Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w L. i

(...) Spółce Akcyjnej w R.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 29 czerwca 2018 r. sygn. akt XI C 115/17

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez pozwanych w postępowaniu odwoławczym i nakazać wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Białymstoku na rzecz adwokat Z. K. kwotę (...) (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych, w tym 276 złotych podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód A. K. domagał się zasądzenia od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej w (...) Spółki Akcyjnej
w R. na swoją rzecz odszkodowania w kwocie 17.004,84 złotych z ustawowymi odsetkami dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Wyrokiem z 29 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku oddalił powództwo wobec obu pozwanych i zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w L. 4.617 złotych oraz na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w R. kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, przyznał ze Skarbu Państwa 4.428 złotych wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu i odstąpił od obciążania powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że powód A. K. w dniu 12 października 2010 roku zawarł z (...) SA z siedzibą w B. umowę sprzedaży energii elektrycznej nr (...). Na jej podstawie (...) S.A. świadczy usługi dystrybucji energii elektrycznej, a (...) S.A. ma dostarczać energii elektrycznej do należącego do powoda garażu nr (...), położonego przy ul. (...) w B..

W wyniku przeprowadzonej przez dystrybutora energii kontroli linii napowietrznej nN przy ul. (...) w B., gdzie posadowiony jest należący do powoda garaż, ustalono, iż linia ta wymaga pilnej modernizacji, gdyż jej stan stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia osób postronnych lub wystąpienia awarii sieci. Wykonanie prac modernizacyjnych wiązało się z wejściem pracowników zakładu energetycznego na nieruchomość celem wykonania niezbędnych prac, co wymagało zgody wszystkich, licznych współużytkowników wieczystych działek, na których posadowione są garaże. Zgody takiej dystrybutorowi energii nie dało się uzyskać, w związku z czym podjęto decyzję o likwidacji linii napowietrznej i zastąpieniu jej linią kablową. O planowanej inwestycji powód został poinformowany pismem z dnia 16 stycznia 2014 roku, doręczonym mu w dniu 23 stycznia 2014 roku. Z jego treści wynikało, że dotychczasowe przyłącze zostanie zlikwidowane, a licznik energii elektrycznej zostanie przeniesiony z garażu do projektowanego złącza kablowego zintegrowanego z częścią pomiarową, zlokalizowanego w okolicy garaży od strony rzeki Białej, co spowoduje zmianę granicy dostawy energii elektrycznej. Poinformowano powoda jednocześnie, że winien dostosować instalację elektryczną do potrzeb zgodnych z planowaną przebudową tj. wybudować wewnętrzną linię zasilającą ( (...)) od własnego obiektu do projektowanego złącza kablowego. Z kolei w piśmie z dnia 23 lipca 2015 roku powód został poinformowany o przystąpieniu do zmiany sposobu zasilania garaży i planowanym terminie upływu realizacji 22 listopada 2015 roku oraz poproszony o skoordynowanie prac instalacyjnych, umożliwiających zasilenie w energię elektryczną jego garażu. Powód w ww. terminie nie wybudował wewnętrznej linii zasilania od własnego obiektu do projektowanego złącza.

We wrześniu 2016 roku dostawa energii elektrycznej została wstrzymana do wszystkich garaży, w tym do garażu powoda. Strony prowadziły następnie korespondencję w kwestii wznowienia dostawy prądu, jednakże bez rezultatu. Pozwany (...) informował powoda, że złącza kablowe zintegrowane z szafkami licznikowymi zostały zlokalizowane na działkach gminnych, bezpośrednio przy granicy działek, na których znajdują się garaże, i została do nich doprowadzona energia elektryczna, z której powód może korzystać po uprzednim dostosowaniu instalacji elektrycznej w jego garażu do nowego sposobu zasilania. Poinformował również, że do czasu dostosowania przez powoda wewnętrznych instalacji odbiorczych do zmienionego sposobu zasilania brak jest możliwości wznowienia dostaw energii elektrycznej oraz, że w celu uniknięcia zobowiązań wynikających z opłat stałych, powód może rozwiązać obowiązującą umowę kompleksową, a ponowne zawarcie umowy, po dostosowaniu przez niego instalacji odbiorczej, nie wiązałoby się dla powoda z dodatkowymi kosztami. Pozwany wskazał też, że jest możliwość wykonania instalacji od złącza kablowego od garażu powoda kosztem i staraniem (...), jednakże po uprzednim dostarczeniu zgód na prowadzenie przedmiotowych prac od wszystkich właścicieli działki, na której znajduje się garaż.

Sąd Rejonowy przytoczył twierdzenia faktyczne powoda, że w garażu miał warsztat, w którym wykonywał roboty budowlano – instalatorskie, wymagające użycia sprzętu zasilanego energią elektryczną oraz, że w październiku 2016 roku przyjął zlecenia na wykonanie bramy i ogrodzenia o wartości 40.000 i 30.000 złotych, których nie wykonał z uwagi na brak prądu ponosząc z tej przyczyny szkodę. Jednakże w tej sprawie powód dochodzi odszkodowania obejmującego zarobki, które mógłby osiągnąć wykonując dotychczasowe prace, gdyby nie zaprzestano dostaw energii elektrycznej, Wskazywał, że jego zarobki kształtowały się na poziomie ustalonym na podstawie „średniej krajowej z 4 miesięcy” tj. 4.251,21 złotych miesięcznie, co rocznie daje dochodzoną kwotę 17.004,84 złotych. Z twierdzeń tych za potwierdzoną w wyniku postępowania dowodowego (zeznaniami świadka S. Ł. (1)) uznał Sąd Rejonowy okoliczność, że powód w garażu pracował, używał agregatora, ciął stal.

Sąd Rejonowy przyjął, że w ustalonym stanie faktycznym zastosowanie znajduje przepis art. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo Energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm) z którego wynika obowiązek przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją paliw lub energii utrzymywania zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w te paliwa lub energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych. Z kolei obowiązkiem powoda jako odbiorcy było wybudowanie połączenia pomiędzy szafką pomiarową, położoną na granicy przy złączu, a instalacją odbiory tj. garażem. Prace te miał wykonać powód na własny koszt. Dopiero wówczas możliwe byłoby zainstalowanie licznika w garażu i wznowienie przesyłania energii. Taki obowiązek powoda wynikał, zdaniem Sądu, z § 10 ust. 9 łączącej strony umowy sprzedaży energii elektrycznej nr (...), a o konieczności dostosowania instalacji elektrycznej w garażu do potrzeb zgodnych z planowaną przebudową powód został poinformowany zgodnie z wymogami § 42 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania sytemu elektroenergetycznego (Dz. U. 2007.93.623), tj. z rocznym wyprzedzeniem.

Sąd wywodził, że, skoro A. K. nie dostosował swoich wewnętrznych instalacji odbiorczych do zmienionego sposobu zasilania, to pozwany (...) nie mógł zainstalować w jego garażu licznika i wznowić dostarczania energii. Wstrzymanie dostaw energii elektrycznej w takich okolicznościach miało, wg Sądu Rejonowego, oparcie również w pkt II.3.2.5 Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej, z którego to aktu wynika, że (...) SA jako dostawca energii elektrycznej może wstrzymać dostarczenie energii elektrycznej w przypadku, gdy podmiot nie dostosował urządzeń i instalacji do zmienionego napięcia zasilania, podwyższonego poziomu prądów lub zmianie innych warunków funkcjonowania sieci pomimo uprzedniego powiadomienia na piśmie.

W ocenie Sądu Rejonowego okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia o roszczeniu powoda jest także, wynikający z opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności K. W., nieodpowiedni i stwarzający zagrożenie stan techniczny instalacji elektrycznej na działce powoda, który nie pozwala na doprowadzenie energii elektrycznej do licznika zlokalizowanego przy garażu powoda. Opinię tę Sąd I instancji uznał ją za istotny dowód w sprawie, a na jej podstawie przyjął, iż na chwilę obecną nie ma żadnych możliwości aby dostawy energii elektrycznej mogły być wznowione.

Mając powyższe na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Rejonowy żądanie powoda w stosunku do obu pozwanych oddalił w całości i orzekł o kosztach zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, w myśl przepisów art. 98 § 1 i 99 kpc oraz § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1804 z późn. zm.), a także części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2014 roku, poz. 1628 z późn. zm s.). Mając na uwadze trudną sytuację materialną powoda o nieuiszczonych kosztach sądowych rozstrzygnął zaś na podstawie art. 102 k.p.c., a o wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu na podstawie § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 roku (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714).

Apelację od tego wyroku wywiódł powód. Zarzucił w niej:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przez nieuwzględnienie, iż powód wykazał istnienie szkody i jej wysokość, która spowodowana była wstrzymaniem przez pozwanego (...) dostaw energii elektrycznej do jego garażu, w którym powód wykonywał roboty budowlano-instalacyjne,

2.  naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez bezzasadne odmówienie waloru dowodowego opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności P. K. i niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dostatecznych przyczyn, dla których opinii tej odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej oraz przez uznanie za istotny dowód w sprawie opinii biegłego sądowego K. W., mimo , iż biegły błędnie uznał, że stan instalacji elektrycznej na działce powoda nie pozwala na doprowadzenie energii elektrycznej.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podstawy faktycznej zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy uznaje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy za prawidłowe i przyjmuje je za podstawę także swojego orzekania.

Zauważyć należy, że sformułowany w apelacji powoda zarzut „sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego”, odnoszący się do kwestii istnienia szkody i jej wysokości nie zasługuje na uwzględnienie, już choćby z tego względu, że Sąd Rejonowy kwestią tą się nie zajmował uznając powództwo za chybione co do samej zasady.

Nie mogły odnieść skutku także zarzuty naruszenia art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c., skierowane do dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności P. K.. Po pierwsze - uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie jest dotknięte zarzuconym brakiem, gdyż Sąd Rejonowy wskazał w nim powody, dla których odmówił tej opinii waloru dowodowego. Nie wymaga też szerszego wywodu to, że naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. nie może być, zasadniczo, skuteczną podstawą apelacyjną, bowiem pisemne uzasadnienie wyroku, jako sporządzane dopiero po jego wydaniu , z istoty rzeczy nie może mieć wpływu na treść wcześniej wydanego orzeczenia. Zarzut taki dopuszcza się więc jedynie wyjątkowo, gdy braki uzasadnienia są tego rodzaju, że uniemożliwiają odtworzenie toku rozumowania sądu, wobec czego orzeczenie nie poddaje się kontroli instancyjnej. Taka sytuacja w niniejszej sprawie jednak nie zachodzi.

Po drugie zaś - niezależnie od prawidłowości dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodu z opinii biegłego sądowego P. K. w kontekście kryteriów wynikających z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż ewentualna wadliwość oceny Sądu nie może być uznana za mającą wpływ na wynik tej sprawy. Sąd Okręgowy stoi bowiem na stanowisku, że stan techniczny instalacji elektrycznej w garażu powoda, któremu poświęcona została zasadnicza część tej opinii, nie ma rozstrzygającego znaczenia dla oceny dochodzonego w tej sprawie roszczenia w oparciu o art. 471 k.c., tj. dla ustalenia sposobu wywiązywania się z postanowień umowy sprzedaży energii elektrycznej przez stronę pozwaną ( o czym poniżej). Zauważyć natomiast trzeba, że biegły ten trafnie podkreślił w swojej opinii iż zmiana wprowadzona przez pozwane przedsiębiorstwo polegała nie tylko na zmianie rodzaju przyłącza z powietrznego na kablowe, ale też na zmianie lokalizacji tego przyłącza. Jest to jednak okoliczność fatyczna bezsporna, a więc niewymagająca dowodu. Oczywistym też jest, co jedynie potwierdził biegły P. K., że to właśnie brak odcinka linii energetycznej od przyłącza zlokalizowanego przy granicy działki do „obiektu” stanowi o niemożliwości dostarczania energii elektrycznej, niezależnie od stanu instalacji elektrycznej w obiekcie.

Podsumowując, podniesione przez powoda zarzuty dotyczące uchybień procesowych nie były uzasadnione i nie mogły prowadzić do uwzględnienia jego apelacji.

O ile Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji jest związany zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego, to związanie to nie dotyczy naruszeń prawa materialnego. Użyte w art. 378 § 1 k.p.c. sformułowanie, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę „w granicach apelacji” oznacza, iż sąd ten rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, w tym, niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, ustala podstawę prawną orzeczenia i orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania, nie wykraczając poza wniosek zawarty w apelacji i nie naruszając zakazu reformationis in peius (uchwała skł. 7 sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy nie podzielił w okolicznościach faktycznych tej sprawy oceny prawnej Sądu Rejonowego. Podkreślenia wymaga, że w §(...) umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej między stronami w dniu 12.10.2001 r. miejsce dostarczenia energii (tj. miejsce wykonania tej umowy przez sprzedającego) zostało określone, jako „obiekt” w postaci „garażu nr (...)”, i uszczegółowione w § (...)) jako „zaciski prądowe na wyjściu od zabezpieczeń głównych w złączu w kierunku odbiorców”. Niezależnie od pewnej niejasności, jaka rodzi się na tle zakreślenia w tym punkcie umowy opcji dotyczącej budynków wielolokalowych, nie pozostawia jednak w stanie faktycznym tej sprawy wątpliwości, że miejscem wykonania umowy przez dostawcę energii był licznik zainstalowany na garażu powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega więc wątpliwości, tak w świetle materiału aktowego, jak i w świetle ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, że pozwany dokonał jednostronnej zmiany rodzaju i lokalizacji przyłącza w stosunku do stanu istniejącego w dacie zawierania umowy, polegającej na fizycznym przeniesieniu miejsca dostarczania energii z „obiektu” poza granicę nieruchomości, na której ten obiekt jest posadowiony. Zmiana ta stanowiła jedyną przyczynę uniemożliwiającą realizację łączącej strony umowy w dotychczasowy sposób – leżącą przy tym wyłącznie po stronie pozwanej. Tylko na marginesie można więc zauważyć, że, zgodnie z § (...) umowy stron, zmiana tej umowy (za wyjątkiem jedynie przypadku wymiany licznika) wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, który to wymóg w odniesieniu do zmiany umowy w części dotyczącej „miejsca dostarczania energii elektrycznej” nie został przez pozwanego dotrzymany.

Wskazać należy, że wprawdzie zgodnie z (...) łączącej strony umowy sprzedaży energii elektrycznej z 12.10.2010 r., wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej z uwagi na stan instalacji odbiorcy jest dopuszczalne, ale jedynie w sytuacji, gdy jest to stan „stwarzający bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub środowiska”, który został protokolarnie stwierdzony w wyniku przeprowadzonej kontroli. Poza sporem zaś w sprawie jest, że taka kontrola w związku z wstrzymaniem dostarczania energii, o które chodzi w sprawie, nie była w garażu powoda przeprowadzana.

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, w ustalonym w tej sprawie stanie faktycznym stan instalacji odbiorcy w obrębie garażu nie pozostaje więc w związku przyczynowym z faktem wstrzymania przez pozwanego dostawy energii elektrycznej, ani z faktem, że dotąd nie została ta dostawa wznowiona. Rzeczywiste tego przyczyny leżały zaś niewątpliwie po stronie pozwanej i miały źródło w jej decyzji o przebudowie linii energetycznej i zmianie lokalizacji przyłącza, co skutkowało zaprzestaniem wykonywania łączącej strony umowy przez pozwane przedsiębiorstwo energetyczne.

W ocenie Sądu Okręgowego ani treść łączącej strony umowy, ani przepisy powszechnie obowiązującego prawa (ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne) nie nakładają wprost na odbiorcę energii elektrycznej obowiązku wybudowania brakującego odcinka instalacji przesyłowej w sytuacji, w której dotychczas istniejący odcinek tej instalacji, należący zresztą do przedsiębiorstwa energetycznego, został jego jednostronną decyzją przeniesiony powodując przesunięcie granicy dostawy energii elektrycznej. Tego rodzaju powinność nie mieści się, w ocenie Sądu Okręgowego, w obowiązkach odbiorcy uregulowanych w § (...) łączącej strony umowy z 12.19.2010 r.. Wybudowanie na odcinka sieci nie mieści się w działaniach o charakterze zachowawczym, przewidzianych w §10 umowy stron, a w szczególności nie jest tożsame z przewidzianym w §(...) umowy obowiązkiem odbiorcy dostosowania swoich urządzeń do zmienionych warunków funkcjonowania sieci. Podobnie zresztą – w ocenie Sądu Okręgowego – o ile jeszcze sama zmiana rodzaju przyłącza może być rozważana jako „zmiana warunków funkcjonowania sieci”, o jakiej mowa w cyt. postanowieniu umowy, to już przesunięcie granicy dostarczania energii poza to pojęcie wykracza (także w rozumieniu §42 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania sytemu elektroenergetycznego - Dz. U. 2007.93.623).

Reasumując, Sąd drugiej instancji podziela stanowisko prezentowane w toku procesu przez stronę powodową co do tego, że umowa sprzedaży energii elektrycznej nr (...) z 12.19.2010 r. nie jest wykonywana z przyczyn leżących po stronie pozwanej, nie podzielając jednocześnie oceny prawnej Sądu Rejonowego, że u podstaw tego stanu rzeczy leży niewykonanie obowiązków wynikających z tej umowy przez powoda.

Podkreślenia wymaga, że brak jest przepisu szczególnego, który upoważnia przedsiębiorstwo energetyczne do zaprzestania dostawy energii elektrycznej w związku z nieuzgodnioną z odbiorcą zmianą lokalizacji przyłącza, zwalniając to przedsiębiorstwo z odpowiedzialności za szkodę z tym związaną. W realiach tej sprawy zastosowanie mają zatem ogólne reguły odpowiedzialności kontraktowej.

W myśl w art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności za które dłużnik nie odpowiada. W myśl tego przepisu wierzyciel dochodząc odszkodowania na podstawie przepisów o odpowiedzialności kontraktowej ma wykazać istnienie zobowiązania oraz jego treść. Musi zatem, w razie sporu, udowodnić zarówno fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jak i szkodę oraz związek przyczynowy.

Analiza materiału dowodowego w tym zakresie pozwoliła na przyjęcie, za Sądem Rejonowym, jedynie (bezspornego zresztą) faktu, że powód prowadził w garażu działalność zarobkową przy wykorzystaniu energii elektrycznej. Uzasadnione jest zatem również wywiedzione z tego faktu domniemanie, że wstrzymanie dostarczania energii przez pozwanego, co do zasady mogło spowodować dla powoda uszczerbek majątkowy. Powód, dochodził w tej sprawie odszkodowania w postaci utraconego zysku (art. 361 § 2 k.c.) twierdząc, że jego zarobki z prowadzonej działalności kształtowały się na poziomie „średniej krajowej” tj. kwoty 4.252,21 złotych. Domagał się zasądzenia wielokrotności tej kwoty za okres od odłączenia prądu do końca 2016 r. tj. za 4 miesiące. Jednocześnie w żaden sposób powód twierdzeń tych nie udowodnił. Nie świadczą ani o samym fakcie uzyskiwaniu dochodów z prowadzonej w garażu działalności ani tym bardziej o wysokości ewentualnych dochodów dołączone do akt zdjęcia ani rachunki na zakup materiałów (w żadnym z nich nie figuruje powód), ani zeznania świadka S. Ł.. Powód nie udowodnił również, że utracił zlecenia, na co powoływał się przed Sądem I instancji oraz w apelacji, gdyż jego zeznania – w sytuacji sporu pomiędzy stronami – nie były na tę okoliczność wystarczającym dowodem, a ciężar udowodnienia takich twierdzeń spoczywał na powodzie (art. 6 k.c.).

Sąd Rejonowy nie ustalił faktu, że wskutek niewykonywania umowy przez pozwanych powód rzeczywiście doznał uszczerbku majątkowego, ani tym bardziej w jakim rozmiarze, poprzestając w tym zakresie na przytoczeniu w pisemnym uzasadnieniu wyroku twierdzeń powoda. Sąd Okręgowy nie znalazł natomiast w materiale dowodowym sprawy, ani w treści apelacji wystarczających podstaw do uznania tych twierdzeń za udowodnione. Wobec tego, mimo stwierdzenia, że pozwani nie wywiązują się z łączącej strony umowy z przyczyn leżących po ich stronie, roszczenie o odszkodowanie nie mogło być uwzględnione.

Tylko na marginesie Sąd Okręgowy wskazuje więc, że dla zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej, poza wymienionymi przesłankami (szkoda, naruszenie zobowiązania oraz związek przyczynowy pomiędzy nimi) warunkiem sine qua non jest, by naruszenie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiada (por. art. 471 k.c.). W prawie polskim nie istnieje automatyzm odpowiedzialności odszkodowawczej, lecz o tej odpowiedzialności decydują przyczyny, z powodu których doszło do naruszenia zobowiązania tj. możliwość postawienia dłużnikowi zarzutu zawinienia w formie co najmniej niedbalstwa.

Mając na uwadze niezakwestionowane w apelacji ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego dotyczące przyczyn przebudowy linii energetycznej, a w ramach tej inwestycji – także zmiany usytuowania przyłącza (brak możliwości uzyskania zgody wszystkich współużytkowników wieczystych nieruchomości), trudno byłoby zarzucić pozwanym chociażby niedołożenie należytej staranności (art. 471 w zw. z art. 472 k.c.), wobec czego mogliby oni skutecznie obronić się przed roszczeniem powoda także z powołaniem się na tę przesłankę egzoneracyjną.

Z tych wszystkich względów, mimo odmiennego uzasadnienia, zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu, co skutkowało oddaleniem apelacji na podstawie art. 385 k.p.c.. Jednocześnie mając na uwadze nieoczywisty charakter sprawy oraz trudna sytuację materialną powoda Sąd Okręgowy odstąpił, na podstawie art. 102 k.p.c., od obciążania go obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanych.

O kosztach pełnomocnika z urzędu orzeczono odrębnym postanowieniem, w trybie art. 351 k.p.c., zgodnie z § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.18 j.t.).