Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2019r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2019 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko T. J.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda Banku (...) S.A. z siedzibą w W. od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku z dnia 9 października 2018 r. sygn. akt I C 472/18

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od pozwanego T. J. na rzecz powoda Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 16.770,35 zł (szesnaście tysięcy siedemset siedemdziesiąt złotych 35/100) i oddala powództwo w pozostałym zakresie.

II.  Znosi wzajemnie między stronami koszty procesu przed Sądem I instancji.

III.  Oddala apelację w pozostałym zakresie.

IV.  Zasądza od pozwanego T. J. na rzecz powoda Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 2507 zł (dwa tysiące pięćset siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu przed Sądem II instancji w tym kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

V.  Odstępuje od obciążania stron opłatą sądową od zasądzonego roszczenia, które stało się wymagalne po zamknięciu rozprawy przed Sądem I Instancji.

SSO Mirosław Krzysztof Derda SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Alicja Wiśniewska

Sygn. akt I Ca 509/18

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w elektronicznym postepowaniu upominawczym wyniósł o zasądzenie od pozwanego T. J. kwoty 48.538,21 zł wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od kwoty 45.112,74 zł od dnia 21 marca 2018 roku do dnia zapłaty. Nadto domagał się zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazał, że powodowi przysługuje wobec pozwanego wymagalna wierzytelność pieniężna wynikająca z zawartej w dniu 26 listopada 2015 roku umowy nr (...) w kwocie 48.538,21 zł wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od kwoty 45.112,74 zł od dnia 21 marca 2018 roku do dnia zapłaty. Powód wskazał, że na kwotę dochodzoną pozwem składają się: 45.112,74 zł - niespłacony kapitał; 3.043,26 zł - odsetki umowne liczone od kwoty należności głównej wg oprocentowania wynikającego z umowy, co do której dłużnik nie opóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego; 382,21 zł - odsetki ustawowe naliczane od części należności głównej, co do której dłużnik opóźnił się za spełnieniem świadczenia pieniężnego.

Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie w dniu 4 kwietnia 2018 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający powództwo w całości wraz z odsetkami i kosztami procesu. Następnie postanowieniem z dnia 21 czerwca 2018 roku przekazał sprawę do tutejszego sądu z uwagi na skuteczne złożenie sprzeciwu przez pozwanego.

Pozwany w sprzeciwie złożonym elektronicznym postępowaniu upominawczym wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu. Zakwestionował zgłoszone przez powoda roszczenie w całości, zarówno co do zasady jak i co do wysokości. Podniósł zarzut przedwczesności powództwa z uwagi na fakt, iż pozwany nie miał wiedzy o jakimkolwiek wymagalnym zobowiązania względem powoda, rozwiązanie umowy pomiędzy stronami nastąpiło bez podstawy prawnej i faktycznej, bowiem korespondencja w niniejszej sprawie była kierowana przez powoda na niewłaściwy adres pozwanego. Twierdził, że powód błędnie wskazał jego adres zamieszkania. W zakresie przedwczesności powództwa wskazał, że raty były płacone co do zasady regularnie. Co prawda nie zawsze w wysokości wynikającej z umowy, ale wynikało to w trudnej sytuacji finansowej pozwanego. Podkreślił, że mimo to starał się regulować należności na rzecz powoda, jednocześnie pozostając w gotowości do spłaty kolejnych rat wynikających z umowy w miarę swoich aktualnych możliwości finansowych. Z uwagi na wskazanie błędnego adresu wskazał, iż nawet jeżeli powód złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy to jest ono bezskuteczne wobec pozwanego, w konsekwencji czego powództwo należy uznać za bezpodstawne i przedwczesne. Nadto pozwany podniósł, iż umowa zawarta z powodem jest obiektywnie niekorzystna dla pozwanego i zasługuje na negatywną ocenę moralną, która prowadzi do uznania jej za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, bowiem do jej ukształtowania doszło w sposób wyraźnie krzywdzący pozwanego przy wykorzystaniu przez powoda silniejszej pozycji, a więc pod presją faktycznej przewagi kontrahenta. Zdaniem pozwanego analiza całokształtu okoliczności sprawy oraz ocena postanowień umowy pod kątem ewentualnej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego prowadzi do wniosku, że nastąpiło naruszenie autonomii woli stron.

Powód pismem z dnia 1 października 2018 roku podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Nadto zaprzeczył twierdzeniu strony pozwanej wskazanej w sprzeciwie wyniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Wyjaśnił, że strony łączyła umowa o kredyt gotówkowy oraz o kartę kredytową zawartą w dniu 26 listopada 2016 roku. Zgodnie z umową bank udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 52.995 zł z przeznaczeniem na sfinansowanie własnych potrzeb. Pozwany zobowiązał się do spłaty kredytu w 84 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Pierwsza rata w kwocie 882,65 zł począwszy od dnia 3 stycznia 2016 roku, a kolejne w kwotach 882,65 płatne w terminie do 3-go każdego kolejnego miesiąca. Całkowita kwota do zapłaty kredytu wynosiła 74.142,87 zł w tym koszt kredytu 24.142,87 zł. Powód wypłacił pozwanemu kredyt zgodnie z jego dyspozycją na konto ROR. Pozwany nie wywiązał się z terminem płatności rat, które były zobowiązane zgodnie z umową dlatego też powód wypowiedział umowę. Nadto wzywał pozwanego do dobrowolnej spłaty roszczenia.

Wyrokiem z dnia 9 października 2018 r. w sprawie sygn. akt I C 472/18 Sąd Rejonowy w Olecku Wydział I Cywilny oddalił powództwo.

Z ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy wynika, iż strony łączyła umowa nr (...) kredytu gotówkowego oraz o kartę kredytową zawarta w dniu 26 listopada 2016 roku. Umowa przewidywała, iż całkowita kwota kredytu wynosi 50.000 zł, a całkowity koszt pożyczki wynosi 24.142,87 zł, w tym prowizja z tytułu udzielenia kredytu – 2.995,00 zł i odsetki za okres kredytowania – 21.147,87 zł. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę wynosi 74.142,87 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 84 miesięcznych równych ratach. Przy czym pierwsza była płatna do 3 stycznia 2016 roku, zaś kolejne płatne do trzeciego dnia każdego miesiąca, a ostatnia do dnia 3 grudnia 2022 roku. W komparycji umowy wskazano, że pozwany zamieszkuje pod adresem Aleja (...) w R.. Zgodnie z dyspozycją wypłaty kredytu środki z tytułu kredytu gotówkowego miało być przekazane w formie przelewu na rachunek bankowy ROR należący do pozwanego. W § 6 umowy wskazano, iż bank (powód) może wypowiedzieć umowę w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub zagrożenia upadłością kredytobiorcy lub niedotrzymania przez kredytobiorcę przynajmniej jednego z następujących warunków tj.: gdy kredytobiorca nie zapłaci w terminie określonym w umowie rat kredytu za co najmniej 2 okresy płatności, po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszy niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy bądź podania przez kredytobiorcę przy zawarciu lub w trakcie realizacji umowy informacji nieprawdziwych, uzasadniających okoliczność że, gdyby bank nie działał pod wpływem tych informacji nie zawarłby umowy lub zawarł ją na innych warunkach, w tym posłużenie się dokumentami nieprawdziwym, przerobionymi, podrobionymi. Nadto wskazano, iż okres wypowiedzenia umowy przez bank wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy 7 dni. Przy czym wypowiedzenie umowy składane jest w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Okres wypowiedzenia liczony jest od dnia doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu. Po upływie okresu wypowiedzenia cała kwota kredytu wraz ze wszystkimi odsetkami i kosztami staje się wymagalna bez dodatkowych wezwań. Nadto pozwany złożył oświadczenie, iż w zakresie zobowiązań dotyczących kredytu wynikający z zawartej z powodem umowy podaje się na rzecz banku jako dłużnika egzekucji w trybie art. 97 ustawy pr. bank.

Pozwany kredyt spłacał do dnia 2 czerwca 2017 roku. Wówczas prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...). W tym okresie nastąpiły problemy finansowe u pozwanego. Był dłużnikiem kilku banków. Z tego powodu zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej w dniu 24 kwietnia 2018 roku uwagi. Do O. wprowadził się w grudniu 2016 roku. Zgodnie z zeznaniem o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym 2017 powód dochodów nie uzyskał.

Powód pismem z dnia 30 listopada 2017 roku wypowiedział umowę kredytu w związku z niezapłaceniem przez pozwanego zadłużenia wymagalnego. Wskazano w wypowiedzeniu, że umowa kredytu ulega rozwiązaniu w terminie 30 dni od daty doręczenia wypowiedzenia. Po upływie tego terminu zobowiązanie wynikające z umowy staje się wymagalny w całości.

W dniu 21 lutego 2018 roku Kancelaria prawnicza działająca w imieniu powoda wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 48.350,24 zł w terminie do dnia 28 lutego 2018 roku.

Nadto pismem z dnia 13 marca 2018 roku Kancelaria prawnicza złożyła propozycję umorzenia części zadłużenia w zakresie 25 % długu.

Zgodnie z wyciągiem z ksiąg bankowych numery (...) na dzień 20 marca 2018 roku zadłużenie pozwanego wynosiło 48.538,21 zł, w tym: 45.112,74 zł - niespłacony kapitał; 3.043,26 zł - odsetki umowne liczone od kwoty należności głównej wg oprocentowania wynikającego z umowy, co do której dłużnik nie opóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego; 382,21 zł - odsetki ustawowe naliczane od części należności głównej, co do której dłużnik opóźnił się za spełnieniem świadczenia pieniężnego.

Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazał, iż poza sporem w sprawie niniejszej pozostawało, że strony łączyła umowa nr (...) kredytu gotówkowego oraz o kartę kredytową zawarta w dniu 26 listopada 2016 roku. Pozwany nie kwestionował tej okoliczności. Spór dotyczył kwestii skuteczności wypowiedzenia umowy przez powoda i wymagalności kwoty niespłaconego kredytu.

Sąd Rejonowy stwierdził, iż zgodnie z § 6 ust 2 pkt umowy łączącej strony bank (powód) mógł wypowiedzieć umowę w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub zagrożenia upadłością kredytobiorcy lub niedotrzymania przez kredytobiorcę przynajmniej jednego z następujących warunków, tj.: gdy kredytobiorca nie zapłaci w terminie określonym w umowie rat kredytu za co najmniej 2 okresy płatności, po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części, w terminie nie krótszy niż 7 dni od otrzymania wezwania, pod rygorem wypowiedzenia umowy oraz podania przez kredytobiorcę przy zawarciu lub w trakcie realizacji umowy informacji nieprawdziwych, uzasadniających okoliczność, że gdyby bank nie działał pod wpływem tych informacji nie zawarłby umowy lub zawarł ją na innych warunkach, w tym posłużenie się dokumentami nieprawdziwymi, przerobionymi, podrobionymi.

W § 2 pkt IV umowy wskazano, że kredytobiorca (pozwany) zobowiązany jest do niezwłocznego pisemnego powiadomienia powoda o zmianie adresu do korespondencji, adresu zamieszkania, adresu poczty elektronicznej, imienia, nazwiska i nr dowodu tożsamości. Korespondencja kierowana jest na adres wskazany do korespondencji przez kredytobiorcę (pozwanego).

Jak wynika z akt sprawy i twierdzeń pozwanego – nie dopełnił on tego obowiązku w stosunku do powoda, co oznacza, iż korespondencja kierowana do niego na adres z umowy została doręczona skutecznie.

Pomimo ww. doręczenia Sąd Rejonowy uznał powództwo za przedwczesne z uwagi na niezachowanie wskazanej w § 6 ust 2 pkt 1. umowy procedury wypowiedzenia, a mianowicie braku poprzedzającego wypowiedzenie umowy uprzedniego wezwania kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Sąd ten zauważył, że wprawdzie forma pisemna pod rygorem nieważności została zastrzeżona jedynie dla wypowiedzenia umowy (w § 6 ust 4) – pełnomocnik powoda nie wykazał, a zaprzeczył temu pozwany – aby zachowano ww. procedurę uprzedniego wezwania do zapłaty, składając do akt jedynie wezwania do zapłaty całego zadłużenia i nie odnosząc się w ogóle do twierdzeń pozwanego o przedwczesności wypowiedzenia umowy z tego właśnie powodu.

W konsekwencji Sąd uznał, że kredyt nie stał się wymagalny z uwagi na nieskuteczność wypowiedzenia umowy.

Powód w złożonej apelacji zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 316 § 1 w zw. z 227 k.p.c., przez wydanie wyroku bez uwzględnienia stanu istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, w zakresie wymagalności rat, których termin płatności przypadał od dnia 3 lipca 2017r., do dnia 9 października 2018r., a które na dzień wydania wyroku były wymagalne;

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 w zw. z art. 229 k.p.c. poprzez wyprowadzenie na podstawie materiału dowodowego, tj. z umowy nr (...) kredytu gotówkowego oraz o kartę kredytową z dnia 26 listopada 2016r. oraz z historii rachunku klienta nr (...), wniosków z niego niewynikających, a nadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym, poprzez uznanie, że powód nie dowiódł wymagalności przysługującego mu roszczenia, podczas gdy samej treści umowy wynikał harmonogram spłat poszczególnych rat kredytu, a z historii rachunku okoliczność, że ostatnia wpłata miała miejsce w czerwcu 2017r. tj. wymagalnych było 16 rat w kwotach po 882,65 zł, co daje sumę 14 122,40 zł.

Niezależnie od powyższego, wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda wszelkich niespłaconych rat które stały się wymagalne i niespłacone od dnia 3 lipca 2017r., (dzień wymagalności 19 raty umowy kredytu) do dnia zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji.

Podkreślał, iż w toku postępowania przed Sądem I instancji poza sporem pozostawało, że pozwany nie dokonywał na rzecz powoda płatności z tytułu zawartej umowy, wobec czego Sąd I instancji, zgodnie z dyspozycją art. 316 §1 k.p.c. winien zasądzić od pozwanego na rzecz powoda wszelkie wymagalne raty do dnia zamknięcia rozprawy przed Sądem I instancji, czego jednakże nie uczynił, a co uzasadnia zarzut naruszenia art. 316 §1 k.p.c.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części,

2) zasądzenie kosztów postępowania od pozwanej na rzecz powoda, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach sądowych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Zgodnie z umową pozwany miał spłacać kredyt w 84 ratach miesięcznych w kwotach po 882,65 zł, płatnych począwszy od 3 stycznia 2016r. do 3 dnia każdego kolejnego miesiąca. Bezspornym było, że pozwany dokonywał spłaty rat kredytu jedynie do czerwca 2017r.

Sąd Rejonowy tę okoliczność ustalił w oparciu o przedstawioną historię rachunku klienta nr (...). Ostatnia rata została wpłacona w dniu 2 czerwca 2017r.

Słusznie podnosił powód, że w przypadku uznania, że wypowiedzenie kredytu z dnia 30 listopada 2017r. nie wywołało skutków prawnych należało stwierdzić, że strony łączyły postanowienia umowne, tj. obowiązek spłaty rat zgodnie z harmonogramem. Poszczególne raty stawały się wymagalne w kolejnych terminach płatności i tak raty za okres od 3 lipca 2017r. do 9 października 2018r., tj. na dzień wydania wyroku przez Sąd Rejonowy w Olecku, były już wymagalne, a ponadto nie były przedawnione. Nie istniała potrzeba wzywania pozwanego żadnym dodatkowym pismem do spłaty wymagalnych rat. Wymóg zawiadomienia pozwanego dotyczył jedynie przypadku zamiaru wypowiedzenia umowy.

Od dnia 3 lipca 2017r. do dnia 9 października 2018r. wymagalnych było 16 rat w kwotach po 882,65 zł, co daje sumę 14 122,40 zł i taką kwotę na dzień wyrokowania Sąd pierwszej instancji winien zasądzić.

Tym samym Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 316 § 1 w zw. z 227 k.p.c.

Powód dowiódł wymagalności części przysługującego mu roszczenia. Z samej umowy wynikał bowiem harmonogram spłat poszczególnych rat kredytu.

Art. 316 § 1 k.p.c. przewiduje, iż po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

Po zamknięciu rozprawy przed Sądem Rejonowym kolejne trzy raty stały się wymagalne, stąd też, na podstawie przepisu art. 386 § 1 kpc, zmieniono zaskarżony wyrok i zasądzono kwotę 16 770,35 zł.

Nie było natomiast podstaw do uwzględnienia apelacji w części dotyczącej kosztów procesu przed Sądem I instancji. Z uwagi na zaskarżenie wyroku w części doszło do skutecznego oddalenia powództwa w znacznym zakresie. Apelację w tej części oddalono na podstawie przepisu art. 385 kpc.

O kosztach procesu przed Sądem II Instancji orzeczono na podstawie art. 98 kpc, a o odstąpieniu od pobrania opłaty od uwzględnionego roszczenia, które stało się wymagalne po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji, orzeczono z uwagi na kondycję finansową pozwanego, zobrazowaną dokumentami skarbowymi.

SSO Mirosław Krzysztof Derda SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Alicja Wiśniewska