Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSA Magdalena Sajur - Kordula (spr.)

Sędziowie:SA Jolanta de Heij-Kaplińska

SA Marek Kolasiński

Protokolant:protokolant Karol Banaszek

po rozpoznaniu sprawy w dniu 10 kwietnia 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

przy udziale zainteresowanych (...) S.A. z siedzibą w G. oraz R. M.

o wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 7 czerwca 2018 r., sygn. akt XVII AmE 70/16

I.  odrzuca apelację w zakresie dotyczącym punktu III wyroku,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 540 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VII AGa 2070/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) po rozpatrzeniu na podstawie art. 104 k.p.a. i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm., dalej Pe) wniosku R. M. (wnioskodawca, zainteresowany) z dnia 25 sierpnia 2014 r. o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii elektrycznej, decyzją z dnia 17 marca 2016 r. nr (...)-15(25)/ (...)/KSo stwierdził, że wstrzymanie dostarczania w dniach od 21 do 22 lipca 2014 r. oraz od 19 sierpnia do 21 sierpnia 2014r. r. dostaw energii elektrycznej przez (...) S.A. z siedzibą w G. (Dystrybutor) i (...) S.A. z siedzibą w G. (Sprzedawca, powód) do obiektu zainteresowanego w I. przy ul. (...) było nieuzasadnione.

Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2018r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie, zasądził od (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 1 440 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, zasądził od (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 1 440 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji oparł swe rozstrzygnięcie na podstawie następujących ustaleń i rozważań prawnych:

(...) S.A. w G. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej. (...) S.A. w G. jest podmiotem prowadzącym sprzedaż energii elektrycznej. Zainteresowany R. M. jest właścicielem lokalu położonego w I. przy ul. (...). W dniu 19 września 2012 r. pomiędzy (...) S.A. w G. i zainteresowanym zawarta została umowa kompleksowa nr (...) dostawy energii elektrycznej do obiektu położonego w I. przy ul. (...) na czas nieokreślony. W dniu 15 stycznia 2014 r. Dystrybutor przeprowadził wymianę układu pomiarowo-rozliczeniowego zainstalowanego w ww. obiekcie, dokonując jednocześnie odczytu wskazań dotychczasowego układu. W oparciu o ustalony stan wskazań, Sprzedawca w dniu 18 lutego 2014 r. wystawił zainteresowanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 946,53 zł. Zainteresowany zapłacił cześć należności z faktury w kwocie 201,92 zł. W zakresie kwoty 744,61 zł złożył w dniu 26 marca 2014 r. reklamację, wskazując m.in. iż w jego ocenie nastąpiło błędne odczytanie wskazań licznika przy jego demontażu, zaś o wymianie ww. układu nie został poinformowany i w niej nie uczestniczył. Reklamacja wpłynęła do Sprzedawcy w dniu 31 marca 2014 r. Następnie sprzedawca wystawił odbiorcy faktury za energię elektryczną obejmujące kolejne okresy rozliczeniowe, tj. fakturę VAT z dnia 8 kwietnia 2014 r. numer (...) na kwotę 182,86 zł oraz z dnia 5 czerwca 2014 r. numer (...) na kwotę 162,84 zł (w tym „odsetki za nieterminową wpłatę" w wysokości 3,93zł). Zainteresowany dokonując płatności należności wynikających z ww. kolejnych (późniejszych) faktur wskazywał tytuł płatności (przelewu), nadal kwestionując zasadność należności objętej fakturą z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...). Sprzedawca dokonywał zarachowania wpłat odbiorcy w szczególności na poczet spornej faktury VAT z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...) oraz należności ubocznych. W ocenie Sprzedawcy taki sposób zarachowania był zgodny z § 7 ust. 18 Ogólnych Warunków Umów (...) S.A. dla Klientów stanowiących integralną część łączącej strony umowy kompleksowej. Pismem z dnia 7 kwietnia 2014 r. E. (...) wezwał wnioskodawcę do zapłaty kwoty 744,61 zł wynikającej z ww. spornej faktury VAT z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...), w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Wezwanie to zostało skutecznie doręczone wnioskodawcy w dniu 10 kwietnia 2014 r. W związku z otrzymaniem ww. wezwania do zapłaty, wnioskodawca pismem z dnia 12 kwietnia 2014 r. (data wpływu do sprzedawcy-18 kwietnia 2014 r.) złożył reklamację dotyczącą spornej faktury i należności objętej ww. wezwaniem do zapłaty, wskazując iż wnosi o rozpatrzenie swojej uprzedniej reklamacji z dnia 26 marca 2014 r. W dniu 5 maja 2014r. Sprzedawca rozpatrzył reklamację zainteresowanego, uznając ją za bezzasadną. Sprzedawca wyjaśnił, że nie stwierdził nieprawidłowości w rozliczeniu pobranej energii elektrycznej. Pismem z dnia 16 lipca 2014r. Sprzedawca wezwał zainteresowanego do zapłaty kwoty 585,70 zł, na którą składała się część należności wynikającej ze spornej faktury (kwota 410,44 zł) oraz z późniejsze faktury VAT nr (...) (kwota 172,26 zł). Wezwanie to zostało doręczone w dniu 21 lipca 2014 r. (k. 147 akt admin.). Tego dnia Dystrybutor, na polecenie Sprzedawcy dokonał wstrzymania dostaw energii elektrycznej do obiektu odbiorcy. Dostarczanie energii elektrycznej zostało wznowione w dniu 22 lipca 2014 r. W dniu 31 lipca 2014 r. odbiorcy doręczono kolejne wezwanie do zapłaty kwoty 334,17 zł, obejmujące należności z ww. faktury VAT numer (...) (kwota 175,26 zł) oraz z późniejszej faktury VAT numer (...) (kwota 158,91 zł). Wezwanie to zostało doręczone odbiorcy w dniu 4 sierpnia 2014 r. (k.139,148 akt adm.) W dniu 19 sierpnia 2014 r. miało miejsce kolejne wstrzymanie dostaw energii elektrycznej do obiektu wnioskodawcy, zaś ich wznowienie nastąpiło w dniu 21 sierpnia 2014 r. Pismem z dnia 25 sierpnia 2014 r. (data wpływu: 28 sierpnia 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 6 września 2014 r. (data wpływu: 10 września 2014 r.) wnioskodawca zwrócił się do Prezesa URE o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego nieuzasadnionego wstrzymania przez Dystrybutora i Sprzedawcę dostaw energii elektrycznej do obiektu zlokalizowanego w I. przy ul. (...). Postanowieniem z dnia 27 listopada 2014 r. Prezes URE, na podstawie przepisu art. 97 §1 pkt 4 kpa, z urzędu zawiesił przedmiotowe postępowanie administracyjne. Prezes URE uznał, że w niniejszej sprawie do rozstrzygnięcia niezbędne jest ustalenie przez sąd powszechny, czy wnioskodawca pozostawał w zwłoce z zapłatą należności za dostarczoną energię elektryczną. W związku z powyższym zainteresowany wniósł do Sądu Rejonowego w I. powództwo m.in. o rozstrzygnięcie w zakresie kwestionowanej należności wynikającej z faktury z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...) oraz możliwości jej egzekwowania, a także co do prawidłowości zaliczania dokonywanych wpłat . Sąd Rejonowy w I. wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2015 r. Sygn. akt IC 13/15 ustalił, iż ww. reklamacja na skutek niedotrzymania terminu reklamacji określonych w ustawie prawo energetyczne została uwzględniona i tym samym nie ma możliwości jej egzekwowania (pkt. I wyroku ), a także zasądził na rzecz Wnioskodawcy od Sprzedawcy kwotę 765,70 zł i od Dystrybutora kwotę 197,16 zł. W pozostałej części oddalił powództwo. Na skutek złożonych apelacji Sąd Okręgowy w E. wyrokiem z dnia 4 listopada 2015 r. sygn. akt I Ca 394/15 uchylił ww. wyrok w pkt I oraz orzekł reformatoryjnie w zakresie kosztów postępowania. W pozostałej części wyrok Sądu I instancji został utrzymany w mocy. Na zasądzoną od E. (...) kwotę składała się, poza poniesionym kosztami pomocy prawnej, kwota uiszczonej przez zainteresowanego należności w wysokości 585,70 zł zapłaconej w związku z wezwaniem do zapłaty z dnia 7 kwietnia 2014 r. Druga z ww. kwot stanowi należność za dwukrotne wznowienie dostaw energii elektrycznej. Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w E. wynika, że skoro pismem z dnia 7 kwietnia 2014 r. Sprzedawca wezwał zainteresowanego do uiszczenia kwoty 744,61 zł, wynikającej ze spornej faktury, a zainteresowany pismem z dnia 12 kwietnia 2014 r. złożył w powyższym zakresie reklamację (data wpływu: 18 kwietnia 2014 r.) i podtrzymywał swoją uprzednią reklamację z dnia 26 marca 2014 r., to należy przyjąć, iż została ona złożona w warunkach przepisu art. 6c ust. 1 Pe. Zważywszy zaś, iż została ona rozpatrzona dopiero w dniu 5 maja 2014r. tj. po upływie 14 dni od dnia jej doręczenia sprzedawcy, Sąd Okręgowy w E. uznał, że reklamacja została uwzględniona, zaś dalsza korespondencja i czynności dotyczące wzywania zapłaty zaległych opłat, zaliczania wpłat na najdalej istniejące zobowiązanie było pozbawione podstawy faktycznej i prawnej. W konsekwencji nie było podstaw do podejmowania czynności związanych z odcięciem dostaw energii elektrycznej. Natomiast wyrok Sądu Rejonowego w pkt. 1 Sąd II instancji uchylił ze względu na brak podstaw prawnych do wydania takiego orzeczenia. Zagadnienie wstępne bowiem dotyczy postępowania administracyjnego, zaś w procesie cywilnym powód mógł jedynie domagać się ustalenia stanu prawnego lub prawa na zasadzie art. 189 kpc. Jednakże Sąd Okręgowy w E. podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do braku należności zasądzonych wyrokiem kwot z powodu uwzględnienia reklamacji. Sprzedawca w piśmie z dnia 25 stycznia 2016 r. wskazał, iż zwrot należności zasądzonej wyrokiem został zlecony dnia 21 stycznia 2016 r, przy czym jednocześnie wyjaśnił, iż mając na uwadze prawomocne zasądzenie kwoty 765,70 zł na rzecz odbiorcy uznaje reklamację z dnia 12 kwietnia 2014 r. za uwzględnioną. Jednocześnie sprzedawca w swoim kolejnym piśmie z dnia 15 lutego 2016 r. wskazał, iż w jego ocenie ww. wyrok nie nakłada na sprzedawcę obowiązku dokonywania korekt na koncie odbiorcy, albowiem Sąd nie badał prawidłowości rozliczeń ani stanu zadłużenia na wskazane dni, orzeczenie nie rozstrzyga więc roszczenia finansowego. Postanowieniem z dnia 2 lutego 2016 r., Prezes URE na wniosek zainteresowanego podjął postępowanie administracyjne w sprawie i wezwał Strony do przesłania dalszych dodatkowych wyjaśnień i dokumentów w sprawie. Pismem z dnia 17 lutego 2016 r. Dystrybutor przesłał do Prezesa URE kopie „korekt zerujących" faktury wystawione z tytułu czynności wznowienia dostarczania energii elektrycznej."

Sąd I instancji uznał, że w rozpoznawanej sprawie ustalenia faktyczne nie były przez strony kwestionowane. Przedmiotem sporu było kwestia, czy wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej do lokalu zainteresowanego odbiorcy, będącego gospodarstwem domowym, było uzasadnione.

Przesłanki warunkujące wstrzymanie dostaw energii elektrycznej zostały enumeratywnie określone w art. 6b ust. 1, 2 i 4 Pe. W art. 6b ust. 3 Pe ustawodawca wskazał przesłanki wstrzymania dostaw energii elektrycznej do odbiorcy, którym jest gospodarstwo domowe. Zgodnie z art. 6b ust. 2 Pe przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii, na żądanie sprzedawcy paliw gazowych lub energii wstrzymuje, z zastrzeżeniem art. 6c Pe, dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub za pobrane paliwo gazowe lub energię co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności. Zgodnie z art. 6b ust. 3 Pe przedsiębiorstwo energetyczne, któremu odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub energię, powiadamia na piśmie odbiorcę energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym o zamiarze wstrzymania dostarczania energii elektrycznej, jeżeli odbiorca ten nie ureguluje zaległych i bieżących należności w okresie 14 dni od dnia otrzymania tego powiadomienia. Sąd wskazał, że przedsiębiorstwo energetyczne jest więc uprawnione do wstrzymania dostarczania odbiorcy energii elektrycznej jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1.  odbiorca zwleka z zapłatą za pobrane paliwo, energię lub świadczone usługi co najmniej 30 dni po upływie terminu płatności,

2.  przedsiębiorstwo energetyczne powiadomiło pisemnie odbiorcę o zamiarze wstrzymania dostarczania energii w razie nieuregulowania zaległych lub bieżących należności,

3.  odbiorcy wyznaczono dodatkowy 14-dniowy termin do zapłaty zaległości i określono wysokość należności.

Brak spełnienia jednej z wymienionych przesłanek skutkuje uznaniem, że wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej było nieuzasadnione.

Mimo spełnienia przesłanek określonych w art. 6b ust. 2 i 3 Pe przedsiębiorca energetyczny nie może jednak wstrzymać dostarczania energii, jeżeli odbiorcą energii elektrycznej lub ciepła jest gospodarstwo domowe i odbiorca, w określonym ustawowo terminie, skorzystał z przewidzianego w art. 6c ust. 3 Pe trybu reklamacyjnego.

Zgodnie z art. 6c ust. 1 Pe w przypadku, gdy odbiorca energii elektrycznej złoży do przedsiębiorstwa energetycznego, reklamację dotyczącą dostarczania paliw gazowych lub energii, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia, o którym mowa w art. 6b ust. 3 Pe, dostarczania energii nie wstrzymuje się do czasu rozpatrzenia reklamacji. Powołany przepis ma na celu ochronę interesów odbiorców energii w gospodarstwach domowych. Oznacza to, że jeżeli odbiorca energii elektrycznej w gospodarstwie domowym złoży reklamację, o której mowa w art. 6c ust. 1 Pe, mimo spełnienia wymienionych w art. 6b Pe przesłanek, do czasu rozpatrzenia reklamacji dostarczanie energii elektrycznej nie będzie wstrzymane. Zgodnie natomiast z art. 6c ust. 2 Pe przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane rozpatrzyć reklamację, w terminie 14 dni od dnia jej złożenia. Jeżeli reklamacja nie została rozpatrzona w tym terminie, uważa się, że została uwzględniona. (milczące przyjęcie reklamacji)

W myśl art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W wyroku z dnia 11 października 1977r. sygn. akt II CR 319/77 Sąd Najwyższy stwierdził, że zwłoka nie może mieć miejsca, jeżeli suma wierzytelności pozostaje sporna co do wysokości”. Nie można zatem mówić o zwłoce odbiorcy, jeżeli żądana przez przedsiębiorstwo energetyczne zapłata z tytułu dostaw energii jest należnością sporną. Niewątpliwie bowiem uprawnienie przedsiębiorcy energetycznego do wstrzymania dostaw energii ma charakter szczególny i wyjątkowy mimo, że służy ono ochronie dostawcy i jest realizowane przez niego jednostronnie. Może zatem dotyczyć jedynie sytuacji jednoznacznych, kiedy posiadania wierzytelność nie jest sporna. Podkreślenia wymaga, iż skutki wynikające z wstrzymania dostaw energii są często nieproporcjonalne w stosunku do szkody, jaką ponosi dostawca wskutek opóźnienia w zapłacie należności. Skoro w niniejszej sprawie kwota, której zapłaty domagał się powód od zainteresowanego była należnością sporną, uznać należało, iż brak podstaw do przyjęcia, że zainteresowany R. M. pozostawał faktycznie w zwłoce z regulowaniem opłat. Przesłanka wstrzymania dostaw energii elektrycznej do lokalu zainteresowanego, będącego gospodarstwem domowym. nie została więc spełniona.

W doktrynie przyjmuje się, że zarówno milczące jak i wyraźne uznanie reklamacji powoduje domniemanie, że roszczenia konsumenta są zasadne. W postępowaniu dotyczącym wstrzymania dostaw Prezes URE nie jest władny takiego domniemania samodzielnie obalić. Ewentualne milczące uwzględnienie, chociażby niesłusznej reklamacji, skutkuje usunięciem przesłanki do wstrzymania dostaw i powoduje, że przedsiębiorstwo energetyczne będzie mogło wstrzymać dostawy dopiero po rozstrzygnięciu przez sąd powszechny (lub równoważnym w skutkach orzeczeniu sądu polubownego) o istnieniu zaległości bądź w przypadku powstania kolejnych zaległości i ponownym poinformowaniu o zamiarze wstrzymania dostaw. (tak: Prawo Energetyczne. Komentarz, red. Mariusz Swora/Zdzisław Muras, Wolters Kluwer, wyd.2, 2016r.)

W ocenie Sądu I instancji z akt niniejszej sprawy nie wynika, że którakolwiek ze stron sporu wystąpiła do sądu o ustalenie, czy R. M. zobowiązany jest do zapłaty należności ze spornej faktury z dnia 18 lutego 2014r. Powód nie obalił domniemania o braku zaległości po stronie zainteresowanego odbiorcy, które powstało na skutek milczącego uwzględnienia reklamacji. Co więcej, w piśmie z dnia 25 stycznia 2016 r. E. (...) wskazał, iż zwrot należności zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w E., sygn. akt I Ca 394/15 został zlecony dnia 21 stycznia 2016 r. Wyjaśnił, iż mając na uwadze prawomocne zasądzenie kwoty 765,70 zł na rzecz odbiorcy uznaje reklamację z dnia 12 kwietnia 2014 r. za uwzględnioną. Wobec uwzględnienia reklamacji oraz zwrócenia zainteresowanemu spornej kwoty, Sprzedawca sam niejako przyznał, że nie było podstaw do wstrzymania dostaw energii w dniach 19-21 sierpnia 2014r., ponieważ dłużnik nie pozostawał w zwłoce. Wstrzymanie przez powoda dostaw energii elektrycznej do lokalu zainteresowanego w dniach 19 – 21 sierpnia 2014 r. należało więc uznać za nieuzasadnione.

W ocenie Sądu, w świetle powołanych wyżej poglądów doktryny i orzecznictwa przedstawione w odwołaniu stanowisko, dotyczące wykładni art. 6c ust. 2 Pe i związane z tym zarzuty powoda, jako nietrafne, nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu brak bowiem podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 6c ust. 2 Pe poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że uznanie reklamacji zainteresowanego R. M., dotyczącej dostarczania energii elektrycznej, na skutek nierozpatrzenia jej przez powoda w terminie 14 dni od otrzymania, jest równoznaczne z ustaleniem po stronie R. M. braku obowiązku zapłaty należności w kwocie 744,61 zł, co nosi cechy automatycznego zwolnienia zainteresowanego z długu, jego umorzenia lub wygaśnięcia zobowiązania, podczas gdy uznanie reklamacji za uwzględnioną w trybie art. 6c ust. 2 Pe nie ma wpływu na możliwość i zasadność dochodzenia przez powoda od zainteresowanego należności w kwocie 744,61 zł i nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania. Wbrew twierdzeniom powoda, w niniejszej sprawie Prezes URE nie rozstrzygał o wygaśnięciu ewentualnego zobowiązania zainteresowanego R. M..

W tym stanie Sąd stwierdził, że wobec skutecznego złożenia przez zainteresowanego reklamacji, nie zostały spełnione określone w ustawie przesłanki uzasadniające wstrzymanie dostaw energii elektrycznej do lokalu zainteresowanego, będącego gospodarstwem domowym. Ponadto skoro reklamacja zainteresowanego nie została rozpoznana w terminie, należało ją traktować jako uwzględnioną, co skutkuje uznaniem, że na zainteresowanym nie ciążył obowiązek zapłaty spornej należności. W tej sytuacji wstrzymanie przez E. (...) dostaw energii elektrycznej do lokalu zainteresowanego w dniach 19-21 sierpnia 2014 r należało uznać za nieuzasadnione.

Sąd wskazał, że w sprawie brak również podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 100 § 2 k.p.a. gdyż przepis ten nie stanowił podstawy wydania decyzji. Ponadto ze względu na fakt, iż kwota, której dotyczyła reklamacja zainteresowanego była sporna, więc zgodnie z powołanym wyżej stanowiskiem Sądu Najwyższego, zainteresowany nie pozostawał w zwłoce, twierdzenie powoda, że w niniejszej sprawie nie miał zastosowania art. 451 k.c. nie miało wpływu na ocenę zaskarżonej decyzji i treść wyroku w sprawie. Dokonywanie przez powoda zarachowania wpłacanych przez zainteresowanego należności zgodnie z postanowieniami OWU, wobec braku po stronie odbiorcy kwoty zadłużenia, również należało uznać za nieprawidłowe.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako bezzasadne.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., stosownie do wyniku sporu. Na koszty należne Prezesowi URE złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 1 440 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz.1804) w brzmieniu pierwotnym, obowiązującym w dniu wniesienia odwołania i pozostającym w mocy do dnia 27 października 2016 r.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

art. 6c ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. prawo energetyczne (t.j.Dz.U.2018.755) - dalej pr. energ. poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na przyjęciu, że uznanie reklamacji zainteresowanego R. M. w skutek braku jej rozpatrzenia w terminie 14 dni od jej otrzymania jest równoznaczne z uznaniem przez powoda, że na zainteresowanym ad. 2 nie ciążył obowiązek zapłaty spornej należności, podczas gdy milczące uznanie reklamacji nie niesie ze sobą dalej idących skutków niż pozytywne jej rozpatrzenie w szczególności błędne jest uznanie, że pozytywne rozpatrzenie reklamacji stanowi w istocie zwolnienie z długu.

II. naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy:

art. 328 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez brak przeprowadzenia przez Sąd I Instancji samodzielnego postępowania dowodowego w zakresie ustalenia czy należność w wysokości 744,61 zł była należnością sporną między powodem, a zainteresowanym ad. 2 i oparcie w całości rozstrzygnięcia w tym zakresie na ustaleniach organu administracyjnego.

art. 105 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało zasądzeniem na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego od powoda i zainteresowanego ad. 1 w pełnej kwocie tych kosztów, w wysokości 1.440 zł od każdego z nich, podczas gdy zgodnie z powyższym przepisem Sąd I Instancji winien rozdzielić powyższą kwotę pomiędzy powoda i zainteresowanego ad. 1 w częściach równych.

W konsekwencji wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku oraz orzeczenie zgodne z odwołaniem poprzez zmianę spornej decyzji w zakresie pkt 2 i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez stwierdzenie, że wstrzymanie przez (...) S.A. oraz (...) S.A. dostaw energii elektrycznej do obiektu zlokalizowanego w I. przy ul. (...) w okresie od 19 sierpnia 2014r. do 21 sierpnia 2014r. było uzasadnione,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych

ewentualnie

- wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów procesu za obie instancje.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Poniósł, że powód nie ma legitymacji do wniesienia apelacji w zakresie pkt III wyroku.

(...) S.A. w G. poparł apelację złożoną przez powoda.

Zainteresowany R. M. nie ustosunkował się do apelacji powoda.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za swoje.

Wbrew zarzutowi apelacji Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe i poczynił ustalenia faktyczne w zakresie dotyczącym, czy należność w wysokości 744,61 zł jest należnością sporną pomiędzy sprzedawcą (powodem) a zainteresowanym R. M.. Sąd I instancji ustalił, że powód w dniu 18 lutego 2014 r. wystawił zainteresowanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 946,53 zł. Zainteresowany zapłacił cześć należności z faktury w kwocie 201,92 zł. W zakresie kwoty 744,61 zł złożył w dniu 26 marca 2014 r. reklamację. Reklamacja wpłynęła do powoda w dniu 31 marca 2014 r. Następnie powód wystawił odbiorcy faktury za energię elektryczną obejmujące kolejne okresy rozliczeniowe, tj. fakturę VAT z dnia 8 kwietnia 2014 r. numer (...) na kwotę 182,86 zł oraz z dnia 5 czerwca 2014 r. numer (...) na kwotę 162,84 zł (w tym „odsetki za nieterminową wpłatę" w wysokości 3,93 zł). Zainteresowany dokonując płatności należności wynikających z ww. kolejnych (późniejszych) faktur wskazywał tytuł płatności (przelewu), nadal kwestionując zasadność należności objętej fakturą z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...). Pismem z dnia 7 kwietnia 2014 r. powód wezwał zainteresowanego do zapłaty kwoty 744,61 zł wynikającej z ww. spornej faktury VAT z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...), w terminie 14 dni. W związku z otrzymaniem ww. wezwania do zapłaty, wnioskodawca pismem z dnia 12 kwietnia 2014 r. złożył kolejną reklamację. W dniu 5 maja 2014r. powód rozpatrzył reklamację zainteresowanego, uznając ją za bezzasadną. Powód wezwał zainteresowanego do zapłaty kwoty 585,70 zł, na którą składała się część należności wynikającej ze spornej faktury (kwota 410,44 zł) oraz z późniejsze faktury VAT nr (...) (kwota 172,26 zł). Zainteresowany z kolei wniósł do Sądu Rejonowego w I. powództwo m.in. o rozstrzygnięcie w zakresie kwestionowanej należności wynikającej z faktury z dnia 18 lutego 2014 r. nr (...) oraz możliwości jej egzekwowania, a także co do prawidłowości zaliczania dokonywanych wpłat. Sąd Rejonowy w I. wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2015 r. sygn. akt IC 13/15 ustalił, iż m.in., że reklamacja na skutek niedotrzymania terminu reklamacji określonych w ustawie prawo energetyczne została uwzględniona i tym samym nie ma możliwości jej egzekwowania. Na skutek złożonych apelacji, Sąd Okręgowy w E. wyrokiem z dnia 4 listopada 2015 r. sygn. akt I Ca 394/15 uchylił ww. wyrok w pkt I oraz orzekł reformatoryjnie w zakresie kosztów postępowania. W pozostałej części wyrok Sądu I instancji został utrzymany w mocy.

Sąd I instancji czyniąc powyższe ustalenia faktyczne, w każdym wypadku powołał się na stosowne dowody w postaci dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym. Jest to dopuszczalne, gdyż wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna postępowanie sądowe, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy, wykorzystuje przy tym zarówno dowody zgromadzone w postępowaniu administracyjnym, jak i dowody nowe, zgłoszone przez strony dopiero w postępowaniu sądowym. W niniejszym przypadku, Sąd I instancji poczynił własne ustalenia dotyczące reklamacji złożonej przez zainteresowanego, skutków braku jej rozpoznania przez sprzedawcę, okoliczności zaliczania kolejnych wpłat dokonywanych przez zainteresowanego, co w konsekwencji stało się podstawą rozstrzygnięcia o niezasadności wstrzymania dostaw energii elektrycznej.

Z tych względów zarzut apelującego dotyczący naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. okazał się bezzasadny. Sąd I instancji, zgodnie z tym przepisem wskazał bowiem w uzasadnieniu dowody, na których się oparł wydając rozstrzygnięcie.

Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni, a następnie prawidłowo zastosował przepis art. 6c ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2016r., poz. 23 ze zm.- dalej jako: Pe).

Zgodnie z art. 6b ust. 2 Pe przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii, na żądanie sprzedawcy paliw gazowych lub energii, z zastrzeżeniem art. 6c Pe, może wstrzymać dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności. Jednocześnie, jak wynika z art. 6b ust 3 Pe, przedsiębiorstwo energetyczne, któremu odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi lub za pobrane paliwo gazowe lub energię, powiadamia na piśmie odbiorcę paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym o zamiarze wstrzymania dostarczania paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, jeżeli odbiorca ten nie ureguluje zaległych i bieżących należności w okresie 14 dni od dnia otrzymania tego powiadomienia.

Wskazać należy, że przepis art. 6b Pe, dodany do ustawy na skutek nowelizacji z dnia 26 lipca 2013r., wyznacza minimalny zakres ochrony dla odbiorcy paliw i energii przed wstrzymaniem dostaw, jednocześnie wyznaczając obszar uprawnienia przedsiębiorstwa energetycznego do dokonania legalnego wstrzymania. Wstrzymanie dostaw na podstawie wskazanego przepisu ma charakter fakultatywny. Jeżeli więc przedsiębiorstwo energetyczne zdecyduje się skorzystać z tego uprawnienia, to przyczynami uzasadniającymi wstrzymanie mogą być tylko przesłanki ściśle określone w art. 6b Pe. Jednocześnie ustawodawca, zwiększając zakres ochrony odbiorcy w gospodarstwie domowym, zastrzegł, że wstrzymanie nie może nastąpić pomimo zaistnienia niektórych z przesłanek z art. 6b Pe, jeśli odbiorca w gospodarstwie domowym skorzystał z przyznanego mu uprawnienia do wniesienia reklamacji, o której mowa w art. 6c Pe.

Wstrzymanie dostaw na podstawie art. 6b ust. 1 i 2 Pe może nastąpić najwcześniej po upływie 30 dni od upływu terminu płatności za pobrane paliwa lub energię. Zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony - gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Nie można mówić o zwłoce odbiorcy, jeżeli dłużnik nie spełnia świadczenia, którego wysokość, jak również tożsamość są błędnie wskazane. Również nie można mówić o zwłoce odbiorcy, jeżeli żądana przez przedsiębiorstwo (...) zapłata z tytułu dostaw energii jest należnością sporną (tak: Zdzisław Muras „Prawo energetyczne. Komentarz” Wolters Kluwer 2016). Uprawnienie przedsiębiorcy energetycznego do wstrzymania odbiorcy dostaw energii, przewidziane przepisem art. 6b ust. 1 i 2 Pe, ma charakter szczególny i wyjątkowy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 9 czerwca 2015 r. (sygn. akt VI ACa 1121/14) jeśli możliwość wstrzymania dostaw energii jest uzależniona wyłącznie od decyzji przedsiębiorstwa energetycznego, to podjęcie decyzji tak uciążliwej dla każdego odbiorcy, powinno być uczynione z zachowaniem zasad szczególnej staranności wymaganej od przedsiębiorcy działającego na rynku regulowanym.

W orzecznictwie przyjmuje się, że zwłoka nie może mieć miejsca, jeżeli pozostaje sporna co do wysokości, suma wierzytelności.

Przedsiębiorstwo energetyczne może więc skutecznie wstrzymać dostarczanie paliw lub energii, gdy spełnione są następujące przesłanki:

1) odbiorca zwleka z zapłatą za pobrane paliwa lub energię albo świadczone usługi przez okres co najmniej 30 dni po upływie terminu płatności,

2) odbiorca został poinformowany przez przedsiębiorstwo energetyczne o zamiarze wstrzymania dostaw,

3) informacja o zamiarze wstrzymania dostaw została przekazana pisemnie,

4) odbiorcy wyznaczono dodatkowy termin zapłaty i określono jej wysokość

5) odbiorca nie skorzystał w wyznaczonym terminie z trybu reklamacyjnego, o którym mowa w art. 6c Pe.

Reklamacja złożona w terminie i do właściwego podmiotu tamuje możliwość wstrzymania dostaw do odbiorcy do czasu rozpatrzenia reklamacji, jeżeli podstawą do wstrzymania dostaw jest zaległość w płatnościach.

Procedura reklamacyjna kończy się wraz z rozpatrzeniem reklamacji lub upływem terminu 14 dni od dnia jej złożenia. Nierozpatrzenie reklamacji w ciągu 14 dni powoduje, zgodnie z art. 6c ust. 2 Pe przyjęcie, że została uwzględniona.

Przenosząc powyższe rozważania na realia niniejszej sprawy, wskazać należy, że oba wstrzymania dostaw energii elektrycznej do zainteresowanego były nieuzasadnione. Gdy zainteresowany otrzymał fakturę VAT nr (...) na kwotę 946,53 zł, uiścił część należności, zaś co do kwoty 744,61 zł złożył reklamację w dniu 31 marca 2014r. Podniósł w niej, że w jego ocenie nastąpiło błędne odczytanie wskazań licznika przy jego demontażu przez dystrybutora. Następnie złożył w dniu 18 kwietnia 2014r. kolejną reklamację, która została rozpatrzona dopiero w dniu 6 maja 2014r., czyli po terminie wynikającym z art. 6c ust. 2 Pe. Jak wskazano powyżej nierozpoznanie reklamacji w terminie powoduje, że została ona uwzględniona. W tej sytuacji uznać należy, że skoro reklamacja dotyczyła spornej kwoty 744,61 zł i została rozpatrzona pozytywnie dla zainteresowanego R. M., to oznacza, że nie pozostawał on w zwłoce z jej zapłatą. Stąd nie pozostawał w zwłoce w zapłacie należności za energię elektryczną w kwocie wskazanej w wezwaniu do zapłaty z dnia 7 kwietnia 2014r. i wstrzymanie dostaw energii w okresie od 21 lipca 2014r. do 22 lipca 2014r. nie było uzasadnione. Kolejne dokonywane przez zainteresowanego wpłaty nie powinny być również zaliczane na poczet powyższej należności, lecz zgodnie ze wskazaniami w tytule zapłaty. W tej sytuacji mimo, że zainteresowany nie posiadał zaległości skierowano do niego bezpodstawnie dwa wezwania do zapłaty z 16 lipca 2014r. i 30 lipca 2014r. Podsumowując stwierdzić należy, że sprzedawca nie miał podstaw do zaliczenia wpłat na poczet faktury skutecznie zareklamowanej przez zainteresowanego oraz kolejnych wpłat na faktury, z których należności zostały uprzednio zapłacone.

Z uwagi na powyższe wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu i apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Wskazać należy również, że powód zaskarżył apelacją pkt III wyroku, w którym Sąd Okręgowy zasądził od zainteresowanego E. - (...) na rzecz pozwanego kwotę 1440 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W tym zakresie apelacja na mocy art. 370 k.p.c. w zw. z art. 373 k.p.c. podlegała odrzuceniu, z uwagi na brak gravamen po stronie powoda.

Zgodnie z art. 479 ⁵⁰ § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu regulacji energetyki stronami są także Prezes Urzędu i zainteresowany.

W literaturze przyjmuje się, że zainteresowany jest stroną postępowania sądowego, a do jego udziału w postępowaniu zastosowanie mają przepisy o interwencji ubocznej samoistnej (por. A. Cudak (w:) A. Marciniak, K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego, t. II. Komentarz do art. 367–729, Warszawa 2014, s. 410).

Pomiędzy stronami w procesie nie występuje współuczestnictwo jednolite, stąd do orzeczenia kosztów procesu brak podstaw do zastosowania art. 105 § 1 k.p.c. Wobec tego odpowiednie zastosowanie znajdzie art. 107 k.p.c., dlatego zasadnie Sąd I instancji zasądził zarówno od powoda jak i zainteresowanego koszty procesu w pełnej wysokości.

Na koszty należne Prezesowi URE od powoda złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 1 440 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz.1804) w brzmieniu pierwotnym, obowiązującym w dniu wniesienia odwołania i pozostającym w mocy do dnia 27 października 2016 r.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalono na mocy § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804 ze zm.).

Magdalena Sajur- Kordula Jolanta de Heij-Kaplińska Marek Kolasiński