Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 12 lutego 2914 r .powód W. K. zażądał zasą­dzenia od pozwanej (...) Spółki z o.o. w P. kwoty 110 000 zł wraz ze określonymi odsetkami i zwrotem kosztów procesu wg norm przepisanych (pozew k. 2-14).

W odpowiedzi na pozew P. i P. Z. spółka z ograniczoną odpowie­dzialnością z siedzibą w P. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasą­dzenie od powoda zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 174-185).

Pismem z 21 sierpnia 2014 r. powód dokonał rozszerzenia powództwa w ten sposób, że zażądał zasądzenia od pozwanej łącznie kwoty 981 138,92 zł tytułem roszcze­nia głównego, w tym kwotę: 548 376,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi od 19 lutego 2010 r. (jako zapłaty – na podstawie art. 647 ¹ k.c. zobowiązania za spółkę (...)), 80 242,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 17 lutego 2011 r. (tytułem zapłaty za roboty dodatkowe zlecone powodowi przez spółkę (...)), kwoty 150 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 17 lutego 2011 r. (tytułem odszkodowania za szkodę wynikłą z niezapełnienia przez pozwaną, mimo takiego obowiązku, frontu robót) oraz kwoty 202 520 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 13 maja 2012 r. Ostatnie z roszczeń wynikało z nabytej przez powoda wierzytelności wobec pozwanej zasądzonego na rzecz osoby trzeciej wyrokiem na podstawie art. 647 ¹ k.c., a związanego z przedmiotową umową i niezapłaceniem cedentce przez spółkę (...) (pismo procesowe powoda, k. 254-259).

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa także w rozszerzonej części.

Wyrokiem wstępnym i zarazem częściowym z 30 września 2015 roku Sąd O.­gowy w Ł. uznał za usprawiedliwione co do zasady roszczenia W. K.:

a)  w zakresie wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych na podstawie umowy zawartej z (...) Spółką z o.o. w L. w dniu 29 września 2009 r.,

b)  w zakresie wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych na podstawie umowy zawartej przez Przedsiębiorstwo (...) Spółkę z o.o. w W. z (...) Spółką z o.o. w L. w dniu 29 września 2009 r., nabytego w drodze umowy cesji wierzytelności z dnia 10 lipca 2014 r.

W punkcie 2. tego wyroku Sąd Okręgowy oddalił powództwo w pozostałej części (wyrok k. 770).

Wyrok ten uprawomocnił się w wyniku oddalenia przez Sąd Apelacyjny w Ł. (...) apelacji obu stron, wyrokiem z 8 czerwca 2016 r. (sygn. akt I ACa 1720/15) (wyrok k. 846).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 września 2009 r. pozwana jako zamawiający zawarła ze spółką (...) jako wykonawcą umowę na wykonanie robót, której przedmiotem było wykona­nie prac budowlanych i instalacyjnych w lokalu położonym na terenie realizowanego centrum handlowo-usługowego Skwer (...) w I. (§ 1 ust. 1 lit. a umowy) (dowód: umowa z 17 września 2009 r., k. 187 i n.; zeznania świadka A. J., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka M. L., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka W. W., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka H. W., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.).

W dniu 29 września 2009 r. powód W. K. zawarł ze spółką (...) umowę, na mocy której ta ostatnia zleciła mu wykonanie prac budowlanych i montażo­wych na terenie realizowanego centrum handlowo-usługowego Skwer (...) w I.. Zgodnie z zawartą umową, powód zobowiązany był również do dostar­czenia wszelkich materiałów służących do wykonania zleconych mu robót na swój koszt, w szczególności: wykonania wszystkich ścian wewnętrznych wraz ze wzmocnieniami dla montażu wyposażenia lokalu, wykonania okładzin i malowania wszystkich wewnętrz­nych powierzchni ścian i słupów, wykonania kompletnych sufitów podwieszonych oraz ułożenia wszystkich płytek ściennych i posadzkowych. Za całość objętych umową prac ustalone zostało wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 599 000 zł netto (dowód: umowa o podwykonawstwo, k. 16 i n.; zeznania świadka A. J., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka P. D., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka H. R., rozprawa z 10 grudnia 2014 r.).

Nie tylko powód na przedmiotowej budowie występował jako podwykonawca spółki (...). Takim podwykonawcą była również (...) Spółka z o.o. w W. reprezentowana przez Z. E.. W dniu 29 września 2009 r. spółka (...) zawarła ze spółką (...) umowę o podwykonawstwo w zakresie dostawy i montażu instalacji wentylacji mechanicznej. Zgodnie z umową, podwyko­nawca miał dostarczyć wszelkich materiałów na swój koszt, a w szczególności: kanały wentylacyjne, kształtki, izolacje i pełne uzbrojenie z montażem. W umowie zaznaczono, że obowiązek ten nie dotyczy dostawy central wentylacyjnych i instalacji (...) i nagrzewnic. Za wykonanie robót objętych umową ustalone zostało wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 166 000 zł netto (dowód: kopia umowy z 29.09.2009 r. k. 6-10 akt o sygn. X GCo 99/12 Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto; zeznania świadka Z. E., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka W. W., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.).

W dniu 17 listopada 2009 r. pozwana oraz spółka (...) ograniczyły przedmiot ww. umowy, wyłączając z niego wykonanie kompletnej instalacji elektrycznej (dowód: kopia porozumienia k. 324).

W dniu 6 stycznia 2010 r. pozwana zawarła ze spółką (...) porozumienie, w treści którego strony te postanowiły ograniczyć przedmiot umowy o roboty budowlane, wyłączając z niego wykonanie automatyki i uruchomienie central wentylacyjnych oraz wentylatorów, a także zmniejszając wynagrodzenie z uwagi na konieczność korekty sposobu zasilania klap przeciwpożarowych odcinających, umieszczonych w kanałach wentylacyjnych (dowód: kopia porozumienia k. 325-326).

W roku 2009 i 2010, na mocy zawartego porozumienia z pozwaną, spółka (...) nabywała materiały i urządzenia wchodzące w zakres zleconych jej robót, zwra­cając się do pozwanej Spółki o dokonanie zapłaty za te urządzenia bezpośrednio sprze­dawcom, z odliczeniem zapłaconej ceny od umówionego wynagrodzenia ryczałtowego. Zapłata taka, dokonywana przez pozwaną, dotyczyła drzwi na hali sprzedaży i wewnątrzlokalowych, ościeżnic, klamek, wkładek do zamków, okna wewnętrznego, opa­sek drewnianych do okien, drzwi przeciwpożarowych oraz central klimatyzacyjnych wraz z automatyką, agregatów skraplających, nagrzewnicy z osprzętem, krat żaluzjowych (do­wód: kopie pism k. 338, 340, 343, 346, 348, 350, 353, 355, 357 i 359).

Powód wykonał prawidłowo roboty z umowy o podwykonawstwo (dowód: ze­znania świadka A. J., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka T. W., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.)

Przedmiotowy obiekt został oddany do użytkowania, a otwarty został 18 stycznia 2010 r. (dowód: zeznania świadka Z. E., rozprawa z 27 sierpnia 2014 r.; zeznania świadka H. R., rozprawa z 10 grudnia 2014 r.).

Pismem datowanym na 3 lutego 2010 r., nadanym w dniu 6 lutego 2010 r., peł­nomocnik powoda wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 730 780 zł, w terminie do 18 lutego 2010 r. (dowód: kopia wezwania do zapłaty wraz z dowodem nadania k. 150-151)

W dniu 30 marca 2010 r. przedstawiciele pozwanej i powoda podpisali protokół odbioru prac wykonanych w ramach naprawy gwarancyjnej (dowód: protokół, k. 88).

Pozwem z 9 marca 2010 r. powód pozwał spółkę (...) o zapłatę kwoty 730 780 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 19 lutego 2010 r. z weksla wystawionego na zabezpieczenie wynagrodzenia z umowy z 29 września 2009 r. Wydanym w tej spra­wie w postępowaniu nakazowym nakazem zapłaty z 22 marca 2010 r. w sprawie o sygn. akt X GNc 137/10, Sąd Okręgowy w Ł. (...) zasądził od spółki (...) na rzecz powoda m.in. powyższą kwotę 730 780 zł tytułem roszczenia głównego wraz z ustawowymi od­setkami od 19 lutego 2010 r. Orzeczenie to w całości zarzutami zaskarżyła spółka (...). Wyrokiem z 13 października 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV GC 603/10, Sąd Okręgowy w Poznaniu m.in. utrzymał w całości w mocy powyższy nakaz zapłaty. Wyrok ten uprawomocnił się wobec niewniesienia środka zaskarżenia co do istoty (dowód: akta Sądu Okręgowego w Poznaniu o sygn. IX GC 603/10: pozew, k. 2 i n., nakaz zapłaty, k. 81, wyrok, k. 527).

Pozwem z 17 września 2010 roku Przedsiębiorstwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zażą­dała zasądzenia od spółki (...) kwoty 202 520 zł wraz z ustawowymi odsetkami. W uzasadnieniu pisma wskazano, że spółka (...) zawarła ze spółką (...) umowę z 29 września 2009 r. o wykonanie określonych robót na terenie centrum handlowo-usłu­gowego Skwer (...) w I. (dowód: akta Sądu Okręgowego w Ś. (...) o sygn. VI GC 85/10 – pozew, k. 3 i n.).

Wyrokiem zaocznym z 15 listopada 2010 r., wydanym w sprawie o sygn. akt VI GC 85/10, Sąd Okręgowy w Ś. (...) zasądził od spółki (...) na rzecz P.­ (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., kwotę 202 520 zł wraz z określonymi odsetkami i kosztami procesu. Orzeczenie to jest prawomocne (dowód: wyrok, k. 260; postanowienie wraz z uzasadnieniem, k. 261-262).

10 lipca 2014 r. spółka (...) przelała na powoda wierzytelność o zapłatę powyższej kwoty 202 520 zł wraz z odsetkami od 13 maja 2012 r. przysługującą jej wobec pozwanej na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. (dowód: przelew k. 263 i n.).

Świadczenie to nie zostało spełnione ani przez spółkę (...), ani pozwaną (okoliczność bezsporna).

Sąd zważył, co następuje:

Rozstrzygnięcie sprawy co do zasady żądań strony powodowej zapadło w wyroku Sądu Okręgowego w Ł. (...) z 30 września 2015 r., który uprawomocnił się i w związku z czym rozpoznając sprawę w zakresie wysokości żądań strony powodowej, Sąd Okręgowy rozstrzygnięciem tym jest związany.

Zgodnie z art. 647 ¹ § 5 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy o roboty budowlane oraz umów o podwykonawstwo tych robót, „zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzial­ność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę”.

Zatem pozwany inwestor ponosi wobec powoda oraz spółki (...), jako podwykonawców, solidarną z generalnym wykonawcą ( spółką (...)) odpowiedzialność za zapłatę podwykonawcom wynagrodzenia.

Strona powodowa wykazała, że umówiona wartość robót zgodnie z umową ze spółką (...) z 29.09.2009 r. wynosiła 599 000 zł netto, tj. 730 780 zł brutto (wraz z podatkiem VAT). Strona powodowa wykazała także, że zlecone jej prace wykonała zgodnie z umową.

Strona powodowa wykazała także, że przysługiwała jej wierzytelność nabyta od spółki (...) z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace podwykonawcze na rzecz spółki (...), zgodnie z umową z 29.09.2009 r., w wysokości 166 000 zł netto, tj. 202 520 zł brutto.

Strona pozwana nie zdołała wykazać okoliczności przeciwnych, ani też, że wykonane przez ww. podwykonawców prace były wadliwe, skutkujące zmniejszeniem wynagrodzenia bądź szkodą po stronie pozwanej.

Strona pozwana podnosiła jednak, że wynagrodzenie przysługujące powodowi powinno ulec przynajmniej zmniejszeniu z uwagi na poniesiony przez pozwaną koszt materiałów nabytych na mocy porozumienia ze spółką (...), zgodnie z którym koszt ten miał być odliczany od ustalonego z wykonawcą wynagrodzenia, a także z uwagi na ograniczenie zakresu robót objętych umową ze spółką (...), dokonane w dniu 17.11.2009 r. i 6.01.2010 r.

Jednakże dowody przedstawione przez stronę pozwaną nie wskazują na to, aby materiały nabywane przez nią dotyczyły zakresu prac zleconych powodowi lub spółce (...). W zakresie tych prac nie mieścił się bowiem montaż stolarki okiennej i drzwiowej, krat okiennych, czy urządzeń klimatyzacyjnych. Prace te musiały być zatem wykonywane albo bezpośrednio przez generalnego wykonawcę, albo przez innych podwykonawców. W konsekwencji nie jest uzasadnione zmniejszenie wynagrodzenia powoda lub zbywcy nabytej przez niego wierzytelności o koszt nabytych przez pozwaną materiałów i urządzeń.

Podobnie, zakresu prac wykonanych przez powoda oraz przez spółkę (...) nie dotyczyły ograniczenia zakresu robót, wynikające z porozumień zawartych przez pozwaną ze spółką (...) w dniu 17 listopada 2009 r. i 6 stycznia 2010 r.

Z tych też względów, ustalając wartość robót wykonanych przez powoda i spółkę (...), Sąd nie oparł się dowodzie z opinii biegłej z zakresu kosztorysowania robót budowlanych - H. T.. W opinii tej bowiem zastosowano odliczenie wartości materiałów i urządzeń nabytych przez pozwaną zgodnie z porozumieniem ze spółką (...). W ramach złożonych wyjaśnień biegła podała jednak, że nie analizowała szczegółowo zakresu robót zleconych i wykonywanych przez powoda i spółkę (...), a opierała się jedynie na złożonych w sprawie fakturach dokumentujących naby­cie materiałów przez pozwaną. Skoro zaś tak, to – w świetle przedstawionych w sprawie umów podwykonawczych - opinia biegłej zawiera zasadniczy błąd polegający na nieuza­sadnionym odliczeniu owych kosztów materiałów po stronie pozwanej, wskutek czego nie mogła zostać powołana jako wiarygodna podstawa dowodowa ustaleń faktycznych sądu.

Podsumowując, odpowiedzialność pozwanej wobec podwykonawców, wynika­jąca z zawartych umów podwykonawczych, ograniczona była kwotą 730 780 zł brutto za prace wykonane przez powoda oraz kwotą 202 520 zł brutto za prace wykonane przez spółkę (...). Bezspornie powód zdołał wyegzekwować od spółki (...) jako powierzającej wykonanie robót kwotę 182 403,19 zł. Zatem do zapłaty przez stronę pozwaną, jako odpowiedzialną solidarnie z generalnym wykonawcą, pozostała kwota 730 780 zł - 182 403,19 zł = 548 376,81 zł + 202 520 zł = 750 896,81 zł. Taka też należ­ność główna zasądzona została w punkcie 1. wyroku.

Odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzone zostały zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c., mając na uwadze, że wezwanie do zapłaty kwoty 730 780 zł, nadane do strony pozwanej w dniu 6 lutego 2010 r., określało termin zapłaty na 18 lutego 2010 r.

W zakresie zaś wierzytelności nabytej od spółki (...), termin nalicze­nia odsetek za opóźnienie określony został na dzień następny po doręczeniu stronie pozwanej pisma procesowego powoda z rozszerzeniem powództwa m.in. o tę kwotę.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo między stronami, przyjmując, że powód wygrał sprawę w 76%. Na koszty strony powodowej złożyła się uiszczona opłata od pozwu, opłata za czynności radcy prawnego za obie instancje oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa. Na koszty ponie­sione przez stronę pozwaną złożyła się opłata za czynności radcy prawnego za obie instancje, opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz poniesione koszty przeprowadzenia dowodu z opinii biegłej.

W zakresie nieuiszczonych kosztów sądowych, tj. nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa w kwocie 43 557 zł, orzeczono na podstawie art. 113 u.k.s. w zw. z art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo między stronami, w stosunku 24/76%.

ZARZĄDZENIE

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikom obu stron.