Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2019 r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 3 grudnia 2018 r. sygn. akt X U 1432/18

zmienia zaskarżony wyrok w całości i oddala odwołanie.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA M.Żurecki
Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 351/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2018r. Sąd Okręgowy w Katowicach zmienił decyzję organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 21 maja 2018r. i przyznał ubezpieczonemu J. K. prawo do emerytury pomostowej od dnia 19 kwietnia 2018r. oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, iż ubezpieczony J. K. (urodzony dnia (...)) w dniu 19 kwietnia 2018r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do - określonej przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 2009r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 664 ze zm. - dalej jako u.e.p.) - emerytury pomostowej.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku organ rentowy przyjął
za udowodnione: łącznie 46 lata i 24 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych (zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych) organ rentowy zaliczył wnioskodawcy: 6 lat, 6 miesięcy i 25 dni (jest to zatrudnienie od 1 stycznia 2009r. do 30 września 2015r.), w oparciu o świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach po 31 grudnia 2008r. Ubezpieczony nie pozostaje w stosunku pracy i na dzień złożenia wniosku ukończył 60 lat. Ponadto wnioskodawca jest uprawniony do świadczenia przedemerytalnego.

W zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 21 maja 2018r. do stażu pracy
w szczególnych warunkach (zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia:
od 7 lipca 1980r. do 28 lutego 1999r. w (...) KWK (...), z uwagi na nieścisłości w wymienionych stanowiskach pracy zajmowanych
w poszczególnym okresie. Organ rentowy zwrócił bowiem uwagę, że w zaświadczeniu pracy z dnia 5 września 2011r. wymieniono stanowisko: elektromechanik na powierzchni, natomiast w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach podano stanowisko: konserwator maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla na powierzchni. Ponadto
w zaświadczeniu pracy w okresie od 1 sierpnia 1988r. do 28 lutego 1999r. wymieniono stanowisko: elektromonter na powierzchni, zaś w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach podano stanowisko: konserwator maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla na powierzchni, a w okresie od 1 marca 1999r. do 31 grudnia 2008r. pracodawca na świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia
1 września 2011r. nie określił charakteru wykonywanej pracy ściśle według wykazu, działu
i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, tj. podał tylko stanowisko: konserwator maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla na powierzchni.

Odnosząc się do zgłoszonego żądania, Sąd Okręgowy przywołał przepisy art. 4
i art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych wskazując,
iż ubezpieczony legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym oraz osiągnął wymagany wiek 60 lat. Ostatecznie bezsporne było także, iż po dniu 31 grudnia 2008r. ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było zaś ustalenie, czy ubezpieczony posiada okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, zatem czy przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako ustawa emerytalna) w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.) zawierającym wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Zatem w przedmiotowej sprawie, w celu potwierdzenia, że w okresie od 7 lipca 1980r. do 28 lutego 1999r. pracując na stanowisku; konserwator maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla, zatrudniony bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla, dokonując w czasie pracy urządzeń ich konserwacji i napraw, ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie B dział IV poz. 9 pkt 2 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia
12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w Resorcie (...), w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków R. F., F. W. oraz wyjaśnień odwołującego się.

W świetle wyników postępowania dowodowego, Sąd ten stwierdził, iż ubezpieczony wykazał, iż przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach
w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych i art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykazało ono, że ubezpieczony w spornym okresie od 7 lipca 1980r.
do 28 lutego 1999r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, po 8 godzin dziennie, świadczył pracę w (...) KWK (...), jako konserwator maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla zatrudniony bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla, dokonując w czasie pracy urządzeń ich konserwacji i napraw.

Z zeznań świadków i wyjaśnień odwołującego się wynika, że cały okres zatrudnienia Odwołującego się w (...) KWK (...), gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace w warunkach szczególnych, przy przeróbce mechanicznej węgla, dokonując w czasie pracy urządzeń ich konserwacji i napraw, ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie B dział IV poz. 9 pkt 2 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w Resorcie (...).

Zdaniem tegoż Sądu, przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym piętnastoletnim okresem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
a w spornym okresie świadczył pracę mieszczącą się w zakresie pojęcia pracy wykonywanej bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla w zakładach górniczych.

Sąd Okręgowy podniósł przy tym, iż organ rentowy słusznie zakwestionował wiarygodność świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wystawionego przez pracodawcę ubezpieczonego w dniu 1 września 2011r. Jak wynika bowiem
ze zgromadzonego materiału dowodowego, ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia wykonywał czynności polegające na montażu, naprawie, a także remoncie urządzeń wykorzystywanych w dziale przeróbki mechanicznej węgla. Odwołujący naprawiając
i remontując urządzenia, takie jak: przesiewacze, taśmociągi, silniki, nadajniki, lampy oświetleniowe, wykonywał typowe czynności elektromechanika, elektromontera - konserwatora maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla, przy czym tak świadczona praca nie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Jednocześnie Sąd Okręgowy podniósł, iż postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie dostarczyło podstawy do stwierdzenia, że praca wykonywana przez odwołującego w okresie spornym jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony przedłożył odpisy charakterystyki stanowiska pracy z dnia 16 stycznia 2007r., upoważnienie nr 103 z dnia 20 listopada 2003r., upoważnienie nr 17 z dnia 23 lutego 2006r., pismo (...) z dnia 15 marca 2013r., a także świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 1 września 2011r.
Z dokumentów tych - zdaniem tegoż Sądu - w sposób jednoznaczny wynika, iż ubezpieczony zatrudniony był jako konserwator maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla
na powierzchni i zatrudnienie na tym stanowisku stanowiło pracę wykonywaną
w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy stwierdził, iż ubezpieczony na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową spełnił także przesłankę określoną art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, albowiem przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze, prace o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych/ pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej.

Zatem, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił w całości zaskarżoną decyzję, orzekając jak w wyroku. O kosztach procesu Sąd ten orzekł na podstawie
art. 98 k.p.c.

W apelacji od zaprezentowanego rozstrzygnięcia organ rentowy, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

-

art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych poprzez błędne przyjęcie, że ubezpieczony spełnia przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej a w szczególności, że wykonywał pracę w szczególnym charakterze,
w rozumieniu przepisu art. 3 ust. l i ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych,

-

art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, a w szczególności zaświadczenia pracy z dnia 5 września 2011r.,
z którego wynika, że ubezpieczony w okresie od 7 lipca 1980r. do 28 lutego 1999r. był zatrudniony w KWK (...) na stanowisku elektromechanika
na powierzchni,

wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Apelujący organ rentowy podniósł, iż Sąd pierwszej instancji uznał, że praca
w spornym okresie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych na podstawie zeznań samego ubezpieczonego, który jest zainteresowany wynikiem postępowania i który przedstawił charakterystyki stanowiska pracy.

Według organu rentowego, dowód w postaci zeznań ubezpieczonego jest mało przekonywujący i nie powinien stanowić podstawy rozstrzygnięcia.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując, iż przed dniem 1 stycznia 1999r. ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zawierającym wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach uznał,
że apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawnej kwalifikacji okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 7 lipca 1980r. do dnia 1 stycznia 1999r. w KWK (...) na stanowisku konserwatora maszyn przeróbki mechanicznej węgla. Z materiału dowodowego w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego
z okresu zatrudnienia oraz zeznań świadków R. F. (k. 31 v.) i F. W. (k. 32), a także wyjaśnień samego odwołującego się wynika, że w okresie objętym sporem J. K. wykonywał czynności polegające na montażu, naprawie, a także remoncie urządzeń wykorzystywanych w dziale przeróbki mechanicznej węgla. Odwołujący, naprawiając i remontując urządzenia, takie jak: przesiewacze, taśmociągi, silniki, nadajniki, lampy oświetleniowe, wykonywał typowe czynności elektromechanika, elektromontera - konserwatora maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla.

Przypomnieć zatem wypada, że stosownie do art. 4 cyt. ustawy z dnia 19 grudnia 2008r., prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat
dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9
i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat
dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6. po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Jednocześnie trzeba wskazać, że emerytury pomostowe zostały wprowadzone
do systemu ubezpieczeń społecznych ustawą z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (u.e.p.), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009r. Emerytury pomostowe, choć są świadczeniami emerytalnymi, różnią się od emerytur, wypłacanych na podstawie ustawy emerytalnej osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny. Ustawa
o emeryturach pomostowych dopuszcza odstępstwa od przesłanki wymienionej w jej
art. 4 pkt 6. Zgodnie bowiem z art. 49 u.e.p., prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 (w tym warunek osiągnięcia wieku 60 lat w odniesieniu
do mężczyzn - art. 4 pkt 3) i art. 5-12, a w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany
w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Przepis art. 49 ustawy
o emeryturach pomostowych zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je
z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008r. pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o przedmiotowe świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem. W judykaturze przyjmuje się zatem, że w świetle tego przepisu, nie ma podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie może być kwalifikowany jako okres pracy w warunkach szczególnych
lub pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012r., II UK 164/11; z dnia 4 września 2012r.,
I UK 164/12; z dnia 22 lipca 2013r., III UK 106/12, z dnia 4 grudnia 2013r., II UK 159/13,
z dnia 25 października 2016r., II UK 373/15).

Podkreślenia przy tym wymaga, iż prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, wyliczenie rodzajów prac związanych z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte w art. 3 ust. 2 u.e.p. oraz wykaz takich prac zawarty w załączniku nr 1
do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 u.e.p. i wyliczone w załączniku nr 2 do tej ustawy. Zgodnie
z art. 3 ust. 1 u.e.p., warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac
w szczególnych warunkach jest wykonywanie jej w szczególnych warunkach środowiska pracy determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, występowanie czynników ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, stawianie przed pracownikami wymagań przekraczających poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej. Dopełnieniem przytoczonej definicji jest wyliczenie rodzajów prac wykonywanych w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury
lub procesami technologicznymi, z którymi związane są wspomniane czynniki ryzyka.
Do pierwszej kategorii należą prace wykonywane po ziemią, na wodzie, pod wodą
i w powietrzu. Do drugiej kategorii - prace wykonywane w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego i ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała. Na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac o szczególnym charakterze - czego domagała się wnioskodawczyni - jest szczególna odpowiedzialność i szczególna sprawność psychofizyczna wymagana przy jej wykonywaniu, zmniejszenie się możliwości należytego wykonywania pracy w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób na skutek pogorszenia się sprawności psychofizycznej związanej z procesem starzenia się.

Definicje prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze opisują kryteria, w oparciu o które zostały ustanowione wykazy takich prac zawarte w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych i o nabyciu prawa do emerytury pomostowej decyduje umieszczenie danego rodzaju pracy w wykazach prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze.

W orzecznictwie sądów administracyjnych trafnie przyjmuje się, że wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy „o szczególnym charakterze” lub „w szczególnych warunkach” nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem
(por. przykładowo wyrok WSA w Poznaniu z dnia 29 czerwca 2011r., IV SA/Po 335/11).

Ponadto ponieść należy - w nawiązaniu do treści art. 4 pkt 5 u.e.p., zakładającego wymóg wykonywania przed dniem 1 stycznia 1999r. prac w szczególnych warunkach
lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, iż „przepisy dotychczasowe”, o których mowa w cytowanym art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, to przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wydane na podstawie art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 13 lutego 2002r., III ZP 30/01).

Skoro zatem z niekwestionowanych ustaleń wynika, że ubezpieczony w okresie
od dnia 7 lipca 1980r. do 28 lutego 1999r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
po 8 godzin dziennie, świadczył pracę w KWK (...), jako konserwator maszyn
i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla przy pracach polegających na montażu, naprawie,
a także remoncie urządzeń wykorzystywanych w dziale przeróbki mechanicznej węgla; naprawiając i remontując urządzenia, takie jak: przesiewacze, taśmociągi, silniki, nadajniki, lampy oświetleniowe i wykonując typowe czynności elektromechanika, elektromontera - konserwatora maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla, to ocenić należało,
czy wykonywał wówczas:

- prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla w zakładach górniczych
lub prace górnicze w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników
i ich rodzin (poz. 9 działu IV wykazu B stanowiącego załącznik do cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.);

- prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu (pkt 1 wykazu prac w szczególnych warunkach, stanowiącego załącznik do u.e.p.).

Z treści powołanych przepisów wynika, że kwalifikowane czynności musiały dotyczyć „bezpośrednio” przeróbki mechanicznej węgla. Zagadnienie to było już przedmiotem rozważań tutejszego Sądu Apelacyjnego, który w wyroku z dnia 9 lutego 2012r. (sygn. akt
III AUa 1027/11), trafnie wskazał, że nie każde zatrudnienie na terenie zakładu przeróbki mechanicznej węgla stanowi pracę wykonywaną „bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla”, gdyż określenie „bezpośrednio” oznacza „bez jakiegokolwiek pośrednictwa, osobiście, wprost, bez czegoś, co przegradza” (tak Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1988, Tom I, str.148). Ponadto w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 18 lutego 2014r. (sygn. akt III AUa 1050/13) słusznie wywiedziono,
że regulacja zawarta w poz. 9 działu IV wykazu B kładzie nacisk na bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem przeróbki mechanicznej węgla, co powoduje, iż jedynie praca pozostająca w takim bezpośrednim związku jest pracą w narażeniu na szkodliwe czynniki
w stopniu, który może prowadzić do szybszego obniżenia wydolności organizmu.
Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał przy tym, że proces mechanicznej przeróbki węgla polega na sortowaniu według wielkości ziaren i kawałków węgla, rozdrabnianiu, klasyfikacji wodnej lub powietrznej dla rozdzielenia drobnych ziaren węgla według wielkości, wzbogacaniu, czyli rozdzielaniu minerałów według składu, mającym na celu zwiększenie zawartości substancji palnej w węglu przez częściowe usunięcie z niego domieszek substancji mineralnej, suszeniu (odwadnianiu), czyli zwiększeniu zawartości substancji palnej przez częściowe lub całkowite usunięcie balastu w postaci wilgoci, odpylaniu, co wynika z potrzeb technologii procesów przeróbczych i względów BHP, mieszaniu mającemu na celu uśrednienie parametrów węgla, brykietowaniu lub aglomeracji, w celu spojenia najdrobniejszych ziaren miałów węglowych w kawałki o większych rozmiarach
(por. B. Roga, K. Tomków, Chemiczna technologia węgla, WN - T, Warszawa 1971,
T. Laskowski, S. Błaszczyński, M. Ślusarek, Wzbogacanie kopalin w cieczach ciężkich, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1979, P. Wasilewski, E. Kobel - Najzarek, Chemia
i technologia chemiczna węgla kamiennego, Skrypt Politechnika Śląska nr 821, Gliwice 1980, J. Nawrocki, A. Świerkot - Kopała, Wzbogacalniki z cieczą zawiesinową oraz metody oceny ich pracy, Skrypt Politechnika Śląska nr 1620, Gliwice 1992). Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą apelację, akceptując w pełni przedstawioną powyżej wykładnię uregulowania zawartego w wykazie B dziale IV poz. 9 oraz w pkt 1 wykazu prac
w szczególnych warunkach - stanowiącego załącznik do u.e.p., doszedł do przekonania,
że w realiach rozpoznawanej sprawy praca wykonywana przez wnioskodawcę nie spełniała wymogu takiej „bezpośredniości”.

Z poczynionych przez Sąd pierwszej instancji niewadliwych ustaleń wynika tymczasem, iż w całym spornym okresie odwołujący zajmował się wyłącznie pracami remontowymi urządzeń eksploatowanych wprawdzie w zakładach przeróbki mechanicznej, jednak z całą pewnością, nie w warunkach pozwalających na uznanie, iż tego rodzaju czynności mieściły się w pojęciu bezpośredniej przeróbki mechanicznej węgla.

Dodać wypada, że podobny pogląd zaprezentowany został w uzasadnieniu (znanego stronom) prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2017r. (sygn. akt XI U 389/17), w którym oddalono odwołanie ubezpieczonego J. K. od decyzji organu rentowego odmawiającej prawa do emerytury pomostowej. Dla porządku jedynie dodać wypada, że w opisanej wyżej sprawie nie przeprowadzono postępowania dowodowego z zeznań wymienionych wyżej świadków.

Konkludując, Sąd drugiej instancji na mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzekł reformatoryjnie, jak w wyroku.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA M.Żurecki
Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR