Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2014 roku

sprawy z wniosku B. K.

z udziałem A. K. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 17 września 2013 roku, sygn. akt I Ns 270/09

postanawia: zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie czwartym w ten sposób, że zasądzoną od uczestniczki A. K. (1) na rzecz wnioskodawcy B. K. kwotę 40.451,00 złotych podwyższyć do kwoty 88.698,00 (osiemdziesiąt osiem tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt osiem 00/100) złotych,
a w pozostałej części apelację oddalić ustalając, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem
w sprawie.

Sygn. akt II Ca 826/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 17 września 2013 roku w sprawie INs270/09 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Maz.

I. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków B. K. i A. K. (1) wchodzi:

1.  prawo użytkowania wieczystego gruntu, położonego w T. (...). przy ul. (...)o powierzchni 0,0415 ha, oznaczonego w ewidencji gruntów jako działka numer (...)oraz budynek mieszkalny stanowiący odrębny od gruntu przedmiot własności, dla którego to prawa założona została księga wieczysta nr (...),

2.  ruchomości : segment pokojowy w kolorze złoty dąb, pralka automatyczna (...), pralka wirnikowa F.", lodówka (...), cztery krzesła wyściełane koloru brązowego, stół prostokątny - rozkładany, w kolorze dębu, dwa fotele w kolorze brązowym, szafa trzydrzwiowa w kolorze ciemnym na wysoki połysk,

3.  ruchomości: drut zbrojeniowy, tokarka do metalu, tokarka do drewna, dwie spawarki elektryczne, dwie wiertarki stołowe, dwa imadła stołowe, cztery deski jesionowe, dziewięć paczek desek parkietowych, betoniarka, kuchenka elektryczna, kuchnia gazowa, trzy duże arkusze blachy, dwa zwoje drutu zbrojeniowego, pręty stalowe, rury, kątowniki i płaskownik,

II. ustalił, że uczestniczka A. K. (1)poniosła nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny w postaci nakładów na budynek mieszkalny usytuowany na działce położonej w T. (...). przy ul. (...)w łącznej wysokości 52.222,50 złotych,

III.  dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że B. K. przyznał na wyłączną własność ruchomości opisane w punkcie I., podpunkt 3, natomiast A. K. (1) przyznał na wyłączną własność ruchomości opisane w punkcie I. podpunkt 2 oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu wraz z budynkiem mieszkalnym opisane w punkcie I. podpunkt 1,

IV.  zasądził od A. K. (1) na rzecz B. K. kwotę 40.451 złotych tytułem dopłaty w wyrównaniu udziałów w majątku wspólnym, płatną w terminie 5 miesięcy od daty uprawomocnienie się postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności,

V.  wartość przedmiotu podziału majątku wspólnego ustalił na kwotę 278.167 złotych,

VI.  nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa /Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz./ od uczestników postępowania B. K.i A. K. (1)kwoty po 3.194 złotych od każdego z nich tytułem zwrotu kosztów sądowych w postaci wydatków poniesionych w sprawie,

VII.  ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wnioskodawca B. K.zawarł związek małżeński z uczestniczką A. K. (1)w dniu 7 czerwca 1975 roku. Ich związek małżeński został rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 25 czerwca 1992 roku - uprawomocnił się w dniu 14 września 1992 roku.

Zaraz po zawarciu związku małżeńskiego, małżonkowie K.zamieszkali u rodziców uczestniczki. W dniu 28 września 1977 nabyli od Skarbu Państwa działkę gruntu położoną w T. (...). przy ul. (...). W księdze wieczystej nr (...) B. K.i A. K. (1)wpisani zostali na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej jako wieczyści użytkownicy działki gruntu, która wg aktualnych danych z ewidencji gruntów oznaczona jest numerem (...) i posiada powierzchnię 0,0415 ha.

Podjęli decyzję o budowie domu i w maju 1978 roku uzyskali pozwolenie na budowę. Budynek mieszkalny, piętrowy z podpiwniczeniem, ze stopo-dachem, stawiany był metodą gospodarczą. W dniu 13 grudnia 1980 roku małżonkowie K., wraz z synem S. urodzonym w (...) roku, wprowadzili się do budynku mieszkalnego przy ul. (...), który nie był w całości wykończony. Zajęli pomieszczenia na parterze, w których podłogi wykonane były z desek szalunkowych pokrytych płytą pilśniową, bądź betonowe - na których w korytarzu poukładane były chodniki bądź dywaniki.

W roku 1986 wnioskodawca rozpoczął budowę budynku mieszkalnego przy ul. (...), na działce należącej do jego matki, która w roku 2000 darowała ją wnioskodawcy. W roku 1989 zamieszkał w budynku przy ul. (...).

Po rozwodzie / w 1992 roku/ uczestniczka przy wsparciu finansowym rodziny zaczęła kontynuować prace wykończeniowe przy budynku mieszkalnym, przy ul. (...) - doprowadzono instalację gazową do budynku mieszkalnego, zakupiono piec gazowy, bojler gazowy, zamontowano drzwi zewnętrzne wejściowe, drzwi z sieni do klatki schodowej, drzwi z klatki schodowej do przedpokoju - na parterze i na piętrze, drzwi balkonowe 4 skrzydłowe na piętrze w dużym pokoju, drzwi balkonowe na parterze i na piętrze w pokojach od strony południowo - wschodniej, 6 drzwi wewnętrznych w suterynie, drzwi wejściowe na strych, założono drewnianą podłogę /sosnową/ w kuchni - na parterze, podłogę w pokoju południowo- wschodnim na parterze, podłogę w przedpokoju, założono balustrady na balkonach na parterze, dobudowano klatkę schodową do budynku, dokupiono 10 żeliwnych żeberek /grzejników/ oraz dwa grzejniki panelowe na klatkę schodową, położono wylewkę betonowa przed garażem, zamontowano dwie bramy i furtkę - metalowe, położono wylewkę betonową w suterynie, położono płytki ceramiczne w łazience na parterze i na klatce schodowej, wylewka w łazience na piętrze, wykonano wylewki betonowe na balkonach /dwa na parterze i dwa na piętrze/.

Biegły - rzeczoznawca majątkowy oszacował wartość rynkową zabudowanej nieruchomości gruntowej położonej w T. (...). przy ul. (...), jako przedmiot prawa użytkowania wieczystego i związanej z tym prawem własności naniesień budowlanych według stanu na dzień 14 września 1992 roku i według aktualnych cen na kwotę 233.897 złotych. Natomiast wartość nakładów poczynionych na tę nieruchomość przez uczestniczkę określił na kwotę 44.270 złotych.

Uczestniczka postępowania posiadała, zgromadzone jeszcze przed
zawarciem związku małżeńskiego, oszczędności na książeczce oszczędnościowej, które w kwocie 20.000 złotych wypłaciła w dniu 30 kwietnia 1979 roku z przeznaczeniem na budowę domu.

Do projektu budynku mieszkalnego, piętrowego, wolnostojącego, typowego, zlokalizowanego przy ul. (...)w T. (...). sporządzony był / w 1979 roku/ kosztorys, w którym suma kosztorysowa ustalona została na kwotę 587808złotych

Wnioskodawca pracował w (...)w T. (...). jako brygadzista na dziale chemicznym. Po 1982 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel zawodu. Posiadał również uprawnienia spawalnicze i wykonywał usługi robiąc z metalu balustrady, ogrodzenia i inne usługi ślusarskie. Wnioskodawca na nieruchomości przy ul. (...)posiadał maszyny i urządzenia do obróbki metalu, posiadał zgromadzone narzędzia i materiał z metalu w postaci prętów stalowych, kątowników, płaskowników, rur, arkuszy blachy i innych drobnych elementów-typu nakrętki, podkładki itp.

Od początku 1985 roku /do 1989 roku/ uczestniczka pisała pisma do MO i do Prokuratury, w których wskazywała, że wnioskodawca wynosi różne przedmioty, a mianowicie ; reduktor do butli gazowej, kuchenkę elektryczną, materiał na dokończenie podłączenia instalacji elektrycznej w budynku, tokarkę do metalu, tokarkę do drewna, dwie wiertarki elektryczne, cztery silniki elektryczne, betoniarkę, rury, kątowniki i płaskowniki- które przeznaczone były do dokończenia ogrodzenia działki i na zrobienie balustrad balkonowych, sześć sztuk desek jesionowych - przeznaczonych na podłogę, dwie spawarki, 4 sztuki desek o długości 2,5 m, 4 sztuki desek o długości 5 m, imadło, dwa duże zwoje drutu,3 arkusze blachy, taczkę, 9 paczek desek parkietowych, zawory do instalacji wodne. Biegły rzeczoznawca majątkowy określił wartości przedmiotów/ ruchomości zabranych przez wnioskodawcę, a wśród nich:74 sztuki drutu zbrojeniowego na kwotę 1.181 złotych, tokarki do metalu na kwotę 24.623 złotych, tokarki do drewna na kwotę 10.232 złotych ,dwóch spawarek elektrycznych na kwotę 5.546 złotych, dwóch wiertarek stołowych na kwotę 2.190 złotych, dwóch imadeł stołowych na kwotę 201 złotych,4 desek jesionowych na kwotę 472 złotych, 9 paczek desek parkietowych na kwotę 666 złotych, betoniarki na kwotę 501 złotych, kuchni elektrycznej na kwotę 118 złotych, kuchni gazowej na kwotę 375 złotych, 3 dużych arkuszy blachy na kwotę 698 złotych, dwóch zwojów drutu zbrojeniowego na kwotę 102 złotych, prętów stalowych o średnicy 100 mm x 4 m sztuk 10 na kwotę 3.616, złotych, rur o średnicy 50/60 mm x 5 m sztuk 80 na kwotę 2.535 złotych, kątowniki 40 x 5 mm x 5m sztuk 80 na kwotę 3.611 złotych, płaskowniki 40 x 5mm x 5m sztuk 80 na kwotę 1.505 złotych.

Według ofert handlowych tokarki używane do metalu, wyprodukowane w pierwszej połowie lat 80-tych, wycenione są do sprzedaży w kwotach od 14.000 do 16.000 złotych.

Na początku lat osiemdziesiątych małżonkowie nabyli meble i inne sprzęty, które służyły im w mieszkaniu przy ul. (...), a były to następujące przedmioty; segment pokojowy w kolorze złoty dąb, cztery krzesła wyściełane koloru brązowego, stół prostokątny- rozkładany w kolorze dębu, dwa fotele w kolorze brązowym, szafa trzydrzwiowa w kolorze ciemnym na wysoki połysk, pralka automatyczna (...)pralka wirnikowa (...), lodówka (...)

Złożony wniosek o podział majątku wspólnego Sąd Rejonowy uznał za uzasadniony. Stosownie do dyspozycji przepisu art. 43 § 3 kriop. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny / art.45 § 1 kriop./.

Materiał dowodowy w postaci złożonej przez uczestniczkę książeczki oszczędnościowej nr (...) pozwala na przyjęcie, iż A. K. (1) przed zawarciem małżeństwa z wnioskodawcą, a więc przed powstaniem wspólności ustawowej posiadała oszczędności w wysokości 20.500 złotych, z których w dniu 30 kwietnia 1979 roku wypłaciła kwotę 20.000 złotych. Kopia dziennika budowy wskazuje, że od maja 1978 roku rozpoczęła się budowa domu przy ul. (...). Wszystkie okoliczności przemawiają za przyjęciem, że pieniądze te uczestniczka przeznaczyć mogła na budowę budynku mieszkalnego. Kosztorys budowy z 1979 roku wyliczony został na kwotę 587.808,00 złotych, a zatem kwota 20.000 złotych stanowić będzie 3,4 % wartości kosztorysowej budynku.

Uczestniczka postępowania udowodniła również, wbrew twierdzeniom wnioskodawcy, że poczyniła nakłady na wykończenie budynku przy ul. (...) po ustaniu wspólności majątkowej między byłymi już małżonkami, czyli po 14 września 1992 roku. O nakładach uczestniczki świadczą złożone rachunki oraz treść zeznań zgłoszonych przez nią i przesłuchanych świadków - synów uczestników postępowania A. K. (2) , S. K., ale i osób postronnych B. J. , K. K. (2) . O wprowadzeniu się przez małżonków K. do niewykończonego domu świadczą zeznania świadków J. K. , B. D. i M. K. . Zeznania wskazanych świadków są ze sobą spójne i logiczne, a przede wszystkim stanowią potwierdzenie stanowiska uczestniczki, że dom był nie w pełni wykończony. Gdy do tego wziąć pod rozwagę okoliczność, że wnioskodawca w latach 1985/1986 rozpoczął budowę drugiego domu przy ul. (...), w którym zamieszkał od roku 1989 i zamieszkuje do chwili obecnej, to nie sposób odmówić racji uczestniczce i świadkom, że dom przy ul. (...) pozostał niewykończony aż do rozwodu małżonków.

Z faktem rozpoczęcia przez wnioskodawcę budowy domu przy ul. (...), związana jest kolejna kwestia będąca przedmiotem dowodzenia przez uczestniczkę, a mianowicie wynoszenia przez wnioskodawcę różnych przedmiotów - materiałów przydatnych w budowie / drut zbrojeniowy, pręty stalowe/, czy też przy wykańczaniu budynku / rury, kątowniki, płaskowniki, cztery deski jesionowe, dziewięć paczek desek parkietowych/ oraz maszyn czy urządzeń /np. betoniarka/. Okoliczności te potwierdza treść pism uczestniczki do MO i do Prokuratury z roku 1985 oraz z lat 1987/89 , ale i również zeznania świadków -M. M. (2) , A. K. (2) , B. J. , K. K. (2), S. K., J. K. , K. L.-z których wynika fakt wywożenia przedmiotów, bądź ich posiadania przy ul. (...), a następnie przy ul. (...).

W oparciu o treść powołanych dowodów, którym Sąd przyznał wiarę /jako, że stanowią spójną i logiczną całość/ , przyjęto że wnioskodawca zabrał z nieruchomości przy ul. (...) ; drut zbrojeniowy, tokarkę do metalu, tokarkę do drewna, dwie spawarki elektryczne, dwie wiertarki stołowe, dwa imadła stołowe, kuchenkę elektryczną, kuchnię gazową, trzy duże arkusze blachy.

Szacunek wartości nieruchomości oraz ruchomości zlecił Sąd biegłym-Z. K. i J. S.. Opinie biegłych sporządzone zostały w sposób rzetelny i przystępny. Biegli podali określone przez siebie wartości nieruchomości i nakładów oraz wartości ruchomości. Przy czym opiniowanie przez biegłego rzeczoznawcę J. S. było o tyle utrudnione, że dokonywał on szacowania przedmiotów z opisu /wynikającego z relacji uczestniczki i świadków/. Dowód z opinii biegłych uznał sąd za wystarczający do wydania orzeczenia. Zwłaszcza, że pełnomocnik wnioskodawcy wprawdzie kwestionował opinie biegłych, to jednak nie wnosił o powołanie dowodu z opinii innych biegłych . W opinii biegłego J. S. dokonał Sąd korekty cenowej jednej tylko pozycji, a mianowicie wartości tokarki do metalu z kwoty 24.623,0 złotych /przyjętej przez biegłego/na kwotę 15.000,00 złotych - wynikającą z ofert handlowych złożonych przez pełnomocnika uczestniczki.

Nie dokonywał Sąd szacowania mebli z uwagi na ich wiek, związane z tym zużycie i estetykę.

O przyznaniu uczestniczce prawa użytkowania wieczystego działki gruntu przy ul. (...)w T. (...). i własności budynku mieszkalnego zadecydował przede wszystkim fakt zamieszkiwania na przedmiotowej nieruchomości przez uczestniczkę z synami, posiadanie przez wnioskodawcę nieruchomości przy ul. (...), gdzie mieści się jego centrum życiowe.

Mając na uwadze przepisy art. 686, 688 k.c, art. 567 § 3 k.p.c, art. 566 k.p.c, Sąd orzekł o poczynieniu przez uczestniczkę postępowania nakładu z majątku odrębnego na majątek wspólny nakładu w łącznej wysokości 52.222,50 złotych / 44.270,00 złotych wartość nakładu obliczona przez biegłego Z. K. + 7.952,50 złotych ( 3,4 % /udział kwoty 20.000,00 złotych w sumie kosztorysowej 587.808,00 złotych/ x 233.897,00złotych).

Należną od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy dopłatę w wysokości 40.451,00 złotych obliczono w następujący sposób : 233.897,00 złotych x 1/2 = 116.948,50 złotych - 52.222,50 złotych = 64.726,00 złotych - 24.274,00 złotych (1/2 x 48.549,00 złotych wartość przedmiotów zabranych przez wnioskodawcę) = 40.451,00 złotych. Termin płatności Sąd odroczył na okres 5 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia biorąc pod uwagę stan majątkowy uczestniczki i jej możliwości zarobkowe.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie przepisu art. 520 §1 k.p.c. przyjmując zasadę , że każdy uczestnik ponosi we własnym zakresie.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Na koszty te składają się wydatki poniesione w sprawie, a wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa, związane z kosztami wydania opinii przez biegłych w łącznej wysokości 6.389,03 złotych. Kosztami tymi obciążono uczestników postępowania w równych częściach.

Od powyższego postanowienia w części dotyczącej pkt I 3, pkt II – IV apelację złożył wnioskodawca. Zarzucił w niej naruszenie przepisów prawa materialnego art. 43 § 1 k.r. i o. oraz postępowania art. 233 § 1 k.p.c. przez jednostronną nieobiektywną ocenę dowodów zebranych w sprawie, wadliwe wyliczenie wartości udziałów co spowodowało rażąco niekorzystne rozstrzygnięcie dla wnioskodawcy, art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie przyczyn, które spowodowały że sąd nie dał wiary wnioskodawcy natomiast uznał za wiarygodne zeznania uczestniczce i jej synom.

W apelacji zawarł również wniosek o przeprowadzenie dowodu z dokumentu – wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. w sprawie IIK 689/12 na okoliczność relacji pomiędzy synami a wnioskodawcą, rzutującymi na ich wiarygodność.

W konkluzji apelacji wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez podwyższenie zasądzonej na jego rzecz spłaty do kwoty 114.869 zł ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona w części, w której kwestionuje dokonaną przez sąd pierwszej instancji ocenę materiału dowodowego i w konsekwencji zaliczenie do majątku wspólnego składników majątku ruchomego, wymienionych w punkcie I 3 zaskarżonego postanowienia. Sądu pierwszej instancji, w pisemnych motywach swego rozstrzygnięcia dokładnie wymienił na jakich dowodach oparł się dokonując ustalenia przynależności do majątku wspólnego, kwestionowanych przez wnioskodawcę przedmiotów majątkowych.

Zeznania świadków w osobach skonfliktowanych z wnioskodawcą synów, nie były jedynym dowodem wskazującym na istnienie i przynależność do majątku wspólnego przedmiotów wymienionych w pkt. I 3 postanowienia sądu.

Stąd też powołany przez skarżącego w apelacji nowy dowód w postaci wyroku karnego skazującego synów wnioskodawcy, nie może zmienić dokonywanej oceny pozostałych dowodów w tym zeznań obcych dla stron świadków jak i pism pochodzących z odległych lat, których autorką była uczestniczka , adresowanych do organów ścigania, informujących o wynoszeniu przez wnioskodawcę z domu licznych, dokładnie wymienionych składników majątkowych.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena tego materiału dowodowego jest oceną właściwą, mieszczącą się całkowicie w granicach swobody sędziowskiej, nie naruszającą przepisu art. 233 § 1 kpc, stąd też podlega akceptacji.

Rację ma natomiast skarżący, kiedy zarzuca sądowi pierwszej instancji zaniżenie zasądzonej od uczestniczki na jego rzecz dopłaty. Zaniżenie to wynosi kwotę 48 246zł i jest konsekwencją błędnego ustalenia wartości udziału wnioskodawcy w majątku wspólnym, a także niewłaściwego rozliczenia nakładu poczynionego przez uczestniczkę. Wartość udziału wnioskodawcy w majątku wspólnym wynosi 141223zł i stanowi ½ wartości prawa wieczystego użytkowania z budynkiem oraz rzeczy wymienionych w pkt I 3 (233897zł + 48549zł).Wnioskodawca w wyniku podziału otrzymał ruchomości o wartości 48549zł, zatem należna mu dopłata wynosi 92674zł. Kwotę tę z tytułu rozliczenia nakładu uczestniczki można pomniejszyć jedynie o 3976 zł, stanowiącą ½ poczynionego przez uczestniczkę nakładu z wykorzystaniem środków wypłaconych na początku budowy z jej książeczki oszczędnościowej, ustalonego przez sąd na 7925,50zł. Nie podlega natomiast pomniejszeniu o 44270 zł nakładu, jaki poniosła uczestniczka po ustaniu wspólności majątkowej na dom przy ul (...). Nakład ten nie podlegał odliczeniu od należnej wnioskodawcy dopłaty z tego względu, że prawo wieczystego użytkowania nieruchomości z prawem własności budynku zostało przyznane uczestniczce, zaś przy szacowaniu wartości tego prawa, a tym samym przy ustaleniu wartości udziału wnioskodawcy w majątku wspólnym, przyjęto wartość według stanu nieruchomości z dnia ustania wspólności majątkowej (233897zł), tym samym bez uwzględnienia późniejszego nakładu uczestniczki. Zatem ostateczna wysokość należnej wnioskodawcy dopłaty wynosić powinna 88698zł.

Dlatego też Sąd Okręgowy w uwzględnieniu apelacji zmienił zaskarżone postanowienie w pkt IV podwyższając wysokość zasądzonej dopłaty do 88698zł na podstawie art. 386 § 1 kpc, zaś dalej idąca apelację, jako pozbawioną uzasadnionych podstaw oddalił – art. 385kpc.