Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Witold Franckiewicz

Sędziowie: SSA Bogusław Tocicki (spr.)

SSA Piotr Kaczmarek

Protokolant: Anna Turek

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej Wiesława Bilskiego

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2019 r.

sprawy

D. G. (1)

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w związku z art. 294 § 1 kk i art. 12 kk, art. 245 kk w związku z art. 12 kk

T. K.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w związku z art. 294 § 1 kk w związku z art. 12 kk w związku z art. 64 § 1 kk, art. 245 kk w związku z art. 12 kk w związku z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonych, prokuratora oraz oskarżyciela posiłkowego wobec obu oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 14 grudnia 2018 r. sygn. akt III K 328/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego D. G. (1) w ten sposób, że:

a)  przyjmuje, że przestępstwo przypisane oskarżonemu D. G. (1) w punkcie I części rozstrzygającej polegało na tym, że w okresie od 2 maja 2011r. do 6 grudnia 2012r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, doprowadził do zawarcia w dniu 2 maja 2011r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania położonego we W. przy ulicy (...), pomiędzy V. D. (1) a pokrzywdzoną A. P., mając świadomość tego, że V. D. (1) nie ma zamiaru przeniesienia jego własności na pokrzywdzoną, w wyniku czego doprowadził pokrzywdzoną do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej kwocie 262.577,81 zł poprzez zapłatę: w dniu 2 maja 2011r. kwoty 238.000,- złotych tytułem części ceny oraz kwoty 1.311,50 złotych z tytułu opłat notarialnych, w dniu 12.10.2012r. kwoty 770,- złotych tytułem opłaty zadłużenia lokalu w Gminie, w dniu 25.10.2012r. kwoty 18.260,- złotych tytułem wykupu lokalu od Gminy oraz 496,31 złotych tytułem pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu, a w okresie od sierpnia 2011r. do grudnia 2012r. kwoty 3.740 złotych tytułem opłat czynszowych, a następnie doprowadził do zawarcia w dniu 6 grudnia 2012r. umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu pomiędzy V. D. (1) a T. K., przenoszącą na niego jego własność za kwotę 180.000,- złotych, a następnie w dniu 12 grudnia 2012r. do przeniesienia własności tego lokalu na A. L. i W. L. za kwotę 180.000,- zł, przy czym koszty zawarcia umowy w wysokości 4.907,- złotych pokrył T. K., czym działał na szkodę A. P. i kwalifikuje je jako występek z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., zaś za podstawę wymiaru kary za to przestępstwo przyjmuje przepis art. 294 § 1 k.k. oraz art. 33 § 2 i 3 k.k.;

b)  wysokość obowiązku naprawienia szkody, nałożonego na oskarżonego D. G. (1), na podstawie art. 46 § 1 k.k., solidarnie wraz z V. D. (1), prawomocnie skazaną wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26 maja 2015r., sygn. akt III K 145/14 w punkcie VI części rozstrzygającej tegoż wyroku, ustala na kwotę 262.577,81 (dwustu sześćdziesięciu dwóch tysięcy pięciuset siedemdziesięciu siedmiu 81/100) złotych, płatną na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. P.;

c)  na podstawie art. 105 § 1 i 2 k.p.k. prostuje oczywiste omyłki pisarskie co do danych personalnych oskarżonego D. G. (1) zawarte w punktach: IV, V, VI, VII, VIII części rozstrzygającej w ten sposób, że przyjmuje prawidłowe dane personalne jako (...), w miejsce wskazanych nieprawidłowo danych personalnych (...);

II.  uchyla zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego T. K. w odniesieniu do przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 64 § 1 k.k., zarzuconego mu w punkcie I części wstępnej tego wyroku i sprawę w tej części przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu;

III.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego T. K. w ten sposób, że na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r. na podstawie art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej w stosunku do niego w punkcie III części rozstrzygającej kary 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres 3 (trzech) lat próby;

IV.  w pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: D. G. (1) i T. K. utrzymuje w mocy;

V.  zasądza od oskarżonego D. G. (1) na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. P. 1.200,- (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu poniesionych przez nią kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

VI.  zasądza od oskarżonego D. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa przypadające na niego koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w wysokości 2.310,- (dwóch tysięcy trzystu dziesięciu) złotych, na co składa się 10,- złotych tytułem przypadających na niego 1/2 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz 2.300,- złotych tytułem opłaty za drugą instancję;

VII.  zasądza od oskarżonego T. K. na rzecz Skarbu Państwa przypadające na niego koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w wysokości 185,- (stu osiemdziesięciu pięciu) złotych, na co składa się 5,- złotych tytułem przypadających na niego 1/4 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz 180,- złotych tytułem opłaty za drugą instancję.

UZASADNIENIE

Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) oskarżył: D. Z. G. i T. R. K. o to, że:

I.  w okresie od 2 maja 2011r. do 6 grudnia 2012r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu z V. D. (1), w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, doprowadzili do zawarcia w dniu 2 maja 2011r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania położonego we W. przy ulicy (...), pomiędzy V. D. (1) a pokrzywdzoną A. P., mając świadomość tego, że V. D. (1) nie ma zamiaru przeniesienia jego własności na pokrzywdzoną, w wyniku czego doprowadzili pokrzywdzoną do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej kwocie 262.577,81 zł poprzez zapłatę: w dniu 2 maja 2011r. kwoty 238.000,00 zł tytułem części ceny oraz kwoty 1.311,50 zł z tytułu opłat notarialnych, w dniu 12.10.2012r. kwoty 770,00 zł tytułem opłaty zadłużenia lokalu w Gminie, w dniu 25.10.2012r. kwoty 18.260,00 zł tytułem wykupu lokalu od Gminy oraz 496,31 zł tytułem pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu, a w okresie od sierpnia 2011r. do grudnia 2012r. kwoty 3.740 zł tytułem opłat czynszowych, a następnie doprowadzili do zawarcia w dniu 6 grudnia 2012r. umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu pomiędzy V. D. (1) a T. K., przenoszącej na niego jego własność za kwotę 180.000 zł, a następnie w dniu 12 grudnia 2012r. do przeniesienia własności tego lokalu na A. L. i W. L. za kwotę 180.000 zł, przy czym koszty zawarcia umowy w wysokości 4.907,00 złotych pokrył T. K., czym działał na szkodę A. P., przy czym T. K. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary w wymiarze 4 lat, 10 miesięcy i 9 dni, będąc uprzednio skazanym na karę pozbawienia wolności, za umyślne przestępstwa podobne, na podstawie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 9 maja 2002r. sygn. akt III K 21/02 i wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia Fabrycznej z dnia 18 stycznia 2005r. sygn. akt II K 1155/03,

- tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a wobec oskarżonego T. K. dodatkowo w zw. z art. 64 § 1 k.k.

II.  w okresie od października 2013r. do 26 maja 2015r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, grozili podejrzanej V. D. (1) połamaniem rąk w celu wywarcia na nią wpływu i zmianę wyjaśnień w toku postępowania 1 Ds. 4597/13 Prokuratury Rejonowej (...), a następnie toku postępowania sądowego III K 145/14 Sądu Okręgowego we Wrocławiu, przy czym T. K. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary w wymiarze 4 lat, 10 miesięcy i 9 dni, będąc uprzednio skazanym na karę pozbawienia wolności, za umyślne przestępstwa podobne, na podstawie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 9 maja 2002r. sygn. akt III K 21/02 i wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia Fabrycznej z dnia 18 stycznia 2005r. sygn. akt II K 1155/03,

- tj. o przestępstwo z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a wobec oskarżonego T. K. dodatkowo w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2018r. sygn. akt III K – 328/17 Sąd Okręgowy we Wrocławiu orzekł następująco :

I.  uznał oskarżonego D. G. (1) za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku przyjmując, że doprowadził on wspólnie i w porozumieniu z prawomocnie skazaną V. D. (1) pokrzywdzoną A. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o wartości łącznej w kwocie co najmniej 114.577,81 zł, przyjmując równocześnie, że w dniu 2 maja 2011r. pokrzywdzona A. P. uiściła tytułem przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania kwotę co najmniej 90.000 zł, tj. popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. oraz na podstawie art. 33 § 2 i 3 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i 200 (dwustu) stawek dziennych grzywny, ustalając wymiar jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 50 (pięćdziesięciu) złotych;

II.  uniewinnił oskarżonego T. K. od popełnienia czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku;

III.  uznał oskarżonych: D. G. (1) i T. K. za winnych popełnienia czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku z opisu tego czynu eliminując to, że oskarżony T. K. działał w warunkach powrotu do przestępstwa, tj. popełnienia przestępstwa z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 245 k.k. wymierzył im kary po 8 (osiem) miesięcy pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 §1 k.k. połączył orzeczone w punktach: I i III części dyspozytywnej kary jednostkowe pozbawienia wolności i wymierzył oskarżonemu Z. G. karę łączną 1 (jednego) roku i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

V.  na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu Z. G. na okres 5 (pięciu) lat próby;

VI.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł od oskarżonego Z. G. obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem opisanym w punkcie I części dyspozytywnej wyroku przez zapłatę na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. P. kwoty 114.577,81 zł (sto czternaście tysięcy pięćset siedemdziesiąt siedem złotych i osiemdziesiąt jeden groszy) ustalając, że obowiązek ten jest solidarny wraz z prawomocnie skazaną wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26 maja 2015r., sygn. akt III K 145/14 V. D. (1);

VII.  zasądził od oskarżonego Z. G. na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. P. kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

VIII.  zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów postępowania w kwotach na nich przypadających, w tym wymierzył im opłaty: Z. G. w kwocie 2.300 zł, zaś T. K. w kwocie 180 zł.

Powyższy wyrok zaskarżyły następujące strony procesowe:

1)  Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) – w zakresie czynu I w całości na niekorzyść oskarżonych: D. G. (1) i T. K.;

2)  pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G. – w zakresie czynu I w całości na niekorzyść oskarżonych: D. G. (1) i T. K.;

3)  obrońca z wyboru oskarżonego D. G. (1), adw. P. S. – w całości co do skazania za oba przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przypisane mu w punktach: I i III części wstępnej wyroku;

4)  obrońca z wyboru oskarżonego T. K., adw. M. Ś. – w całości co do skazania za przestępstwo z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przypisane mu w punkcie III części wstępnej wyroku.

Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) , powołując się m.in. na przepis art.438 pkt 3 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła: błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, wyrażający się błędnym ustaleniem wysokości kwoty pieniędzy, jaką pokrzywdzona A. P. przekazała V. D. (1) przed podpisaniem przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania, położonego przy ulicy (...) we W., tj. kwoty 90.000 złotych, i w konsekwencji ustalenie błędnej wysokości szkody w wysokości najmniej 114.577,81 zł, zamiast rzeczywistej kwoty 262.577,81 zł, ustalonej na podstawie prawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego oraz błędnym uznaniem, że zachowanie oskarżonego T. K., nie wypełniło znamion zarzucanego mu w punkcie I, aktu oskarżenia czynu, a w szczególności, ustalenie, że nie działał wspólnie i w porozumieniu z D. G. (1) i V. D. (1) oraz w konsekwencji uniewinnienie T. K. od popełnienia tego czynu.

Podnosząc ten zarzut, Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) wniosła o: uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k. oraz przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pełnomocnik z wyboru oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mających wpływ na jego treść, poprzez:

a)  przyjęcie, że przy podpisaniu przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży w dniu 2 maja 2011r. pokrzywdzona A. P. przekazała V. D. (1) i oskarżonemu D. G. (1) " w gotówce co najmniej 90.000 zł", a w konsekwencji przyjęcie, że w wyniku przestępstwa pokrzywdzona poniosła szkodę w wysokości jedynie 114.577,81 zł w sytuacji, w której w wyniku przestępstwa pokrzywdzona poniosła szkodę nie niższą niż 262.577,81 zł, gdyż przekazanie przez pokrzywdzoną kwoty w takiej wysokości wynika wprost z treści aktu notarialnego z dnia 2 maja 2011r., a nadto z zeznań świadków, w szczególności z kilkukrotnie składanych zeznań bezpośredniego świadka B. S. oraz z zeznań świadków: E. M., M. P. (1), S. P. i P. P., a nadto z potwierdzeń przelewów kwot pożyczanych pokrzywdzonej przez członków jej rodziny, takiej wysokości przekazanej kwoty nie przeczyła V. D. (1), ani oskarżony D. G. (1), taka też wysokość szkody została ustalona w toku postępowania zakończonego wydaniem przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyroku z dnia 26 maja 2015r. w sprawie III K 145/14;

b)  przyjęcie, że oskarżony T. K. nie brał udziału wspólnie z oskarżonym D. G. (1) w przestępstwie oszustwa na szkodę pokrzywdzonej A. P., gdyż brak jest dowodu, że uczestniczył w ciągu zdarzeń przed zawarciem w dniu 2 maja 2011r. umowy pomiędzy V. D. (1) i pokrzywdzoną A. P., w sytuacji, w której oskarżony T. K. był bliskim znajomym oskarżonego D. G. (1), nabył przedmiotowy lokal od V. D. (1) w dniu 6 grudnia 2012r. za cenę 180.000 zł (w okresie, gdy zameldowana w nim już była pokrzywdzona A. P.), a następnie bardzo szybko (w ciągu 6 dni) w dniu 12 grudnia 2012r. sprzedał lokal na rzecz A. i W. L. również za cenę 180.000 zł, ponosząc dodatkowo koszty notarialne tej transakcji (czy de facto ponosząc stratę), a następnie wielokrotnie wspólnie z oskarżonym D. G. (1) groził V. D. (1) połamaniem rąk w celu wywarcia na nią wpływu i zmiany jej wyjaśnień wskazujących, że oskarżeni znają się, obawiając się, że okoliczność ta może niekorzystanie wpłynąć na jego sytuację prawną (za co został skazany w nieskarżonej przez pokrzywdzoną części wyroku);

c)  przyjęcie, że oskarżony T. K. nie brał udziału wspólnie z oskarżonym D. G. (1) w przestępstwie oszustwa na szkodę pokrzywdzonej A. P. w sytuacji, gdy z wyjaśnień V. D. (1) z dnia 24 września 2013r. wskazała ona, że " ja dokładnie nie wiem jak to miało później (po podpisaniu umowy przedwstępnej) przebiegać, bo wszystko organizował D. i jego kolega T. co później kupił mieszkanie", że T. K. powiedział, że " wysadzi" A. P. w powietrze, że oskarżeni D. G. (1) i T. K. wspólnie zdecydowali gdzie ona ma się przeprowadzić, przewieźli jej rzeczy, podpisywała wszystko co jej oskarżeni kazali podpisywać; że " Ja zrozumiałam wówczas, że T. chce zrobić coś nielegalnego. Powiedziałam, że mnie to nie obchodzi, ale nie chce mieć kłopotów z policją (...). On powiedział, że nie będzie kłopotów, bo dobrych adwokatów", a nadto, że T. K. odpisywał na SMS-y pokrzywdzonej A. P. z swojego telefonu (pokrzywdzona myślała, że jest to telefon V. D. (1)), a nadto, że nie przychodziła na wezwania, bo K. jej powiedział, żeby nie przychodzić;

2)  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 4 k.p.k., art., 5 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegające na nierozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, a szczególnie tych, które przemawiały na niekorzyść oskarżonych, rozstrzygnięcie usuwalnych wątpliwości na korzyść oskarżonych oraz dowolną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego poprzez:

a)  odmowę wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonej A. P. w zakresie, w jakim wskazywała ona, że przekazała V. D. (1) i D. G. (1) kwotę 238.000 zł w sytuacji, gdy przekazanie przez pokrzywdzoną kwoty w takiej wysokości wynika wprost z treści aktu notarialnego z dnia 2 maja 2011r., a nadto z zeznań świadków, w szczególności z kilkukrotnie składanych zeznań bezpośredniego świadka B. S. oraz z zeznań świadków: E. M., M. P. (1), S. P. i P. P., a nadto z potwierdzeń przelewów kwot pożyczanych pokrzywdzonej przez członków jej rodziny, takiej wysokości przekazanej kwoty nie przeczyła V. D. (1), ani oskarżony D. G. (1), taka też wysokość szkody została ustalona w toku postępowania zakończonego wydaniem przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyroku z dnia 26 maja 2015r. w sprawie III K 145/14;

b)  odmowę wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonej A. P. w zakresie w jakim wskazywała ona, że nie miała świadomości, że umowa zawarta w dniu 2 maja 2011r. nie przenosi na nią w sposób ostateczny prawa własności przedmiotowego lokalu w sytuacji, gdy nie posiadająca wiedzy prawnej pokrzywdzona wprowadzona w błąd przez oskarżonego D. G. (1) jak najbardziej mogła pozostawać w przeświadczeniu, że w dniu 2 maja 2011r. nabywa własność przedmiotowego lokalu, choć oczywiście " musi dopełnić pewnych formalności";

c)  dowolną ocenę okoliczności, że T. K. był bliskim znajomym oskarżonego D. G. (1), nabył przedmiotowy lokal od V. D. (1) w dniu 6 grudnia 2012r. za cenę 180.000 zł (w okresie, gdy zameldowana w nim już była pokrzywdzona A. P.), a następnie bardzo szybko (w ciągu 6 dni) w dniu 12 grudnia 2012r. sprzedał lokal na rzecz A. i W. L. również za cenę 180.000 zł, ponosząc dodatkowo koszty notarialne tej transakcji, a następnie wielokrotnie wspólnie z oskarżonym D. G. (1) groził V. D. (1) połamaniem rąk w celu wywarcia na nią wpływu i zmiany jej wyjaśnień wskazujących, że oskarżeni znają się, obawiając się, że okoliczność ta może niekorzystanie wpłynąć na jego sytuację prawną (za co został skazany w nieskarżonej przez pokrzywdzoną części wyroku);

d)  pominięcie wyjaśnień V. D. (1) z dnia 24 września 2013r., w których wyjaśniła ona m.in., że " ja dokładnie nie wiem jak to miało później (po podpisaniu umowy przedwstępnej) przebiegać, bo wszystko organizował D. i jego kolega T. co później kupił mieszkanie", że T. K. powiedział, że " wysadzi" A. P. w powietrze, że oskarżeni: D. G. (1) i T. K. wspólnie zdecydowali gdzie ona ma się przeprowadzić, przewieźli jej rzeczy, podpisywała wszystko co jej oskarżeni kazali podpisywać;

e)  pominięcie wyjaśnień V. D. (1), w których wyjaśniła ona, że " Ja zrozumiałam wówczas, że T. chce zrobić coś nielega1nego. Powiedziałam, że mnie to nie obchodzi, ale nie chce mieć kłopotów z policją (...). On powiedział, że nie będzie kłopotów, bo dobrych adwokatów", a nadto wyjaśnień V. D. (1), z których wynikało, że T. K. odpisywał na SMS-y pokrzywdzonej A. P. z swojego telefonu (pokrzywdzona myślała, że jest to telefon V. D. (1)), a nadto, że nie przychodziła na wezwania, bo K. jej powiedział, żeby nie przychodzić, że pokrzywdzona nasłała jakiś detektywów i że to po roku ulegnie przedawnieniu.

Podnosząc powyższe zarzuty, pełnomocnik z wyboru oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G. wniósł o: uchylenie wyroku w zaskarżonej części do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Obrońca z wyboru oskarżonego D. G. (1), adw. P. S. , zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia wyrażający się całkowicie dowolnym przyjęciem, że materiał dowodowy daje podstawy dla uznania, że oskarżony dopuścił się stawianych mu zarzutów, w szczególności zarzutu z art. 286 § 1 k.k., wobec ustalenia, iż pokrzywdzona nie przekazała wskazanej w akcie notarialnej kwoty, poświadczając tym samym nieprawdę i jednocześnie uczestnicząc czynnie i świadomie w zdarzeniu, na które następnie powoływała się jako będącym wprowadzeniem jej w błąd.

Podnosząc powyższy zarzut, obrońca z wyboru oskarżonego D. G. (1), adw. P. S. wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego D. G. (1) od obu zarzucanych mu czynów;

2)  ewentualnie – uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Obrońca z wyboru oskarżonego T. K., adw. M. Ś. , powołując się m.in. na przepisy art. 438 pkt 2, 3 i 4 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodą ocenę dowodów w postaci zeznań i wyjaśnień świadka V. D. (1), na podstawie których Sąd I instancji czynił ustalenia faktyczne, poprzez bezzasadną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego odmowę przyznania waloru wiarygodności zeznaniom tego świadka z dnia 9 kwietnia 2018r., w których świadek ta przyznała, że oskarżony nie kierował wobec niej gróźb użycia przemocy w celu wywarcia na nią wpływu i zmianę wyjaśnień w toku postępowania l Ds 4597/13, mimo iż depozycje złożone wówczas przez V. D. (1) były jasne, klarowne i złożone w warunkach swobody wypowiedzi;

2)  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę ustnej opinii biegłego dra n. med. J. R. (1) poprzez uznanie, że skoro u świadka V. D. (1) nie stwierdzono zaburzeń w postaci zespołu (...), to złożone przez nią depozycje są w pełni wiarygodne, zaś w razie wystąpienia u niej luk pamięciowych, świadek nie zastępowała ich konfabulacjami;

3)  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 410 k.p.k. poprzez wyprowadzenie na podstawie ww. depozycji świadka V. D. (1) okoliczności z nich niewynikających, zwłaszcza w odniesieniu do rzekomych motywów, dla których świadek ta odwołała swoje pomawiające depozycje, a także nieuwzględnienie okoliczności, na które świadek ta się powoływała;

4)  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 5 § 2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie wątpliwości powstałych na tle wewnętrznie sprzecznych zeznań i wyjaśnień świadka V. D. (1) na niekorzyść oskarżonego;

5)  w konsekwencji – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść tego orzeczenia, w postaci przyjęcia, iż oskarżony T. K. dopuścił się czynu zabronionego przypisanego mu w punkcie III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego prowadzi do całkowicie odmiennego wniosku;

6)  z daleko posuniętej ostrożności procesowej, gdyby w ocenie Sądu II instancji ww. zarzuty w całości lub w części okazały się niezasadne – rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości oraz winy, wynikającą z orzeczenia niewspółmiernie surowej kary, nieuwzględniającej rzeczywistego stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu oraz dyrektyw sądowego wymiaru kary.

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca z wyboru oskarżonego T. K., adw. M. Ś. wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego T. K. od popełnienia czynu, przypisanego mu w punkcie III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku i zasądzenie na jego rzecz kosztów ustanowienia obrońcy z wyboru według norm prawem przepisanych;

2)  względnie – uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

3)  ewentualnie – zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzenie oskarżonemu T. K. kary łagodniejszej, w szczególności poprzez wymierzenie mu kary łagodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub ograniczenia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje wniesione na niekorzyść oskarżonych: D. G. (1) i T. K. przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) oraz przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G., zasługiwały na częściowe uwzględnienie, gdyż postawione w nich zarzuty i wnioski były częściowo trafne. Natomiast nie były zasadne zarzuty i wnioski postawione zaskarżonemu wyrokowi przez obrońców z wyboru oskarżonych: D. G. (1), adw. P. S. oraz T. K., adw. M. Ś..

Sąd Okręgowy we Wrocławiu naruszył bowiem przepisy procesowe, a mianowicie art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. przez zbyt pobieżną i dowolną analizę materiału dowodowego, polegającą na nierozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, a szczególnie tych, które przemawiały na niekorzyść oskarżonych. W konsekwencji, zaskarżony wyrok został wydany z błędami w ustaleniach faktycznych co do przestępczego zaangażowania oskarżonych: D. G. (1) i T. K. w oszustwo na szkodę pokrzywdzonej A. P., jak również nieprawidłowo ustalono wysokość wyłudzonych od niej środków finansowych na realizację transakcji wykupu mieszkania V. D. (1) od Gminy W. i następnie sprzedaży tego mieszkania A. P..

Prawidłowa analiza wyjaśnień obu oskarżonych na tle zeznań świadków oraz innych dowodów prowadziła do przyjęcia, że oskarżony D. G. (1) był współsprawcą (a nawet głównym organizatorem) oszustwa na szkodę A. P., przy czym w przestępstwie tym współdziałał nie tylko z właścicielką mieszkania V. D. (1), lecz także z oskarżonym T. K.. Z pewnością oskarżony D. G. (1) brał udział w przestępstwie od początku do końca i wyrządził pokrzywdzonej szkodę w wysokości 262.577,81 złotych. Tak powinna być także określona wartość wyłudzonych przez niego i V. D. (3) środków finansowych oraz obowiązek naprawienia szkody orzeczony na podstawie art. 46 § 1 k.k.

Prowadziło to do zmiany zaskarżonego wyroku przez dokonanie opisu przestępstwa popełnionego przez oskarżonego D. G. (1) w sposób zbieżny z zarzutem postawionym przez prokuratora w akcie oskarżenia. Należało także zmienić zaskarżony wyrok przez prawidłowe ustalenie wysokości wyłudzonych środków finansowych oraz właściwe zakwalifikowanie przestępstwa popełnionego przez oskarżonego D. G. (1) jako występku z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k., gdyż wyłudzone środki finansowe były mieniem znacznej wartości. Zmiana wyroku polegała także na prawidłowym określeniu obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego D. G. (1) na kwotę 262.577,81 złotych.

Nie było zasadne uniewinnienie oskarżonego T. K. od zarzuconego mu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k. W szczególności, Sąd Okręgowy nieprawidłowo ocenił zeznania pokrzywdzonej A. P. oraz świadków, w tym szczególnie V. D. (1), co do przestępczego zaangażowania oskarżonego T. K. w przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k. na szkodę A. P., skupiając się wyłącznie na wątpliwościach, czy był on wprowadzony w mechanizm oszustwa i działał już na etapie podpisywania umowy przedwstępnej sprzedaży mieszkania w dniu 2 maja 2011r. oraz w czasie przekazania tego dnia przez pokrzywdzoną pieniędzy, bagatelizując główny problem, czy włączył się także do akcji przestępczej w późniejszym czasie, a jeśli tak to kiedy. O ile takie wątpliwości mogły powstać co do wspomnianych okoliczności umowy przedwstępnej, to wydaje się, że jest szereg dowodów potwierdzających późniejsze zaangażowanie przestępcze oskarżonego T. K. w oszustwo na szkodę A. P.. W trakcie późniejszych działań związanych ze spodziewanym przeniesieniem własności mieszkania, pokrzywdzona A. P. także została wprowadzona w błąd przez sprawców co do zamiaru przeniesienia na nią własności mieszkania i wykonywała szereg czynności rozporządzających środkami finansowymi. W tych przestępczych działaniach, zgodnie z zeznaniami świadków: V. D. (1) i A. P., miał także brać udział oskarżony T. K., który – co bezsporne – także nabył mieszkanie od właścicielki i następnie je sprzedał kolejnym nabywcom, czyli A. i W. L. za tę samą kwotę, co już samo przez się było dość niecodzienne i budziło wątpliwości co do czystości intencji.

Postępowanie dowodowe nasuwało zatem wątpliwości, w jakim momencie do akcji przestępczej włączył się oskarżony T. K., a w szczególności czy odpowiada on za całą wysokość wyłudzonych od pokrzywdzonej pieniędzy, czyli 262.577,81 złotych, czy też jego zaangażowanie przestępcze można wykazać tylko w dalszych czynnościach oszukańczych, już po zawarciu w dniu 2 maja 2011r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania położonego we W. przy ulicy (...), pomiędzy V. D. (1) a pokrzywdzoną A. P.. Kwestia ta nie została przekonująco wyjaśniona przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu, co nakazywało uchylenie wyroku co do tego czynu wobec oskarżonego T. K. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (art. 434 § 2 k.p.k. w zw. z art. 454 § 1 k.p.k.).

Prawidłowe były natomiast ustalenia Sądu I instancji co do popełnienia przez oskarżonych: D. G. (1) i T. K. przestępstwa z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 k.k., przypisanego im w punkcie III części rozstrzygającej (opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku), a także prawidłowe były wymierzone im za ten czyn kary po 8 miesięcy pozbawienia wolności. To samo dotyczyło kary wymierzonej oskarżonemu D. G. (1) za przestępstwo oszustwa na szkodę A. P. (przy czym należało skorygować podstawę wymiaru kary na przepis art. 294 § 1 k.k.), a także orzeczonej wobec tego oskarżonego kary łącznej.

Jednocześnie w ramach kontroli instancyjnej, w związku z zarzutem rażącej niewspółmierności kary podniesionym przez obrońcę oskarżonego T. K., adw. M. Ś., Sąd Apelacyjny dokonał oceny, czy rzeczywiście odpowiednie było zastosowanie względem oskarżonego T. K. bezwzględnej kary pozbawienia wolności uznając, że cele kary spełni także kara z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Orzeczenie takiej kary było możliwe na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r., jak przepisu względniejszego dla sprawcy z uwagi na art. 4 § 1 k.k. Wykonanie orzeczonej w stosunku do oskarżonego T. K. w punkcie III części rozstrzygającej kary 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres 3 (trzech) lat próby.

W dalszej części niniejszego uzasadnienia zostaną przedstawione szersze motywy orzeczenia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, na tle apelacji wniesionych przez poszczególne strony procesowe, przy czym ze względu na brak wniosków o uzasadnienie wyroku w części zmieniającej i utrzymującej w mocy wyrok Sądu I instancji, uzasadnienie to powinno być ograniczone w oparciu o przepis art. 457 § 2 k.p.k. w zw. z art. 422 k.p.k. i art. 423 k.p.k. W opisanej konfiguracji procesowej, zgodnie z przepisem art. 457 § 1 k.p.k., uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego należało sporządzić bowiem z urzędu wyłącznie w części uchylającej wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu co do oskarżonego T. K. w zakresie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k., zarzuconego mu w punkcie I części wstępnej tegoż wyroku.

Oszustwo co do mienia znacznej wartości na szkodę pokrzywdzonej A. P. (przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k.)

I. W trakcie prowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy we Wrocławiu przeprowadził zasadniczo wszystkie istotne dowody osobowe, a także ujawnił istotne dokumenty zabezpieczone w trakcie śledztwa.

Dokonując rekonstrukcji stanu faktycznego niewątpliwie najbardziej istotne były dowody z zeznań pokrzywdzonej A. P. (k. 9-13, 35-39, 55-62, 95, 104-107, 152-154, 521-526, 559) oraz świadków: V. D. (1) (k. 28-30, 31-34, 44-45, 50-52, 54-55, 114, 121, 161-163, 545-550), E. M. (k. 76-78, 88-89, 181-182, 533-535), M. P. (1) (k. 78-81, 530-531), S. P. (k. 81-84, 532-533), P. P. (k. 103-104, 535-536), J. R. (2) (k. 89-90, 563-564), a także częściowo: B. S. (k. 41-42, 96-100, 177-178), D. D. (2) (k. 22-23, 94-95), A. L. (k. 17-19, 93-94, 543-544) i M. L. (k. 21,85-86, 544-545), jak również krytycznie ocenione wyjaśnienia oskarżonych: D. G. (1) (k. 521) i T. K. (k. 521), nie przyznających się do przestępstwa i odmawiających złożenia jakichkolwiek relacji o przebiegu zdarzeń.

Wspomniane dowody osobowe zostały uzupełnione mającymi dość jednoznaczną wymowę dokumentami w postaci:

1)  przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania A. P. przez V. D. (1) z dnia 2.05.2011 r., Rep. A nr 1243/2011 (k. 299-302) wraz z pełnomocnictwami w formie aktów notarialnych i upoważnieniem (k. 303, 304-306, 307), pozwalającymi na sfinalizowanie wykupu przez V. D. (1) mieszkania od Gminy W., a następnie przeniesienia jego własności na A. P.;

2)  potwierdzeń operacji bankowych wykonanych przez A. P. w imieniu V. D. (1) na spłatę zadłużenia lokalu i jego wykup, a mianowicie: w dniu 12.10.2012r. kwoty 770,- złotych na rzecz Gminy W. z tytułu zadłużenia lokalu mieszkalnego, w dniu 25.10.2012r. kwoty 18.260,- złotych tytułem ceny sprzedaży za lokal oraz kwoty 496,31 złotych tytułem pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu (k. 353, 358);

3)  potwierdzeń systematycznych płatności czynszu przez A. P. za mieszkanie po 220,- złotych miesięcznie, łącznie 3.740,- złotych, już po zawarciu przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania między A. P. a V. D. (1) z dnia 2.05.2011r., a mianowicie w okresie od sierpnia 2011r. do 3.12.2012r. (k. 402-413);

4)  umowy sprzedaży i użytkowania wieczystego mieszkania we W. przy ul. (...) od Gminy W. przez V. D. (1) za kwotę 18.260,- złotych, zawartej w dniu 30.10.2012r. w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 322- 325) wraz z protokołem rokowań (k. 326- 328), oświadczeniami (k. 329, 330, 331, 332), zgłoszeniem oferty nabycia lokalu mieszkalnego w budynku wielolokalowym (k. 333), wnioskiem o nabycie nieruchomości z dnia 9.07.2012r. (k. 334, 335) oraz pismem Urzędu Miejskiego W. z dnia 17.10.2012r. (k. 311);

5)  opinii z zakresu badań pisma ręcznego dot. dokumentów sporządzonych w czasie czynności prawnych związanych z wykupem od Gminy W. mieszkania we W. przy ul (...), a także pism skierowanych w dniach 2.11.2012r. oraz 22.11.2012r. do Przewodniczącego IV Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków w imieniu V. D. (1) (k. 339-352, 359-384, 384-398);

6)  odpisów księgi wieczystej (...), założonej dla mieszkania we W. przy ul (...), wraz z wpisami o kolejnych nabywcach nieruchomości (k. 308-310, 336-338);

7)  protokołu oględzin telefonu komórkowego pokrzywdzonej A. P. (k. 316-317), z którego w dniu 6.12.2012r. pokrzywdzona A. P., otrzymała wiadomość z numeru telefonu, którego używała V. D. (1) wiadomość SMS o rzekomej śmierci jej matki i z tego powodu potrzeby odłożenia finalizacji sprzedaży mieszkania (k. 316-317);

8)  zawiadomienia o wszczęciu postępowania z dnia 23.12.2012r. w wyniku zawiadomienia o przestępstwie złożonego przez pokrzywdzoną A. P. (k. 312);

9)  wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26.05.2015r. sygn. akt III K – 145/14, skazującego V. D. (1) za udział w oszustwie na szkodę A. P. (k. 140-150) i utrzymującego go w mocy wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20.10.2015r. sygn. akt II AKa – 246/15 (k. 169-174).

II. Zaangażowanie przestępcze oskarżonego D. G. (1) i jego dominująca rola jako organizatora oszustwa, były bezsporne. Na podstawie wskazanego materiału dowodowego Sąd Okręgowy we Wrocławiu doszedł do słusznego przekonania, że kiedy w 2011r. pokrzywdzona A. P. postanowiła nabyć mieszkanie we W. i skontaktowała się ze swoim kolegą B. S., który miał doświadczenia w nabywaniu mieszkań, uzyskała od niego kontakt z oskarżonym D. G. (1). Ten ostatni zajmował się pośrednictwem w sprzedaży mieszkań i działalność tę wykonuje do chwili obecnej. Właśnie oskarżony D. G. (1) przedstawił A. P. propozycję sprzedaży mieszkania komunalnego we W. przy ul. (...), z zasobów Gminy W., którego najemcą była V. D. (1), niespełna 47-letnia wówczas osoba, mieszkająca samotnie i dotknięta głębokim problemem uzależnienia od alkoholu.

V. D. (1), ze względu na swoje warunki i właściwości osobiste, w tym łatwo dostrzegalną nieporadność życiową, z pewnością nie mogła zaplanować skomplikowanego oszustwa, polegającego na nakłonieniu pokrzywdzonej A. P. do zawarcia przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania (k. 299-302) wraz z pełnomocnictwami w formie aktów notarialnych i upoważnieniem (k. 303, 304-306, 307), pozwalającymi na sfinalizowanie wykupu przez V. D. (1) mieszkania od Gminy W., z przekonaniem pokrzywdzonej, że następnie dojdzie do przeniesienia jego własności na A. P.. V. D. (1) takich mechanizmów nie znała, nie miała także żadnej wiedzy o wspomnianych procedurach, o sposobie prowadzenia negocjacji z A. P., o skomplikowanym charakterze negocjacji i umów z Gminą W., jak również nie miała możliwości zaplanowania i zorganizowania umowy u notariusza. Takiej wiedzy, mimo swojego zawodowego wykształcenia ekonomicznego, nie miała również pokrzywdzona A. P..

Brak predyspozycji, aby zaplanować, zorganizować i przeprowadzić konsekwentnie przez wiele miesięcy oszustwo na szkodę A. P. potwierdziły dane o V. D., a w szczególności pisma (...) sp. z o.o. we W. (k. 556), dokumentacja medyczna V. D. (1) oraz opinia biegłego J. R. (1) (k. 575-576).

Ze wszystkich wskazanych wyżej dowodów wręcz bije wręcz w oczy to, że całą operację zaplanował i przeprowadził oskarżony D. G. (1), który prowadził negocjacje co do wszystkich warunków umowy V. D. (1) z A. P., w tym także co do szczegółów związanych z procedurami w Gminie W., czynnościami u notariusza, wysokością ceny za mieszkanie i sposobem wpłaty ze strony A. P., a także sposobem spłaty innych należności (spłaty zadłużenia mieszkania na rzecz gminy, wysokości opłat za czynności notarialne, opłat czynszowych itp.). Wszelkie szczegóły na ten temat przedstawiał pokrzywdzonej A. P. właśnie oskarżony D. G. (1), który także przekonywał ją, aby osobiście nie wykonywała żadnych czynności na rzecz wykupu mieszkania, bo uczyni to V. D. (1).

Tylko zaufaniem do oskarżonego D. G. (1) można tłumaczyć wyjątkową nieporadność i naiwność pokrzywdzonej, która nie wykonała osobiście żadnych czynności na rzecz wykupu mieszkania od Gminy W. oraz przeniesienia własności mieszkania na swoją rzecz, mimo posiadanych przez siebie pełnomocnictw notarialnych i upoważnień (k. 303, 304-306, 307).

Trzeba przy tym bowiem pamiętać, że już w dniu 2 maja 2011r. zawierając przed notariuszem J. R. (2), przedwstępną warunkową umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W., V. D. (1) udzieliła A. P. pełnomocnictw m.in. do nabycia na podstawie umowy sprzedaży od Gminy W. samodzielnego lokalu we W. przy ul. (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych budynku, jak również do jego sprzedaży bezpośrednio po wykupieniu od Gminy W. na rzecz dowolnych osób trzecich, za cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika, w tym do odbioru (pokwitowania) zadatku, ceny i wydania przedmiotu umowy. Ponadto, V. D. (1) upoważniła A. P. do reprezentowania jej przed osobami fizycznymi i prawnymi, organami administracji państwowej i samorządowej we wszystkich sprawach związanych z tym lokalem.

Dominująca rola oskarżonego D. G. (1), jako organizatora przestępczego działania, a następnie aktywne działania tego oskarżonego na każdym etapie działań przestępczych ujawniły się także wówczas, gdy po zawarciu umowy pojechał wraz V. D. (1) i A. P. do Urzędu Gminy W., gdzie dokonano formalności związanych z zameldowaniem A. P. w lokalu mieszkalnym przy ul. (...). Co więcej, w oczekiwaniu na informację o wykupie mieszkania na własność przez V. D. (1), pokrzywdzona A. P. utrzymywała stały kontakt telefoniczny właśnie z oskarżonym D. G. (1). Wbrew jej interesom, oskarżony D. G. (1) odradzał jej załatwianie sprawy wykupu na własną rękę, przy wykorzystaniu udzielonych jej pełnomocnictw twierdząc, że urzędnicy miejscy wolą, gdy tego rodzaju formalności załatwi osobiście V. D. (1) i przyczyni się to do szybszego zakończenia postępowania w sprawie wykupu mieszkania.

Także dalsze zachowania oskarżonego D. G. (1) opisywane zwłaszcza przez świadków: A. P. i V. D. (1) nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że był on pomysłodawcą, a także głównym organizatorem i beneficjentem oszustwa. To właśnie w jego obecności w lipcu 2012r. A. P. dokonała pomiarów nabywanego mieszkania, a we wrześniu 2012r. oskarżony D. G. (1) poinformował A. P., że V. D. (1) nie ma pieniędzy na spłatę zadłużenia lokalu i jego wykup, okazał protokół rokowań i w efekcie skłoniło to A. P. do zapłaty w dniu 12.10.2012r. kwoty 770,- złotych na rzecz Gminy W. z tytułu zadłużenia lokalu mieszkalnego, w dniu 25.10.2012r. kwoty 18.260,- złotych z tytułu ceny sprzedaży za lokal dla V. D. (1), jak również kwoty 496,31 złotych tytułem pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu.

Wreszcie, po nabyciu przez V. D. (1) w dniu 30 października 2012r. mieszkania przy ul. (...) od Gminy W., to właśnie oskarżony D. G. (1) powiadomił o tym pokrzywdzoną A. P., a nie V. D. (1), mówiąc, że następnie zostanie założona dla lokalu księga wieczysta. Kiedy nie została założona księga wieczysta pokrzywdzona A. P. rozmawiała o tym właśnie z oskarżonym D. G. (1), który twierdził, że w połowie grudnia 2012 roku sprawa zostanie zakończona, a także podał SMS-em numer księgi wieczystej.

Również czynności podejmowane przez pokrzywdzoną A. P. już po sprzedaży mieszkania V. D. (1) oskarżonemu T. K., a następnie małżonkom L., jak również działania oskarżonego D. G. (1) w tym okresie, świadczą jednoznacznie o jego roli w przestępstwie. Gdy w dniu 19 grudnia 2012r. pokrzywdzona A. P. dowiedziała się o wszczęciu postępowania o jej wymeldowanie z lokalu przy ul. (...) we W., to zaniepokojona zadzwoniła do oskarżonego D. G. (1), który nie umiał jej wytłumaczyć, co się stało. Następnie, gdy w Urzędzie Miejskim pokrzywdzona ustaliła, że mieszkanie sprzedano innej osobie, ponownie zadzwoniła do oskarżonego D. G. (1), który twierdził, że o niczym nie wie i nie rozumie zaistniałej sytuacji. Podczas spotkania oskarżony obiecał odnaleźć V. D. (1).

Zupełnie inaczej zachował się oskarżony D. G. (1) po Świętach Bożego Narodzenia, kiedy podczas rozmowy telefonicznej z A. P. powiedział jej, że sprawę zakończył. Zainteresował się sprawą dopiero, gdy pokrzywdzona złożyła na Policji zawiadomienie o przestępstwie. W kwietniu 2013r. A. P. ponownie spotkała się z oskarżonym D. G. (1), na stacji (...) przy ul. (...), prosząc aby koleżanka E. M. sfotografowała go z ukrycia. Podczas tego spotkania oskarżony D. G. (1) czynił pokrzywdzonej wymówki, że zgłosiła sprawę Policji i oferował rekompensatę w formie innego mieszkania. Takie stawianie sprawy przez oskarżonego D. G. (1) dowodzi, że miał pełną świadomość o przestępstwie i swojej roli w nim, a wzięcie na siebie odpowiedzialności za załatwienie innego mieszkania i wymówki z powodu zawiadomienia Policji jednoznacznie wskazywały, że bał się poniesienia odpowiedzialności karnej za swoje czyny.

III. Za udziałem oskarżonego D. G. (1) w oszustwie na szkodę A. P. przemawiało także to, że w późniejszym okresie popełnił przestępstwo z art. 245 k.k. na szkodę głównego świadka jego przestępczych poczynań, a mianowicie V. D. (1). Na podstawie wiarygodnych zeznania świadka V. D. (1) (k. 161-163, 545-550) ustalono jednoznacznie, że w okresie od października 2013r. do 26 maja 2015r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu i z powziętym z góry zamiarem, oskarżeni: D. G. (1) i T. K. grozili podejrzanej V. D. (1) połamaniem rąk w celu wywarcia na nią wpływu i zmianę wyjaśnień w toku postępowania 1 Ds. 4597/13 Prokuratury Rejonowej (...), a następnie toku postępowania sądowego III K 145/14 Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Nie byłoby najmniejszego sensu w takim działaniu przestępczym oskarżonego D. G. (1), gdyby nie brał on udziału w oszustwie, gdyż niepotrzebnie narażałby się na odpowiedzialność karną bez żadnego powodu. Skoro zatem, oskarżony D. G. (1) w takim przestępstwie z art. 245 k.k. brał udział, a także podejmował w jego ramach szereg przestępczych działań, to miał w tym cel, aby ukryć swoją rolę w popełnionym wcześniej oszustwie i działał z obawy przed odpowiedzialnością karną.

IV. Analizując kierowniczą rolę oskarżonego D. G. (1) całkowicie nieprawdopodobne było to, że to nie on miałby odebrać od pokrzywdzonej pieniądze przy zawieraniu przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania A. P. przez V. D. (1) w dniu 2.05.2011r., Rep. A nr (...)(k. 299-302) w obecności notariusza J. R. (2) (k. 89-90, 563-564). Byłoby bowiem całkowicie niedorzeczne, aby pomysłodawca i organizator oszustwa, oskarżony D. G. (2) pozwolił na przejęcie całości pieniędzy przekazanych przez pokrzywdzoną w dniu 2 maja 2011r., czyli 238.000 złotych. Po przyjęciu tak wysokiej kwoty, osoba taka jak V. D. (1), dotknięta głębokim problemem alkoholowym i niepanującą nad swoim życiem, mogła w ogóle nie wykonać żadnych dalszych czynności w kierunku wykupu mieszkania od Gminy W. i przeniesienia własności mieszkania na inną osobę.

W tej sytuacji całkowicie wiarygodne były wyjaśnienia i zeznania świadka V. D. (1), że przy podpisywaniu aktu notarialnego w dniu 2 maja 2011r. nie liczyła pieniędzy, które otrzymała od A. P., tylko je przekazała oskarżonemu D. G. (1), a następnie, że otrzymała jedynie 14.000, złotych. Z zeznań V. D. (1) wynika jasno, że nie otrzymała 238.000 złotych, lecz pieniądze odliczone w kopercie. Podała wprost, że oskarżony D. G. (1) wraz z notariuszem przedstawili jej umowę oraz przekazali kwotę 14.000 złotych tytułem zadatku, natomiast nie otrzymała od A. P. żadnych dodatkowych pieniędzy za wyjątkiem wspomnianej kwoty 14.000 złotych.

Również analiza dalszego sposobu życia świadka V. D. (1), po rzekomym przyjęciu 238.000 złotych zaprzecza temu, aby otrzymała całość tej kwoty. V. D. (1) nie zachowywała się w taki sposób, który wskazywał by na posiadanie większej gotówki.

Jednocześnie, całkowicie niedorzeczne było to, aby oskarżony D. G. (1) bezinteresownie wykonywał szereg czynności zmierzających do nabycia mieszkania przez pokrzywdzoną A. P., prowadził negocjacje co do ceny i warunków nabycia mieszkania, umawiał termin zawarcia aktu notarialnego w dniu 2.05.2011r., prowadził dalsze czynności w celu zameldowania A. P. w tym mieszkaniu, a także rozmowy co do spłaty zadłużenia za mieszkanie, wykupu od Gminy W., założenia księgi wieczystej, sprzedaży mieszkania innej osobie, wymeldowania pokrzywdzonej itp. Byłoby nawet niebezpieczne dla oskarżonego D. G. (1), gdyby w takich czynnościach i rozmowach brał udział, gdyż wiązałoby go to z przestępstwem. A zatem tylko udział w przestępstwie tłumaczył tak duże zaangażowanie oskarżonego D. G. (1), gdyż nie łączyły go z V. D. (1), ani z pokrzywdzoną A. P., żadne bliższe relacje.

V. Oskarżyciel publiczny i pełnomocnik z wyboru oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G. słusznie zarzucili dowolność ocen dowodowych i błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, który nie uwierzył pokrzywdzonej A. P., że przy podpisywaniu aktu notarialnego w dniu 2 maja 2011r. przekazała 238.000 złotych.

Kwestionując treść zeznań świadka A. P. (k. 9-13, 35-39, 55-62, 95, 104-107, 152-154, 521-526, 559) co do wysokości kwoty, jaka została uiszczona przy zawarciu przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania przy ul. (...), Sąd Okręgowy we Wrocławiu uznał, że przekazanie niemal pełnej kwoty za zakup mieszkania (238.000 złotych z pełnej ceny 240.000 złotych) byłoby nieracjonalne, a ponadto zapis § 6 przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży z dnia 2 maja 2011r. Rep. A 1243/2011, w którym wskazano, że „ stawające oświadczają, że cenę ustaliły na kwotę 240.000 zł, z której to kwoty, przed podpisaniem niniejszej umowy A. P. zapłaciła V. D. (1) część ceny w kwocie 238.000 zł, co V. D. (1) potwierdza”, nawet jeśli został zapisany i odczytany przez notariusza w obecności stron, nie musi potwierdzać przekazania takiej kwoty, gdyż notariusz nie widziała momentu przekazania i przeliczenia pieniędzy, a tylko odnotowała oświadczenia stron umowy co do tej okoliczności. Co więcej, jak uznał Sąd Okręgowy, w obrocie nieruchomościami zdarzają się sytuacje, gdy strony zawyżają wartości wskazane w aktach notarialnych.

Oprócz tego, Sąd Okręgowy stwierdził, że osoby obecne w kancelarii notarialnej w czasie podpisywania umowy przedwstępnej, nie były zgodne co do tego, jaką kwotę pokrzywdzona przekazała tytułem zapłaty za mieszkanie. Świadek V. D. (1) twierdziła, że otrzymała kwotę 14.000 złotych, oskarżony D. G. (1) odmówił złożenia wyjaśnień, a świadek E. M., która towarzyszyła pokrzywdzonej u notariusza, nie była pewna tego jaką kwotę miała przy sobie A. P.. Świadek wskazała, że było to około 240.000 złotych.

Natomiast świadek B. S. składając pierwszy raz zeznania w dniu 20 października 2013r. stwierdził, że nie wie ile pieniędzy przekazała pokrzywdzona V. D. (1), lecz według niego było to około 200.000 złotych, a podczas postępowania sądowego przed Sądem Okręgowym przeciwko oskarżonej V. D. (1) (pod sygn. akt III K – 145/14) w dniu 30 stycznia 2015r. zeznał, że widział jak V. D. (1) przeliczała pieniądze u notariusza, lecz nie widział jaka to była kwota, natomiast ocenił, że był to plik banknotów na około 200.000 złotych. Nie przypuszczał, by było to tylko około 10.000 złotych.

Podczas ponownego składania zeznań w trakcie śledztwa przeciwko oskarżonym: D. G. (1) i T. K., w dniu 10 kwietnia 2017r. świadek B. S. stwierdził, że podczas pierwszego spotkania pokrzywdzonej A. P. z D. G. (1) i V. D. (1), oskarżony D. G. (1) podał pokrzywdzonej całkowity koszt nabycia mieszkania, który będzie wynosił około 90.000-95.000 złotych. Następnie świadek opisał okoliczności przekazania pieniędzy u notariusza. Podał, że przed podpisaniem umowy przedwstępnej pokrzywdzona A. P. przekazała gotówkę V. D. (1) i była to właśnie kwota ustalona podczas pierwszego spotkania, podczas gdy – jak się świadkowi wydawało – w akcie notarialnym prawdopodobnie wskazano wyższą kwotę. Świadek B. S. zeznał, że od pokrzywdzonej A. P. dowiedział się, że na całej transakcji straciła łącznie ponad 100.000 złotych.

Taka ocena zeznań świadka B. S. (k. 41-42, 96-100, 177-178) nie była prawidłowa, a wręcz sprzeczna z przepisami art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. Raziła dowolnością i nie uwzględniała innych wiarygodnych dowodów, że pokrzywdzona A. P. przekazała u notariusza kwotę 238.000 złotych.

Po pierwsze, jak już wyżej wskazano, treść zawartej w formie aktu notarialnego przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania A. P. przez V. D. (1) z dnia 2.05.2011 r., Rep. A nr 1243/2011 (k. 299-302), uzupełniona zeznaniami notariusza – świadka J. R. (2) (k. 89-90, 563-564), jednoznacznie wskazywała, że odnotowano w akcie notarialnym przekazanie kwoty 238.000 złotych. Akt notarialny miał wartość dokumentu urzędowego objętego domniemaniem prawdziwości zawartych tam danych, co więcej, sporządziła go notariusz, jako osoba zaufania publicznego. Nie ma powodów, aby nie wierzyć, że notariusz odczytała treść aktu notarialnego wraz z zawartymi tam danymi o przekazaniu przez pokrzywdzoną A. P. pieniędzy w wysokości 238.000 złotych i bezsporne jest to, że żadna z osób obecnych przy odczytywaniu aktu notarialnego okoliczności przekazania takiej kwoty nie zaprzeczyła.

Po wtóre, pokrzywdzona A. P. konsekwentnie i na każdym etapie postępowania (k. 9-13, 35-39, 55-62, 95, 104-107, 152-154, 521-526, 559) stanowczo twierdziła, że przekazała u notariusza kwotę 238.000 złotych na zakup mieszkania. Co więcej, pokrzywdzona A. P. przekonująco wskazywała skąd i jaką kwotą dysponowała podając, że pieniądze w gotówce pożyczyła od swoich rodziców, M. i S. P. i rodzeństwa: brata P. P. i siostry M. P. (2), przebywającej we W.. Pozostałe środki finansowe były jej własnymi oszczędnościami.

Okoliczności te potwierdziły osoby najbliższe dla pokrzywdzonej, a mianowicie świadkowie: M. P. (1) (k. 78-81, 530-531), S. P. (k. 81-84, 532-533) i P. P. (k. 103-104, 535-536), a także dowody dokonania przelewu bankowego przez siostrę pokrzywdzonej, M. P. (2), mieszkającą na co dzień we W. (k. 414-422).

Jest całkowicie niewiarygodne, aby pokrzywdzona A. P. chciała oszukać osoby najbliższe ukrywając przed nimi wysokość kwoty wydatkowanej przy umowie przedwstępnej. Także zaufanie okazane przez pokrzywdzoną przez wiele miesięcy podczas procesu „zakupu mieszkania”, wskazywało na to, że nie jest to osoba przebiegła, która mogłaby wykorzystywać innych, lecz osoba łatwowierna i naiwna. Całokształt jej zachowań (zaufanie do oskarżonego D. G. (1), brak własnych działań w celu wykupu mieszkania od Gminy W. i w celu przeniesienia własności, brak działań co do wpisu w księdze wieczystej, wydatkowanie kolejnych kwot na pokrycie zadłużenia mieszkania V. D. (1) i innych opłat), przemawiają jednoznacznie, że nie była to osoba zdolna do zaplanowania i przeprowadzenia umowy notarialnej z zaniżeniem wartości przekazanych środków finansowych, wobec wartości wpisanej w akcie notarialnym z dnia 2.05.2011r.

Po trzecie, pokrzywdzona A. P., aby się zabezpieczyć i czuć komfortowo, poprosiła koleżankę E. M. oraz kolegę B. S. o obecność podczas czynności u notariusza. Jest całkowicie nieprawdopodobne, aby nie miała przez sobie kwoty 238.000 złotych, którą odczytywała notariuszka, jako przekazaną i narażała się na negatywny odbiór swoich zachowań ze strony znajomych.

Po czwarte, towarzysząca pokrzywdzonej u notariusza świadek E. M. przesłuchana w dniu 19 grudnia 2014r. jednoznacznie zeznała, że przed podpisaniem umowy widziała u pokrzywdzonej pieniądze w pękatej kopercie i było to około 240.000 złotych, a potem, że pokrzywdzona straciła ponad 200.000 zł. (k. 77-78).

Po piąte, odnosząc się jeszcze raz do zeznań świadka B. S. z różnych etapów postępowania karnego (k. 41-42, 96-100, 177-178), które Sąd Okręgowy odczytał i przeanalizował, to należy dobitnie podkreślić, że Sąd I instancji nie przesłuchał tego świadka bezpośrednio na rozprawie głównej, a zatem nie miał możliwości obserwacji sposobu składania zeznań przez niego, reakcji na pytania, sposobu ustosunkowania się do kolejnych zeznań z poszczególnych etapów postępowania, a także ewentualnych reakcji na sprzeczności w złożonych przez niego zeznaniach.

Już te powody znacząco osłabiły zaufanie do ocen dowodowych Sądu Okręgowego we Wrocławiu, jakoby tylko ostatnie zeznania świadka B. S. miały walor w pełni wiarygodnych, z pominięciem wcześniejszych jego depozycji.

Tymczasem, jak słusznie wskazano w apelacjach obu oskarżycieli (publicznego i posiłkowego), świadek B. S. złożył wzajemnie sprzeczne zeznania co do wysokości środków finansowych przekazanych przez pokrzywdzoną przy zawarciu umowy przedwstępnej z dnia 2 maja 2011r.

Przesłuchany po raz pierwszy w dniu 20 października 2013r. świadek B. S. zeznał, że była to kwota około 200.000 złotych, a także, że oskarżony D. G. (1) mówił, że mieszkanie z wykupem będzie kosztowało około 200.000 złotych. Przekazał, że widział moment liczenia pieniędzy przez V. D. (1) w notariusza, który po przeliczeniu powiedziała, że wszystko się zgadza, a także że akt notarialny został odczytany. Co więcej, podczas procesu przeciwko V. D. (1) o sygn. akt III K – 145/14 świadek B. S. zeznał, że widział jak V. D. (1) liczyła pieniądze u notariusza i ocenił grubość pliku banknotów na około 10-15 centymetrów, a jego wartość na około 200.000 złotych.

Dopiero po upływie 5 lat od zdarzenia, w trakcie przesłuchania w dniu 10 kwietnia 2017r. świadek B. S. zeznał, że podczas pierwszego spotkania pokrzywdzonej A. P. z D. G. (1) i V. D. (1), oskarżony D. G. (1) podał pokrzywdzonej całkowity koszt nabycia mieszkania, który będzie wynosił około 90.000-95.000 złotych. Następnie świadek opisał okoliczności przekazania pieniędzy u notariusza. Podał, że przed podpisaniem umowy przedwstępnej pokrzywdzona A. P. przekazała gotówkę V. D. (1) i była to właśnie kwota ustalona podczas pierwszego spotkania, natomiast świadkowi wydawało się, że w akcie notarialnym prawdopodobnie wskazano wyższą kwotę. Świadek B. S. zeznał, że od pokrzywdzonej A. P. dowiedział się, że na całej transakcji straciła łącznie ponad 100.000 złotych.

Zasadnicze sprzeczności w zeznaniach świadka B. S. nakazywały traktować jako niewiarygodne ostatnich z przedstawionych wyżej jego zeznań dlatego, że świadek nie wyjaśnił przekonująco przyczyn takich sprzeczności z poprzednimi zeznaniami. Ponadto, ostatnie z przesłuchań dzielił największy odstęp czasowy od opisywanych zdarzeń, kiedy zacierały się one coraz bardziej w pamięci świadka. Nie można też wykluczyć tego, że świadek B. S., który skontaktował A. P. z oskarżonym D. G. (1) w sprawie zakupu mieszkania, intencjonalnie wskazał wysokość przekazanych pieniędzy, na korzyść oskarżonego.

VI. Powyższe uwagi oznaczały zdecydowane odrzucenie zarzutów kierowanych w apelacji obrońcy z wyboru oskarżonego D. G. (1), adw. P. S., gdyż Sąd I instancji nie dopuścił się dalszych uchybień w ocenie zaskarżonego wyroku, w tym błędów w ustaleniach faktycznych. Materiał dowodowy absolutnie nie dawał podstaw do uniewinnienia oskarżonego D. G. (1), stąd argumenty tej apelacji były bezzasadne.

VII. Mając powyższe na uwadze, należało uznać, że pokrzywdzona A. P. przekazała 238.000 złotych przy zawarciu przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania przy ul. (...), co oznaczało, iż wartość wyłudzonych pieniędzy przez oskarżonego D. G. (1) wspólnie i w porozumieniu z V. D. (1) (a niewykluczone, że także z innymi osobą, T. K.), wyniosła łącznie 262.577,81 złotych, co musiało także znaleźć wyraz w wysokości obowiązku naprawienia szkody nałożonego na oskarżonego D. G. (1) na podstawie art. 46 § 1 k.k. Nie było jednak potrzeby, jak to przedstawiali w apelacji oskarżyciele (publiczny i posiłkowy), aby uchylić zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego D. G. (1) tym bardziej, że w obu tych apelacjach nie zakwestionowano wymierzenia mu za to przestępstwo kary pozbawienia wolności, pozwalającej na warunkowe zawieszenie jej wykonania. Niewątpliwie miały na to wpływ nie tylko właściwości i warunki osobistego oskarżonego, lecz także upływ wielu lat od popełnienia przestępstwa, a przede wszystkim potrzeba takiego ukształtowania wyroku, aby możliwe było wykonanie przez D. G. (1) obowiązku naprawienia szkody orzeczonego na podstawie art. 46 § 1 k.k.

Zmieniono zatem zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego D. G. (1) w ten sposób, że:

a)  przyjęto, że przestępstwo przypisane oskarżonemu D. G. (1) w punkcie I części rozstrzygającej polegało na tym, że w okresie od 2 maja 2011r. do 6 grudnia 2012r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, doprowadził do zawarcia w dniu 2 maja 2011r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania położonego we W. przy ulicy (...), pomiędzy V. D. (1) a pokrzywdzoną A. P., mając świadomość tego, że V. D. (1) nie ma zamiaru przeniesienia jego własności na pokrzywdzoną, w wyniku czego doprowadził pokrzywdzoną do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej kwocie 262.577,81 zł poprzez zapłatę: w dniu 2 maja 2011r. kwoty 238.000,- złotych tytułem części ceny oraz kwoty 1.311,50 złotych z tytułu opłat notarialnych, w dniu 12.10.2012r. kwoty 770,- złotych tytułem opłaty zadłużenia lokalu w Gminie, w dniu 25.10.2012r. kwoty 18.260,- złotych tytułem wykupu lokalu od Gminy oraz 496,31 złotych tytułem pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu, a w okresie od sierpnia 2011r. do grudnia 2012r. kwoty 3.740 złotych tytułem opłat czynszowych, a następnie doprowadził do zawarcia w dniu 6 grudnia 2012r. umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu pomiędzy V. D. (1) a T. K., przenoszącą na niego jego własność za kwotę 180.000,- złotych, a następnie w dniu 12 grudnia 2012r. do przeniesienia własności tego lokalu na A. L. i W. L. za kwotę 180.000,- zł, przy czym koszty zawarcia umowy w wysokości 4.907,- złotych pokrył T. K., czym działał na szkodę A. P. i za kwalifikowano je jako występek z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r. na podstawie art. 4 § 1 k.k., zaś za podstawę wymiaru kary za to przestępstwo przyjęto przepis art. 294 § 1 k.k. oraz art. 33 § 2 i 3 k.k.;

b)  wysokość obowiązku naprawienia szkody, nałożonego na oskarżonego D. G. (1), na podstawie art. 46 § 1 k.k., solidarnie wraz z V. D. (1), prawomocnie skazaną wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 26 maja 2015r., sygn. akt III K 145/14 w punkcie VI części rozstrzygającej tegoż wyroku, ustalono na kwotę 262.577,81 (dwustu sześćdziesięciu dwóch tysięcy pięciuset siedemdziesięciu siedmiu 81/100) złotych, płatną na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. P..

Usuwając dalsze niedoskonałości zaskarżonego wyroku, na podstawie art. 105 § 1 i 2 k.p.k. sprostowano oczywiste omyłki pisarskie co do danych personalnych oskarżonego D. G. (1) zawarte w punktach: IV, V, VI, VII, VIII części rozstrzygającej w ten sposób, że przyjęto jego prawidłowe dane personalne jako (...), w miejsce wskazanych nieprawidłowo danych personalnych (...).

VIII. Nie było zasadne uniewinnienie oskarżonego T. K. od zarzuconego mu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k. W pełni zasadne były w tym zakresie zarzuty i wnioski apelacji Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G..

W szczególności, jak już wyżej wskazano, Sąd Okręgowy nieprawidłowo ocenił zeznania pokrzywdzonej A. P. oraz świadków, w tym szczególnie V. D. (1), co do przestępczego zaangażowania oskarżonego T. K. w przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k. na szkodę A. P., skupiając się wyłącznie na wątpliwościach, czy był on wprowadzony w mechanizm oszustwa i działał już na etapie podpisywania umowy przedwstępnej sprzedaży mieszkania w dniu 2 maja 2011r. oraz w czasie przekazania tego dnia przez pokrzywdzoną pieniędzy, czy też włączył się do akcji przestępczej w późniejszym czasie, a jeśli tak to kiedy. O ile takie wątpliwości mogły powstać co do wspomnianych okoliczności umowy przedwstępnej, to wydaje się, że jest szereg dowodów potwierdzających późniejsze zaangażowanie przestępcze oskarżonego T. K. w oszustwo na szkodę A. P.. W trakcie późniejszych działań związanych ze spodziewanym przeniesieniem własności mieszkania, pokrzywdzona A. P. także została wprowadzona w błąd przez sprawców co do zamiaru przeniesienia na nią własności mieszkania i wykonywała szereg czynności rozporządzających środkami finansowymi. W tych przestępczych działaniach, zgodnie z zeznaniami świadków: V. D. (1) i A. P., miał także brać udział oskarżony T. K., który – co bezsporne – także nabył mieszkanie od właścicielki i następnie je sprzedał kolejnym nabywcom, czyli A. i W. L. za tę samą kwotę, co już samo przez się było dość niecodzienne i budziło wątpliwości co do czystości intencji.

Jak słusznie argumentowali obaj oskarżyciele, Sąd Okręgowy we Wrocławiu całkowicie zignorował szereg okoliczności przemawiających za udziałem oskarżonego T. K. w oszustwie na szkodę A. P..

Po pierwsze, oskarżony T. K. był bliskim znajomym oskarżonego D. G. (1), natomiast nie miał takich kontaktów i więzi z właścicielką mieszkania, czyli V. D. (1), chociaż była mu ona znana, a także znał jej syna D. D. (2). Z pewnością jednak dużo więcej łączyło oskarżonego T. K. z drugim z oskarżonych.

Po wtóre, Prokurator Prokuratury Rejonowej (...) wskazała słusznie, że Sąd I instancji pominął istotną część zeznań A. L. która w dniu 9 kwietnia 2013r, zeznała, że w grudniu 2012 roku szukała wraz z mężem mieszkania w biurze (...) przy ulicy (...). Po pewnym czasie pracownica tego biura zadzwoniła z informacją że jest do obejrzenia mieszkanie przy ulicy (...) we W.. Podała wprost, że „ pracownik przygotowywał wszystkie dokumenty" (k. 18). Ma to istotne znaczenie o tyle, że akt notarialny sprzedaży mieszkania został zawarty przez oskarżonego T. K. z V. D. (1) w dniu 6 grudnia 2012r., a kolejna sprzedaż mieszkania przez oskarżonego T. K. małżonkom L. zaledwie w kilka dni później, czyli 12 grudnia 2012r. Taka kolejna sprzedaż musiała być przygotowywana, kiedy mieszkanie nie stanowiło jeszcze własności oskarżonego T. K..

Po trzecie, z aktu notarialnego zawartego w dniu 6 grudnia 2012r. wynika, że oskarżony T. K. zapłacił za mieszkanie cenę 180.000 złotych oraz koszty notarialne w wysokości 4.907 złotych, czyli łącznie 184.907 złotych, a z aktu notarialnego z dnia 12 grudnia 2012r., że za sprzedaż mieszkania otrzymał 180.000 złotych. Taka transakcja była całkowicie nieracjonalna, gdyż sam oskarżony miał mieszkanie przy ul. (...) we W. i nie było żadnego uzasadnienia ekonomicznego, aby w ciągu kilku dni kupić mieszkanie i sprzedać je za tę samą cenę, ponosząc niemałe koszty transakcji.

Racjonalne wytłumaczenie mogło być tylko jedno, a mianowicie, że chodziło wyłącznie o to, aby pominąć pokrzywdzoną A. P. w sprzedaży mieszkania, a następnie sprzedać je kolejnym osobom, które nabywały je w dobrej wierze, co czyniło przeniesienie własności niemal niemożliwym do odwrócenia.

Po czwarte, o współudziale oskarżonego T. K. świadczą zeznania świadka V. D. (1). Chociaż nie potrafiła ona podać jednoznacznie, czy oskarżony T. K. brał udział w oszukańczych działaniach już na etapie podpisywania przedwstępnej umowy przeniesienia własności w dniu 2 maja 2011r., to jednak wskazała na szereg zachowań tego oskarżonego świadczących o przestępczym zaangażowaniu T. K. i jego wiedzy o oszustwie na szkodę A. P..

Sąd Okręgowy we Wrocławiu pominął relację świadka V. D. (1) z dnia 24 września 2013r., w których wyjaśniła: „ ja dokładnie nie wiem jak to miało później (po podpisaniu umowy przedwstępnej) przebiegać, bo wszystko organizował D. i jego kolega T. co później kupił mieszkanie". V. D. (1) cytowała także wypowiedzi oskarżonego T. K., który powiedział, że „ wysadzi A. P. w powietrze”, a to właśnie oskarżeni: D. G. (1) i T. K. wspólnie zdecydowali, gdzie ona ma się przeprowadzić, przewieźli jej rzeczy, a także podpisywała wszystko, co obaj oskarżeni kazali jej podpisywać. Takie postępowanie V. D. (1) było zgodne z jej sylwetką, poziomem życiowej niezaradności i głębokim uzależnieniem od alkoholu.

Sąd Okręgowy pominął również wyjaśnienia V. D. (1), w których wyjaśniła co następuje: „ Ja zrozumiałam wówczas, że T. chce zrobić coś nielegalnego. Powiedziałam, że mnie to nie obchodzi, ale nie chce mieć kłopotów z policją i sądem. On powiedział, że nie będzie kłopotów, bo dobrych adwokatów" (k. 28-30). Sąd I instancji zlekceważył również wymowę wyjaśnień V. D. (1), z których wynikało, że to oskarżony T. K. odpisywał na SMS-y pokrzywdzonej A. P. z swojego telefonu (k. 1-34), przy czym pokrzywdzona myślała, że jest to telefon V. D. (1), a nadto, że V. D. (1) nie przychodziła na wezwania, bo oskarżony T. K. jej zabronił mówiąc, że pokrzywdzona nasłała jakiś detektywów i że po roku sprawa ulegnie przedawnieniu.

Przesłuchana w toku śledztwa PR 2 Ds. 234.2016 w dniu 14 marca 2017r. świadek V. D. (1) zeznała, że oskarżony T. K. nie mówił w jaki sposób, ma się to odbyć („wystrzelenie” w powietrze A. P.), ale z rozmowy można było wywnioskować, że obaj oskarżeni chcą wykiwać panią P.. „ W rezultacie ustaliliśmy że D. G. (1) będzie prowadził nadal sprzedaż mieszkania na rzecz pani P., a T. K. załatwi wszelkie formalności w zakresie sprzedaży mieszkania właśnie jemu" (k.161-163).

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej A. P., adw. K. G. słusznie podkreślał, że zacytowane wyjaśnienia V. D. (1) były spontaniczne, a dopiero po złożeniu tych wyjaśnień obaj oskarżeni podjęli przestępcze działania, aby wymusić na niej zmianę zeznań na ich korzyść, popełniając przestępstwo z art. 245 k.k.

Po piąte, za udziałem oskarżonego T. K. w oszustwie na szkodę A. P. przemawiało także to, że w późniejszym okresie popełnił przestępstwo z art. 245 k.k. na szkodę głównego świadka przestępczych poczynań, a mianowicie V. D. (1). Na podstawie wiarygodnych zeznania świadka V. D. (1) (k. 161-163, 545-550) ustalono jednoznacznie, że w okresie od października 2013r. do 26 maja 2015r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu i z powziętym z góry zamiarem, oskarżeni: D. G. (1) i T. K. grozili podejrzanej V. D. (1) połamaniem rąk w celu wywarcia na nią wpływu i zmianę wyjaśnień w toku postępowania 1 Ds. 4597/13 Prokuratury Rejonowej (...), a następnie toku postępowania sądowego III K 145/14 Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Nie byłoby najmniejszego sensu w takim działaniu przestępczym oskarżonego T. K., gdyby nie brał on udziału w oszustwie, gdyż niepotrzebnie narażałby się na odpowiedzialność karną bez żadnego powodu. Skoro zatem, oskarżony T. K. w takim przestępstwie z art. 245 k.k. brał udział, a także podejmował w jego ramach szereg przestępczych działań, to miał w tym cel, aby ukryć swoją rolę w popełnionym wcześniej oszustwie i działał z obawy przed odpowiedzialnością karną.

Po szóste, słusznie zwrócono w apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowej uwagę na okoliczność, że pokrzywdzona A. P. wraz z B. S. i P. P. udali się w styczniu 2013r. na ul. (...) we W. pod adres wskazany w akcie notarialnym przenoszącym własność mieszkania przy ul. (...) we W. na A. i M. L., jako adres oskarżonego T. K.. Nie przedstawiając się, uzyskali informację, że pod adresem tym nie mieszka T. K. tylko jakaś kobieta, o którym to zdarzeniu pokrzywdzona poinformowała oskarżonego D. G. (1). Okazało się, że pod tym adresem mieszkała matka oskarżonego T. K., przy czym wiedzę o wizycie pokrzywdzonej A. P. mógł mieć oskarżony T. K. wyłącznie od oskarżonego D. G. (1), co świadczyć może o ich przestępczym współdziałaniu.

IX. Postępowanie dowodowe nasuwało zatem wątpliwości, w jakim momencie do akcji przestępczej włączył się oskarżony T. K., a w szczególności czy odpowiada on za całą wysokość wyłudzonych od pokrzywdzonej pieniędzy, czyli 262.577,81 złotych, czy też jego zaangażowanie przestępcze można wykazać tylko w dalszych czynnościach oszukańczych, już po zawarciu w dniu 2 maja 2011r. przedwstępnej warunkowej umowy sprzedaży mieszkania położonego we W. przy ulicy (...), pomiędzy V. D. (1) a pokrzywdzoną A. P., a także czy jego działanie miało postać współsprawstwa, czy pomocnictwa. Kwestia ta nie została przekonująco wyjaśniona przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu, co nakazywało uchylenie wyroku co do tego czynu wobec oskarżonego T. K. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (art. 434 § 2 k.p.k. w zw. z art. 454 § 1 k.p.k.).

Mając powyższe na uwadze, uchylono zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego T. K. w odniesieniu do przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 64 § 1 k.k., zarzuconego mu w punkcie I części wstępnej tego wyroku i sprawę w tej części przekazano do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu.

W toku ponownego procesu Sąd Okręgowy we Wrocławiu przeprowadzi ponownie postępowanie dowodowe, podczas którego niezbędne wydaje się jedynie przeprowadzenie dowodów z zeznań części świadków, z ujawnieniem złożonych poprzednio zeznań. Chodziło o świadków:

1)  pokrzywdzoną A. P. (k. 9-13, 35-39, 55-62, 95, 104-107, 152-154, 521-526, 559);

2)  V. D. (1) (k. 28-30, 31-34, 44-45, 50-52, 54-55, 114, 121, 161-163, 545-550);

3)  E. M. (k. 76-78, 88-89, 181-182, 533-535);

4)  B. S. (k. 41-42, 96-100, 177-178);

5)  D. G. (1) (k. 521).

W wypadku przesłuchania w charakterze świadka dotychczasowego oskarżonego D. G. (1), będzie procesowo dopuszczalne także odczytanie jego zeznań złożonych w charakterze świadka w poprzednich postępowaniach (k. 25-27, 43-45, 86-88, 100-101, 104-107), co może być niezwykle istotne dla ujawnienia roli oskarżonego T. K. w przestępstwie.

W apelacji prokuratora podniesiono, że Sąd Okręgowy we Wrocławiu nie wykorzystał wszystkich możliwości dowodowych, jakie pozwalałyby ocenić rolę oskarżonego T. K. w przestępstwie, gdyż nie powołał biegłego z zakresu pisma ręcznego do zbadania czy podpisy złożone na szeregu dokumentów związanych z wykupem mieszkania przez V. D. (1) od Gminy W. oraz założeniem księgi wieczystej dla tej nieruchomości zostały nakreślone oskarżonego T. K.. Taki zarzut jest niesłuszny, gdyż opinia w tym zakresie została wydana przez biegłego z zakresu pisma ręcznego (k. 384-398), który wykluczył aby szereg zapisów we wspomnianych dokumentach poczynił oskarzoiny T. K..

Co do pozostałych dowodów, to Sąd Okręgowy może poprzestać na ich ujawnieniu w trybie art. 442 § 2 k.p.k., gdyż nie miały wpływu na uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Groźby bezprawne w celu wywarcia wpływu na podejrzaną V. D. (1) w toku postępowania 1 Ds. 4597/13 Prokuratury Rejonowej (...), a następnie w trakcie postępowania sądowego III K 145/14 Sądu Okręgowego we Wrocławiu (przestępstwo z art. 245 k.k.)

I. W oparciu o materiał dowodowy w postaci wiarygodnych zeznań świadka V. D. (1) (k. 161-163, 545-550) ustalono jednoznacznie, że w okresie od października 2013r. do 26 maja 2015r. we W., działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu i z powziętym z góry zamiarem, oskarżeni: D. G. (1) i T. K. grozili podejrzanej V. D. (1) połamaniem rąk w celu wywarcia na nią wpływu i zmianę wyjaśnień w toku postępowania 1 Ds. 4597/13 Prokuratury Rejonowej (...), a następnie toku postępowania sądowego III K 145/14 Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Oskarżeni: D. G. (1) i T. K. popełnili przestępstwo z art. 245 k.k., przy czym Sąd I instancji słusznie ustalił, że przestępstwo to miało wpływ na treść wyjaśnień składanych przez podejrzaną V. D. (1).

Kiedy w październiku 2013r. V. D. (1) złożyła pierwsze wyjaśnienia w charakterze podejrzanej, przyjechali do niej oskarżeni: D. G. (1) oraz T. K. i wypytywali ją o treść wyjaśnień złożonych w trakcie śledztwa. Gdy powiedziała o tym, obaj oskarżeni grozili jej połamaniem rąk, jeśli nie zmieni wyjaśnień i nie poda organom ścigania, że oskarżeni się ze sobą nie znają. V. D. (1) miała powiedzieć, że nadużywa alkoholu i wszystko co powiedziała przy pierwszym przesłuchaniu, nie polegało na prawdzie.

Następnie, do konfrontacji z oskarżonym D. G. (1), był on kilkukrotnie z oskarżonym T. K. u V. D. (1). D. G. (1) mówił V. D. (1) jak dokładnie ma wyjaśniać, a mianowicie, że była przy pierwszym przesłuchaniu nietrzeźwa i nie wiedziała co wyjaśnia. Miała podawać także, że nigdy nie widziała obu oskarżonych ze sobą. Przed rozprawą sądową oskarżony D. G. (1) telefonicznie polecił V. D. (1), aby wyjaśniła, że D. G. (3) nie zna T. K..

Absolutnie nie zasługiwały na uwzględnienie te zarzuty apelacji kierowanych przez obrońców z wyboru oskarżonych: D. G. (1) i T. K., które podważały wiarygodność świadka V. D. (1). Niezależnie od swoich słabości i uzależnienia od alkoholu, świadek V. D. (1) opisała uczciwie swoje spostrzeżenia, co więcej w obliczu prawomocnego skazania jej za udział w oszustwie na szkodę A. P. (k. 140-150, 169-174), V. D. (1) nie miała interesu, aby obawiać się o swoja odpowiedzialność karną i mogła szczerze odnieść się do okoliczności wynikających z zarzutów stawianych obu oskarżonym.

W tej sytuacji nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty i wnioski apelacji obrońców obu oskarżonych, domagających się ich uniewinnienia, gdyż Sąd I instancji nie dopuścił się dalszych uchybień w ocenie zaskarżonego wyroku, w tym obrazy przepisów prawa procesowego (art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k.) oraz błędów w ustaleniach faktycznych. Materiał dowodowy absolutnie nie dawał podstaw do uniewinnienia oskarżonych: D. G. (1) i T. K., stąd argumenty obu apelacji były bezzasadne.

II. Zważywszy na kierunek apelacji obrońców z wyboru oskarżonych: D. G. (1) i T. K., należało w oparciu o przepis art. 447 § 1 k.p.k. (a w odniesieniu do apelacji obrońcy oskarżonego T. K. także art. 438 § 4 k.p.k.) ocenić prawidłowość kar wymierzonych tym oskarżonym za przestępstwo z art. 245 k.k.

Wymierzone oskarżonym: D. G. (1) i T. K. kary po 8 miesięcy pozbawienia wolności nie raziły surowością, z tym, że za rażąco niewspółmierne ocenił Sąd Apelacyjny to, że wyłącznie w stosunku do oskarżonego D. G. (1) ostatecznie warunkowo zawieszono wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności, natomiast wobec oskarżonego T. K. orzeczono karę bezwzględną. Należało przy tym pamiętać, że przestępstwo z art. 245 k.k. przypisane obu oskarżonym zostało popełnione przez wejściem w życie nowelizacji Kodeksu karnego, która od dnia 1 lipca 2015r. znacząco ograniczyła możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Po tej nowelizacji nie byłoby możliwe warunkowe zawieszenie wykonania kary wobec sprawcy, który był w przeszłości prawomocnie skazany na karę pozbawienia wolności, a w takiej sytuacji był oskarżony T. K. (k. 185-187, 234-235, 242-245, 246-247). Respektując przepis art. 4 § 1 k.k., należało zatem uznać za względniejsze dla tego oskarżonego przepisy obowiązujące do dnia 30 czerwca 2015r., pozwalające na warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności, o ile cele kary przewidziane w art. 53 § 1 i 2 k.k. spełniłaby kara z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Takie prognozy i oceny należy wysnuć w stosunku do oskarżonego T. K., który nie jawił się jako osoba kierująca przestępstwem, lecz wykonawca przestępstwa wymyślonego i zorganizowanego przez oskarżonego D. G. (1).

Mając powyższe na uwadze, uwzględniono częściowo alternatywne zarzuty obrońcy oskarżonego, adw. M. Ś. dotyczące orzeczonej kary i zmieniono zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego T. K. w ten sposób, że na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015r. na podstawie art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej w stosunku do niego w punkcie III części rozstrzygającej kary 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres 3 (trzech) lat próby. Kara w tej postaci spełni cele kary i będzie sprawiedliwa.

W pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych: D. G. (1) i T. K. utrzymuje w mocy, uznając także za sprawiedliwą i współmierną karę łączną karę łączną 1 (jednego) roku i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 (pięciu) lat próby, wymierzoną w stosunku do oskarżonego D. G. (1).

Pozostałe rozstrzygnięcia

Podstawę zasądzenia od oskarżonego D. G. (1) na rzecz oskarżycielki posiłkowej A. P. 1.200,- złotych tytułem zwrotu poniesionych przez nią kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym dawał przepis art. 634 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k.

Na podstawie art. 635 k.p.k. w zw. z art. 627 k.p.k. oraz art. 8 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz.U. z 1983r. Nr 49, poz. 223 z późniejszymi zmianami) zasądzono od obu oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa przypadające na nich koszty postępowania odwoławczego:

1)  od oskarżonego D. G. (1) w wysokości 2.310,- złotych, na co składa się 10,- złotych tytułem przypadających na niego 1/2 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz 2.300,- złotych tytułem opłaty za drugą instancję;

2)  od oskarżonego T. K. w wysokości 185,-, na co składa się 5,- złotych tytułem przypadających na niego 1/4 zryczałtowanych wydatków Skarbu Państwa w tym postępowaniu oraz 180,- złotych tytułem opłaty za drugą instancję.

Wysokość ryczałtu za doręczenie wezwań i innych pism ustalono w oparciu o § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r. poz. 663), zaś wysokość opłaty ustalono w oparciu o przepisy art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 cyt. ustawy o opłatach w sprawach karnych. Przy wspomnianym orzeczeniu wzięto pod stan majątkowy, rodzinny i osobisty oskarżonych, uznając, że poniesienie kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze nie przekracza ich możliwości i mogą je ponieść bez uszczerbku dla siebie i rodziny.

Bogusław Tocicki

Witold Franckiewicz

Piotr Kaczmarek