Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2018 r., wydanym w sprawie z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej w W. przeciwko D. Ł. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Zgierzu zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 37.943,40 zł oraz kwotę 496,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, nie obciążył pozwanej obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych oraz ustalił wynagrodzenie reprezentującego ją pełnomocnika z urzędu na kwotę 2.952,00 zł, nakazując wypłacić tę należność ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 2 marca 2015 r. strony zawarły umowę kredytu konsumpcyjnego gotówkowego, przy czym kredyt został udzielony w kwocie 40.491,29 zł na okres 72 miesięcy. W umowie wskazano, że adresem zameldowania pozwanej jest ul. (...) w G., zaś adresem korespondencyjnym ul. (...) w G.. W dniu 27 maja 2016 r. strony zawarły aneks do umowy, który potwierdzał zaległości w spłacie zobowiązań, wydłużając jednocześnie okres spłaty kredytu. Skapitalizowana kwota kredytu pozostała do spłaty wynosiła 35.504,08 zł, a harmonogram spłat został ustalony do dnia 7 marca 2023 r. W aneksie wskazano, iż adresem zamieszkania pozwanej jest ul. (...) w G., zaś ul. (...) w G. jest jej adresem korespondencyjnym; w harmonogramie spłat jej adres został wskazany jako ul. (...). Umowa, aneks i harmonogram zostały podpisane przez D. Ł.. Pismem z dnia 16 listopada 2016 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 2.089,71 zł pod rygorem wypowiedzenia umowy – w terminie 14 dni od otrzymania wezwania – a pismem datowanym na dzień 19 grudnia 2016 r. złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w związku z nieuregulowaniem zaległości w spłacie kredytu. W dniu 22 lutego 2017 r. bank skierował do D. Ł. ostateczne wezwanie do zapłaty. Zadłużenie pozwanej wykazane w księgach powódki na dzień 3 marca 2017 r. wynosiło 37.943,40 zł. Bank kierował korespondencję do D. Ł. na adres przy ul. (...). W chwili zawarcia umowy pozwana zamieszkiwała w dwóch miejscach tj. przy ul. (...) oraz przy ul. (...), a korespondencję w 2016 roku odbierała pod obydwoma adresami. Sąd ustalił ten stan faktyczny przede wszystkim w oparciu o dokumenty, których prawdziwość nie była przez strony kwestionowana, w szczególności pozwana nie zaprzeczyła zawarciu umowy kredytowej i złożeniu podpisów na umowie i na harmonogramie spłat kredytu.

Sąd meriti uznał powództwo za zasadne w całości, wskazując jako podstawę prawną roszczenia powódki art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2187 ze zm.), w myśl którego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Wskazał, że D. Ł. zawarła z powódką umowę kredytu gotówkowego, zobowiązując się do spłaty na warunkach określonych w umowie, jednak z tego zobowiązania się nie wywiązywała. Odnotowano, że pozwana podniosła, iż wypowiedzenie umowy przez bank było bezskuteczne, jednak Sąd był w tej kwestii odmiennego zdania, gdyż z wyjaśnień samej kredytobiorczyni wynikało, że w 2016 r. zamieszkiwała także przy ul. (...) i tam również odbierała korespondencję, a tym samym wypowiedzenie oraz wezwania do zapłaty były przez powódkę kierowane na prawidłowy adres. Sąd Rejonowy stwierdził dalej, że na dochodzoną pozwem kwotę 37.943,40 zł składa się 35.504,08 zł kapitału, 2.194,29 zł odsetek umownych za okres korzystania z kapitału, 228,48 zł odsetek karnych oraz 16,55 zł opłat i prowizji, a sposób wyliczenia tych należności powódka przedstawiła w raporcie zestawienia należności i spłat kredytu za okres od 2 marca 2015 r. do 7 lutego 2017 r., zaś pozwana nie wykazała, aby dokonała jakichkolwiek innych wpłat, nieuwzględnionych w tym zestawieniu, ani też nie zakwestionowała sposobu zarachowania swoich wpłat. Kwoty dochodzone pozwem znalazły również odzwierciedlenie w wyciągu z ksiąg bankowych z dnia 3 marca 2017 r. poprzedzającym wniesienie pozwu do Sądu. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., jednak z uwagi na znaczne zadłużenie pozwanej odstąpiono od obciążania jej obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczonej opłaty sądowej od sprzeciwu złożonego w postepowaniu elektronicznym; ponadto Sąd przyznał ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu pełnomocnikowi reprezentującemu D. Ł. z urzędu kwotę 2.952,00 zł tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną, która to należność obliczona została na podstawie § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714).

Apelację od tego wyroku – w części zasądzającej należność dochodzoną pozwem oraz koszty procesu – złożyła pozwana, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenia na rzecz reprezentującego ją pełnomocnika kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, przy czym pełnomocnik ten oświadczył, że nie zostały one pokryte w całości ani w części. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono błędy w ustaleniach faktycznych polegające na nieusprawiedliwionym uznaniu, że:

• pozwanej skutecznie wypowiedziano umowę kredytu w sytuacji niedochowania przez powoda warunków umowy (przekazanie planu spłaty rat kredytu);

• na dzień wypowiedzenia umowy istniało wymagalne zadłużenie pozwanej pozwalające na złożenie oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy kredytu.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podniosła ponadto, że do skutecznego wypowiedzenia umowy nie doszło, gdyż oświadczenie banku w tym przedmiocie zostało do niej skierowane na niewłaściwy adres.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanych na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił następującą okoliczność faktyczną:

W dniu 27 maja 2016 r. D. Ł. podpisała dokument zatytułowany „karta informacyjna klienta – zgłoszenie/zmiana danych”, w którym podała bankowi jako swój adres do korespondencji – (...)-(...) G., ul. (...) (karta informacyjna, k. 79).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna. Przed odniesieniem się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych stwierdzić należy, że opisany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stan faktyczny sprawy został ustalony prawidłowo i ustalenia te mogą zostać – z powyższym niewielkim uzupełnieniem – uznane za własne przez Sąd rozpoznający złożony środek odwoławczy.

Niezrozumiały jest zarzut apelującej, że nie przekazano jej planu spłaty rat kredytu, skoro w aktach sprawy znajduje się – co odnotował Sąd I instancji – jej oświadczenie, iż harmonogram spłat otrzymała, co dodatkowo potwierdziła też podczas składania wyjaśnień przed Sądem. Dodatkowo stwierdzić można, że z apelacji nie wynika, z jakich przyczyn skarżąca uważa, iż efektem prawnym ewentualnego niedoręczenia jej harmonogramu spłat miałaby być bezskuteczność dokonanego wypowiedzenia, skoro taki warunek skuteczności nie wynika ani z postanowień umowy, ani z przepisów prawa. Bezsprzecznie, gdyby opisywany w apelacji stan rzeczy faktycznie zaistniał, mielibyśmy do czynienia z niewykonaniem przez bank jednego z postanowień umownych, jednak ustawa, a w szczególności art. 471 k.c., wiąże z taką sytuacją zaistnienie obowiązku odszkodowawczego, nie zaś utratę przez kredytodawcę uzgodnionego umownie prawa do wypowiedzenia umowy. Zarzut dotyczący rzekomo błędnego uznania wypowiedzenia za skuteczne, pomimo niedoręczenia pozwanej harmonogramu spłaty kredytu, jest, zdaniem Sądu II instancji, oczywiście chybiony, przede wszystkim dlatego, że zgromadzony materiał dowodowy świadczy niezbicie, iż D. Ł. ten harmonogram otrzymała.

Nie można też zgodzić się z zarzutem, w ramach którego autorka apelacji wywodzi, że nie została udowodniona okoliczność, która tym razem rzeczywiście w myśl postanowień umownych stanowi warunek skuteczności wypowiedzenia umowy kredytu, a więc fakt niespłacenia w chwili wypowiedzenia w całości lub w części przynajmniej dwóch rat kredytowych; skarżąca stoi na stanowisku, że w szczególności dowodem tego faktu nie może być złożony do akt sprawy wyciąg z ksiąg bankowych. Zauważyć należy jednak, że strona powodowa przedstawiła w graficznej formie tabeli (k. 80) twierdzenia faktyczne co do tego, w jakich datach i w jakich kwotach D. Ł. spłacała swój dług kredytowy, a z twierdzeń tych dość jasno wynika, że po dacie zawarcia aneksu do umowy w dniu 27 maja 2015 r. nie odnotowano jakichkolwiek wpłat od kredytobiorczyni. Przypomnieć należy, że to do dłużnika należy, zgodnie z art. 6 k.c., wykazanie, że obciążający go dług spłacił, tymczasem pozwana ani nie przedstawiła dowodów zapłaty, ani nawet wyraźnie twierdzeniom banku nie zaprzeczyła, stwierdzając podczas przesłuchania, że nie pamięta, do kiedy spłacała należności z tytułu kredytu. W tej sytuacji nie budzi większych wątpliwości Sądu – w świetle całokształtu materiału zgromadzonego w aktach sprawy – że choć aneks przewidywał trzymiesięczną karencję w spłacie, to na chwilę wypowiedzenia umowy kredytu w grudniu 2016 r. skarżąca zalegała już z zapłatą kilku rat kredytowych, a dalszą konkluzją wynikającą z takiego stanu rzeczy jest konieczność przyjęcia, iż po stronie kredytodawcy powstało uprawnienie do wypowiedzenia umowy kredytu, zaś skorzystanie z niego przez powódkę należy ocenić jako w pełni skuteczne.

Jeśli natomiast chodzi o podnoszone w apelacji kwestie skutecznych doręczeń wezwania do zapłaty oraz oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, to zwrócić trzeba uwagę na dokument złożony przez powoda wraz z pismem procesowym z dnia 18 kwietnia 2018 r. – zatytułowany „karta informacyjna klienta – zgłoszenie/zmiana danych” – którego treść daje podstawy, by przyjąć, że D. Ł. w dniu 27 maja 2016 r. podała bankowi dwa adresy korespondencyjne: jeden w aneksie do umowy kredytowej ((...)-(...) G., ul. (...)) oraz drugi w przywołanym dokumencie ((...)-(...) G., ul. (...)). Zarówno wezwanie do zapłaty, jak i wypowiedzenie umowy zostało przesłane na drugi z tych adresów, co przyznaje sama pozwana w piśmie procesowym z dnia 7 marca 2018 r. W tej sytuacji nie wydaje się, aby powodowi można było postawić zasadny zarzut nieprawidłowego doręczenia, skoro bezspornie skorzystał z jednego z adresów do korespondencji wskazanych w tym celu przez samą kredytobiorczynię. W okolicznościach niniejszej sprawy stwierdzić więc należy, że zarówno zaistniały materialnoprawne przesłanki skuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej, jak również oświadczenie o wypowiedzeniu można z powodzeniem uznać za złożone pozwanej w taki sposób, że mogła się z powodzeniem zapoznać z jego treścią – a zatem za złożone skutecznie w rozumieniu art. 61 § 1 zd. I k.c. Z upływem terminu wypowiedzenia wierzytelność banku stała się wymagalna, zatem co do zasady powódce przysługiwało roszczenie objęte pozwem; jego wysokość nie była kwestionowana przez pozwaną ani przed Sądem I instancji, ani w postępowaniu odwoławczym.

Rozstrzygnięcie Sądu meriti jest więc prawidłowe, a argumenty i zarzuty podniesione w apelacji nie mogły odnieść zamierzonego skutku, wobec czego złożony środek odwoławczy podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd II instancji przyznał ponadto ze Skarbu Państwa adwokatowi reprezentującemu skarżącą z urzędu należne mu wynagrodzenie wraz z podatkiem od towarów i usług, określając jego wysokość w oparciu o § 16 ust. 1 pkt. 1 w związku z § 8 pkt. 5 i w związku z § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714 ze zm.). Brak było podstaw do przyznania stronie powodowej jakichkolwiek kosztów postępowania apelacyjnego, ponieważ nie zostało wykazane, by powódka poniosła jakiekolwiek koszty na tym etapie sprawy.