Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Marta Izmajłowicz-Góralska

Protokolant: apl. adw. Konrad Rudnicki

po rozpoznaniu 29 marca 2019 roku w Nowym Dworze Mazowieckim

na rozprawie

sprawy z powództwa P. (...)we W.

przeciwko G. M.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej 2 636,62 zł (dwa tysiące sześćset trzydzieści sześć złotych sześćdziesiąt dwa grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 24.08.2018r. do dnia zapłaty;

II.  dalej idące powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej 589,86 zł (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych osiemdziesiąt sześć groszy tytułem kosztów postępowania;

IV.  nadaje wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 76/19 upr.

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim

z dnia 29 marca 2019 roku

1. Stanowiska stron i przebieg postępowania.

Pozwem z dnia 23 sierpnia 2018 roku złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym P. (...) z siedzibą we W. („powód”) wniósł o zasądzenie od G. M. („pozwany”) kwoty 4 544,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany zawarł 22 maja 2015 roku umowę pożyczki nr (...), na mocy której otrzymał określoną kwotę pieniężną, zobowiązując się do jej zwrotu na warunkach określonych w tej umowie. W następstwie niedotrzymania przez pozwanego warunków określonych w umowie (...) wezwał pozwanego do zapłaty, informując jednocześnie, że w przypadku niedopełnienia warunków określonych w treści wezwania wierzytelności wynikające z umowy pożyczki zostaną przelane na rzecz powoda. Pozwany nie dokonał spłaty, wobec czego 29 marca 2018r. (...) zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności. Na kwotę dochodzoną pozwem składa się należność główna w wysokości 4 420,81 zł oraz skapitalizowane odsetki w kwocie 123,78 zł naliczone przez wierzyciela pierwotnego.

Postanowieniem z dnia 4 października 2018 roku (VI Nc-e (...)) Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i sprawę przekazał do tut. Sądu jako sądu ogólnej właściwości pozwanego.

Pozwany, mimo wezwania, nie wniósł odpowiedzi na pozew i nie stawił się na rozprawę.

2. Fakty ustalone przez Sąd.

Zgodnie z art. 339 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny, przy czym w takim wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. W niniejszej sprawie takie wątpliwości zachodziły (z samej treści pozwu nie wynika m.in. jaką kwotę pozwany otrzymał w drodze umowy pożyczki, co oprócz tej kwoty wchodzi w skład należności głównej, kto udzielił mu pożyczki, na jakich warunkach, jaki był termin spłaty pożyczki, czy pozwany dokonał choć częściowej spłaty, a jeśli tak kiedy i jak wpłaty te zostały rozrachowane, czy pozwanemu wypowiedziano umowę i czy były do tego podstawy), co obligowało sąd do przeprowadzenia postępowania dowodowego.

Sąd ustalił, że 22 maja 2015 roku pozwany zawarł z (...) S.A. umowę pożyczki na piśmie, na podstawie której otrzymał pożyczkę w wysokości 4 200 zł. Dodatkowo ustalono prowizję z udzielenie pożyczki – 1 176 zł, opłatę przygotowawczą – 40 zł, opłatę za Pakiet Elastyczny – 1 736 zł, w tym 50 zł za dostarczenie gotówki, 300 zł za świadczenie spłaty w domu i 1 386 zł tytułem części opłaty dotyczącej Elastycznego Planu Spłat, poza tym odsetki – 414,34 zł i koszt związany z przystąpieniem do Ubezpieczenia Pakiet Medyczny 120 zł, w tym 60 zł składki i 60 zł kosztu czynności związanych z obsługą ubezpieczenia ponoszony przez pożyczkodawcę. Łącznie do spłaty – 7 686,34 zł. Termin spłaty ustalono na 60 tygodni.

Zgodnie z treścią umowy Pakiet Elastyczny to dodatkowy pakiet związany z zarządzaniem pożyczką i wybierany przez klienta we wniosku o pożyczkę, w skład którego wchodzą: dostarczenie przez doradcę całkowitej kwoty pożyczki w gotówce do domu klienta, świadczenie spłaty w domu w Pakiecie Elastycznym polegające na cotygodniowych wizytach doradcy w miejscu zamieszkania klienta celem umożliwienia mu spłaty, oraz pakiet świadczeń w ramach Elastycznego Planu Spłat. Wynagrodzenie pożyczkodawcy za świadczenie spłaty w domu jest ustalane w oparciu o sumę opłat za poszczególne zakontraktowane wizyty domowe stanowiących iloczyn części wynagrodzenia za świadczenie spłaty w domu przypadającej na jedną zakontraktowaną wizytę domową w kwocie 5 zł oraz liczby wszystkich zakontraktowanych umownie cotygodniowych wizyt. Natomiast Elastyczny Plan Spłat to pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką, składający się z: okresowej przerwy w spłacie (1-4 raty), okresowego zamrożenia spłaty i gwarancji zniesienia obowiązku spłaty. Pożyczkodawca za świadczenia w Elastycznym Planie Spłaty pobierał wynagrodzenie w postaci części opłaty za Pakiet Elastyczny.

Natomiast Pakiet Medyczny to dodatkowe ubezpieczenie w ramach Umowy Grupowego Ubezpieczenia dla Klientów P. nr (...) zawartego pomiędzy Pożyczkodawcą a (...) S.A. Pożyczkodawca odprowadza potrąconą część kosztu pożyczki w kwocie 60 zł do ubezpieczyciela, natomiast pozostała kwota 60 zł stanowi pokrycie kosztów podejmowanych przez pożyczkodawcę czynności związanych z przystąpieniem klienta do ubezpieczyciela

Dowód: umowa z 22 maja 2015 r. k. 36–43.

W dniu 29 marca 2018r. (...) zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności, w tym również wierzytelność w stosunku do pozwanego, nabytą od pierwotnego pożyczkodawcy tj. (...) S.A. („pierwotny pożyczkodawca”) Na wierzytelność tą składały się: kwota 4 420,81 zł kapitału, 0 zł tytułem odsetek i 0 zł kosztów.

Dowód: umowa przelewu wierzytelności wraz z wyciągiem z załącznika, k. 16–30.

W dniu 3 sierpnia 2018 r. powód skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty na kwotę 4 527,64 zł, informując jednocześnie, że w przypadku braku spłaty zaległości sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.

Dowód: wezwanie do zapłaty, k. 31.

W dniu 23 sierpnia 2018 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych nr (...), w którym oświadczył, że w dniu 29.03.2018r. nabył od (...) wierzytelność wobec pozwanego wynikającą z umowy pożyczki nr (...). Na dzień wystawienia wyciągu wierzytelność opiewała na kwotę 4 544,59 zł, w tym 4 420,81 zł należności głównej i 123,78 zł odsetek.

Dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych nr (...), k. 12.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych dokumentów. Są to dokumenty prywatne, którym Sąd nie odmówił mocy dowodowej.

3. Podstawa prawna wyroku i rozważania Sądu.

Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Pożyczka ta stanowiła jednocześnie kredyt konsumencki, mając na uwadze że została udzielone przez przedsiębiorcę w zakresie jego działalności konsumentowi (art. 3 ust. 1 i art. 3 ust. 2 pkt 1 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w brzmieniu od 11 października 2015 r. do: 10 marca 2016 r.). Szczegółowo prawa i obowiązki stron zostały uregulowane w umowie pożyczki z 23 stycznia 2016 roku.

W myśl art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością na nabywcę przechodzą wszelkie związane z nią prawa, a w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Zastrzeżeń Sądu nie budziło to, że pozwany winien zwrócić powodowi kwotę samej pożyczki, prowizję za jej udzielenie i opłatę przygotowawczą.

Zasadnicze wątpliwości Sądu wzbudziło natomiast żądanie opłaty za opłaty za Pakiet Elastyczny oraz kosztów związanych z przystąpieniem do Ubezpieczenia Pakiet Medyczny. Naliczenie w umowie tych opłat budzi poważne zastrzeżenia w świetle przepisów o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy; nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Postanowienia umowy z 22 maja 2015 roku dotyczące opłaty za Pakiet Elastyczny i Pakiet Medyczny nie dotyczą głównych świadczeń stron, ani nie zostały indywidualnie uzgodnione z pozwanym. Są one częścią standardowej umowy, którą pierwotny pożyczkodawca stosuje w odniesieniu do wszystkich klientów, korzystając z przygotowanego przez siebie druku umowy. Należy zwrócić uwagę, że ich wysokość w odniesieniu do udzielanego kapitału pożyczki jest znacząca, bowiem wynosi prawie 50%.

Co do części opłaty za dostarczenie gotówki do domu klienta w chwili podpisania umowy w kwocie 50 zł, należy stwierdzić, że jest to koszt całkowicie nieuzasadniony. Skoro przedstawiciel pierwotnego pożyczkodawcy spotkał się z pożyczkobiorcą w celu podpisania umowy, co było połączone z jednoczesnym wręczeniem pieniędzy pożyczkobiorcy, to nie sposób wskazać, na pokrycie jakich kosztów, związanych z przekazaniem pieniędzy, miałaby zostać przeznaczona kwota 50 zł. Jest to zastanawiające tym bardziej, że koszty kolejnych wizyt przedstawiciela pierwotnego pożyczkodawcy w domu pożyczkobiorcy zostały ustalone na kwotę 5 złotych każda. Poza tym wątpliwości budzi fakt, że zgodnie z treścią umowy została ona zawarta w L., podczas gdy pozwany mieszka w N., a zatem do dostarczenia pieniędzy do domu pozwanego w ogóle nie doszło.

W zakresie opłaty dotyczącej świadczenia spłaty w domu w wysokości 300 zł (5 zł za każdą z 60 wizyt) Sąd nie uznał tego postanowienia umownego za niedozwolone, ale należy stwierdzić, że powód nie udokumentował ile w istocie wizyt odbył przedstawiciel pierwotnego pożyczkodawcy w domu pozwanego. Skoro pozwany spełnił swoje zobowiązanie wobec pierwotnego pożyczkodawcy jedynie częściowo, to można domniemywać, że nie wszystkie wizyty doszły do skutku. Nie wiadomo również czy pozwany nie skorzystał z możliwości przesunięcia płatności rat w ramach Pakietu Elastycznego, a jeśli tak czy wiązało się to z przerwą w odbywaniu wizyt. Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu w procesie cywilnym (art. 6 k.c.) to na powodzie spoczywał ciężar wykazania spełnienia tego świadczenia.

Całkowicie iluzoryczny charakter miały, zdaniem Sądu, rzekome świadczenia w ramach Elastycznego Planu Spłat, obciążone opłatą w wysokości 594 zł. Zgodnie z umową pożyczki z zakres tego planu wchodzić miały: „Okresowa Przerwa w Spłacie”, „Okresowe zamrożenie Spłaty”. Ogólnie rzecz biorąc świadczenia te polegały na możliwości odroczenia spłaty kolejnych tygodniowych rat (od 1 do 4) w wypadku wystąpienia zdarzeń wskazanych w umowie, czyli na przesunięciu wymagalności tych rat. Nie sposób uznać, że postanowienia te są uczciwe i zgodne z dobrymi obyczajami, skoro opłata za tego rodzaju „usługę” wynosi 33 % kapitału pożyczki, podczas gdy normalną konsekwencją dla pożyczkobiorcy w przypadku uchybienia w terminie płatności rat pożyczki byłoby powstanie roszczenia odsetkowego po stronie pożyczkobiorcy. Poza tym dlaczego w przypadku przesunięcia daty wymagalności jednej raty opłata ma wynosić tyle samo ile za przesunięcie terminu wymagalności 4 rat? Nie ma tu ekwiwalentności świadczeń. Poza tym powód nie udowodnił, aby pozwany z tego rodzaju świadczeń skorzystał (art. 6 k.c.).

Ostatnia część Pakietu Elastycznego – Gwarancja Zniesienia Obowiązku Spłaty budzi jeszcze dalej idące wątpliwości co do zgodności z prawem. Wydaje się, że jest to rodzaj ubezpieczenia na wypadek śmierci pożyczkobiorcy, a do takiej działalności powód nie ma umocowania (art. 7 w związku z 4 ust 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej z dnia 11 września 2015 roku - Dz.U. z 2017 r. poz. 1170 z późniejszymi zmianami).

Abuzywny charakter miały również postanowienia umowy nakładające na pozwanego obowiązek poniesienia kosztu czynności związanych z obsługą ubezpieczenia ponoszonych przez Pożyczkodawcę w wysokości 60 zł. Zgodnie z pkt 29 umowy pożyczki kwota ta ma pokryć koszty związane z „czynnościami związanymi z obsługą ubezpieczenia”, w tym związane z przystąpieniem do ubezpieczenia, dostarczenia SWU, przekazania składki do ubezpieczyciela, zwrotu części składki w przypadku rezygnacji z ubezpieczenia. Nie wiadomo jakie koszty miałby ponieść pożyczkodawca w związku z przystąpieniem pożyczkobiorcy do ubezpieczenia. Dostarczenie SWU jest obowiązkiem ubezpieczyciela, czy też osoby działającej w jego imieniu i nie może wiązać się z koniecznością poniesienia kosztów przez ubezpieczonego (poza tym Sąd nie dostrzega realności tego kosztu, skoro pożyczkodawca SWU przekazał pożyczkobiorcy podczas podpisywania umowy pożyczki, gdyż stanowiły one załącznik do umowy – pkt 28). To samo dotyczy kosztów przekazania składki do ubezpieczyciela i jej zwrotu w przypadku rezygnacji z ubezpieczenia. Skoro pożyczkodawca obok swojej zasadniczej działalności sprzedaje też produkty ubezpieczeniowe to ewentualne koszty z nimi związane powinien ponieść podmiot, który ma z tego zysk, czyli ubezpieczyciel.

Co do samej składki ubezpieczeniowej w kwocie 60 zł powództwo należało oddalić, gdyż ze złożonych dokumentów nie wynika, aby została ona w całości przekazana do ubezpieczyciela. Po drugie nie wiadomo jaki był zakres ochrony ubezpieczeniowej i czy można mówić o ekwiwalentności świadczeń stron umowy ubezpieczenia. W tym zakresie powód nie sprostał ciężarowi dowodu w procesie (art. 6 k.c.).

Reasumując postanowienia umowy pożyczki z dnia 22 maja 2015 roku, na podstawie których pozwany został obciążony opłatą za Pakiet Elastyczny obejmujące opłatę za dostarczenie gotówki i Elastyczny Plan Spłat, a także postanowienia na podstawie których pozwany został obciążony kosztami czynności związanych z obsługą ubezpieczenia ponoszonym przez pożyczkodawcę, godziły w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanego jako konsumenta. Opłaty te zostały nałożone na pożyczkobiorcę bez zapewnienia mu jakiejkolwiek ekwiwalentności świadczeń i w ocenie Sądu, stanowiły jedynie dodatkowy zysk pożyczkodawcy, ukryty przed konsumentem.

W zakresie opłaty za świadczenie spłaty w domu oraz składki ubezpieczeniowej to powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu jako nieudowodnione.

Kwotę 51,97 złotych, tytułem skapitalizowanych odsetek, przejętych w drodze umowy cesji od pierwotnego pożyczkodawcy, należało oddalić, bowiem po pierwsze w części były one naliczane od kwot nienależnych, a po drugie z załącznika do umowy cesji wynika, że powód nabył wyłącznie kapitał.

Z powyższych względów Sąd uwzględnił powództwo do kwoty 2 636,62 zł w zakresie należności głównej (4 420,81 zł – 1 856 zł). Sąd uznał również za uzasadnione roszczenie dotyczące kwoty 71,81 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 2 564,81 zł od 29.03.2018r. do 22.08.2018r. W pozostałym zakresie powództwo oddalił. Sąd miał na uwadze, że pozwany spełniając częściowo swoje zobowiązanie pokrył w części nienależne opłaty, jednakże na skutek braku oddalenia powództwa w tym zakresie, doszłoby do bezpodstawnego wzbogacenia powoda, gdyż naliczenie wszystkich opłat związanych z zawarciem w umowie klauzul abuzywnych, nie znajduje podstawy prawnej.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Powód wygrał sprawę w 58%. Na koszty w sprawie złożyły się: opłata od pozwu (100 zł), koszty zastępstwa procesowego przez radcę prawnego (900 zł – § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. z 2018 roku, poz. 265) oraz płata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). Na rzecz powoda należało zasądzić 58% tych kosztów, czyli—589,86 zł.

Wyrokowi w części zasądzającej sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności, zgodnie z art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.