Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2019 r.

Sąd Rejonowy w Legionowie w II Wydziale Karnym

w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Grzegorz Woźniak

Protokolant: Magdalena Buczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7.05.2019 r.

sprawy przeciwko

A. Z. urodz. (...)

w W.

córki K. i T. z d. H.

oskarżonej o to, że w dniu 21 grudnia 2017 r. w L., woj. (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej z góry powziętym zamiarem nie wywiązała się z warunków umowy, poprzez wprowadzenie w błąd w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (...) Finanse i (...) z/s w L., doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Z. K. w ten sposób, że pobrała pieniądze od ww. w kwocie 760 zł na poczet wykupu polisy ubezpieczeniowej OC pojazd marki B. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w firmie ubezpieczeniowej (...), której następnie nie przekazała ww. firmie ubezpieczeniowej, czym wyrządziła szkodę Z. K.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

orzeka

I. Uniewinnia oskarżoną A. Z. od popełnienia zarzucanego jej w akcie oskarżenia czynu.

II. Na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwraca (...) Towarzystwu (...) S.A. w W. dowód rzeczowy wymieniony w wykazie dowodów rzeczowych na k. 31, pod poz. 1.

III. Na podstawie art. 619 § 1 k.p.k. oraz art. 29 ust. 1 Ustawy prawo o adwokaturze zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej (...) kwotę 1.328 (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia osiem) złotych i 40 (czterdzieści) groszy, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

IV. Na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. koszty procesu przejmuje na rzecz Skarbu Państwa.

Sygn. akt II K 603/18

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 9 maja 2019 r.

Sąd, na podstawie całokształtu materiału dowodowego ujawnionego podczas rozprawy głównej, ustalił następujący stan faktyczny:

Oskarżona A. Z. prowadziła działalność gospodarczą i zajmowała się zawieraniem umów ubezpieczeniowych, jako agent ubezpieczeniowy. W dniu 21 grudnia 2016 r. w L. przy ul. (...) lok. 2 zawarła jako agent firmy ubezpieczeniowej (...) umowę ubezpieczenia OC nr K 7413041500 samochodu marki B. o nr rej. (...) z Z. K.. Oskarżona przyjęła od ubezpieczonego składkę w kwocie 972,04 złote i przekazała mu potwierdzenie zawarcia umowy. Oskarżona nie przekazała składki w celu jej rozliczenia, (...) nie domagał się jej zwrotu. W dniu 30 czerwca 2017 r. oskarżona przestała prowadzić działalność gospodarczą. W grudniu 2017 r. Z. K. zainteresował się dlaczego oskarżona nie zgłosiła się do niego z ofertą przedłużenia ubezpieczenia ww. pojazdu. Zadzwonił do firmy (...) i uzyskał informację, że umowa ubezpieczenia z dnia 21 grudnia 2016 r. nie została faktycznie zawarta i jego samochód nie korzystał z ochrony ubezpieczeniowej. W dniu 23 grudnia 2017 r. złożył zawiadomienie o przestępstwie, które miało polegać na tym, że oskarżona zawarła z nim umowę ubezpieczenia OC samochodu marki B., przyjęła pieniądze w kwocie 740 lub 760 złotych, a następnie przywłaszczyła powierzone jej pieniądze i nie korzystał z ochrony ubezpieczeniowej pojazdu.

Dowód:

- wyjaśnienia oskarżonej (k.46,203v),

- zeznania Z. K. (k.1v-2,104),

- polisa (k.3),

- pisma (...) (k.27,111),

- pismo A. (...) (k.38),

- odpis wyroku (k.105).

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, A. Z. została oskarżona o to, że w dniu 21 grudnia 2017 r. w L. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej z góry powziętym zamiarem nie wywiązała się z warunków umowy, poprzez wprowadzenie w błąd w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (...) Finanse i (...) z siedzibą w L., doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Z. K. w ten sposób, że pobrała pieniądze od ww. w kwocie 760 zł na poczet wykupu polisy ubezpieczeniowej OC pojazd marki B. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w firmie ubezpieczeniowej (...), której następnie nie przekazała ww. firmie ubezpieczeniowej, czym wyrządziła szkodę Z. K.. Czyn te zakwalifikowano jako przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

Oskarżona podczas postępowania przygotowawczego przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu i złożyła wyjaśnienia (k.46). Stwierdziła, że prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą (...) Finanse i (...), głównie zajmowała się sprzedażą ubezpieczeń. Nie była w stanie wyjaśnić jak doszło do sytuacji z klientem Z. K., nikogo nie chciała narazić na szkody czy problemy. Miała problemy zdrowotne i odbiło się to na jej pracy. Gdy wyjaśniała sprawy okazało się, że wpłacała pieniądze pobrane od jednego klienta na inne konto. Starała się wyprostować wszystkie sprawy, w których popełniła błędy, ale często nie miała wiedzy, że nie przekazała prawidłowo pobranej składki. Złożyła wniosek o dobrowolne poddanie się karze 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres 3 lat próby, 100 stawek dziennych grzywny po 10 złotych i informowanie Sądu o przebiegu próby. Podczas rozprawy nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu jej czynu i złożyła wyjaśnienia (k.203v). Stwierdziła, że pobrała składkę ubezpieczeniową od Z. K., (...) nie miało prawa zerwać umowy przez nią zawartej. Prowadziła pośrednictwo ubezpieczeniowe w latach 2010-2017 r., od 2015 r. miała problemy ze sobą, nie pilnowała porządku w firmie i dokumentach. W przypadku tej umowy towarzystwo ubezpieczeniowe wbrew przyjętej zasadzie nie przypomniało jej o konieczności uiszczenia składki. Nie było tak, że świadomie nie odprowadziła tej składki, pozostawiając dla siebie pieniądze, które powinna przekazać. Przekazała informację o ubezpieczeniu Z. K. firmie (...). Jej wynagrodzenie następowało po przekazaniu składki do towarzystwa ubezpieczeniowego, które wyliczało prowizję dla niej.

Wyjaśnienia oskarżonej złożone w toku dochodzenia i rozprawy choć są pozornie sprzeczne są jednak konsekwentne, a ich pozorna rozbieżność wynika z tego, że oskarżona nie zrozumiała treści zarzutu. O ile bowiem w postępowaniu przygotowawczym przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu, to przyznanie to było deklaratywne i sprzeczne z jej stwierdzeniem, że nie chciała narazić nikogo na szkody, ani problemy. Stwierdzenie to zgodne jest z wyjaśnieniami oskarżonej złożonymi podczas rozprawy. Oskarżona wiedziała, że w niniejszej sprawie postąpiła niewłaściwie, poprzez uchylenie się od przekazania pieniędzy ubezpieczycielowi i naraziła przez to Z. K. na wyjaśnianie sprawy. Nie rozumiała natomiast prawnej istoty zarzutu, a wobec tego, że chciała by sprawa zakończyła się szybko zgodziła się poddać karze. Wyjaśnienia oskarżonej zasługują na wiarygodność, gdyż są rzeczowe i logiczne oraz znajdują potwierdzenie w treści polisy (k.3) i zeznaniach Z. K. (k.1v-2,204). Należy zwrócić uwagę, że oskarżona nie musi udowodnić swej niewinności, a oskarżyciel publiczny powinien ją wykazać przy pomocy niebudzących wątpliwości dowodów. Tymczasem dowodów na to, że oskarżona faktycznie dążyła do doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie ma. Oskarżona potwierdziła zawarcie umowy (k.3) i przekazała o tym informację LINK4, gdyż jak wynika z pisma tego towarzystwa ubezpieczeń, osoby odpowiedzialne za nadzór nad umowami ubezpieczeniowymi wiedziały o tym, że oskarżona zawarła umowę i następnie z niezrozumiałych powodów uznali, że umowa ta nie spowodowała skutków prawnych z powodu nieprzekazania składki przez oskarżoną (k.111). Jak wynika natomiast z pisma A. (...) (k.38) pojazd pokrzywdzonego był w okresie obowiązywania umowy zawartej przez oskarżoną ubezpieczony w (...).

Pokrzywdzony Z. K. zeznał w postępowaniu przygotowawczym (k.1v-2), że w dniu 21 grudnia 2016 r. zawarł umowę ubezpieczenia OC samochodu B. w Agencji (...) prowadzonej przez oskarżoną, umowa obowiązywała przez rok. Gdy kończył się okres ubezpieczenia zdziwił się dlaczego nie otrzymał oferty przedłużenia ubezpieczenia. Ustalił telefonicznie, że samochód nie był ubezpieczony w (...), mimo że przekazał składkę ubezpieczeniową w kwocie 740 lub 760 złotych i odebrał polisę. Oskarżona w tym czasie nie prowadziła już działalności ubezpieczeniowej. Podczas rozprawy zeznał (k.204), że zawarł z oskarżoną umowę ubezpieczeniową samochodu, była to kolejna taka umowa zawarta z oskarżoną. Gdy zbliżał się koniec okresu ubezpieczeniowego nie otrzymał informacji o konieczności zawarcia nowej umowy, zaniepokoiło go to. Sprawdził w rejestrze osób ubezpieczonych i okazało się, że jego pojazd nie był w tym czasie ubezpieczony. Nie poniósł żadnych konsekwencji prawnych ani odszkodowawczych z Funduszu Gwarancyjnego w związku z brakiem umowy ubezpieczenia pojazdu.

Sąd dał wiarę zeznaniom pokrzywdzonego, gdyż są logiczne, rzeczowe oraz znajdują potwierdzenie w wyjaśnieniach oskarżonej oraz treści polisy (k.3). Należy zwrócić uwagę, że pokrzywdzony nie był świadomy skutków prawnych zawarcia umowy przez oskarżoną, o czym dalej, a jedynie ocenił sprawę z jego punktu widzenia, gdy dowiedział się o braku ubezpieczenia samochodu.

Zgromadzony materiał dowodowy, w postaci dokumentów wymienionych na k. 204 został sporządzony obiektywnie, przez powołane do tego osoby, poszczególne dokumenty nie nasuwają wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez strony. Wobec powyższego dokumenty te zostały uznane za podstawę ustaleń faktycznych.

Ustalony stan faktyczny stanowi spójną, logicznie uzasadnioną całość, poszczególne wiarygodne dowody uzupełniają się i potwierdzają. Na ich podstawie nie można przyjąć, że oskarżona popełniła zarzucany jej czyn.

Sąd zważył, co następuje:

Oskarżyciel publiczny zarzucił oskarżonej, że doprowadziła Z. K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 760 złotych, poprzez wprowadzenie go w błąd, polegający na pobraniu składki na ubezpieczenie samochodu i nie przekazaniu tej składki firmie ubezpieczeniowej, co miało stanowić przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

W tym miejscu podnieść należy, że zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 286 § 1 k.k. karze do 8 lat pozbawienia wolności podlega ten, kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Do przyjęcia popełnienia przestępstwa oszustwa, stypizowanego w art. 286 § 1 kk, niezbędne jest więc łączne spełnienie następujących przesłanek. Po pierwsze, działanie sprawcy winno cechować się wprowadzeniem pokrzywdzonego w błąd, wyzyskaniem błędu lub niezdolnością pokrzywdzonego do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Po drugie, działanie to ma na celu doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia jej mieniem. Po trzecie działanie sprawcy ma być podjęte w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Z powyższego wynika, że przestępstwo oszustwa jest przestępstwem kierunkowym, które może być popełnione tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim.

Wprowadzenie w błąd oznacza zachowanie prowadzące do wywołania u danej osoby fałszywego odzwierciedlenia rzeczywistości w jej świadomości. Wprowadzenie w błąd musi dotyczyć istotnych okoliczności danej sprawy, które mogą mieć wpływ na podjęcie przez oszukiwaną osobę określonej decyzji rozporządzenia mieniem. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1980 roku., sygn. II KR 73/80 (opubl. w Lex’ie 21863) przy ustalaniu zamiaru sprawcy oszustwa należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności, na podstawie których można byłoby wyprowadzić wniosek co do realności wypełnienia obietnic złożonych przez sprawcę osobie rozporządzającej mieniem.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości budzi czy oskarżona wprowadziła w błąd pokrzywdzonego co do realizacji zawartej z nim umowy, oskarżona prowadziła działalność gospodarczą jako pośrednik ubezpieczeniowy, do jej kompetencji należało zawieranie umów ubezpieczeniowych. W dniu 21 grudnia 2016 r. zawarła taką umowę z Z. K. (k.3), a jak wynika z pisma A. (...) (k.38) z bazy danych Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego wynika, że samochód Z. K. od dnia 21 grudnia 2016 r. był ubezpieczony w (...) Towarzystwo (...) S.A. Niezależnie zatem od poglądu wyrażonego przez (...), że oskarżona nie przekazała składki w związku z zawarciem umowy K 7413041500 i tym samym doprowadziła do uznania jej za niebyłą (k.111) samochód ten podlegał ochronie ubezpieczeniowej. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z treścią art. 70 § 1 k.c. umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. Oskarżona była osobą uprawnioną do zawarcia umowy, działała na podstawie upoważnienia (...) i w ramach swoich uprawnień. Natomiast zgodnie z treścią art. 812 § 5 k.c. ubezpieczyciel mógł wypowiedzieć umowę w przypadkach wskazanych w ustawie, a także z ważnych powodów określonych w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia. Co istotne ubezpieczyciel nie mógł uznać umowy za niebyłą, jak wynika z treści pisma z dnia 7 listopada 2018 r. (k.111).

Oskarżona zatem nie wprowadziła w błąd pokrzywdzonego co do zawarcia z nim umowy ubezpieczeniowej, nie wywiązała się natomiast ze swoich obowiązków pośrednika ubezpieczeniowego i nie przekazała składki. Może to pociągać za sobą roszczenie ubezpieczyciela o zapłatę tej kwoty, ale nie ma znaczenia dla uznania skutków prawnych zawarcia umowy. W realiach niniejszej sprawy można byłoby stwierdzić, że oskarżona wprowadziła w błąd pokrzywdzonego, gdyby nie była uprawnioną osobą do zawarcia umowy ubezpieczeniowej.

Podsumowując, uznać należy, że zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdza, że oskarżona działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadziła pokrzywdzonego w błąd i doprowadziła go w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Zgodnie zatem z treścią art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. należy uniewinnić ją od popełnienia zarzucanego jej czynu, uznając że nie popełniła ona przestępstwa zarzucanego jej w akcie oskarżenia. Należy zaznaczyć, że Sąd rozpoznaje sprawę w granicach zarzutów, a ewentualnie zmienić może kwalifikację prawną czynu, nie wychodząc wszakże poza granice zarzutu. Niewątpliwie natomiast orzeczenie zgodnie z postulatem obrońcy wyrażonym w mowie końcowej (k.204v) byłoby wyjściem poza granicę zarzutu, nie wspominając o tym, że pokrzywdzonym wskazanym przez oskarżyciela publicznego był Z. K., a nie (...).

Obrońca z urzędu wykonał swe obowiązki, lecz nie uzyskał za nie wynagrodzenia. Stąd, przyznano mu odpowiednie wynagrodzenie ze środków budżetowych.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z przepisem powołanym w punkcie III wyroku.