Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2019 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko R. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 20 lutego 2019 roku, sygn. akt I Cupr 992/18

uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt. I Ca 176/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 20 lutego 2019 r., wydanym w sprawie sygn. akt I C 992/18, Sąd Rejonowy w Sieradzu w pkt 1 zasądził od pozwanego R. G. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. 606,41 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 27 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, a w pkt 2 - 317,00 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Pozwem z 27 listopada 2017 r., wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym strona powodowa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego R. G. kwoty 606,41 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W dniu 27 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Pozwany od powyższego rozstrzygnięcia złożył sprzeciw. Postanowieniem z 8 maja 2018 r. sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sieradzu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany zawarł z (...) S.A. umowę ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniach 11 sierpnia 2015 r. i 27 października 2015 r., a następnie nie zapłacił należnych z tego tytułu składek. Zaległość pozwanego była następnie przedmiotem przelewu dokonanego przez ubezpieczyciela na rzecz powoda na podstawie 509 § 1 k.c.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż pozwany nie wywiązał się z warunków umowy, ani nie dokonał zawiadomienia ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu, a dochodzone pozwem roszczenie nie jest przedawnione i dlatego Sąd orzekł jak w sentencji wyroku, zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany złożył apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości. Wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj.

- art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 206 § 1 zd. 2 i § 2 k.p.c. poprzez pozbawienie strony możliwości obrony jej praw poprzez nieprzesłanie jej (pomimo wielokrotnych wniosków) pozwu wraz z wszystkimi załącznikami i nierozpoznane pisma pozwanego z dnia 10 grudnia 2018 r., w którym wnosił o ponowne przesłanie pozwu i załączników oraz o odroczenie terminu rozprawy, podnosząc jednocześnie, iż nie kojarzy firmy powoda, a następnie wezwanie na rozprawę bez stawiennictwa obowiązkowego, w wyniku czego powód został pozbawiony możliwości zapoznania się z dokumentami uzasadniającymi powództwo i złożenia dowodów przed stawiennictwem na rozprawie;

- art. 5 k.p.c. w zw. z art. 206 § 2 k.p.c. i 210 § 2 ² k.p.c. poprzez brak pouczeń strony działającej bez pełnomocnika procesowego o skutkach niestawiennictwa, w szczególności możliwości dalszego prowadzenia sprawy i wydania wyroku;

2. błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia:

- poprzez przyjęcie, że: „w dniu 11 sierpnia 2015 r. pozwany zawarł z (...) Towarzystwem (...) S.A. umowę ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC) pojazdu marki D. (...)/F. (...) o nr rej. (...) na okres od dnia 21 sierpnia 2018 r. do 20 sierpnia 2016 r.”, podczas gdy pozwany nigdy nie zawierał umowy ubezpieczenia, a jedynie zakupił pojazd marki D. (...)/F. (...) dopiero w dniu 13 lutego 2016 r., przejmując polisę ubezpieczeniową i stąd nie mógł zawrzeć przedmiotowej umowy w dniu 11 sierpnia 2015 r.;

- poprzez przyjęcie, że przyjęcie, że „w dniu 27 października 2015 r. pozwany zawarł z (...) Towarzystwem (...) S.A. umowę ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC) pojazdu marki F. (...) o nr rej. (...) na okres od 15 listopada 2018 r. do 14 listopada 2016 r.”, podczas pozwany gdy nigdy nie zawierał takiej umowy, a jedynie zakupił pojazd marki F. (...) dopiero w dniu 6 marca 2016 roku, stąd nie mógł zawrzeć przedmiotowej umowy w dniu 27 października

2015 r.;

- w zakresie ustalenia odpowiedzialności pozwanego, pomimo że dokonał on sprzedaży pojazdów oraz poinformował o tym fakcie ubezpieczyciela, zwalniając się w ten sposób od odpowiedzialności za zapłatę polisy oc.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku

i oddalenie powództwa w całości lub ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie ze względu na trafnie podniesiony zarzut nieważności postępowania. Wobec tego, ocena przeprowadzonego przez Sąd Rejonowy postępowania dowodowego i poczynionych ustaleń faktycznych był zbyteczna i dlatego Sąd Odwoławczy nie odniósł się do dalszych zarzutów pozwanego.

Przyczyny nieważności postępowania wymienione są enumeratywnie w art. 379 k.p.c. i stanowią bezwzględną przyczynę odwoławczą, skutkującą uchyleniem zaskarżonego orzeczenia, niezależnie od ewentualnego wpływu naruszenia na jego treść. Przepis art. 379 pkt 5 k.p.c. przewiduje zaś, że nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

W judykaturze przyjmuje się, że ocena, czy doszło do pozbawienia strony możności obrony jej praw, powinna być dokonywana przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy.

Przesłanka przewidziana w art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy rzeczywiście, na skutek naruszenia przepisów przez sąd, strona nie brała udziału w postępowaniu sądowym lub w istotnej jego części albo też w sytuacji pozbawienia jej możności podejmowania czynności procesowych, zmierzających do ochrony jej sfery prawnej.

W realiach niniejszej sprawy, wobec podania w pozwie złożonym przez powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym, niewłaściwego adresu pozwanego, nie otrzymał on ani odpisu pozwu, ani też odpisu wydanego nakazu zapłaty.

10 kwietnia 2018 r. do Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie wpłynął wniosek pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu wraz ze sprzeciwem od nakazu zapłaty. Pozwany wskazał, że o wydanym wobec niego nakazie uzyskał wiedzę po wszczęciu postępowania egzekucyjnego i podał właściwy adres: ul. (...), S., a jednocześnie zaznaczył, że nie wie, z jakiego tytułu powód dochodzi zapłaty. Skutkowało to uznaniem, że do doręczenia odpisu nakazu nie doszło i przyjęciem, że nakaz ten utracił moc.

Zarządzeniem z 24 października 2018 r., Sąd Rejonowy wezwał powoda i pozwanego na termin rozprawy, przesyłając pełnomocnikowi powoda kserokopię sprzeciwu złożonego przez pozwanego. Nie zarządzono natomiast przesłania pozwanemu odpisu pozwu, a przede wszystkim pisma uzupełniającego pozew wraz z załącznikami, które wpłynęło 1 sierpnia

2018 r., a w którym powód zawarł podstawę faktyczną żądania, załączając dokumenty, z których - jego zdaniem - wynikało zobowiązanie pozwanego.

W dniu 10 grudnia 2018 r. pozwany złożył do sądu pismo, w którym domagał się uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa w całości, a jednocześnie doręczenia mu odpisu pozwu wraz z wszystkimi załącznikami. Pismo to zostało przez Biuro Podawcze Sądu Rejonowego omyłkowo skierowane do Wydziału Gospodarczego i przedstawione Przewodniczącemu Wydziału Cywilnego już po wydaniu wyroku w dniu 20 lutego 2019 r.

W sprawie przedmiotowej pozwany otrzymał zatem jedynie powiadomienie o terminie rozprawy, w którym wyraźnie zaznaczono, że jego stawiennictwo nie jest obowiązkowe. Nie znał treści pozwu, a więc przede wszystkim podstawy faktycznej roszczenia, co szczególnie utrudniało identyfikację powoda, jako wierzyciela, w sytuacji, gdy (...) Sp. z o.o. nabyła wierzytelność w drodze cesji. Żądanie pozwanego zawarte w piśmie z 10 grudnia 2018 r. w zakresie doręczenia pozostało zaś bez odpowiedzi.

Nie ulega żadnych wątpliwości, że doręczenie stronie pozwanej pozwu wraz ze wszystkimi załącznikami jest w procesie podstawowym obowiązkiem sadu, ponieważ dopiero umożliwienie pozwanemu zapoznania się z treścią kierowanych wobec niej żądań, pozwala jej na rzeczowe odniesienie się do nich i zajęcie świadomego stanowiska procesowego, a w konsekwencji podjęcie właściwych czynności dla obrony przysługujących mu praw (patrz uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2018 r., III CZP 31/18, Lex nr 2589261).

Wobec tego należy uznać, że pozwany został pozbawiony możliwości obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c., co skutkuje nieważnością postępowania w całości. Zgodnie zaś z art. 386 § 2 k.p.c., w razie stwierdzenia nieważności postępowania sąd drugiej instancji uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy prawidłowo doręczy pozwanemu odpis pozwu wraz z załącznikami, udzielając mu terminu na ustosunkowanie się do żądania i zgłoszenie wniosków dowodowych. Następnie zaś przeprowadzi ewentualnie zgłoszone przez pozwanego dowody i dokona właściwych ustaleń faktycznych oraz analizy zasadności żądania pozwu w kontekście podniesionych zarzutów.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na zasadzie powołanych przepisów, orzekł jak w sentencji.