Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 października 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił ubezpieczonej G. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Decyzja została wydana na podstawie art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz.1270).

W uzasadnieniu decyzji Zakład wskazał, iż komisja lekarska stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji G. W. wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zdaniem ubezpieczonej orzeczenie komisji lekarskiej ZUS jest niesłuszne, gdyż od czasu incydentów z marca 2017 roku (zawrotów głowy i zaburzeń równowagi), mimo rozpoczęcia leczenia, przyjmowania leków, stan zdrowia nie uległ poprawie w stopniu wystarczającym do podjęcia pracy. Nadal towarzyszy jej uczucie lęku, pojawiają się zawroty głowy i zaburzenia równowagi, których nie może kontrolować. Pozostaje pod opieką psychiatry, neurologa, okulisty.

Dodatkowo wskazała, iż została zaliczona do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona G. W. urodziła się (...).

Ubezpieczona ma wykształcenie średnie, ukończyła liceum ogólnokształcące. Pracowała jako portier, sprzedawca, pomoc rzeźnika, rozbieracz mięsa wieprzowego, a ostatnio do 31 marca 2017 roku, jako rozbieracz – wykrawacz.

(świadectwa pracy – k.9, k.10-11, k.12-13, k.14, k.15 akt ZUS)

Od 20 lutego 2017 roku ubezpieczona była niezdolna do pracy i do 21 sierpnia 2017 roku otrzymywała zasiłek chorobowy, a od 22 sierpnia 2017 roku do 16 sierpnia 2018 roku świadczenie rehabilitacyjne.

(zaświadczenie – k.58-59 akt ZUS)

W dnu 27 lipca 2018 roku ubezpieczona złożyła wniosek o rentę.

(wniosek – k.1-5 akt ZUS)

Ubezpieczona w 10-leciu przed złożeniem wniosku o rentę posiada 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

(okoliczność bezsporna)

Orzeczeniem z dnia 5 września 2018 roku lekarz orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonej, komisja lekarska ZUS również stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

(orzeczenia – k.73, k.75 akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 12 września 2018 roku ubezpieczona została zaliczona do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu chorób o symbolu 10-N. Orzeczenie zostało wydane do 30 września 2020 roku.

W orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności stwierdzono, że ubezpieczona wymaga zatrudnienia w warunkach pracy chronionej.

(odpis orzeczenia – k.5)

U ubezpieczonej rozpoznano przemijającą niewydolność krążenia mózgowego (T.) w wywiadzie.

Ubezpieczona z powodu zaburzeń równowagi była hospitalizowana w lutym 2107 roku. Wykonane badanie TK głowy nie wykazało objawów uszkodzenia mózgowia, również badanie USG D. tętnic szyjnych nie wykazało zaburzeń przepływowych. Badanie (...) z kontrastem głowy wykazało niewielkie poniedokrwienne zmiany w płatach czołowych.

(opinia biegłego neurologa – k.45-47)

Ubezpieczona cierpi z powodu zaburzeń depresyjnych i lękowych, mieszanych oraz innych organicznych zaburzeń osobowości i zachowania spowodowanych uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu.

Głównym problemem ubezpieczonej są zawroty głowy oraz wtórny lęk przed wychodzeniem z domu.

Ubezpieczona funkcjonuje prawidłowo społecznie, robi zakupy, nie ma objawów psychotycznych i zaburzeń nastroju.

(opinia biegłego psychiatry – k.50-53)

Ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

(opinia biegłego neurologa – k.45-47, opinia biegłego psychiatry – k.50-53)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów w ww. dokumentów, których strony nie kwestionowały pod względem autentyczności.

W toku postępowania ubezpieczona zakwestionowała opinię komisji lekarskiej ZUS, którą stwierdzono, że nie jest niezdolna do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych neurologa oraz psychiatry.

W ocenie Sądu brak jest podstaw by kwestionować powyższe opinie. Opinie są rzetelne, a wynikające z nich wnioski logiczne i prawidłowo uzasadnione. Opinie nie zawierają braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy – wpływu stwierdzonych u ubezpieczonej schorzeń na zdolność do pracy.

Opinie zostały wydane po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej i analizie dokumentacji medycznej (także aktualnej). Biegli nie wskazywali również na konieczność oceny stanu zdrowia ubezpieczonej przez biegłych z zakresu innych dziedzin medycyny.

Żadna ze stron postepowania nie składała zastrzeżeń do opinii biegłych.

Należy zauważyć, iż dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 niepublikowany).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1270) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy;

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia (…), albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Warunki wskazane w art. 57 ww. ustawy muszą być spełnione łącznie by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na wstępie rozważań należy przypomnieć, iż postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego i nie może polegać na zastępowaniu tego organu w wydawaniu decyzji ustalających świadczenie z ubezpieczeń społecznych. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 2004 roku, II UK 395/03 oraz z dnia 7 lutego 2006 roku, I UK 154/05). Stąd też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od niezdolności ubezpieczonego do pracy powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ rentowy po stronie ubezpieczonego występowały w tym zakresie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej G. W. pod kątem jej zdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art. 12 ww. ustawy o emeryturach i rentach osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (czyli naruszenie sprawności organizmu) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy).

Naruszenie sprawności organizmu jest stopniowalne w kontekście jego skutków, to jest utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (częściowa niezdolność do pracy – art. 12 ust. 3 ww. ustawy) oraz utraty zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy (całkowita niezdolność do pracy – art. 12 ust.2 ww. ustawy). Utrata zdolności do pracy zarobkowej oznacza obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania. Naruszenie sprawności organizmu jest oceniane pod kątem możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji (art. 13 ust. 1 punkt 1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej, jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko, jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych.

W niniejszym postępowaniu należało zatem ustalić, czy ubezpieczona jest zdolna do wykonywania pracy w dotychczasowym pełnym zakresie, czy jej kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Należy także wskazać, iż o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (też w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie, co do przekwalifikowania jest pozytywne).

Należy także wskazać, iż na pojęcie kwalifikacji zawodowych składają się posiadana (rzeczywista) wiedza i umiejętności (wyuczone i faktycznie nabyte, wykorzystywane, jak i dotychczas niewykorzystywane). Przy stosowaniu art. 12 ww. ustawy konieczne jest dokonanie indywidualnej oceny rzeczywistych umiejętności i kompetencji z uwzględnieniem jednostkowej sytuacji pracownika na rynku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2016 roku, III UK 120/15). Ocena taka została dokonana na podstawie stosownych ustaleń w opiniach biegłych.

Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczonej stwierdzono w wywiadzie przemijającą niewydolność krążenia mózgowego (T.) oraz zaburzenia depresyjne i lękowe, mieszane oraz inne organiczne zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu. Wykonane badanie TK głowy nie wykazało objawów uszkodzenia mózgowia, a badanie USG D. tętnic szyjnych nie wykazało zaburzeń przepływowych. Badanie (...) z kontrastem głowy wykazało niewielkie poniedokrwienne zmiany w płatach czołowych.

Z ustaleń Sądu wynika, iż głównym schorzeniem ubezpieczonej są zawroty głowy oraz wtórny lęk przed wychodzeniem z domu. Ubezpieczona mimo stwierdzonych u niej schorzeń jest zdolna do wykonywania pracy zarobkowej, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami i wykształceniem. Ubezpieczona ma wykształcenie średnie, pracował jako pracownik produkcji i taką pracę może wykonywać. Ubezpieczona funkcjonuje prawidłowo społecznie, nie ma objawów psychotycznych ani zaburzeń nastroju.

Ubezpieczona jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu chorób układu nerwowego. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na okres do 30 września 2020 roku.

Odnosząc się do powyższego orzeczenia należy wskazać, że zgodnie z treścią art.2 punkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz.511 ze zm.) niepełnosprawności - oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art.4 ust. 2 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Pojęcie niepełnosprawności jest pojęciem szerszym niż pojęcie niezdolności do pracy w rozumieniu ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje swym zakresem niezdolność do wykonywania zatrudnienia, co znajduje wyraz w określeniu osoby niepełnosprawnej jako tej, która uzyskała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji więc, każda osoba niezdolna do pracy jest osobą niepełnosprawną, choć nie każda osoba niepełnosprawna jest osobą niezdolną do pracy. Na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do utożsamiania niepełnosprawności i niezdolności do pracy i negowania istniejących między nimi różnic. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej, jak i w zakresie orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 roku, II UK 386/02). W uzasadnieniu cytowanego wyroku Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż że nie w każdym przypadku niepełnosprawność w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej pokrywa się z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po pierwsze ustawa o rehabilitacji zawodowej (…) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po drugie niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożliwość wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art.5 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy.

Reasumując w ocenie Sądu zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest prawidłowa, co skutkuje oddaleniem odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć ubezpieczonej z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

3 lipca 2019 roku