służył pomocą. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że w chwili śmierci mąż powódki miał 75 lat.. Okoliczności tej nie można przypisywać takiego znaczenia jak chce pozwany, tj. że śmierć jest zdarzeniem pewnym i powódka mogła przewidywać nieodległy zgon męża. Strona pozwana w argumentacji tej nie dostrzega, że czym innym jest śmierć z przyczyn naturalnych, a czym innym jest śmierć, spowodowana działaniem osoby trzeciej, śmierć której nikt w danym momencie się nie spodziewał. Dużym wstrząsem psychicznym dla powódki był też widok męża w szpitalu w związku z doznanymi obrażeniami. Obraz ten powódka ma wciąż przed oczami. Zwrócić należy również uwagę, że powódka przez kilka tygodni po wypadku żyła nadzieją, że mąż przeżyje. Niepokój o stan zdrowia męża także jest okolicznością wpływającą na rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy. Nie ulega też wątpliwości, że śmierć męża wpłynęła na dotychczasowe życie powódki, pogarszając jej funkcjonowanie w życiu społecznym i prywatnym. Pomimo upływu ponad roku od zdarzenia, J. K. (2) nie była w stanie spokojnie mówić o okolicznościach śmierci męża, o uczuciach jakie wywołuje utrata życiowego partnera, osoby na której zawsze mogła polegać, która ją rozumiała i stanowiła dla niej wsparcie. Sąd widział, jak trudne emocjonalnie było to dla powódki doświadczenie. Poczucie osamotnienia powódki wyłaniające się nie tylko z jej zeznań ale i z zeznań słuchanych w sprawie świadków-dzieci powódki należało również brać pod uwagę określając zakres należnego powódce zadośćuczynienia.

W ocenie Sądu, w wskazanych wyżej okolicznościach niniejszej sprawy, przyznana J. K. (2) przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego kwota zadośćuczynienia została zaniżona i powinny być podwyższona o 30.000 zł do kwoty 50.000 zł, o czym w oparciu a treść art. 446 § 4 k.c. orzeczono jak w pkt. 1 sentencji.

Sąd ustalając zakres należnego powódce zadośćuczynienia, nie uwzględnił żądania w wysokości określonej przez powódkę w pozwie. J. K. (2) w wyniku śmierci męża nie została na szczęście całkiem osamotniona. Może bowiem liczyć na wsparcie rodziny. Śmierć H. K. (2) nie spowodowała rozluźnienia więzi rodzinnych. Powódka otaczana jest troską swoich najbliższych, nie jest pozostawiona sama sobie. Nie wycofała się także z życia społecznego. Nadal prowadzi dom, opiekuje się zwierzętami, jeździ na zakupy do Ł.. Kontynuuje niejako sposób życia jaki prowadziła z mężem, choć niewątpliwie obarczony jest on negatywnymi emocjami. W pozostałym zakresie Sąd więc powództwo w oparciu o 446 § 4 k.c. a contrario oddalił jako wygórowane. W zakresie odsetek Sąd przyjął, iż są one należne od dnia 18 lipca 2018 r. do dnia zapłaty bo w dniu 18 lipca 2018 r. (...) S.A. w W. zajął ostateczną decyzję w sprawie. Sąd nie mógł zasądzić odsetek od dnia wskazanego przez stronę powodową w pozwie bo nie wykazała ona, kiedy pozwany odebrał skierowane do niego wezwanie, a to zgodnie z zasadą ciężaru dowodu wyrażoną w treści art. 6 k.c. na niej spoczywał taki obowiązek. Sąd nie jest władny do czynienia ustaleń w tym zakresie z urzędu.

W zakresie dochodzonego przez stronę powodową odszkodowania wskazać należy, że znaczne pogorszenie sytuacji życiowej oznacza negatywne zmiany nie tylko w sferze sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, które rzutują na sytuację materialną. Wprawdzie sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy po śmierci męża nie stanowią podstawy odszkodowania, to jednak w przypadku, gdy wywołały chorobę, osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, należy przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego. Rozważając zasadność roszczenia powódki w kontekście przepisu art. 446 § 3 k.c. uznał Sąd, że sytuacja materialna i osobista powódki po śmierci męża uległa znacznemu pogorszeniu, pozwalającym na zastosowanie wobec niej przepisu art. 446 § 3 k.c. Odszkodowanie z art. 446 § 3 k. c jest przyznawane indywidualnie, a określenie jego zasadności i wysokości jest uzależnione od konkretnych okoliczności. Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w szczególności przesłuchanie powódki oraz świadków, a także porównanie sytuacji majątkowej i rodzinnej powódki przed i po śmierci H. K. (2) dostarczyły Sądowi wystarczających argumentów za uznaniem, że nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej J. K. (2) w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. Powódka straciła dochody miesięczne pozwalające na zaspokojenie jej potrzeb i teraz nie ma możliwości zaspokajania swoich potrzeb na dotychczasowym poziomie. Ustalając wysokość należnego odszkodowania Sąd miał na względzie, że oboje małżonkowie mieli do dyspozycji około 2.400 zł miesięcznie, z czego kwotę 2.000 zł wydatkowali na własne utrzymanie, zaś zostawała im kwota 400 zł miesięcznie, co daje kwotę 4.800 zł rocznie. Ponieważ mąż powódki zmarł w wieku 75 lat, to J. K. (2) biorąc pod uwagę iż średni wiek życia mężczyzny wynosi około 80 lat, mogła przewidywać, że mąż będzie ją wspomagał przez kolejne 5 lat, co daje kwotę 24.000 zł (5 x 4.800 zł= 24.000 zł). Równocześnie uznał Sąd, że wobec przyznania powódce z tego tytułu kwoty 20.000 zł – jej podwyższenie do 24.000 zł będzie kwotą odpowiednią. Dalsza kwota 4.000 zł odpowiada – zdaniem Sądu - zakresowi pogorszenia sytuacji życiowej J. K. (2), który uzasadnia przyznanie stosownego odszkodowania. Równocześnie żądanie przewyższające tę kwotę jest w ocenie Sądu wygórowane. W zakresie odsetek Sąd z tych samych względów co w zakresie odsetek od zadośćuczynienia przyjął, że należą się one od dnia 18 lipca 2018 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy w Sieradzu wywiedzione powództwo jako wygórowane oddalił.

Orzeczenie o kosztach wynika z treści art. 100 k.p.c. Ponieważ powódka wygrała proces w 40 % Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki J. K. (2) kwotę 3.777 zł (40 % x 4.000= 1.600 zł + 5.400 x 40 %=2.160, 1.600 zł+ 2.160+17= 3.777 zł) tytułem zwrotu części kosztów procesu oraz zasądził od powódki J. K. (2) na rzecz pozwanego (...) SA w W. kwotę 3.240 zł (5.400 x 60 %=3.240 zł) tytułem zwrotu części kosztów procesu.