Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 marca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Jolanta Dziki

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2019 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z wniosku J. Ż.

z udziałem M. O.

o zasiedzenie

postanawia:

I wniosek oddalić;

II zasądzić od wnioskodawcy J. Ż. na rzecz uczestnika postępowania M. O. kwotę 617,00 zł ( sześćset siedemnaście złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I Ns 212/16

UZASADNIENIE

W dniu 5 maja 2016 r. ( data stempla operatora pocztowego ) J. Ż. złożył wniosek o stwierdzenie, że nabył przez zasiedzenie z dniem 14 maja 2013 r. własność części nieruchomości ( przygranicznego pasa gruntu ) o powierzchni 0,03003 ha położonej w B. gmina S., przedstawionej na mapie sytuacyjnej sporządzonej dnia 11 lutego 2016 r. przez biegłą sądową w zakresie geodezji inż. D. S. w granicach wyznaczonych punktami 13, 14, 18 ,19, 21, 24, 25a, 31, 33, 38, 42 zgodnie z opinią sporządzoną w sprawie I C 687/15 Sądu Rejonowego w Ciechanowie. Na rozprawie w dniu 13 października 2016 r. wnioskodawca J. Ż. sprecyzował wniosek w zakresie daty zasiedzenia określając ją na dzień 30 grudnia 2010 r.

Uczestnik postępowania M. O. wnosił o oddalenie wniosku. Wnosił ponadto o zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawcy J. Ż. zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W okresie od 15 grudnia 2016 r. do 27 sierpnia 2018 r. postępowanie było zawieszone w trybie art. 177 § 1 pkt 1 kpc.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. Ż. jest właścicielem nieruchomości położonej w B. gmina S., stanowiącej działkę oznaczoną numerem (...). Nieruchomość stanowiła przedmiot umowy darowizny od jego ojca R. Ż. z dnia 17 marca 1993 r. R. Ż. był właścicielem tejże nieruchomości na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Powiatowego w C. z dnia 18 grudnia 1968 r. w sprawie Ns 537/68 w przedmiocie działu spadku po H. Ż. i zniesienia współwłasności. Dla nieruchomości Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) ( bezsporne ).

Sąsiednia nieruchomość, stanowiąca działkę oznaczoną numerem (...), stanowi własność M. O.. Dla nieruchomości Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) ( bezsporne ).

W 2013 r. pomiędzy J. Ż. i M. O. doszło do konfliktu w związku z rozpoczęciem przez M. O. prac przy budowie nowego ogrodzenia od strony działki nr (...). J. Ż. złożył wniosek o rozgraniczenie. Postępowanie administracyjne w zakresie rozgraniczenia wszczęto postanowieniem Wójta Gminy S. z 15 maja 2013 r. Do wykonania czynności został upoważniony geodeta A. A. ( bezsporne ).

W dniu 30 października 2014 r. w trakcie czynności geodezyjnych J. Ż. i M. O. zawarli przed geodetą A. A. ugoda graniczną w zakresie przebiegu granicy pomiędzy działkami nr (...) położonymi w B. gmina S. według linii łamanej wyznaczonej punktami 260 - 1p – 2p – 3p - 4p - 289. Geodeta A. A. w obecności stron wykonał stabilizację punktów. W związku z zawarciem ugody przez zainteresowane strony, decyzją z dnia 1 grudnia 2014 r. Wójt Gminy S. umorzył postępowanie rozgraniczeniowe ( bezsporne ).

W sprawie i C 687/15 Sądu Rejonowego w Ciechanowie toczy się proces z powództwa J. Ż. przeciwko M. O. o przywrócenie posiadania pasa gruntu stanowiącego część działki nr (...). Postanowienie było zawieszone w okresie od dnia 22 czerwca 2016 r. do dnia 26 września 2018 r. w trybie art. 177 § 1 pkt 1 kpc. Prawomocnym postanowieniem z dnia 20 listopada 2018 r. Sąd ponownie zawiesił postępowanie w sprawie w trybie art. 177 § 1 pkt 1 kpc ( akta I C 687/15 ).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 6 lutego 2018 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie oddalił powództwo J. Ż. w sprawie I C 1328/16 przeciwko M. O. o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Sąd ustalił, że J. Ż. nie uchylił się skutecznie od skutków prawnych oświadczenia o zawarciu ugody w administracyjnym postępowaniu rozgraniczeniowym złożonego w dniu 30 października 2014 r. ( akta I C 1328/16 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt spraw I C 1328/16 oraz I C 687/15 Sądu Rejonowego w Ciechanowie, zebranych w sprawie dokumentów oraz zeznań wnioskodawcy J. Ż. ( k. 34, 117 ). Zeznania świadków W. B. ( k. 116 ) i E. Ż. ( k. 116 – 117 ), aczkolwiek wiarygodne, nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadkowie posiadają wiedzę na temat przebiegu faktycznej granicy na gruncie pomiędzy działkami stron, nie znają jednak okoliczności i treści ugody granicznej zawartej przez strony. Zeznania świadka W. B. mają znaczenie o tyle, że określają przybliżoną datę postawienia płotu na granicy pomiędzy nieruchomościami.

Zeznania wnioskodawcy J. Ż. ocenić należy jako wiarygodne. Podkreślić należy, że stan faktyczny jest pomiędzy stronami niesporny, a postępowanie jest wynikiem kwestionowania przez wnioskodawcę przebiegu granicy pomiędzy działkami ustalonej w ugodzie granicznej z dnia 30 października 2014 r.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek J. Ż. o stwierdzenie, że nabył przez zasiedzenie z dniem 30 grudnia 2010 r. własność części nieruchomości położonej w B. gmina S. ( przygranicznego pasa gruntu ), stanowiącej działkę oznaczoną numerem (...), o powierzchni 0,03003 ha położonej w B. gmina S., przedstawionej na mapie sytuacyjnej sporządzonej dnia 11 lutego 2016 r. przez biegłą sądową w zakresie geodezji inż. D. S. w granicach wyznaczonych punktami 13, 14, 18 ,19, 21, 24, 25a, 31, 33, 38, 42 w sprawie I C 687/15 Sądu Rejonowego w Ciechanowie.

Zgodnie z obecnie obowiązującym przepisem art. 172 § 1 kc, posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze ( zasiedzenie ). Natomiast § 2 tegoż artykułu stanowi, iż po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Zasiedzenie polega więc na nabyciu prawa przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu. Podstawową funkcją zasiedzenia jest eliminacja długotrwałej rozbieżności między faktycznym wykonywaniem uprawnień właścicielskich a formalnoprawnym stanem własności, co przyczynia się do ustabilizowania i uporządkowania stosunków społecznych pod względem prawnym.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia zostało uzależnione od spełnienia następujących przesłanek: władania nieruchomością jako posiadacz samoistny, upływu ustawowego terminu oraz dobrej lub złej wiary posiadacza.

W tym ogólnym zestawieniu naczelną przesłanką zasiedzenia jest posiadanie samoistne nieruchomości. Można tu odnieść się do pojęcia zawartego w definicyjnej normie art. 336 kc. Zgodnie z tym przepisem, posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Oczywiście w kontekście zasiedzenia należy mieć na uwadze posiadanie samoistne nie poparte jeszcze tytułem ( prawem ) własności. Stan posiadania współtworzą: 1) fizyczny element ( corpus ) władania rzeczą oraz 2 ) intelektualny element zamiaru ( animus ) władania rzeczą dla siebie ( animus rem sibi habendi ). W przypadku posiadania samoistnego mamy na uwadze animus domini ( posiadacz samoistny włada rzeczą „jak właściciel” ). Praktycznie zaś wypada kierować się – przy ustalaniu charakteru posiadania – manifestowanym na zewnątrz wobec otoczenia zachowaniem posiadacza ( Kodeks cywilny. Komentarz. J. Ignatowicz - t. I, Warszawa 1972, s. 770 ). Według zewnętrznych znamion zachowania posiadacza można oceniać zarówno corpus jak też animus possidendi. Istotne znaczenie ma również rozpoznanie zdarzenia stanowiącego źródło nabycia posiadania. Wespół z dalszym zachowaniem posiadacza, manifestowanym na zewnątrz, pozwala określać rodzaj posiadania. Wskazać również należy, że art. 176 kc dopuszcza możliwość doliczenia czasu posiadania poprzednika. Zgodnie bowiem z art. 176 § 1 i 2 kc, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejsze sprawy, wskazać należy, że wnioskodawca J. Ż. nie wykazał w pierwszej kolejności interesu prawnego w ustaleniu, że nabył własność spornego pasa gruntu przed dniem 30 października 2014 r. tj. przed zawarciem ugody przed geodetą w administracyjnym postępowaniu upominawczym. Wnioskodawca J. Ż. wskazał, że nabycie własności przedmiotowego przygranicznego pasa gruntu nastąpiło z dniem 30 grudnia 2010 r. Niewątpliwie, Sąd orzekający w sprawie nie jest związany wnioskiem w zakresie daty z jaką nastąpić ma stwierdzenie zasiedzenia i władny jest poczynić w tym zakresie własne ustalenia. Wnioskodawca J. Ż. w żaden sposób nie wyjaśnił z jakich przyczyn upływ terminu zasiedzenia nastąpił w dacie 30 grudnia 2010 r. Przy uwzględnieniu, że termin zasiedzenia wynosi lat 30, oznaczałoby to, że początek biegu terminu należy określić na datę 30 grudnia 1980 r. Wnioskodawca nie wykazał w toku niniejszego postępowania - do czego jest zobowiązany z mocy art. 6 kc - że we wskazanej dacie miało miejsce zdarzenie, które stanowi początek biegu zasiedzenia. Wskazać należy, że zeznania wnioskodawcy w zakresie terminu w jakim nastąpiło wykonanie ogrodzenia na granicy działek przez jego poprzedników prawnych są bardzo nieprecyzyjne. Świadek W. B. wskazał na rozprawie w dniu 7 marca 2019 r., że płot pomiędzy działkami stawiał wnioskodawca wraz ze swoim ojcem w połowie lat 80-tych XX wieku, co pozwala na ustalenie daty początkowej biegu terminu zasiedzenia na dzień 1 stycznia 1986 r. Ustalenie daty początkowej biegu zasiedzenia na dzień 1 stycznia 1986 r. prowadzi do wniosku, że upływ terminu zasiedzenia nastąpiłby w tej sytuacji z dniem 1 stycznia 2016 r., a zatem już po dacie zawarcia ugody w postępowaniu rozgraniczeniowym. W ocenie Sądu, nie może budzić wątpliwości, że zawarcie tej ugody przerwało bieg zasiedzenia. Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 marca 2017 r. wydanym w sprawie I CSK 378/16, w którym wskazano, że oprócz powództwa bezpośrednio zmierzającego do przerwania posiadania ( windykacyjnego, posesoryjnego ) przerwę biegu zasiedzenia spowodują także inne czynności przedsięwzięte w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia, zabezpieczenia prawa własności, a zatem również wniosek o rozgraniczenie chyba, że w konkretnych okolicznościach faktycznych nie będzie go można kwalifikować jako czynności zmierzającej bezpośrednio do przerwania biegu zasiedzenia. Jeżeli czynnością zmierzającą bezpośrednio do realizacji roszczenia jest ustalenie prawa własności, to nie powinno budzić wątpliwości, iż czynnością tego rodzaju będzie złożenie wniosku o rozgraniczenie, jego istotą jest bowiem ustalenie i utrwalenie granicy lub korekta przebiegu granic między sąsiednimi nieruchomościami, a tym samym jego celem jest określenie zasięgu prawa własności.

Tym niemniej należy podkreślić, że nawet gdyby wnioskodawca wykazał, że nabył własność części działki nr (...) przed datą zawarcia ugody, to nie miałoby to wpływu na ważność ugody zawartej przed geodetą w dniu 30 października 2014 r., do czego zdaje się w istocie zmierzać wniosek J. Ż..

Jak wskazano powyżej, bezspornym jest między stronami, że w toku administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego J. Ż. i M. Ż. zawarli w dniu 30 października 2014 r. ugodę przed geodetą A. A.. Postępowanie w przedmiocie rozgraniczenia prowadzone było w trybie przepisów ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne. Zgodnie z art. 29 ust. 1 cyt. ustawy celem postępowania rozgraniczeniowego jest ustalenie przebiegu granic nieruchomości przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Ustalenie granic nieruchomości w trybie postępowania rozgraniczeniowego następuje wówczas, gdy granice nieruchomości nie zostały wcześniej ustalone, były ustalone, ale stały się sporne lub brak jest dokumentów pozwalających na określenie pierwotnego położenia przesuniętych, uszkodzonych lub zniszczonych znaków granicznych. Przesłanką tego postępowania jest spór co do przebiegu granic a więc spór co do elementów służących ustaleniu tego przebiegu w postaci położenia punktów granicznych, determinujących linie graniczne. Ponowne wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego, na wniosek strony, możliwe byłoby tylko wówczas, gdyby nastąpiło jakieś zdarzenie powodujące zmianę stanu faktycznego, podważające aktualność przebiegu granicy ustalonej wcześniej ugodą, czy orzeczeniem sądu. Uzasadnieniem dla ponownego wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego nie może być natomiast okoliczność, że skarżący nie zgadzają się z przebiegiem granicy ustalonej w ugodzie. Rodzaje rozstrzygnięć jakie zapaść mogą w postępowaniu rozgraniczeniowym wyczerpująco określają przepisy art. 31 ust. 1 pkt 4, 33 ust. 1 i 34 ust. 2 ustawy. Sprawa o rozgraniczenie może zatem w postępowaniu administracyjnym zakończyć się ugodą mającą moc ugody sądowej ( art. 31 ust. 1 pkt 4 ), decyzją organu o rozgraniczeniu, jeżeli mimo nie zawarcia ugody, zebrane w postępowaniu administracyjnym dowody pozwalają na ustalenie przebiegu granicy ( art. 33 ust. 1 ) oraz decyzją o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego i przekazaniu sprawy z urzędu do rozpatrzenia sądowi ( art. 34 ust. 2 ), wówczas gdy nie tylko, że nie doszło do ugody, ale nadto zebrane w postępowaniu administracyjnym dowody nie dają podstaw do ustalenia przebiegu granicy w drodze decyzji. Zgodnie z art. 31 ust. 4 cyt. ustawy, w razie sporu co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej. Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, ugoda zawarta przed geodetą definitywnie kończy postępowanie rozgraniczeniowe Stosownie zaś do przepisu art. 32 ust. 5 ustawy, z czynności ustalenia przebiegu granic sporządza się protokół graniczny lub akt ugody.

Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, przydanie ugodzie zawartej przed geodetą w przedmiocie ustalenia przebiegu granic, charakteru ugody sądowej powoduje, że jej skutki i istotę ocenia się poprzez przepisy art. 917 -918 kc. Istotę ugody stanowi uczynienie sobie przez strony wzajemnych ustępstw. Oznacza to, że w ramach ugody właściciele rozgraniczanych nieruchomości mogą dowolnie ale zgodnie kształtować przebieg granicy między ich nieruchomościami, niezależnie od istniejących wcześniej położonych znaków granicznych czy map.

Bezspornym jest, że wnioskodawca J. Ż. nie uchylił się skutecznie od skutków oświadczenia woli złożonego w ugodzie z dnia 30 października 2014 r., co wynika wprost z treści prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 6 lutego 2018 r. wydanego w sprawie I C 1328/16. Okoliczności sprawy jednoznacznie wskazują, że wnioskodawca usiłuje doprowadzić do zmiany stanu prawnego wynikającego z ugody, ale nie dlatego, że po dacie jej zawarcia pojawiły się nowe zdarzenia o charakterze faktycznym, które powodują, że stan władania gruntami różni się od tytułu prawnego do tego władania, ale dlatego że nie akceptuje ugody z dnia 30 października 2014 r. Zawarcie ugody przed geodetą w postępowaniu rozgraniczeniowym tworzy nowy stan prawny granicy dzielącej sąsiednie nieruchomości. Sąd podziela pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2002 r. w sprawie IV CKN 809/00, że ustalenie stanu prawnego granicy nieruchomości i jej utrwalenie w terenie nie eliminuje na przyszłość sporów między właścicielami sąsiednich gruntów co do przebiegu granicy. Szereg zdarzeń o charakterze faktycznym może bowiem sprawić, że stan władania gruntami różni się od tytułu prawnego do tego władania. Długotrwałe faktyczne władanie przygranicznym pasem gruntu, mające cechy posiadania samoistnego, prowadzi bowiem do zasiedzenia, a tym samym do zmiany stanu prawnego granicy, usunięcie zaś lub zniszczenie znaków granicznych może stanowić przeszkodę określenia przebiegu granicy w terenie. Należy jednak podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy, zasiedzenie, przy spełnieniu innych przesłanek zasiedzenia, może biec od początku dopiero od dnia 31 października 2014 r., tj. od następnego dnia po zawarciu przez strony ugody przed geodetą. Ugoda bowiem wywołuje skutki prawne od daty jej podpisania przez strony, tworząc nowy stan prawny w zakresie granicy pomiędzy nieruchomościami, która była sporna.

W związku z powyższym Sąd oddalił wniosek o zasiedzenie przygranicznego pasa gruntu.

Sąd zasądził od wnioskodawcy J. Ż. na rzecz uczestnika postępowania M. O. zwrot kosztów zastępstwa procesowego z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa ( 17,00 zł ). O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 3 kpc, zgodnie z którym jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( § 5 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 ), przy uwzględnieniu wskazanej wartości przedmiotu zasiedzenia - 1802,00 zł.