Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2019 roku

  Sąd Rejonowy w Kłodzku, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Izabela Kosińska-Szota

Protokolant: stażysta Kamila Kupiec

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2019 roku w Kłodzku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę 8 807,99 zł

I.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz powoda M. M. kwotę 6 807,99 zł (sześć tysięcy osiemset siedem złotych 99/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 6 272,99 zł od dnia 18 grudnia 2016 roku i od kwoty 535 zł od dnia 22 lutego 2017 roku;

II.  oddala dalej idące powództwo;

III.  rozstrzyga, że strona pozwana ponosi koszty procesu w 77 %, zaś powód w 23 % pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu;

IV.  nakazuje uiścić stronie pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kłodzku kwotę 849,75 zł (osiemset czterdzieści dziewięć złotych 75/100) tytułem brakujących kosztów sądowych;

V.  nakazuje ściągnąć stronie pozwanej z zasądzonego w pkt I roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kłodzku kwotę 253,82 zł (dwieście pięćdziesiąt trzy złote 82/100) tytułem brakujących kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1361/15

UZASADNIENIE

Strona powodowa S. w G. wniosła o zasądzenie od pozwanego P. O. kwoty 547,67 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 5 czerwca 2014 r. i zasądzenie kosztów procesu w kwocie 210,54 zł wskazując w uzasadnieniu pozwu, że (...) (która następnie została włączona do struktur organizacyjnych (...)) udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 4 500 zł na podstawie umowy z dnia 19 kwietnia 2012 r., która miała być zwracana w miesięcznych ratach. Strona powodowa podniosła, że wszystkie koszty dodatkowe, odsetki karne oraz koszty upomnień i windykacji zostały naliczone na skutek nieprzestrzegania przez pożyczkobiorcę planu spłaty, opóźnienia w spłacie zostały podjęte przez zewnętrzna firmę windykacyjną. Strona powodowa wskazała, że na wysokość zadłużenia składają się kapitał pożyczki 513,23 zł, odsetki karne do dnia wniesienia pozwu 34,44 zł.

Od wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 30 czerwca 2014 r. pozwany wniósł sprzeciw wnosząc o oddalenie powództwa w całości, przyznał, że zawarł umowę pożyczki w kwocie i w trakcie dokonywania spłaty w czerwcu i sierpniu 2012 r. dokonał wpłaty po terminie wyznaczonym w harmonogramie i od tego czasu trwa nieprzerwane wyjaśnianie rzekomych zaległości wobec powoda. Pozwany zarzucił, że strona powodowa za każdym razem wskazywała na inna podstawę naliczenia żądanej kwoty.

Pismem z dnia 21 maja 2015 r. syndyk masy upadłości spółdzielczej (...) w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. wstąpił do postępowania w miejsce Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej Wspólnota z siedzibą w G..

W odpowiedzi na sprzeciw pozwanego syndyk masy upadłości podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 kwietnia 2012 r. S. z siedzibą w Ł. przy ul. (...) i pozwany P. O. zawarli umowę pożyczki z całkowitą kwotą pożyczki 4 500 zł na okres od 19 kwietnia 2012 r. do 19 października 2013 r. Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd Kasy wynoszącej w dniu zawarcia umowy 20,5 % w skali roku. Zmiana rocznej stopy oprocentowania następowała raz na kwartał kalendarzowy przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy kredytu lombardowego ustalanej przez NBP. Spłata pożyczki następować miała w ratach miesięcznych płatnych bez wezwania w terminach i kwotach wskazanych harmonogramie spłaty pożyczki. Pozwany zgodnie z harmonogramem spłaty pożyczki wpłacać miał raty miesięczne w kwocie po 292,58 zł, ostatnia rata zaś w wysokości 292,53 zł.

Dowód:

- umowa pożyczki z dnia 19.04.2012 r. – k.53 - 58

- harmonogram spłat – k.59

- regulamin udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich – k.60 - 73

- uchwały nr 4/ (...) i (...) wraz z regulaminami udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich – k.74, 75 – 94, 95, 96 – 105

- uchwały nr 2/ (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...)

- k.106 verte, 107, 110 – 113, 112 – 113, 114 – 115, 116 117, 118 – 120

W dniu 28 maja 2012 r. pozwany wpłacił 293 zł tytułem pierwszej raty.

Dowód: dowód wpłaty z dnia 28.05.2012 r. – k.150

W dniu 4 lipca 2012 r. (...) wystawiła wezwanie zgodnie z którym zadłużenie wynosiło na dzień 4 lipca 2012 r. 325,39 zł, w tym zaległy kapitał 218 zł, odsetki umowne 73,15 zł odsetki karne 2,24 zł, koszty windykacji 32 zł. Za każdy następny dzień zwłoki w płatności pozwany winien był doliczyć odsetki 0,15 zł.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 04.07.2012 r. – k.121

W dniu 11 lipca 2012 r. pozwany wpłacił 325,39 zł tytułem raty za czerwiec wg wezwania do zapłaty i kwotę 293 zł tytułem raty za lipiec 2012 r.

Dowód: dowody wpłaty z 11.07.2012 r. – k.150

W dniu 20 sierpnia 2012 r. (...) wezwała pozwanego do zapłaty przeterminowanego zadłużenia wynoszącego na dzień 20 sierpnia 2012 r. 330,84 zł, na które składały się: zaległy kapitał 231,23 zł, odsetki umowne 67,35 zł, odsetki karne 0,26 zł i koszty windykacji 32 zł, za każdy następny dzień zwłoki pozwany obowiązany był doliczyć odsetki karne 0,16 zł.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 20.08.2015 r. – k.122

W dniu 4 września 2012 r. pozwany wpłacił kwotę 335 zł tytułem raty za sierpień 2012 i wg wezwania z 20 sierpnia 2012 r. plus 5 zł. Następnie pozwany dokonywał wpłat:

w dniu 18 września 2012 r. kwoty 308,01 zł,

w dniu 2 października 2012 r. kwoty 308,01 zł,

w dniu 19 listopada 2012 r. kwoty 308,01 zł,

w dniu 19 grudnia 2012 r. kwoty 308,01 zł,

w dniu 11 stycznia 2013 r. kwoty 308,01 zł,

w dniu 18 lutego 2013 r. kwoty 292,50 zł,

w dniu 18 marca 2013 r. kwoty 292,50 zł.

Dowód:

- dowody wpłat – k.150

- zeznania pozwanego – k.167

Pozwany nie otrzymał monitów w formie smsów, ani też monitów telefonicznych. W dniu 12 września 2012 r. u pozwanego pojawił się windykator, który chciał pozwanemu wręczyć pismo. Pozwany poinformował go, że sprawę prowadzi prawnik.

Dowód: zeznania pozwanego – k.167

(...) wystawiła kolejne wezwania do zapłaty skierowane do pozwanego wskazując, że na dzień 5 listopada 2012 r. zadłużenie wynosiło 157,16 zł, na dzień 4 grudnia 2012 r. – 187,84 zł, , na dzień 5 lutego 2013 r. 222,42 zł, na dzień 6 marca 2013 r. 262,73 zł. Wezwanie z dnia 3 kwietnia 2013 r. wystawione zostało przez (...) i określiło zadłużenie pozwanego na dzień 3 kwietnia 2013 r. na kwotę 303,03 zł.

Dowód: wezwania do zapłaty z 05.11.2012 r., 04.12.2012 r., 05.02.2013 r., 06.03.2013 r. i 03.04.2013 r. - k.123, 124, 125, 126 i 127

Pozwany nie dokonał wpłaty raty za kwiecień 2013 r. w terminie, w dniu 19 kwietnia 2013 r., lecz w dniu 29 kwietnia 2013 r. i wpłacił kwotę 300 zł. Kolejne raty wpłacał:

w dniu 15 maja 2013 r. kwotę 292,32 zł,

w dniu 17 czerwca 2013 r. kwotę 292 zł,

w dniu 3 lipca 2013 r. 5 zł za prowadzenie konta,

w dniu 19 lipca 2013 r. kwoty 292,32 i 5 zł,

w dniu 20 sierpnia 2013 r. kwoty 286,18 i 15 zł (301,18) zł,

w dniu 17 września 2013 r. kwoty 292 i 5 zł,

w dniu 17 października 2013 r. kwoty 298 zł.

Dowód: dowody wpłat 19 sztuk – k.150

(...) wystosowała wezwanie do pozwanego o zapłatę kwoty 803,96 zł pismem z dnia 20 sierpnia 2013 r.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 20.08.2013 r. – k.128

Pozwany wielokrotnie zwracał się o wyjaśnienie zaległości w spłacie pożyczki i wyliczenie zadłużenia. Z pism sporządzanych przez (...) nie sposób było określić, w jaki sposób dokonywano wpłat pozwanego. W pismach podawano, że na dzień 19 maja 2012 r. pozwany posiadał na indywidualnym koncie 15 zł i został ona zaliczona na pierwszą ratę.

Dowód:

- korespondencja stron, pisma strony powodowej z dnia 08.04.2013 r., 14.11.2013 r., 29.03.2013 r., 08.08.2013 r., 21.03.2014 r. – k.131 – 144, 7 verte – 8, 9 verte – 10, 10 verte, 11, 12, 13, 14, 15

- reklamacje z dnia 03.04.2013 r., 11.04.2013 r., 29.04.2013 r. – k.6, 6 verte, 7

- wniosek z 25.11.2013 r.

- wyliczenie – k.162 - 163

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dowodów zaoferowanych przez strony, które nie były kwestionowane co do ich prawdziwości i autentyczności. Jednak podlegały wnikliwej ocenie Sądu. W ocenie Sądu, zeznania pozwanego są wiarygodne i pozostają zasadniczo spójne z dowodami wpłat.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że syndyk masy upadłości S. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. nie wykazał legitymacji procesowej czynnej. Zwrócić należy uwagę, że pozwany P. O. zawierał umowę pożyczki w dniu 19 kwietnia 2012 r. ze S. z siedzibą w Ł.. Zarówno umowa, jak i wezwania do zapłaty z 4 lipca 2012 r., 20 sierpnia 2012 r., 5 listopada 2012 r., 4 grudnia 2012 r., 5 lutego 2013 r. i z 6 marca 2013 r. sporządzone były przez (...) w Ł.. Poczynając od 3 kwietnia 2013 r. wezwania były kierowane przez (...). Ponadto, do umowy, jako przepisy integralne, przedłożone zostały uchwały Zarządu (...), nie zaś (...). Brak jest jednak dowodu wykazującego, iż nastąpiło przejście uprawnień (...) z/s w Ł. na (...) z/s w G.. W pozwie elektronicznym ówczesna strona powodowa wskazała, że (...) z/s w Ł. została włączona do struktur (...), brak jest jednak dowodu na tę okoliczność.

Legitymacja procesowa to uprawnienie określonego podmiotu do występowania z roszczeniem przeciwko innemu podmiotowi, które znajduje oparcie bądź w określonym stosunku materialnoprawnym łączącym owe strony, bądź w ustawie. Tylko więc przepis prawa materialnego, stanowiącego podstawę interesu prawnego, stwarza dla określonego podmiotu legitymację procesową strony. Strona jest zatem pojęciem materialnoprawnym, a nie procesowym, a przeto o tym czy dany podmiot jest stroną postępowania cywilnego, tj., czy ma uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem, przesądzają przepisy prawa materialnego, mające zastosowanie w konkretnym stanie faktycznym, nie zaś przepisy procesowe.(wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - V Wydział Cywilny
z dnia 23 stycznia 2013 r. V ACa 1009/12). Z przeprowadzonych dowodów wynika, że pozwanego łączył stosunek prawny – umowa pożyczki - ze S.z/s w Ł., natomiast brak jest dowodu, na podstawie którego można byłoby ustalić, że ten stosunek prawny łączył następnie S. z/s w G.. W rozstrzyganej sprawie brakuje dokumentu wykazującego, że nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie pozwanego wobec (...) z siedzibą w Ł. przeszło na rzecz (...) z siedzibą w G.. Natomiast kwestia prowadzenia procesu z udziałem syndyka masy upadłości nie budzi wątpliwości wobec ogłoszenia upadłości w stosunku do (...). Jednak ze względu na to, że legitymacja procesowa jest przesłanką materialną, braną z urzędu przez Sąd, wobec jej niewykazania, powództwo podlegało oddaleniu.

Niezależnie od braku legitymacji procesowej czynnej, powództwo co do zasady i wysokości było bezzasadne.

Zgodnie z umową pożyczki pozwany obowiązany był do spłaty pożyczki wraz z należnymi odsetkami. Spłata miała następować w ratach miesięcznych płatnych bez wezwania w terminach i kwotach w harmonogramie spłaty pożyczki. Według harmonogramu 17 rat miało być w kwotach po 292,58 zł, a ostatnia 18 rata w kwocie 292,53 zł. Termin płatności rozpoczynał się 19 maja 2012 r. i kolejne raty miały być płatne każdego 19 – go kolejnego miesiąca do dnia 19 października 2013 r. W pkt 22 umowy pożyczki postanowiono, że w przypadku zaległości w spłacie pożyczki, pożyczkobiorca będzie zobowiązany do uiszczenia na rzecz Kasy opłat za czynności windykacyjne, które na dzień zawarcia umowy wynosiły 1,50 zł za monit SMS, 8 zł za monit telefoniczny, 32 zł za wezwanie do zapłaty, 150 zł tytułem opłaty za czynności windykacji terenowej (wizyta terenowa). Pożyczkobiorca dokonując spłaty zaległości obowiązany jest powiększyć spłacaną kwotę o kwoty należnych opłat wynikających z dokonanych monitów, wezwań lub zawiadomień.

Z dowodów wpłat złożonych przez pozwanego wynika, że raty za maj i czerwiec 2012 r. nie zostały uiszczone w terminie, rata za lipiec 2012 r. została zapłacona w terminie. Wskazać należy, że pozwany otrzymał wezwanie do zapłaty z dnia 4 lipca 2012 r. wg którego jego zadłużenie na dzień 4 lipca 2012 r. wynosiło 325,39 zł oraz 0,15 zł za każdy dzień zwłoki. Skoro pozwany dokonał wpłaty w dniu 11 lipca 2012 r. to za siedem dni opóźnienia winien dodatkowo+ zapłacić 1,05 zł tytułem dalszych odsetek karnych. Łącznie winien wpłacić kwotę 326,44 zł (325,39 zł i 1,05 zł.). Zadłużenie wyniosło 1,05 zł, ponieważ dalszych odsetek karnych pozwany nie uiścił. Jednocześnie pozwany 11 lipca 2012 r. wpłacił ratę za lipiec 2012 r. wysokości 293 zł, a rata wynosiła 292,58 zł, a więc o 0,42 zł więcej. Zaliczając ją na poczet zadłużenia 1,05 zł stwierdzić należy, że na dzień 11 lipca 2012 r. zadłużenie pozwanego wynosiło 0,63 zł (1,05 zł – 0,42 zł). W dniu 19 sierpnia 2012 r. pozwany nie uiścił raty i w dniu 20 sierpnia 2012 r. (...) sporządził wezwanie do zapłaty na kwotę 330,84 zł, przy czym wg (...) wysokość odsetek karnych wynosiła 0,26 zł. Pozwany wpłacił kwotę 335 zł. Wg wezwania zapłacić miał 330,84 oraz dodatkowo odsetki 0,16 zł za każdy dzień zwłoki. Data wyliczenia zadłużenia określona została na 20 sierpnia 2012 r., a pozwany dokonał wpłaty 4 września 2012 r., to za 15 dni zwłoki należne są odsetki karne w kwocie 2,40 zł. Zdaniem Sądu, skoro strona powodowa dokonała obliczeń przeterminowanego zadłużenia, to brak jest podstaw, a przede wszystkim dowodów, by stwierdzić, że było ono w innej wysokości. Dokonując zatem wyliczeń za 15 dni opóźnienia od 21 sierpnia 2012 r. (dnia następnego po dacie wskazanego wyliczenia na dzień 20.08.2012 r.) do dnia 4 września 2012 r. na kwotę 2,40 zł, pozwany winien był wpłacić łącznie 333,24 zł (330,84 zł + 2,40 zł), a wpłacił 335 zł. W związku z tym w ocenie Sądu, od dnia 4 września 2012 r . pozwany posiadał nadpłatę w wysokości 1,76 zł. Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z harmonogramem spłaty pożyczki raty miały wynosić miesięcznie 292,58 zł, pozwany w miesiącach wrzesień, październik, listopad i grudzień 2012 r. oraz styczeń 2013 r. dokonał wpłat w terminach wymagalności poszczególnych rat w kwotach wyższych, bo po 308,01 zł, a więc o 15,43 zł więcej co miesiąc, w sumie więcej, do stycznia 2013 r., o 77,15 zł (5x 15,43 zł). Następne raty za luty i marzec 2013 r. pozwany uiścił w terminie. Strona powodowa nie uwzględniła, że w lutym i marcu 2013 r. pozwany uiścił raty o 0,08 zł mniej niż w przedstawionym harmonogramie, wszak innego strona powodowa nie przedstawiła. W dniu 19 kwietnia 2013 r. pozwany obowiązany był zapłacić ratę 292,58 zł, choć w wyliczeniu określono ją na kwotę 292,32 zł, odsetki karne za 10 dni opóźnienia (19 %), a więc 9,96 zł, a wpłacił 300 zł, przy czym posiadał nadpłatę 1,76 zł z września 2012 r., 77,15 zł za okres od 19 września 2012 r. do stycznia 2013 r., łącznie 78,91 zł, od czego należy odjąć niższe wpłaty dwukrotnie o 0,08 zł, a więc 0,16 zł. Nadpłata w kwietniu wynosiła 78,75 zł, a następnie po wpłacie 29 kwietnia 2013 r. 76,21 zł. Pozostałe raty pozwany wpłacał terminowo w placówce (...)-u, co wynika jednoznacznie z pieczęci na dowodach wpłat.

Sąd, bacząc na dowody przeprowadzone w sprawie, w szczególności w postaci postanowień umowy i przepisów wynikających z regulaminu (dot. (...)), dowodów wpłat, wyliczenia k.162 – 163 uznał, że zupełnie bezzasadne były wezwania do zapłaty kierowane do pozwanego z 5 listopada 2012 r., 4 grudnia 2012 r., 5 lutego 2013 r., 6 marca 2013 r. i 3 kwietnia 2013 r. Strona powodowa nie wykazała w żaden sposób, z jakich względów wezwania te były sporządzane. Warto zwrócić uwagę, że w wezwaniach wskazywano za każdym razem koszty windykacji 32 zł, choć poczynając od 4 września 2012 r. pozwany nie posiadał w stosunku do (...), a tym bardziej do (...) żadnego przeterminowanego zadłużenia. Zauważyć należy, że w żadnym z wezwań z okresu listopad 2012 r. do kwiecień 2013 r. nie wskazano na koszt windykacji 150 zł, lecz 32 zł. Ponadto, co istotne strona powodowa w korespondencji z pozwanym wskazywała, że w dniu płatności pierwszej raty, 19 maja 2012 r. pobrała z jego indywidulanego konta 15 zł zaliczając ją na pierwszą ratę. Zatem odsetki karne za okres od 20 do 28 maja 2012 r. wyniosły 1,19 zł, 8 zł monit (vide: wyliczenie k.162). Wpłacając więc kwotę 293 zł 28 maja 2012 r., przy uwzględnieniu 15 zł pobranych z IKS pozwanego, łącznie 308 zł, pozwany posiadał nadpłatę 6,23 zł (rata 292,58 zł, 1,19 zł odsetki karne, 8 zł monit, razem 301,77 zł). W wyliczeniu k.162 zł w dniu 19 czerwca 2012 r. uwzględniono środki na koncie pozwanego 1,43 zł, zamiast 6,23 zł. To zaś dowodziłoby, iż w dniu 11 lipca 2012 r. pozwany nie posiadał żadnej zaległości, gdyby uwzględnić 15 zł pobrane z konta IKS w dniu 19 maja 2012 r.

Strona powodowa nie wykazała, by pozwany otrzymywał monit telefoniczny za 8 zł w związku z uchybieniem terminowi płatności pierwszej raty, który uwzględniono w wyliczeniach. Pozwany zaprzeczył, by takowy otrzymywał, w związku z tym rzeczą strony powodowej było wykazanie tych okoliczności. Niezależnie jednak od tego, pozwany dokonywał wpłat zgodnie z wezwaniami i ratami, a następnie, od 29 kwietnia 2013 r. wyliczeniami osoby przyjmującej wpłaty w placówce (...).

Zwrócić należy także uwagę, że według przedstawionych stronę powodową wyliczeń nie sposób ustalić jednoznacznie, w jaki sposób dokonywano wyliczeń, które istotnie nie są jasne i jednakowe w każdym z wyliczeń. Pozwany jednak wpłacał do 4 września 2012 r. również koszty windykacji 32 zł, które były ujmowane w wezwaniach do zapłaty.

Zupełnie bezzasadne było naliczenie pozwanemu opłaty 150 zł za czynności windykacyjne, która to opłata nie została wskazana w wezwaniach (z uwagi na zaliczanie wpłat pozwanego na poczet tej kwoty). Stwierdzić należy, że w kontekście powyższych wyliczeń, zarówno nie uwzględniających, jak i uwzględniających 15 zł na koncie IKS, opłata za czynności windykacyjne była nienależna nie tylko z powodu braku zadłużenia w okresie do 19 sierpnia 2012 r., lecz także ze względu na jej nieadekwatność w odniesieniu do zadłużenia pozwanego w okresie od 19 sierpnia do 4 września 2012 r. Wpłata w dniu 4 września 2012 r. skutkowała nadpłatą, a więc wizyta związana z czynnościami windykacyjnymi 12 września 2012 r. była bezprzedmiotowa. Pozostałe wyliczenia przedstawione przez stronę powodową skutkowały tylko spiralnym naliczaniem zadłużenia pozwanego, w związku z bezpodstawnie naliczanymi kosztami opłat windykacyjnych, na które zaliczano wpłaty pozwanego.

Wprawdzie w postępowaniu cywilnym obowiązuje zasada kontradyktoryjności, tym niemniej Sąd powinien czuwać na zachowaniem równości stron postępowania, zwłaszcza w sporach, w których po stronie pozwanej występuje konsument, postrzegany przez ustawodawcę jako słabsza strona stosunku prawnego, z którego wynika dochodzone roszczenie. Podkreślić trzeba, że ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. z 2000 r. Nr 22, poz. 271) zmienione zostało brzmienie przepisów art. 385 ¹ i 385 ² k.c. oraz dodano art. 385 ³ k.c. Przepisy te wprowadziły reżim ochronny w przypadku zawierania umów z konsumentami, implementując do prawa wewnętrznego przepisy Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Zgodnie z treścią art 385 ¹ §1 kc p ostanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Według § 3 cyt. przepisu nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Klauzula generalna z art. 385 ¹ §1 kc zawiera dwa kryteria oceny postanowienia umowy jako niedozwolonego, tj. dobre obyczaje i interesy konsumenta. Dobre obyczaje są w zasadzie równoważnikiem “zasad współżycia społecznego”, natomiast “interesy” konsumenta należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu bowiem znaleźć uzasadnienie takie okoliczności, jak zdrowie konsumenta, czy też jego czas zbędnie tracony, dezorganizacja toku życia, zawodu (patrz: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania. Tom I, pod redakcją Gerarda Bieńka, W – wa 2002, s.137. Zgodnie z zawartym w tym przepisie szczególnym kwalifikatorem naruszeń , muszą to być naruszenia “rażące”.

Nadto ustawodawca w art. 385 ³ kc wprowadził przepis, który ma charakter reguły interpretacyjnej, ukierunkowując ocenę konkretnego postanowienia w umowie konsumenckiej, kiedy zachodzą w tym przedmiocie wątpliwości. Zawarte w tym przepisie wyliczenie postanowień, choć obszerne, ma charakter jedynie przykładowy, a cechą wspólną wymienionych tam klauzul jest, że jako takie nie są one zabronione w obrocie powszechnym ani konsumenckim, a jedynie mogą zostać uznane za niedozwolone wobec konsumentów. W myśl art. 385 ³ kc pkt 17 w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego. Klauzula generalna zawarta w art. 385 ¹ §1 k.c. znajduje zastosowanie do wszystkich umów konsumenckich bez względu na to, czy przy ich zawieraniu posłużono się wzorcem umowy, czy też nie. Zauważyć przy tym należy, że w treści umowy konsumenckiej zawartej z użyciem wzorca mogą poza postanowieniami z tego wzorca znaleźć się również postanowienia uzgodnione indywidualnie z konsumentem; a także, wobec wąsko ujętego pojęcia “postanowień uzgodnionych indywidualnie”, postanowienia na których treść konsument nie miał żadnego wpływu. Nie ulega wątpliwości, że obowiązująca i powszechnie aprobowana w prawie obligacyjnym zasada swobody umów, realizowana może być jedynie pod kontrolą prawa. Sąd może bowiem dokonywać oceny, czy dane postanowienia zawartej umowy są zgodne z obowiązującym prawem. Istnieją przeto przewidziane prawem instrumenty umożliwiające kontrolę umowy, które mogą być również wykorzystywane do kontroli sprawowanej z uwagi na specyficzny interes konsumenta. Ocena dokonywana w toczącym się między przedsiębiorcą a konsumentem sporze (in concreto), może dotyczyć sposobu korzystania z prawa podmiotowego (art. 5 k.c.), a więc w jaki sposób umowa jest realizowana wobec konsumenta, a także kontroli treści umowy w oparciu o przepisy art. 58 k.c. i 353 ¹ k.c.

O ile postanowienia uzgodnione indywidualnie podlegają ocenie w świetle art. 58 k.c., 353 ¹ k.c. i 5 k.c., a ponadto na podstawie art. 385 ¹§1 k.c., o tyle postanowienia z wzorca oraz postanowienia, na których treść konsument nie miał wpływu, a także umowy konsumenckie zawarte bez posłużenia się wzorcem podlegają ocenie w świetle cyt. wyżej klauzuli generalnej z art 385 ¹ §1 k.c.

Zgodnie bowiem z cyt. wyżej przepisem art. 385 ¹ §2 k.c. postanowienie niedozwolone nie wiąże konsumenta. W myśl tego przepisu sankcja przy kontroli dokonywanej w konkretnej sprawie polega na tym, że postanowienie umowne uznane za niedozwolone staje się bezskuteczne, natomiast umowa jest wiążąca w pozostałym zakresie. W przeciwieństwie do unormowania z art. 58 k.c., ani doniosłość zakwestionowanego postanowienia dla któregokolwiek z kontrahentów nie ma znaczenia dla ubezskutecznienia tego postanowienia, ani na miejsce takiego postanowienia nie wchodzi dyspozycja normy prawnej. Na marginesie wskazać należy, że to właśnie opisane wyżej konsekwencje zastosowania art. 58 k.c., mogące niejednokrotnie prowadzić – wbrew woli konsumenta - do uznania nieważności całej umowy, stały się podstawą do odstąpienia zastosowania w cyt. klauzuli generalnej sankcji nieważności.

Sankcja z art. 385 ¹ §1 i 2 k.c. jest bardziej dotkliwa dla przedsiębiorcy zważywszy, że niejako automatycznie “ex lege” usuwa z umowy to właśnie postanowienie, które “obliczone” było na przysporzenie mu jakichś korzyści.

Konsekwencją abuzywności (szkodliwości) klauzuli jest jej bezskuteczność, która wynika z samego prawa, bez potrzeby kierowania przez uprawnionego stosownego żądania wobec organu stosującego prawo, a ewentualne orzeczenie sądu w tej kwestii ma charakter deklaratywny. Wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie należy rozstrzygać za pomocą cyt. wyżej Dyrektywy, według której obowiązkiem Państw Członkowskich jest zapewnienie, aby umowy zawierane z konsumentami nie zawierały nieuczciwych warunków. Państwa Członkowskie powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami oraz, jeżeli takie warunki zostają w nich zawarte, aby nie były one wiążące dla konsumenta oraz zagwarantować, żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem, że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać. Z powołanych założeń celowościowych cyt. dyrektywy wynika jednoznacznie, iż rzeczą organów stosujących prawo - sądu jest zapewnienie konsumentowi - jako stronie słabszej, skutecznej ochrony przed wszelkimi działaniami przedsiębiorców zmierzającymi do wykorzystania swojej dominującej pozycji z pokrzywdzeniem konsumenta.

Nie ulega wątpliwości, że zarówno cyt. dyrektywa, jak i przepisy art. 385 ¹ k.c. - 385 ³ k.c., będące implementacją do prawa wewnętrznego tej dyrektywy, są “obliczone” na konsumenta nie znającego prawa, a także na jego nieuwagę, lekkomyślność, brak dociekliwości, który z reguły nie zdaje sobie sprawy z przyszłych rzeczywistych skutków postanowień, jakie są mu proponowane przez profesjonalistę i działa w zaufaniu, że ich przyjęcie nie będzie dla niego niekorzystne. Skoro więc konsument z założenia nie zna obowiązującego prawa, nie sposób wymagać, by miał on świadomość, że zawarte w umowie postanowienia są niedozwolone i w związku z tym, by podnosił skutecznie zarzuty.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie mamy do czynienia z roszczeniami wynikającymi z umowy zawartej pomiędzy profesjonalnym przedsiębiorcą a konsumentem. Obowiązkiem Sądu było więc skontrolowanie, czy umowa łącząca pozwaną z cedentem nie zawierała niedozwolonych postanowień umownych. W ocenie Sądu zastrzeganie we wzorcu umownym, którym posługiwał się pożyczkodawca – obowiązku pożyczkobiorcy zapłaty rażąco wygórowanych kosztów wysyłania kolejnych wezwań do zapłaty, stanowiło posługiwanie się niedozwolonymi postanowieniami umownymi, które nie wiążą strony – konsumenta.

W niniejszej sprawie zwrócić należy uwagę, że koszty naliczane pozwanemu tytułem opłat windykacyjnych zgodnie z pkt 22 umowy miały być uwzględniane we wpłatach przez pożyczkodawcę automatycznie po ich dokonaniu. Taki stan rzeczy, jak w niniejszej sprawie skutkował tym, że pozwanemu naliczane było zadłużenie w związku z zaliczaniem wpłat najpierw na poczet opłat za monit i następnie wezwania do zapłaty oraz za czynności windykacji terenowej, choć pozwany nie miał w większości przypadków wiedzy o ich dokonaniu. Z tych względów nie mógł automatycznie doliczać tych opłat. Nałożenie takich obowiązków na pozwanego, nawet biorąc pod uwagę, że ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie zakazuje takich opłat, było nieuprawnione. Ponadto, nie sposób nie uwzględnić, że nawet przy uznaniu jakiegokolwiek minimalnego (0,64 zł do 2,40 zł) zadłużenia pozwanego występującego z przerwami w okresie od 19 maja 2012 r. do 4 września 2012 r. koszty opłat windykacyjnych znacząco przewyższały to zadłużenie i już tylko z tego względu nie mogą być naliczone jako nieadekwatne. W ocenie Sądu naliczanie kosztów wysłania kolejnych wezwań do zapłaty, opłat za czynności windykacji terenowej nie znajduje żadnego uzasadnienia w rzeczywistych kosztach tej czynności i stanowi rażąco wysokie koszty windykacyjne, zważywszy, że znacznie przekraczają one wysokość naliczonych odsetek umownych, zastrzeżonych w przedmiotowej umowie pożyczki w wysokości maksymalnej przewidzianej w art. 359 § 2 ¹ k.c.

Dodatkowo wskazać wypada, że w sprawie opłat windykacyjnych wielokrotnie wypowiadał się Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznając takie opłaty za niedozwolone wzorce umowne. Sąd ten, jak i Sąd Apelacyjny w Warszawie w związku z rozpoznawaniem apelacji od takich orzeczeń, wskazywał również na to, że koszty windykacyjne nie znajdują żadnego uzasadnienia w poczynionych nakładach na koszty windykacji, koszty te nie mogą abstrahować od podjętych działań. (por. wyroki w sprawach sygn. akt XVII Amc 13/08, XVII Amc 5597/11, XVII Amc 5474/11, XVII Amc 1765/11, XVII Amc 323/12, XVII Amc 5345/11).

Mając te okoliczności na względzie, Sąd oddalił powództwo.