Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach II Wydział Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Banko

Protokolant Izabela Kucza

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2018 roku w Rybniku

sprawy z powództwa Politechniki (...) w G.

przeciwko Agencji (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż.

o zapłatę

na skutek sprzeciwu pozwanej Agencji (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 września 2017 roku sygn. akt II Nc 148/17

1.  zasądza do pozwanej Agencji (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. na rzecz powoda Politechniki (...) w G. kwotę 185.730,00 (sto osiemdziesiąt pięć tysięcy siedemset trzydzieści) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od:

a)  kwoty 115.620,00 (sto piętnaście tysięcy sześćset dwadzieścia) złotych od dnia 24 stycznia 2017 roku,

b)  kwoty 70.110,00 (siedemdziesiąt tysięcy sto dziesięć) złotych od dnia 19 kwietnia 2017 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 14.704,00 (czternaście tysięcy siedemset cztery) złote tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt II C 428/17

UZASADNIENIE

Powódka Politechnika (...) w G. domagała się orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, że pozwana Agencja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. powinna zapłacić powódce kwotę 185.730,00 zł z ustawowymi odsetkami od:

- kwoty 70.110,00 zł o d dnia 18 kwietnia 2017r.

- kwoty 115.620,00 zł od dnia 23 stycznia 2017r.

wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych w terminie dwóch tygodni od daty otrzymania nakazu.

W uzasadnieniu powyższego żądania podano, że pozwana w dniu 01 czerwca 2016r. zawarła z powódką umowę na wykonanie pracy naukowo – badawczej pt: „Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę”. Przedmiotowa praca została wykonana i odebrana przez pozwaną na podstawie protokołu zdawczo – odbiorczego. Za wykonaną pracę powódka wystawiła fakturę i doręczyła ją pozwanej. Pozwana nie uregulowała należności, mimo wezwań do zapłaty.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. nakazem zapłaty z dnia 06 września 2017r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt II Nc 148/17 orzekł, że pozwana Agencja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. powinna zapłacić powódce Politechnice (...) w G. kwotę 185.730 zł z ustawowymi odsetkami od:

- kwoty 70.110,00 zł o d dnia 18 kwietnia 2017r.

- kwoty 115.620,00 zł od dnia 23 stycznia 2017r.

oraz kwotę 5.939 zł tytułem kosztów postępowania w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu albo wnieść w tym terminie sprzeciw.

Pozwana Agencja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 06 września sygn. akt II Nc 148/17 domagając się oddalenia powództwa i zasądzenia od powódki na rzecz pozwanej koszów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska pozwana podniosła, że wbrew twierdzeniom podniesionym w pozwie praca naukowo – badawcza pt: „Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę” nie została wykonana ani odebrana przez pozwaną, lecz wystawiony został bezpodstawnie jednostronny protokół zdawczo – odbiorczy. Powodem nieodebrania prac przez pozwaną była niezgodność prac z umową, brak reakcji na prośby o jej poprawienie lub organizację spotkania celem ustalenia oczekiwanych i umówionych przez strony warunków jej prowadzenia, na co jednak powódka nie udzieliła jakiejkolwiek odpowiedzi. Jeszcze przed rozpoczęciem przez powódkę realizacji umowy strony ustaliły, iż głównym interesującym zamawiającego surowcem badań są trociny, jednakże powódka nie uwzględniła trocin jako materiału zasypowego. Z tego względu pozwana nie podpisała protokołu odbioru. Mimo powyższego powódka kontynuowała dalsze etapy prac wciąż nie uwzględniając trocin w ich prowadzeniu, a wszelkie próby reakcji pozwanej w postaci pism czy próśb o spotkanie nie doczekały się odpowiedzi. Z uwagi na powyższe okoliczności, pozwana uważa umowę za niewykonaną co czyni wysunięte w pozwie roszczenie niezasadnym.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 01 czerwca 2016r. pomiędzy pozwaną Agencją (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. jako zamawiającym a powódką Politechniką (...) w G. jako wykonawcą została zawarta umowa o wykonanie pracy naukowo - badawczej pt: „Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę”. Powyższa praca naukowo – badawcza miała zostać wykonana do dnia 31 grudnia 2018r. Praca została podzielona na trzy zadania, zaś poszczególne zadania zostały podzielone na etapy. Po zakończeniu danego etapu wykonawca pracy miał zawiadomić zamawiającego o jego zakończeniu. Każdy z etapów miał być przedmiotem odrębnych rozliczeń finansowych. Odbiór pracy lub jej części miał nastąpić w siedzibie zamawiającego w terminie 14 dni od dnia zakończenia pracy. Następnie strony miały sporządzić obustronny protokół zdawczo – odbiorczy, który pod podpisaniu miał stanowić podstawę do wystawienia faktury VAT. Nadto strony postanowiły, że jeżeli zamawiający nie dokona odbioru pracy w terminie 14 dni od jej zakończenia wykonawca wezwie zamawiającego do dokonania odbioru wyznaczając mu w tym celu dodatkowy 14 – dniowy termin, a po jego bezskutecznym upływie może sporządzić jednostronny protokół, który będzie stanowił podstawę do wystawienia faktury VAT. Za wykonanie pracy naukowo – badawczej strony ustaliły wynagrodzenie w wysokości 700.000 zł netto , którą to stawkę należało powiększyć o stawkę podatku VAT. Wykonawca zastrzegł sobie możliwość podwyższenia wynagrodzenia z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności podwyższenia cen materiałów, surowców, energii elektrycznej itp. oraz kosztów umownej działalności badawczej, jednakże nie więcej niż do 1 % wartości umowy. Faktury VAT miały być wystawiane w terminie 7 dni od daty podpisania przez strony protokołów odbioru pracy. Zamawiający miał udostępnić wykonawcy:

- w terminie 1 miesiąca przed rozpoczęciem Etapu 1.2 w Zadaniu 1 materiału sypkiego do badań,

- w terminie 1 miesiąca przed rozpoczęciem Zadania 2 instalacje będąca przedmiotem badań oraz możliwość poboru próbek materiału sypkiego do badań w tymże zadaniu,

- w terminie 1 miesiąca przed rozpoczęciem Zadania 3 instalację będącą przedmiotem badań oraz możliwość poboru próbek materiału sypkiego do badań w tymże zadaniu.

Jeżeli w toku wykonywania pracy wykonawca uznał, że kontynuacja pracy jest niecelowa ponieważ wyniki będą niezgodne z założeniami/warunkami, powinien niezwłocznie powiadomić o tym zamawiającego. Natomiast jeżeli w toku wykonywania pracy zamawiający uzna, że jej kontynuacja jest niecelowa z istotnych i uzasadnionych przyczyn, ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym wykonawcę. W powyższych przypadkach strony zobowiązane były w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia rozpatrzeć celowość kontynuowania pracy, ustalając jednocześnie w protokole stan zaawansowania prac. Ostateczna decyzja o przerwaniu pracy należała do zamawiającego. Otrzymanie wyniku niezgodnego z założeniami/warunkami pracy wykonanej zgodnie z umową nie stanowiło podstawy odpowiedzialności wykonawcy i nie zwalniało zamawiającego z obowiązku uiszczenia wynagrodzenia z tytułu kosztów poniesionych do dnia, w którym wykonawca stwierdził fakt niemożności uzyskania pozytywnego wyniku pracy, zawiadomił o tym zamawiającego i przerwał pracę. W przypadku rozwiązania umowy za zgodą stron lub przerwania pracy objętej umową z przyczyn niezależnych od wykonawcy, zamawiający zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części pracy, w wysokości faktycznie poniesionych kosztów powiększonych o zysk. Prawa własności przemysłowej do dóbr intelektualnych mających cechy wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego uzyskane w ramach realizacji umowy miały przysługiwać zamawiającemu. Autorskie prawa majątkowe do utworów powstałych w wyniku realizacji umowy również miały przysługiwać zamawiającemu. Każdej ze stron przysługiwało prawo pisemnego wypowiedzenia umowy z zachowaniem 1 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Wszelkie zmiany do umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności. W sprawach nieuregulowanych w umowie stosować należało przepisy ustaw: Kodeks cywilny, Prawo własności przemysłowej, Prawo autorskie i prawa pokrewne.

Praca naukowo – badawcza została podzielona na trzy zadania, w ramach, których były realizowanie poszczególne etapy.

W zadaniu nr 1 wyodrębniono 5 etapów, przy czym faktycznie zrealizowano trzy spośród nich, tj.

- etap 1.1 opracowanie modelu numerycznego 3 D procesów cieplno – przepływowych zachodzących we wnętrzu silosu wyposażonego w urządzenie do wymuszania przepływu powietrza; etap ten był realizowany w okresie od 01 czerwca 2016r. do 31 sierpnia 2016r.; termin odbioru ustalono na dzień 31 sierpnia 2016r.; wysokość wynagrodzenie netto wynosiła 58.000 zł;

- etap 1.2 opracowanie modelu numerycznego procesów cieplno – przepływowych zachodzących w samym urządzeniu do wymuszania przepływu; opracowanie metody laboratoryjnej wyznaczenia stałych kinetycznych procesu suszenia oraz wielkości charakteryzujących opory przepływu przez złoże oraz opracowanie metodyki badań zagrożenia biologicznego materiału sypkiego w zależności od temperatury i wilgotności; etap ten był realizowany w okresie od 01 września 2016r. do 30 listopada 2016r.; termin odbioru ustalono na dzień 30 listopada 2016r.; wysokość wynagrodzenie netto wynosiła 94.000 zł;

- etap 1.3 przeprowadzenie badań według opracowanej metody i wyznaczenie stałych charakteryzujących kinetykę procesu suszenia oraz mechanikę przepływu przez złoże oraz badania wpływu temperatury i wilgotności na charakter mikroflory bakteryjnej i grzybowej, ze szczególnym uwzględnieniem grzybów pleśniowych zgodnie z opracowaną metodyką; etap ten był realizowany w okresie od 01 grudnia 2016r. do 28 lutego 2017r.; termin odbioru ustalono na dzień 28 lutego 2017r.; wysokość wynagrodzenie netto wynosiła 57.000 zł.

dowód: umowa o wykonanie pracy naukowo – badawczej pt: : Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę” nr NB-149/RIE- (...) k. 10 – 15, załącznik nr 2 do umowy k. 18 – 22

Przed rozpoczęciem realizacji umowy strony nie ustaliły jaki rodzaj materiału zasypowego zostanie użyty w takcie badań. Dopiero w dniu 21 czerwca 2016r. w siedzibie pozwanej Agencji (...) Sp. z o. o. w Ż., a więc już w trakcie realizacji etapu 1.1 zadania nr 1, w którym nie używano materiału zasypowego, doszło do spotkania przedstawicieli stron umowy i wówczas uzgodniono, iż do siedziby powódki Politechniki (...) w G. – Instytutu (...) dostarczone zostaną próbki: zrębka, zboża oraz kukurydzy. Ten materiał zasypowy miał zostać użyty przy realizacji etapu 1.2 zadania nr 1. Próbki materiału zasypowego miały zostać dostarczone przez pozwaną miesiąc przed rozpoczęciem etapu 1.2, czyli do dnia 01 sierpnia 2016r. Pozwana dostarczyła powódce próbki materiału zasypowego w postaci zrębka, kukurydzy, zboża.

Pierwszy etap badań w zadaniu nr 1 dotyczył opracowania modelu numerycznego 3 D procesów cieplno – przepływowych zachodzących we wnętrzu silosu wyposażonego w urządzenie do wymuszania przepływu powietrza, zatem był niezależny od rodzaju suszonego materiału. Zgodnie z harmonogramem umowy zawartej pomiędzy stronami specyfika materiału miała być uwzględniona dopiero na dalszych etapach realizacji pracy, tj. począwszy od etapu 1.2 zadania 1. Powódka otrzymała informację od pozwanej, iż jest ona zainteresowana uwzględnieniem w raporcie badań trocin jako materiału zasypowego dopiero w piśmie z dnia 03 października 2016r. W piśmie z dnia 06 października powódka informowała pozwaną, ze pierwszy etap badań dotyczył opracowania modelu numerycznego 3 D procesów cieplno – przepływowych zachodzących we wnętrzu silosu wyposażonego w urządzenie do wymuszania przepływu powietrza, zatem był niezależny od rodzaju suszonego materiału.

dowód: e – mail z dnia 22 czerwca 2016r. k. 92, pismo z dnia 03 października 2016r. k. 70, pismo z dnia 06 października 2016r. k. 93, zeznania świadków dr inż. A. W., prof. dr hab. inż. A. S. – zapis audio – video k. 118, 158, przesłuchanie stron ograniczone do przesłuchania strony pozwanej zapis audio – video k. 127,158

W dniu 09 stycznia 2017r. w związku z bezskutecznym wezwaniem strony zamawiającej do podpisania protokołu zdawczo – odbiorczego pracy zleconej zgodnie z umową nr (...) z dnia 01 czerwca 2016r. został sporządzony jednostronny protokół odbioru etapu 1.2 zadania 1 w pracy „Modelowanie numeryczne i badania eksperymentalne silosa na biomasę”, który stanowił podstawę wystawienia faktury VAT nr (...), a która z została wystawiona w dniu 09 stycznia 2017r. na kwotę 94.000 zł plus VAT w kwocie 21.620 zł - łącznie 115.620 zł, przy czym termin zapłaty wynosił 14 dni i upływał z dniem 23 stycznia 2017r.

dowód: protokół zdawczo odbiorczy k. 28 – 29, faktura VAT nr (...) k. 30

W dniu 31 marca 2017r. w związku z bezskutecznym wezwaniem strony zamawiającej do podpisania protokołu zdawczo – odbiorczego pracy zleconej zgodnie z umową nr (...) z dnia 01 czerwca 2016r. został sporządzony jednostronny protokół odbioru etapu 1.3 zadania 1 w pracy „Modelowanie numeryczne i badania eksperymentalne silosa na biomasę”, który stanowił podstawę wystawienia faktury VAT nr (...), a która została wystawiona w dniu 04 kwietnia 2017r. na kwotę 57.000 zł plus VAT w kwocie 13.110 zł - łącznie 70.110 zł, przy czym termin zapłaty wynosił 14 dni i upływał z dniem 18 kwietnia 2017r.

dowód: protokół zdawczo odbiorczy, pismo z dnia 28 lutego 2017r., pismo z dnia 15 marca 2017r., pismo z dnia 31marca 2017r. wraz z dowodami doręczeń k. 160 – 167, faktura VAT nr (...) k. 31

Dodać należy, że pomiędzy stronami była prowadzona korespondencja, z której wynika, iż pozwana potwierdza wolę kontynuowania współpracy wynikającej z treści zawartej umowy a „wstrzymanie się z zapłatą poszczególnych transz wynagrodzenia poszczególnym wykonawcom uzależnia od otrzymania środków publicznych otrzymywanych w ramach realizacji projektów”. Jednocześnie pozwana proponowała aneksowanie łączącej strony umowy „poprzez dokonanie zapisu umożliwiającego przedłużenie terminu płatności do czasu otrzymania środków od Instytucji Finansowej” co zdaniem pozwanej umożliwi kontynuowanie dotychczasowej współpracy, która dotychczas przebiegała bez zarzutu.

dowód: pisma stron: z dnia 14 października 2016r. k 94, 11 października 2016r. k. 95

Nadto już po zakończeniu etapu 1.1 zadania nr 1 pozwana nie przystąpiła do podpisanie protokołu zdawczo – odbiorczego pracy zleconej zgodnie z umową nr (...) z dnia 01 czerwca 2016r. w związku z powyższym powódka w dniu 04 października 2016r. sporządziła protokół jednostronny na podstawie, którego została wystawiona faktura VAT. Jednocześnie w piśmie z dnia 05 października 2016r. kierownik pracy zwrócił się z prośbą o potwierdzenie celowości wykonywania dalszej pracy powołując się na § 6 ust.2 umowy, który to zapis umowy pozwalał na odstąpienie od jej kontynuacji jeżeli zamawiający w toku wykonywania pracy uzna, że jej kontynuacja jest niecelowa, o czym ma obowiązek zawiadomić wykonawcę. W piśmie z dnia 11 października (...)/BZ/366/10/16 pozwana potwierdziła celowość wykonywanej pracy dlatego też kontynuowano dalsze etapy pracy.

dowód: pismo z dnia 05 października 2016r. k. 96, pismo z dnia 11 października 2016r. k. 95

W piśmie z dnia 24 listopada 2016r. pozwana informowała powódkę, że wyraża wolę kontynuowania współpracy, zaś jedynym powodem opóźnienia w płatności jest wskazany już uprzednio niezależny od pozwanej fakt oczekiwania na wypłatę dofinansowania ze strony Instytucji Finansującej. Nadto pozwana zapewniała, że po otrzymaniu powyższego dofinansowania ureguluje niezwłocznie należność powódki, zaś w przypadku nieotrzymania od Instytucji Finansowej należnej transzy środków, pozwana zobowiązała się uregulować należność z gromadzonych w tym celu środków własnych.

dowód: pismo pozwanej z dnia 24 listopada 2016r. k. 154

Pozwana zwróciła się do powódki o zorganizowanie spotkania. Przedstawiciel powódki nawiązał kontakt telefoniczny z pozwaną w celu uzgodnienia terminu spotkania jednocześnie proponując spotkanie w dniu 20 grudnia 2016r., jednakże do spotkania nie doszło z przyczyn leżących po stronie pozwanej. Jednocześnie z treści korespondencji e- mailowej prowadzonej w tym czasie pomiędzy kierownikiem projektu a reprezentująca pozwaną I. G. wynika, że pozwana zamierzała uregulować należne wynagrodzenie, jednakże oczekiwała na przyznanie środków z (...).

dowód: e – maile z dnia 1 grudnia 2016r., 15 grudnia 2016r. k. 97 – 98

Pismem z dnia 15 marca 2017r. powódka ponownie informowała pozwaną, że nie było możliwości uwzględnienia trocin jako materiału zasypowego w etapach 1.2 i 1.3 ponieważ nie został on dostarczony przez pozwaną do Instytutu. Ostatecznie po zakończeniu etapu 1.3 zadania nr 1 na zasadzie § 13 umowy dokonała jej wypowiedzenia z zachowanie 1 miesięcznego okresu wypowiedzenia.

dowód: pismo z dnia 15 marca 2017r. k. 100 – 101, zeznania świadka prof. dr hab. inż. A. S. – zapis audio – video 158,

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody. Dokumenty były w pełni wiarygodne, albowiem zostały sporządzone przez uprawnione podmioty, zaś ich wiarygodność nie była podważana. Zeznania świadków i przesłuchanie stron potwierdziły istotne okoliczności wynikające z dokumentów, zaś w pozostałym zakresie – zeznania te nie miały decydującego wpływu na rozstrzygnięcie, albowiem zgromadzone dowody (głównie z dokumentów) pozwoliły na wyjaśnienie sprawy. Ekspertyza sporządzona przez A. F., A. B., J. Z. stanowi dokument prywatny, gdyż została sporządzona na zlecenie pozwanej. (...) ekspertyzy opracowane na zlecenie stron, czy to w toku procesu, czy jeszcze przed jego wszczęciem należy traktować, w razie przyjęcia ich przez sąd orzekający, jako wyjaśnienie stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowiska stron. W takiej sytuacji, jeżeli istotnie zachodzi potrzeba wyjaśnienia okoliczności sprawy z punktu widzenia wymagającego wiadomości specjalnych, sąd powinien według zasad unormowanych w kodeksie postępowania cywilnego dopuścić dowód z opinii biegłego. Z przyczyn wskazanych wyżej przedłożona przez pozwaną ekspertyza, która nie ma waloru opinii biegłego sądowego, nie może kształtować podstawy faktycznej orzeczenia Sądu. Natomiast po przeprowadzeniu dowodu z dokumentów, przesłuchaniu świadków oraz strony pozwanej Sąd doszedł do wniosku, że zbędne jest przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki cieplnej, odnawialnych źródeł energii, gdyż ze zgromadzonych dowodów wynika, iż pozwana ani w toku realizacji etapów 1.1, 1.2, 1.3 zadania nr 1, ani też w toku niniejszego procesu nie kwestionowała zgodności prac wykonanych przez powódkę z treścią łączącej strony umowy, nadto nie wskazała wad, które miały być zgłaszane powódce. Od października 2016r. sporną kwestią pomiędzy stronami by rodzaj materiału sypkiego, który miał być użyty począwszy od realizacji etapu 1.2. Jednakże z przyczyn wskazanych w dalszej części uzasadnienia stwierdzić należy, że powódka nie ponosi odpowiedzialności za nieużycie trocin jako materiału zasypowego. Stąd też Sąd uznał, że przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego jest zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

W ustalonym stanie faktycznym powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie było, że strony łączyła umowa o wykonanie pracy naukowo – badawczej nr (...)RIE- (...) pt. „Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę”.

W pierwszej więc kolejności ustalić należało charakter prawny łączącej strony umowy.

Stosownie do treści art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Przepis art. 643 k.c. stanowi natomiast, że zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swoim zobowiązaniem. Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła (rezultatu pracy), które może mieć charakter materialny jak i niematerialny, musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego, jak również nie może wykluczać zastosowania rękojmi za wady. Cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy.

Umowa o dzieło jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, wzajemną i odpłatną, a jej zawarcie następuje zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi umów. Stosunek prawny umowy o dzieło dochodzi do skutku w wypadku złożenia przez obie strony zgodnych oświadczeń woli. Do skutecznego zawarcia umowy o dzieło nie jest zatem wymagane zawarcie jej w formie pisemnej, może zatem przybrać postać czynności konsensualnych, bądź mieć formę ustną. Umowa o dzieło jest kwalifikowana jako zobowiązanie rezultatu i odróżniana od zobowiązań starannego działania. W przypadku, gdy dzieło będące rezultatem umowy ma charakter twórczy, stanowi ono utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.), zwaną dalej "prawem autorskim". W doktrynie i judykaturze dzieło określane jest zwykle jako rezultat pracy fizycznej lub umysłowej, materialny lub ucieleśniony materialnie, mający cechy pozwalające uznać go za przedmiot świadczenia przyjmującego zamówienie (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2003 r., sygn. II CKN 269/01 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2004 r., sygn. I CK 329/03 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2013 r., sygn. II UK 26/13).

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012 r. II UK 187/2011 OSNP 2013/9-10 poz. 115 wskazano, że umowa o dzieło to umowa o pewien określony rezultat pracy i umiejętności ludzkich (art. 627 k.c.). W wypadku umowy o dzieło niezbędne jest zatem, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Przyjmuje się przy tym, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Wykonanie dzieła najczęściej przybiera więc postać wytworzenia rzeczy lub dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie) i takie dzieła uważane są za rezultaty materialne umowy, jednakże poza rezultatem materialnym, dzieło może powstać także w postaci niematerialnej. Przyjmuje się więc, że dziełem są również rezultaty niematerialne, które mogą, lecz nie muszą być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym, byle zostały utrwalone w postaci poddającej się ocenie ze względu na istnienie wad lub gdy można uchwycić istotę osiągniętego rezultatu (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2012 r., sygn. II UK 125/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 1999 r., sygn. IV CKN 152/00 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2013 r., sygn. II UK 26/13). Zauważyć należy przy tym, że w świetle treści art. 1 ust. 1 prawa autorskiego, utwór staje się przedmiotem prawa autorskiego od chwili, w której następuje jego ustalenie, tj. gdy przybiera jakąkolwiek postać, chociażby nietrwałą, jednakże na tyle stabilną, aby cechy i treść utworu wywierały właściwy mu efekt (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2003 r., sygn. II CKN 269/01). Utworami są także np. nieutrwalone w żaden sposób inscenizacje teatralne, recytacje, wykonania utworu muzycznego lub prowadzenie radiowej audycji słowno-muzycznej, co oznacza, że dzieło w postaci niematerialnej może ucieleśniać się tylko przez odpowiednie zachowanie wykonawcy. Zamawiający utwór może żądać wykonania ciągu czynności z należytą starannością, chcąc uzyskać określony rezultat, na który składają się tylko te czynności. Można więc za rezultat odpowiadający pojęciu dzieła w rozumieniu art. 627 k.c. uważać także realizację programu, prowadzenie i zakończenie cyklu wykładów, a zatem celem umowy łączącej strony może być uzyskanie określonego rezultatu w postaci cyklu wykładów, który w świetle prawa autorskiego stanowi utwór podlegający także ochronie tego prawa (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 r., sygn. III CK 571/02).

Od umowy o dzieło odróżnić należy umowę o świadczenie usług (art. 750 k.c.), do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Spełnieniem świadczenia jest samo działanie w kierunku osiągnięcia danego rezultatu.

Jak wynika z powyższego, umowa o dzieło należy do umów rezultatu, tzn. że oceny wykonania umowy dokonuje się przez pryzmat osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu, tj. dzieła, które może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną. Należy przyjąć, że wykonanie oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem pracy lub twórczości o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do efektu (rezultatu) przyjętego przez strony w momencie zawierania umowy. Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu obciąża przy tym przyjmującego zamówienie. W umowie o dzieło powinien być więc określony jej rezultat, w sposób z góry przewidziany, w szczególności przy użyciu obiektywnych jednostek metrycznych. Zawarta w tego typu rezultatach myśl twórcza czy też techniczna składa się na określoną całość i jest jej integralnym elementem. Dzieło musi być wyrazem kreatywności, umiejętności, myśli technicznej i powinno być przedmiotem zindywidualizowanym już w samej umowie. Dzieło jest rezultatem przyszłym, z reguły czasochłonnym, strony muszą przewidzieć upływ pewnego czasu na wykonanie zamówienia. Z takim założeniem co do zasady nie koresponduje więc wykonywanie czynności powtarzalnych. Natomiast to co charakterystyczne jest dla umowy o świadczenie usług, to obowiązek starannego działania - starannego wykonywania umówionych czynności.

Natomiast przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 § 1 k.c.). W wypadku tej umowy rezultat nie jest elementem koniecznym, występuje natomiast jako zasada obowiązek osobistego spełnienia świadczenia przez zleceniobiorcę, z uwagi na osobiste zaufanie między stronami. Umowę zlecenia zalicza się do zobowiązań starannego działania, a nie zobowiązań rezultatu. Chociaż sama definicja zakłada dążenie do osiągnięcia określonego rezultatu - dokonania czynności prawnej, jednakże w razie jego nieosiągnięcia, ale jednoczesnego dołożenia wszelkich starań w tym kierunku, przy zachowaniu należytej staranności, zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania (tak G. Bieniek, Komentarz, t. II, 2006 rok). Jednocześnie zauważyć należy, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2002 r. (sygn. akt II UKN 769/00, LEX nr 560567) stwierdził, że dla prawidłowej oceny charakteru prawnego łączącego strony stosunku prawnego (czy doszło do nawiązania stosunku pracy, innego stosunku prawnego (cywilnoprawnego), czy też w ogóle nie doszło do ważnego złożenia oświadczenia woli z powodu jego pozorności) decydujące znaczenie mają ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności zawarcia umowy, jej celu i zamiaru stron.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, a także analizując treść umowy z dnia 01 czerwca 2016r. nr NB-149/RIE- (...) o wykonanie pracy naukowo – badawczej pt. „Modelowanie numeryczne i badania eksperymentalne silosa na biomasę” wraz z załącznikiem nr 2 do powyższej umowy uznać należy, że łącząca strony umowa miała charakter umowy o dzieło. Prace naukowo – badawcze, które miała przeprowadzić powódka zostały podzielone na trzy zadania, zaś poszczególne zadania zostały podzielone na etapy, które podlegać miały każdorazowo odrębnemu sprawdzeniu i odbiorowi. Faktycznie powódka zrealizowała z zadania nr 1 etap 1.1, etap 1.2, etap 1.3 polegające m. in. opracowaniu modelu numerycznego 3D procesów cieplno – przepływowych zachodzących we wnętrzu silosu wyposażonego w urządzenie do wymuszania przepływu powietrza, opracowaniu modelu numerycznego procesów cieplno – przepływowych zachodzących w samym urządzeniu do wymuszania przepływu; opracowaniu metody laboratoryjnej wyznaczenia stałych kinetycznych procesu suszenia oraz wielkości charakteryzujących opory przepływu przez złoże oraz opracowaniu metodyki badań zagrożenia biologicznego materiału sypkiego w zależności od temperatury i wilgotności, przeprowadzeniu badań według opracowanej metody i wyznaczenie stałych charakteryzujących kinetykę procesu suszenia oraz mechanikę przepływu przez złoże oraz badania wpływu temperatury i wilgotności na charakter mikroflory bakteryjnej i grzybowej, ze szczególnym uwzględnieniem grzybów pleśniowych zgodnie z opracowaną metodyką, które to czynności miały charakter badawczy, a wyniki tych badań były odpowiednio dokumentowane choćby w raportach przedstawianych pozwanej. Przedmiot umowy, jak również charakter podejmowanych czynności naukowo – badawczych powodował, że § 6 ust. 4 strony zastrzegły, iż otrzymanie wyniku niezgodnego z założeniami/warunkami pracy wykonanej zgodnie z umową nie stanowi podstawy odpowiedzialności wykonawcy i nie zwalnia zamawiającego z obowiązku uiszczenia wynagrodzenia z tytułu kosztów poniesionych do dnia, w którym wykonawca stwierdził fakt niemożności uzyskania pozytywnego wyniku pracy, zawiadomił o tym zamawiającego i przerwał pracę. Zatem należało uznać, że zawarta umowa, wyznaczające zakres czynności, których wykonanie doprowadziło do rezultatu w postaci wykonania konkretnie określonych prac naukowo - badawczych bez względu na osiągnięte wyniki badań charakteryzowała się cechami umowy o dzieło.

Pozwana wnosząc o oddalenie powództwa podniosła, że jeszcze przed rozpoczęciem przez powódkę realizacji umowy strony ustaliły, iż głównym interesującym zamawiającego surowcem badań będą trociny. Już po uzyskaniu informacji o ukończeniu pierwszego etapu prowadzonych prac powzięła informację, iż powódka w żadnym stopniu nie uwzględnił trocin jako materiału zasypowego. Z uwagi na zasadnicze różnice wykonania pracy od założeń umownych, pozwana zwróciła się do powódki z prośbą o poprawienie pierwszego etapu poprzez uwzględnienie w nim specyfiki trocin. Jednocześnie z uwagi na dotychczasową współpracę z powódką pozwana pragnęła zachować z nią jak najlepsze relacje pozostając w przekonaniu, iż odnotowane już na początku niedopatrzenie zostanie na jej prośbę szybko poprawione, co pozwoli na dalszą współpracę. Z uwagi na powyższe pozwana pozostawała w przekonaniu, iż kontynuowanie umowy jest zasadne, a po usunięciu początkowych niezgodności, przebieg umowy będzie wzorcowy. Z uwagi na brak reakcji strony powodowej pozwana nie mogła podpisać protokołu odbioru z uwagi na niewykonanie pracy. Mimo powyższego powódka kontynuowała dalsze etapy prac wciąż nie uwzględniając trocin w ich prowadzeniu, a wszelkie próby reakcji pozwanej w postaci pism czy próśb o spotkanie nie doczekały się odpowiedzi. Pozwana zwróciła się do ekspertów Kancelarii (...) Sp. z o. o. we W. z prośbą o weryfikację. Z uzyskanej opinii wynika, iż poza obserwowanym przez pozwaną zarzutem niewłaściwego doboru materiału, już pierwszy etap prac wskazuje szereg innego rodzaju nieprawidłowości, w tym m.in. wykorzystanie niewłaściwych narzędzi czy brak uwzględnienia zasadniczych czynników.

Zgodnie z art. 636 § 1 k.c. jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania umowy i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu może od umowy odstąpić (może także powierzyć poprawienie lub dalsze wykonywanie dzieła innej osobie).

Użyte w tym przepisie sformułowanie o „wykonywaniu dzieła w sposób wadliwy" odnosi się przede wszystkim do obiektywnych kryteriów prawidłowego wykonywania dzieła, w tym zgodności działań przyjmującego zamówienie z zasadami wiedzy technicznej, regułami właściwego doboru technologii, narzędzi oraz eliminowania ryzyka powstania dzieła o zmniejszonej wartości lub użyteczności ze względu na jego przeznaczenie, a także funkcje (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 12 marca 2002 r., IV CKN 803/00, Lex nr 1172532).

Wykonywanie dzieła „w sposób sprzeczny z umową" to natomiast m.in. naruszenie uzgodnień stron co do cech powstającego dzieła.

W przypadku zaistnienia którejkolwiek z powyższych sytuacji zamawiający jest uprawniony do wezwania przyjmującego zamówienie do zmiany sposobu wykonywania umowy w odpowiednim terminie, pod rygorem odstąpienia. Wezwanie powinno wskazywać, jakie działania wykonawcy zamawiający uznaje za wadliwe lub sprzeczne z umową i jakiej zmiany (działań lub zaniechań) oczekuje. Nie jest wykluczone domaganie się w ramach wezwania ponownego (prawidłowego) wykonania oznaczonych elementów dzieła.

Z zeznań świadków A. W., A. S. oraz e – maila z dnia 22 czerwca 2016r. jednoznacznie wynika, że rodzaj materiału zasypowego został uzgodniony w trakcie spotkania stron, które odbyło się w dniu 21 czerwca 2016r., a więc już po zawarciu umowy o wykonanie pracy naukowo – badawczej pt: : „Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę” nr NB-149/RIE- (...), w trakcie realizowania etapu 1.1 zadania nr 1, w którym to etapie nie używano żadnego materiału zasypowego. Uzgodniono wówczas, że materiałem zasypowym będzie zrębka, kukurydza, zboże. W etapie 1.1 zadania nr 1 nie używano żadnego materiału zasypowego. Twierdzenie strony pozwanej, iż jeszcze przed rozpoczęciem przez powódkę realizacji umowy strony ustaliły, iż głównym interesującym zamawiającego surowcem badań będą trociny nie potwierdza żaden z dowodów wskazanych przez pozwaną. Skoro w etapie 1.1 zadania nr 1 nie używano materiału zasypowego to ewentualne zwracanie się do powódki z prośbą o poprawienie pierwszego etapu poprzez uwzględnienie w nim specyfiki trocin również nie było zasadne. Nadto stwierdzić należy, że rozpoznawana sprawa nie dotyczy zapłaty wynagrodzenia za etap. 1.1 zadania nr 1, co do którego toczy się odrębne postępowanie przed Sądem Rejonowym w Gliwicach, zatem okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy materiał sypki do badań miała dostarczyć pozwana w terminie 1 miesiąca przed rozpoczęciem etapu 1.2, tj. do dnia 01 sierpnia 2016r. Tymczasem z dokumentów przedstawionych przez strony, w szczególności pisma pozwanej z dnia 03 października 2016r. nr (...)/BZ/355/10/16 wynika, że powódka otrzymała od pozwanej informację, iż jest ona zainteresowana uwzględnieniem w raporcie badań trocin jako materiału zasypowego dopiero w październiku 2016r., już w trakcie realizacji etapu 1.2. Nadto zeznań świadków, jak również przesłuchania strony pozwanej jednoznacznie wynika też, że do siedziby wykonawcy nigdy nie został dostarczony materiał sypki w postaci trocin, zaś zgodnie z umową obowiązek dostarczenia materiału sypkiego do badań obciążał pozwaną jako zamawiającą.

Nadto z § 6 ust. 2 i 3 umowy wynika, że jeżeli w toku wykonywania pracy zamawiający uzna, że jej kontynuacja jest niecelowa z istotnych i uzasadnionych przyczyn to ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym wykonawcę, a strony zobowiązane są w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia rozpatrzyć celowość kontynuowania pracy, ustalając jednocześnie w protokole stan zaawansowania prac. Ostateczna decyzja o przerwaniu pracy należy do zamawiającego. Pozwana, mimo podnoszonych w toku procesu uwag co do prowadzonych przez powódkę prac naukowo – badawczych, nie skorzystała z tego trybu w czasie gdy były realizowane etapy 1.1, 1.2, 1.3 zadania nr 1. To powódka w piśmie z dnia 05 października 2016r. wzywała pozwaną o potwierdzenie celowości wykonania pracy pt. „Modelowanie numeryczne i badanie eksperymentalne silosa na biomasę”, zaś pozwana w piśmie z dnia 11 października 2016r. podała, że „..w dalszym ciągu wyrażamy wolę kontynuowania z Państwem dotychczasowej współpracy…” natomiast nie zgłoszono wówczas żadnych uwag - poza materiałem zasypowym w postaci trocin, których pozwana nie dostarczyła powódce, co do sposobu prowadzenia prac wynikających z zawartej umowy.

Zgodnie z § 13 umowy każdej ze stron przysługiwało prawo pisemnego wypowiedzenia umowy z zachowaniem 1 miesięcznego okresu wypowiedzenia, z którego to środka również mogła skorzystać pozwana.

Pozwana nie zaprzeczyła, że była w trybie § 3 ust. 2 umowy wzywana w terminie 14 dni od dnia zakończenia pracy w danym etapie do jej odbioru i sporządzenia obustronnego protokołu zdawczo - odbiorczego, a nadto, że protokołów takich po zakończeniu etapu 1.2 i 1.3 zadania nr 1 nie podpisała. Znając treść umowy łączącej strony, pozwana winna była zdawać sobie sprawę, iż powódka, po wyznaczeniu dodatkowego 14 – dniowego terminu odbioru prac, jest uprawniona do jednostronnego sporządzenia protokołu zdawczo – odbiorczego zwłaszcza, że w okresie prowadzenia prac naukowo – badawczych pozwana, poza kwestią materiału zasypowego (trocin), o którym mowa była już wyżej nie zgłaszała żadnych uwag co do prowadzonych prac naukowo – badawczych.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na względzie w ocenie Sądu praca naukowo – badawcza była realizowana przez powódkę zgodnie z umową nr (...) oraz zgodnie z ustaleniami dokonanymi na spotkaniu w dniu 21 czerwca 2016r dotyczącymi wyboru materiału zasypowego. Z przedstawionej przez strony korespondencji wynika, iż jedyną przyczyną odmowy zapłacenia objętych fakturami należności były trudności finansowe występujące po stronie pozwanej. Należne powódce wynagrodzenie Sąd zasądził na podstawie art. 627 k.c. w związku z § 4 ust. 1 umowy i wyceną wartość prac etapu nr 1.2, 1.3 w załączniku nr 2 do umowy. O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., przy czym termin zapłaty należności zgodnie z przedstawionymi fakturami upływał w dniu 23 stycznia 2017r. i dniu 18 kwietnia 2017r. - stąd należne odsetki zasądzono od dnia następującego po dniu, w którym miały zostać uregulowanie należności wynikające z faktur, zaś w pozostałym zakresie oddalono żądanie w zakresie odsetek.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 14.704 zł. Powyższe koszty obejmują: opłatę sądową od pozwu w wysokości 9.287 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym w kwocie 5.400 zł zgodnie § 2 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018.265 j.t.).

R., dnia 10 lipca 2018r. SSO Katarzyna Banko