Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2007 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Janusza Konstantego

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2007 r. sprawy

B. D. s. E. i R. ur. (...) w P.

oskarżonego z art. 197 §2 kk; art. 148 §2 pkt 1 kk; art. 207 §1 kk

na skutek apelacji obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 2 kwietnia 2007 r. sygn. akt. IV K 64/06

uchyla wyrok w części zaskarżonej, a także z mocy art. 440 kpk w części dotyczącej czynu z art. 207§1 kk i sprawę w całości przekazuje Sądowi Okręgowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania

Sygn. akt II AKa 216/ 07

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2007 roku uznał oskarżonego B. D. winnym tego, że w dniu 6 lipca 2005 roku
w Z., działając ze szczególnym okrucieństwem wobec E. D., po uprzednim wielogodzinnym biciu jej pięściami, kopaniu nogami po całym ciele, doprowadzeniu po użyciu przemocy do poddania się innej czynności seksualnej w postaci włożenia jej do pochwy butelki z niedopałkami papierosów, depcząc
i kolankując, spowodował u niej obrażenia ciała w postaci obrzęku powiek
i obustronnych sińców okularowych, wylewów krwawych podspojówkowych, rany tłuczonej policzka prawego, lewej małżowiny usznej, otarcia naskórka, obrzęku i pęknięcia śluzówki warg, obustronnego złamania żeber, pęknięcia śledziony z następowym krwotokiem wewnętrznym, licznych sińców na tułowiu i kończynach, w tym na grzbietach rąk, które to rozległe obrażenia ciała stały się przyczyną zgonu E. D. i ustalając, że oskarżony działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia jej życia, Sąd przyjął, iż powyższym czynem oskarżony wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 148 par. 2 punkt 1 k.k.
w związku z art. 197 par. 2 k.k. przy zastosowaniu art. 11 par. 2 k.k. i za ten czyn skazał oskarżonego na mocy art. 148 par. 2 punkt 1 k.k. w związku z art. 11 par. 3 k.k. na karę 25 lat pozbawienia wolności.

Ponadto Sąd uznał oskarżonego B. D. winnym tego, że
w okresie od 1999 roku do lipca 2005 roku w Z. znęcał się fizycznie
i psychicznie nad E. D., bijąc ją po całym ciele i wyzywając słowami wulgarnymi, to jest winnym przestępstwa z art. 207 par. 1 k.k. i za ten czyn na mocy art. 207 par. 1 k.k. skazał oskarżonego na karę 2 lat pozbawienia wolności.

Na mocy art. 85 k.k. i art. 88 k.k. Sąd orzekł karę łączną w wymiarze
25 lat pozbawienia wolności, na poczet której zaliczył z mocy art. 63 par. 1 k.k. okres rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego w sprawie od 7 lipca 2005 roku do 2 kwietnia 2007 roku.

Na zasadzie art. 230 par. 2 k.p.k. Sąd zwrócił osobom uprawnionym przedmioty w postaci garderoby E. D. oraz oskarżonemu jego ubrania i przedmioty zatrzymane w sprawie jako dowody rzeczowe, a nadto na podstawie art. 44 par. 1 k.k. orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci: czterech folii czarnych, paragonu kasowego, fragmentu tkaniny z plamami koloru czerwonego, trzech wymazówek koloru czerwonego, dwóch niedopałków papierosów, wymazu z dróg rodnych E. D., dwóch pakietów z próbkami krwi, substancji koloru brunatnego zabezpieczonej na wymazówce z dłoni E. D. i obciążył oskarżonego kosztami sądowymi.

Powyższy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego zarzucając :

1)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezpodstawnym przyjęciu, że oskarżony w działając w dniu 6 lipca 2005 roku ze szczególnym okrucieństwem, po uprzednim wielogodzinnym biciu, na skutek którego powstały liczne i rozległe obrażenia ciała, doprowadzeniu do poddania się innej czynności seksualnej w postaci włożenia butelki z niedopałkami papierosów do pochwy, działając w zamiarze ewentualnym doprowadził do zgonu E. D., podczas gdy obiektywna i wyważona analiza materiału dowodowego oparta o zasady doświadczenia życiowego oraz zasady logicznego rozumowania musi prowadzić do wniosku, że oskarżony dopuścił się jedynie przestępstwa z art. 158 par. 3 k.k.

2)  obrazę prawa procesowego mającą wpływ na treść wyroku, w szczególności art. 4 k.p.k. poprzez uwzględnienie jedynie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego i całkowite pominięcie okoliczności dla niego korzystnych, art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie całkowicie dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego stojącej w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego, zasadami logicznego rozumowania i wiedzą medyczną, art. 424 k.p.k. polegająca na zacytowaniu w uzasadnieniu wyroku jedynie części pierwszych wyjaśnień oskarżonego, na których oparł Sąd ustalenia faktyczne i pominięciu pozostałej ich części niezmiernie istotnej dla obrony oskarżonego.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1 poprzez wymierzenie oskarżonemu na podstawie art. 156 par. 3 k.k. kary w wymiarze 5 lat pozbawienia wolności oraz zmianę wyroku w punkcie 3 poprzez orzeczenie kary łącznej w wysokości 6 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego zasługuje na uwzględnienie co do postawionych w niej zarzutów, natomiast nieuprawnionym na obecnym etapie postępowania jest wniosek skarżącego o dokonanie zmiany wyroku co do kwalifikacji prawnej i wymiaru kary. Podzielając bowiem słuszność postawionych zarzutów apelacyjnych Sąd Apelacyjny nie jest władny dokonać żadnej korekty wyroku, a jedynie możliwą decyzją jest uchylenie wyroku w całości, również z mocy art. 440 k.p.k. w części nie zaskarżonej
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Rację ma obrońca oskarżonego zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd, a w konsekwencji naruszenie przepisów proceduralnych, a to art. 4 i 7 k.p.k., skoro Sąd I instancji dokonał tych ustaleń w sposób dowolny, sprzeczny z treścią dowodów, na które się powołuje.

Z ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego wynika wprost, że oskarżony po kłótni z E. D., która nie chciała się zgodzić na odbycie z nim stosunku płciowego, zaatakował ją stosując przemoc w postaci bicia pięściami i otwartą dłonią oraz kopania nogami po głowie i całym ciele, przy czym w trakcie bicia E. D. przewracała się, a on ją podnosił i dalej bił, co powtórzyło się co najmniej trzykrotnie, a następnie zaniósł ją na łóżko i tam włożył do jej pochwy butelkę po piwie, do której wrzucił niedopałki papierosów. Sąd ustalił nadto, że następnie konkubenci ponownie zaczęli się kłócić i podczas tej kolejnej kłótni oskarżony ponownie bił E. D., kopał ją, kolankował i deptał.

Ustalając taki stan faktyczny Sąd powołał się na wyjaśnienia oskarżonego na kartach 58 – 60, 65 – 67, 68, 127 – 128 i 225 – 228, przy czym na k – 3 uzasadnienia Sąd przytaczając treść pierwszych wyjaśnień oskarżonego /k- 58-60/ w istocie rzeczy przytoczył ustalony przez siebie stan faktyczny, bowiem treści te nie są adekwatne do rzeczywistych wyjaśnień oskarżonego. Będąc bowiem po raz pierwszy przesłuchanym /k-58-60/ oskarżony wyjaśnił, że po wyjściu brata E. D., zaczęli się ze sobą kłócić, on się zdenerwował
i zaczął ją bić pięściami i otwartą ręką po całym ciele nie patrząc gdzie ją bije, ona przewracała się 2 lub 3 - krotnie, podnosił ją i dalej bił, zadając bardzo silne ciosy, a potem zaprowadził ją na łóżko. Oskarżony wyjaśnił, że zdenerwował go fakt, że E. D. była u jego sąsiada. W wyjaśnieniach tych oskarżony wyraźnie stwierdził, że przed tym pobiciem chciał odbyć z E. D. stosunek płciowy, ale ona nie chciała mówiąc, że boli ją głowa i wówczas oskarżony czyniąc jej na złość, po włożeniu do butelki po piwie 2 niedopałki papierosów, a następnie butelkę tę włożył do jej pochwy, pomógł jej ruszać tą butelką, przy czym sama pokrzywdzona wyjęła tę butelkę i wtedy zaczęli się kłócić i pobił ją.

Wprawdzie Sąd nie wskazał wyraźnie, że te pierwsze wyjaśnienia oskarżonego były podstawą ustalenia stanu faktycznego, lecz analizując późniejsze wyjaśnienia należy uznać, że właśnie te wyjaśnienia stały się kanwą stanu faktycznego, z tym jednak, że Sąd rozbieżnie z treścią tych wyjaśnień dokonał ustaleń. Zważywszy jednocześnie, że poza wyjaśnieniami samego oskarżonego, w sprawie brak jest innych dowodów, na podstawie których można by oprzeć ustalenia co do przebiegu zdarzeń i ich chronologii, uznać należy, iż stan faktyczny w sprawie został ustalony w sposób dowolny
i rozbieżny z dostępnymi dowodami. Z pierwszych wyjaśnień oskarżonego, które słusznie Sąd uznał za wiarygodne, bowiem znajdują one potwierdzenie
w opinii sądowo – lekarskiej i zeznaniach K. S., w sposób ewidentny wynika, iż oskarżony doprowadzając E. D. do poddania się innej czynności seksualnej wkładając do jej narządów rodnych butelkę
z niedopałkami papierosów, nie stosował wcześniej wobec niej przemocy
w postaci bicia jej i kopania, a do aktów agresji fizycznej, której następstwem był zgon pokrzywdzonej doszło już po tym fakcie.

Stąd nieprawidłowym było przyjęcie, że zachowania te stanowiły jeden czyn wyczerpujący znamiona przestępstw z art. 148 § 2 pkt. 1 k.k. i z art. 197 § 2 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. Związek zabójstwa ze zgwałceniem oznaczać bowiem musi wszelką łączność przedmiotową i podmiotową obu przestępstw. Warunkiem odpowiedzialności jest dokonanie zabójstwa w związku
z popełnieniem przestępstwa zgwałcenia, co oznacza, że zabójstwo zostało dokonane w czasie i miejscu dokonania przestępstwa zgwałcenia, przy czym jest to warunek niekonieczny, ale, że zabójstwo było środkiem do popełnienia przestępstwa zgwałcenia lub zostało popełnione w okresie poprzedzającym realizację przestępstwa zgwałcenia lub w jego trakcie – w celu zatarcia śladów.

Skoro z jedynego dostępnego dowodu w sprawie, jakim są wyjaśnienia oskarżonego nie wynika, aby doprowadzenie pokrzywdzonej do poddania się innej czynności seksualnej poprzedzone było stosowaniem wobec niej przemocy w postaci bicia i kopania skutkującego następnie jej zgonem oraz nie wynika, aby ten akt agresji pozostawał w związku z uprzednią czynnością o charakterze seksualnym, to brak jest podstaw do przyjęcia związku zabójstwa ze zgwałceniem.

Zatem oskarżony winien ponieść odpowiedzialność odrębną za każde
z tych zachowań, przy czym w oparciu o dostępny materiał dowodowy
należy rozważyć, czy spełnione zostały wszystkie znamiona przestępstwa
z art. 197 k.k., a w szczególności, czy oskarżony pokonał opór pokrzywdzonej poprzez stosowanie innych niż bicie i kopanie doprowadzające do zgonu pokrzywdzonej, środków fizycznych lub poprzez groźbę bądź podstęp, czy pokrzywdzona miała przynajmniej potencjalną możliwość stawiania oporu, czy też z jej strony było przyzwolenie, chociażby niechętne.

Zgodzić się natomiast należy z Sądem Okręgowym, że oskarżony bijąc, kopiąc i kolankując pokrzywdzoną, w wyniku czego doznała ona szeregu obrażeń skutkujących jej śmierć, działał jedynie z zamiarem ewentualnym. Trudno bowiem w oparciu o wyjaśnienia oskarżonego, a nawet zeznania świadków przesłuchanych w sprawie, uznać, że chciał on pozbawić życia E. D.. Faktyczny związek oskarżonego z pokrzywdzoną trwał od kilku lat
i choć miał on patologiczny charakter, bowiem oboje partnerzy nadużywali alkoholu i często dochodziło do aktów znęcania się oskarżonego nad pokrzywdzoną, co słusznie ustalił Sąd przypisując oskarżonemu również popełnienie przestępstwa z art. 207 § 1 k.k., to brak jest podstaw do przyjęcia, że oskarżony właśnie w krytycznym dniu chciał ją pozbawić życia. Wyrażony
w tej kwestii pogląd przez obrońcę oskarżonego, że oskarżony nawet nie godził się na śmierć pokrzywdzonej jest podobnie nieuprawniony w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, bowiem nie znajduje oparcia w niezwykle okrutnym i długotrwałym zadawaniu jej silnych urazów.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego rozważeniu podlegać winno także, czy stosowanie przemocy w dniu 6 lipca 2005 roku przez oskarżonego wobec pokrzywdzonej, nie było jeszcze kolejnym aktem znęcania się nad nią, tym razem zakończonym jej zgonem, a w efekcie czy znęcanie się nad pokrzywdzoną w rozumieniu art. 207 § 1 k.k. w okresie od 1999 roku do lipca 2006 roku i jej zabójstwo w dniu 6 lipca 2006 roku, nie stanowiło jednego czynu wyczerpującego znamiona przestępstw z art. 148 § 2 pkt. 1 k.k. i z art. 207 § 1 k.k. w rozumieniu art. 11 § 2 k.k. Dla rozważenia takiej wersji Sąd Apelacyjny uznał za celowe uchylenie wyroku w całości, również w części nie zaskarżonej w zakresie czynu z art. 207 § 1 k.k.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd rozważy wszystkie wyżej podniesione kwestie, a także pozostałe argumenty podniesione w apelacji obrońcy oskarżonego. Na marginesie należy także zauważyć, iż środek karny
z art. 44 § 1 k.k. winien być orzekany w stosunku do narzędzi i owoców przestępstwa, a nie do jego śladów, jakimi są niewątpliwie wymienione
w punkcie 6 zaskarżonego wyroku dowody rzeczowe.