Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 lipca 2018 roku

Pozwem z dnia 5 kwietnia 2016 roku (k. 2-5) powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty InSecura z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej T. U. kwoty 4.504,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż strona pozwana w dniu 9 sierpnia 2010 r. zawarła umowę pożyczki o nr (...) z poprzednikiem prawnym powoda, obecnie działającym pod firmą (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w G.. Pozwana zawierając umowę zobowiązała się do zwrotu otrzymanej kwoty pożyczki wraz z należnościami ubocznymi, prowizjami, kosztami, opłatami i odsetkami w terminie i na zasadach określonych precyzyjnie w umowie. Powód podniósł, iż pozwana pomimo upływu terminu płatności nie uregulowała zobowiązania, wobec czego roszczenie stało się wymagalne w dniu 16 kwietnia 2011 roku. Wierzytelność przysługująca (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., przeciwko pozwanej została wniesiona przez spółkę jako komandytariusza, tytułem wkładu niepieniężnego do spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w G. na podstawie umowy zawartej w dniu 3 listopada 2015 roku, w formie aktu notarialnego. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w G., na podstawie umowy przelewu wierzytelności nr (...) z dnia 25 listopada 2015 roku, zbyła wierzytelność względem pozwanej na powoda. Powód pismem z dnia 23 grudnia 2015 roku poinformował pozwaną, o dokonaniu przelewu wierzytelności oraz wezwał do uregulowania należności, dążąc jednocześnie do polubownego rozwiązania sporu. Powód podał, że dochodzi w niniejszym postępowaniu zapłaty kwoty 4.504,54 zł stanowiącej skapitalizowaną sumę następujących należności: niespłacony kapitał 2.304,64 zł, niespłacone odsetki za opóźnienie naliczone przez pierwotnego wierzyciela w kwocie 1.949,85 zł, niespłacone odsetki umowne naliczone przez pierwotnego wierzyciela w kwocie 89,96 zł, niespłacona należność z tytułu kosztów windykacyjnych naliczonych przez pierwotnego wierzyciela w kwocie 90 zł oraz naliczone przez powoda odsetki ustawowe od dnia 02 listopada 2015 roku do dnia sporządzenia pozwu, w kwocie 70,09 zł (pozew k. 2-6).

W dniu 29 kwietnia 2016 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie, w II Wydziale Cywilnym wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. II Nc 3124/16, w którym nakazał pozwanej aby zapłaciła na rzecz powoda kwotę 4.504,54 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu (nakaz zapłaty k. 91).

Pozwana T. U. skutecznie złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając nakaz zapłaty w całości oraz wnosząc o obciążenie kosztami procesu powoda. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana zgłosiła zarzut bezwzględnej nieważności umowy pożyczki z dnia 9 sierpnia 2010 r. Pozwana podniosła, iż umowę należy uznać za nieważną, gdyż w czasie jej zawierania pozwana znajdowała się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Pozwana jest osobą niepełnosprawną intelektualnie. Do zawarcia umowy pozwana została nakłoniona przez swoją siostrę E. S., której pozwana nie potrafiła się sprzeciwić. E. S. wykorzystując niepełnosprawność intelektualną pozwanej, skłoniła ją do zawarcia umowy, a następnie odebrała jej pieniądze pochodzące z pożyczki. W razie nieuwzględnienia powyższych zarzutów pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, do którego doszło 10 sierpnia 2013 r. wobec zastosowania w sprawie niniejszej 3 letniego terminu. (sprzeciw k. 100-103v).

S ąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 sierpnia 2010 roku, pomiędzy (...) spółką akcyjna z siedzibą w G. a pozwaną T. U. została zawarta umowa pożyczki o nr (...). Na mocy tej umowy, pozwanej została udzielona pożyczka w wysokości 3306 zł. Pożyczka została udzielona pozwanej na następujących warunkach: oprocentowanie pożyczki wynosiło 15,38%, łączna kwota odsetek 214 zł, a kwota do wypłaty dla pozwanej 2000 zł. Pozwana zobowiązała się zwrócić całą kwotę pożyczki oraz zapłacić łączną kwotę odsetek w ten sposób, że wpłaci sumę 3520 zł, w 40 tygodniowych ratach w wysokości 88 zł każda (dowód: umowa pożyczki k. 20-21, wniosek o udzielenie pożyczki k. 121).

W dniu 03 listopada 2015 roku została zawiązana spółka komandytowa pod firmą (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w G.. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. będąca komandytariuszem w spółce, tytułem wkładu wniosła wkład niepieniężny w postaci wierzytelności wynikających z umów pożyczek, których stroną jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., którego wartość wynosiła 800.000 zł, a wartość nominalna według stanu na dzień 01 listopada 2015 roku - 27 908.933,06 zł, szczegółowo opisanych w Załączniku nr 1, w tym wierzytelności wobec pozwanej T. U. (dowód: umowa spółki komandytowej w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) k. 22-27, załącznik nr 1 k. 28-31).

W dniu 25 listopada 2015 roku pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową z siedzibą w G. (zbywca) a (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty InSecura z siedzibą w W. (nabywca), została zawarta umowa przelewu wierzytelności nr (...) na mocy, której zbywca zbył na rzecz nabywcy, a nabywca nabył wierzytelności pieniężne, wobec dłużników z tytułu zawartych umów pożyczkowych, wskazanych w Załączniku do umowy, w tym wierzytelności przysługujące zbywcy, wobec pozwanej T. U. (okoliczność niesporna; dowód: umowa sprzedaży wierzytelności k. 32-43, Załącznik nr 3 do umowy k. 51-55).

Pismem z dnia 18 grudnia 2015 roku Kancelaria (...), działająca w imieniu powoda (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty InSecura z siedzibą w W. poinformowała, pozwana T. U., że na podstawie umowy cesji z dnia 25 listopada 2015 roku, powód stał się jedynym pełnoprawnym właścicielem zadłużenia wobec pozwanej wynikającego z umowy pożyczki o nr (...) z dnia 09 sierpnia 2010 roku oraz wezwał pozwaną do zapłaty zadłużenia w kwocie 4457,69 zł, w terminie 7 dni od daty otrzymania zawiadomienia, na wskazany rachunek bankowy (dowód: zawiadomienie wraz potwierdzeniem nadania k. 15-19).

Pozwana T. U. nie pracuje, ma 57 lat. Pozwana jest osobą o upośledzeniu umysłowym w stopniu umiarkowanym. Poziom rozumienia sytuacji społecznych zasad i norm w nich obowiązujących jest u pozwanej znacznie obniżony i uniemożliwia pozwanej adekwatną ocenę sytuacji i zachowań oraz wynikających z nich konsekwencji. Stwierdzony w badaniu psychologicznym powołanej w sprawie biegłej specjalisty z zakresu psychologii klinicznej deficyt w zakresie myślenia, dokonywania analizy i syntezy uniemożliwia pozwanej uruchomienie i przeprowadzenie procesu decyzyjnego wobec celu jakim jest uzyskanie pożyczki w banku. (dowód: pisemna opinia biegłego sądowego psychologa klinicznego T. G. k. 169-172)

Do 2011 roku pozwana mieszkała w jednym domu z bratem i siostrą, którzy mieli problem alkoholowy. W czasie kiedy pozwana mieszkała w rodzinnym domu otrzymywaną przez nią rentą dysponowało rodzeństwo. (dowód: zeznania świadka A. S. k. 147-148)

Decyzją Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w O. nr MOPS. (...) orzeczono o umieszczeniu z dniem 1 czerwca 2011 r. pozwanej w (...) Rodzinnym (...) w O.. (decyzja k. 111)

Pozwana nie interesowała się wysokością otrzymanej pożyczki, ani warunkami jej spłaty. Nie dysponowała kwotą tej pożyczki.

W dniu 9 sierpnia 2010 roku pozwana podpisując umowę pożyczki z powodem miała znacznie ograniczoną zdolność do samodzielnego powzięcia decyzji. Podlegała wpływom otoczenia nad którymi nie mogła zapanować i miała zniesioną swobodę powzięcia decyzji oraz rozumienia skutków podjętej decyzji. (dowód: pisemna opinia biegłego sądowego k. 169-172)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych przez strony dokumentów, których prawdziwości wzajemnie nie kwestionowano oraz zeznań świadków, które były spójne , spontaniczne i nie budziły wątpliwości Sądu wobec czego Sąd dał im w pełni wiarę. Opinia biegłego sądowego z zakresu psychologii klinicznej stanowiła podstawę ustaleń faktycznych w zakresie stanu zdrowia psychicznego pozwanej, rozumienia znaczenia różnych faktów, a także swobody jej działania. Opinia jest rzeczowa i czytelna, wynika z fachowej wiedzy, jaką biegła dysponuje.

S ąd Rejonowy zważył, co następuje:

Przechodząc do analizy prawnej dochodzonego przez powoda roszczenia wskazać należy, że powód wywodził swe żądanie z umowy sprzedaży wierzytelności zawartej w dniu 25 listopada 2015 roku z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową z siedzibą w G., która obejmowała wierzytelności z tytułu zawartej przez pozwaną umowy pożyczki o nr (...) z dnia 9 sierpnia 2010 roku.

Podstawą prawną tak sformułowanego żądania jest art. 509 § 1 k.c., który stanowi, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania w myśl zaś § 2 powołanego uregulowania wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Pomiędzy pierwotnym wierzycielem (...) spółką akcyjna z siedzibą w G., a pozwaną była zawarta umowa pożyczki, zatem zastosowanie będą miały przepisy regulujące umowę o kredyt konsumencki, uregulowanej w art. 2 ust. 1 i 2 pkt 1 obowiązującej w chwili zawierania umowy, ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2001.100.1081 z późń. zm.).

Zgodnie z art. 3 k.p.c. obowiązek przedstawienia dowodów ciąży na stronach. Natomiast według z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. W tej konkretnej sytuacji, to na powodzie spoczywał obowiązek udowodnienia zarówno zasadności, jak i wysokości roszczenia w stosunku do pozwanej. Natomiast gdy powód wykaże, że roszczenie to zarówno co do zasady, jak i wysokości mu przysługuje, ciężar udowodnienia, że roszczenie to jest nienależne, bądź jego wysokość jest inna, zostaje przerzucony na stronę pozwaną.

Powód wywiązał się z tak zakreślonego obowiązku, bowiem wykazał – za pomocą wskazanych dokumentów prywatnych i urzędowych, fakt istnienia zobowiązania objętego żądaniem, a także jego wysokość. Natomiast pozwana przyznała w niniejszym postępowaniu okoliczności stanowiące podstawę faktyczną tak sformułowanego żądania, a ma ono swą podstawę prawną w powołanych uregulowaniach. Pozwana nie kwestionowała, ani faktu zawarcia umowy pożyczki w dniu 9 sierpnia 2010 roku na wskazanych warunkach, ani też prawidłowości dokonania przelewu wierzytelności na powoda.

Pomimo niekwestionowanej wysokości dochodzonego pozwem roszczenia, sporna okazała się kwestia odpowiedzialności kontraktowej pozwanej.

Zgodnie bowiem z art. 82 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. W razie więc spełnienia przesłanek określonych w tym przepisie oświadczenie woli staje się bezwzględnie nieważne.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie wykazało, iż pozwana cierpi na upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym. Złożone przez pozwaną powodowi w dniu 9 sierpnia 2010 roku oświadczenie woli zawarcia umowy pożyczki było wadliwe. Pozwana podpisując umowę miała znacznie ograniczoną zdolność do samodzielnego powzięcia decyzji, co jednak, w świetle art. 82 k.c. nie powoduje wadliwości oświadczenia woli. Poza tym także pozwana podpisując umowę podlegała wpływom otoczenia tj. siostry E. S. nad którymi nie mogła zapanować, co spowodowało, że miała zniesioną swobodę powzięcia decyzji. Wpływ otoczenia pozwanej na jej decyzje przejawiał się w tym, że pozwana w swoim funkcjonowaniu na co dzień uzależniona była od innych osób, w tym głównie od E. S., która sprawowała nad nią opiekę. Decyzjom i wpływom domowników pozwana nie potrafiła się przeciwstawić, uważała, że to co mówi jest słuszne.

Wszystkie te okoliczności powodowały, iż swoboda pozwanej w kwestii decyzji zawarcia umowy pożyczki z dnia 9 sierpnia 2010 roku była wyłączona. Ta okoliczność w świetle art. 82 k.c. powoduje wadliwość oświadczenia woli pozwanej, a tym samym jego nieważność. W następstwie wadliwego oświadczenia woli pozwanej bezwzględnie nieważna stała się czynność prawna dokonana przez strony, co skutkuje oddaleniem powództwa w niniejszej sprawie. Nie zachodziły przy tym przesłanki zwrotu uzyskanego świadczenia tytułem bezpodstawnego wzbogacenia, do takiego bowiem wzbogacenia ze strony pozwanej nie doszło. Pozwana nie dysponowała bowiem nigdy wypłaconymi środkami i w żaden sposób z nich nie skorzystała.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku, zgodnie z wyrażoną w art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, mając na względzie fakt, że powód przegrał proces. Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzygnął jedynie o zasadzie poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu, który dokona tego po uprawomocnieniu się orzeczenia w sprawie, mając na uwadze określoną przez Sąd zasadę poniesienia kosztów.

ZARZĄDZENIE

Doręczyć odpis wyroku wraz z uzasadnieniem:

- pełnomocnikowi powoda,

- pełnomocnikowi pozwanej.